AİLEDE DİN EĞİTİMİ Prof. Dr AİLEDE DİN EĞİTİMİ Prof. Dr. Cemal Tosun Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

SORU AİLENİN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ GÖREVLERİ NEDİR?

Biyolojik görev Ekonomik görev Koruyuculuk görevi Psikolojik görev Eğitim görevi Dini görev Boş zamanları değerlendirme görevi Prestij sağlama görevi

AİLEDE DİN EĞİTİMİ 1. AİLEDE DİNİ SOSYALLEŞME: İnformal din eğitimi 2. AİLEDE DİNİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM: Yarı formal din eğitimi

Ailenin Din Eğitimi Sorumluluğu-Dini Yaklaşım Allah, sizi annelerinizin karnından hiç bir şey bilmez olarak çıkardı ve umulur ki şükredersiniz diye işitme, görme (duyularını) ve kalp verdi. (NAHL SURESİ / 78)

Ailenin Din Eğitimi Sorumluluğu-Dini Yaklaşım Öyleyse sen yüzünü Allah'ı birleyen (bir hanif) olarak dine, Allah'ın o fıtratına çevir; ki insanları bunun üzerine yaratmıştır. Allah'ın yaratışı için hiç bir değiştirme yoktur. İşte dimdik ayakta duran din (budur). Ancak insanların çoğu bilmezler.   (RUM SURESİ / 30 )

Ailenin Din Eğitimi Sorumluluğu-Dini Yaklaşım İnsanın dünyaya geldiği esnada zayıf ve yardıma muhtaç bir varlık oluşundan bahseden ayet (Rûm suresi 54. ayet),

Ailenin Din Eğitimi Sorumluluğu-Dini Yaklaşım Ey iman edenler! Kendinizi ve aile efradınızı cehennem ateşinden koruyunuz” (Tahrim 6)

Ailenin Din Eğitimi Sorumluluğu-Dini Yaklaşım “Her insanı annesi (Allah’a inanmaya yetenekli ve dînî inancı kabul etmeye elverişli bir) fıtrat üzere dünyaya getirir. Sonra ebeveyni onu Yahudi, Hıristiyan veya Mecusi biri haline getirir. Eğer ana babası Müslüman iseler çocuk da Müslüman olur.” (bkz. Buhari Cenaiz, 79; Müslim, İman 264; Kader 23-25.)

Aile eğitiminin anlamı Okul öncesi eğitim- okul öncüsü eğitim Okulla birlikte ise; sosyal çevreden, okuldan öğrenilenlerin aileyle karşılaştırılması, tartışılması, düzeltilmesi

Aile eğitiminin önemi Çocuğun kişiliğinin temel özellikleri ilk yıllarda oluşur Karakterin 2/3'ü altı yaşına gelinceye kadar teşekkül eder İnsan davranışlarının bilinç altı kökenlerinin önemli kısmı bu dönemde oluşur .

AİLEDE DİNİ ÖĞRENME-SOSYALLEŞME NE ZAMAN BAŞLAR? Çocuk din ile ilgili yaşantılara soru sormaya başladığında başlar Gelişimde kritik zamanlar vardır Önemli bir ilke: Yazılan silinir, ama söylenen, görülen silinmez.

AİLEDE EĞİTİM NASIL GERÇEKLEŞİR? Taklid ve özdeşim yoluyla Taklid: Çocuğun çevresinde ve özellikle yakınında olan kişilerde algıladığı davranışları benzeterek yapmaya çalışmasıdır. Özdeşim: Taklid ettiği davranışları daha taklid ettiği andan itibaren kendi davranışı haline getirmesidir.

AİLEDE EĞİTİM NASIL GERÇEKLEŞİR? İnsan neyi taklid eder? Gördüğünü Ne ile Özdeşleşir? Sevdiğiyle Çocuk neyi sever? Haz aldığını, sevdiğini Çocuk kimi sever? Kendisini seveni Sevmek ne demektir? Nitelikli birliktelik

Anne-babayı taklid ve onlarla özdeşim Özellikle okul öncesi dönemde çocuk kendisini özdeş tutacağı model olarak anne ve babasını alır. Onların özellikleriyle değer yargılarını örnek olarak benimser; hareketlerini, konuşma ve davranışlarını taklit etmeye uğraşır. Bir başka deyişle çocuk, dış dünyayı anne babasının gözlüğü aracılığıyla görmeğe çalışır.

Dil ve kavram gelişimi ve din eğitimi Çocuk dili öğrenmeye ne zaman başlar? Konuşmaya ne zaman başlar? Dil öğrenmek, kavramları, anlamları, değerleri öğrenmek demektir

Ödül ve Ceza Çocuğun haz aldığı, sevdiği şey ödül Çocuğun haz almadığı, sevmediği cezadır. Prof. Dr. Cemal Tosun

AİLEDE DİNİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM Okuma yazma bilmeyen çocuğu eğitmenin yolları nelerdir? - Seyredebileceği uygun görsel ve işitsel araçlar olabilir - Birlikte oynanacak oyunlar olabilir. - İlgi+sevgi+ödül dengesi olmazsa doğrudan eğitme çabalarının başarı şansı azdır.

Diğer Yollar 1) İyi örnekler oluşturulmalı 2) Çocukların sorularından yararlanma 3) Uygun zaman ve ortam gözetilmelidir 4) Sevgi ile yaklaşılmalı 5) Alternatifler getirilmelidir 6) Hikayelerden ve masallardan yaralanılmalıdır 7) Mabedlere ve kutsal yerlere götürülmelidir 8) Hastalık veya ölüm anında dua

ERGENLİK DÖNEMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ Duygusal coşku ve taşkınlık Çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler Kolay etkilenme Toplum içinde sivrilme İlgi çekme Rol sahibi olma çabası Bağımsızlık isteği

Bu temel özelliklerden hareketle Gençlik Çağı : Dinin ortaya koyduğu esaslara eleştirel yaklaşılan bir çağdır. Bilinçli öğrenme çağıdır. Bilinçli öğrenme; Yeni öğrendiklerini ve önceden öğrendiklerini eleştirir süzgecinden geçirerek, taklit ve gelenek düzeyinden bireysel, kendi bilgisi düzeyine çıkarma çabasıdır. Genç, kendisi olarak toplumda yer ve rol alma çabasındadır.

Bu temel özelliklerden hareketle Gençlik çağı: Arayış dönemidir. Genç, toplumun dilini, dinini, gelenek ve göreneklerini, kültürünü ve değerlerini, tanımaya, anlamaya, benimsemeye, kendisi için yeniden üretmeye çabalar. Anlayıcı bir çaba vardır. İnançları eleştirisiz kabul etmez. Eleştirirken de bazen günahkarlık duygularına kapılır. Suçluluk duyar.

GENCİN DİNE KARŞI TUTUMU NEDİR? yeni dini arayış ve tercihlere yönelir geçici ya da uzun süreli dine ilgisizlik ya da dini bir grup veya cemaat içerisinde kendini bütünüyle dine verme...

GENÇLİK ÇAĞINDAKİLERİ ANLAYABİLMEK İÇİN ŞU SORULARA CEVAP VEREBİLMEMİZ GEREKİR: 1. İnançları, dini duygu ve bilgileri gençlere, içinde yaşadıkları yaş özelliklerinin gereği ortaya çıkan sorularını çözmede yardımcı olabiliyor mu? 2. Doğru düşünme, doğru karar verme ve doğru davranma noktalarında dinin (ebeveynin) beklentileri ile gencinkiler birbirini destekliyor mu?

GENÇLİK ÇAĞINDAKİLERİ ANLAYABİLMEK İÇİN ŞU SORULARA CEVAP VEREBİLMEMİZ GEREKİR: 3. Ebeveynin Din Ve Ahlak Adına Beklentileri; Ne kadar doğru beklentiler? Yetişkinler bu konuda kendilerini sorguluyorlar mı? Bu beklentiler gencin yaş gereği temel özelliklerini destekliyor mu yoksa sınırlandırıyor mu? Beklentiler doğru ise de beklemek ne kadar doğru? Beklemek doğru ise bekleyiş şekli doğru mu? 4. Hayatın anlamını keşfetme arayışında inançların motive edici, araştırıcı, teşvik edici dinamikleri var mıdır?

SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ ÖNCE SORUNUN TANIMLANMASI GEREKİR Gerçekten bir sorun mu vardır? Yoksa bizimki bir duygusal tepki midir? Sorun varsa; bu tanımlama esnasında sorunun esasen kimin olduğu da belirtilmelidir. Genç mi rahatsızdır yoksa ebeveyn mi? Geçici midir? Kalıcı mıdır? Zararı kime, ne kadar ve ne sürelidir? Gelişim özelliklerine bağlı sorunlar Çevreye bağlı sorunlar vb.

ÇÖZÜM İÇİN ALTER- NATİFLER ÜRETİLMELİDİR Sorunu çözecek olan, gencin kendisidir Çözmesine yardımcı olacak kimdir? Anne mi, baba mı, birlikte mi, aile fertlerinden bir başkası mı, tüm aile mi; Profesyonel bir yardım mı gerekiyor ????