OKUL ÇOCUĞUNUN BÜYÜME VE GELİŞME ÖZELLİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Aysel TOPAN

6- 12 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİMSEL GENEL ÖZELLİKLERİ Okul çağı dönemi fiziksel büyümenin yavaşladığı, bilişsel büyüme ve gelişmenin hızlı ilerlediği, aileden çok arkadaşın önemli olduğu fizik, mental ve sosyal ilişkilerin geliştiği dönemdir. Okul çağı çocuğunun fiziksel gelişimini etkileyen yaşamsal mekanizma, bazı hormonların fazla salgılanmaya başlamasıdır (1).

Bu dönem ilköğretim yıllarının birinci kademelerini kapsayan yıllardır. 6-12 yaş dilimini içeren bu yıllarda eğitim öğretim faaliyetleri ön plandadır. Düşünme becerisi somut özellikler taşır. Çocuk duyu organlarıyla algıladığı durumlar içerisinde düşünüp akıl yürütebilir. Sosyalleşme ve başarı arzusu ön plandadır (3).

6-12 yaş dönemi hayallerle gerçeklerin iç içe olduğu ve sorumluğun daha çok ebeveynle paylaşıldığı bir dönemdir. 6-12 yaş döneminin bu özelliği soyut düşünceden somut düşünceye, çocukluk beden yapısından gençlik beden yapısına ve çocuksu duygulardan yetişkin duygulara geçişi yansıtmaktadır, 6-12 yaş ergenlik dönemine geçişin yaşandığı bir dönemdir (4).

Bu dönemde cinsel kimliklerini kazanır, bağımlılığı azalır Bu dönemde cinsel kimliklerini kazanır, bağımlılığı azalır. Konuşma yeteneği, söz dağarcığı çok gelişmiştir. Beden, hareket ve dil gelişiminin hızlandığını, Mantıksal düşünme, sayı, zaman, mekan, boyut, hacim, uzaklık kavramlarının yerleştiğini, Daha önceleri anne ve babayla kurulan özdeşime, öğretmen ve arkadaşların eklendiğini, aileden kazandığı değerlerin yanında kendisinin de kendi yargılarını oluşturmaya başladığını, eleştirel düşüncenin arttığını gözlemleyebiliriz (6).

Oyun sokağa kaymıştır, arkadaşlarıyla oynamayı, kurallı oynamayı ve övünmeyi severler. Oyun çocuğu gibi canlı ve hareketlidir.Evde pahalı oyuncaklarla oynamak yerine toz içinde yırtık top peşinde koşmayı tercih eder. Özellikle erkek öğrenciler arasında gruplar kurulur. Filmlerden özenip yalandan kavgaya tutuşurlar (6).

6- 12 Yaş Dönemi Çocuğunun Beden Gelişimi 6 yaşlarına geldiklerinde gövdelerinin uzunluğu doğdukları dönemin iki katı olur. Bu dönemde göğüs kafesi genişlerken ve yassılaşırken kaburgaları da eğik bir pozisyondan daha dik bir pozisyona geçer (5).

Bu dönem içerisinde yüz yapısında da belirgin değişiklikler yaşanmaktadır. Örneğin, alnı yassılaşırken burnu da büyümektedir. Kalıcı dişler bebeklik (süt) dişleri ile yer değiştirir, çenesi büyür ve yüz profili belirginleşmeye başlar (5).

6-12 Yaş Dönemi Çocuğunun Bilişsel Gelişimi Piaget’nin bilişsel gelişim dönemlerine ilişkin olarak verdiği yaş dönemleri dikkate alındığında 6-12 yaş dönemi çocuğu somut işlemler evresinde bulunmaktadırlar. 6-12 yaş dönemi çocuğu bilişsel gelişim açısından operasyon öncesi dönemden somut operasyon dönemine geçmektedir. Bilişsel gelişimi çocuğun akademik yaşantısını etkilemekle beraber sosyal ve duygusal yaşantısını da etkilemektedir (4).

OKUL DÖNEMİNDE PSİKO MOTOR GELİŞİM Okul çağı çocuğu hem kaba hem de ince motor becerilerini sergileyebileceği etkinliklere katılmak için oldukça isteklidir. Bu nedenle de çocuğun fiziksel aktiviteler içerisinde yer alması beden sağlığı, kendini yeterli hissetme, bilişsel ve sosyal becerilerin gelişimi gibi çocuğun gelişimini pek çok açıdan olumlu yönde etkilemektedir (5).

Fiziksel eğitim içerisinde yarışmalar veya takım sporlarının yanı sıra öğrencilerin hemen hemen hepsinin katılabileceği ve performanslarını sergileyebileceği yürüme, koşma, zıplama ve tırmanma gibi aktivitelere de yer verilebilir (5).

6-12 Yaş Dönemi Çocuğunun Kişilik Gelişimi Freud oral, anal ve fallik evrenin bütünleştiği ve yeni öğelerle birleştiği 6 ile 12 yaş arasını gizil dönem olarak adlandırmaktadır. Ergenlik dönemine geçişle genital dönem başlamaktadır. Bu evrede psikoseksüel gelişim evrelerini tümü yaşantılarla bütünleştirilerek kişilik belirlenmektedir (4).

İlkokul çağı olan 6-12 yaş evresi psikoseksüel gelişime göre gizil evre olarak adlandırılmaktadır. Bu evrede kişiliğin başlıca yapıları olan id, ego ve superego biçimlenmekte ve bu alt sistemler birbirleriyle ilişkilenmektedir. Gizil evrede bebeklik seksüel ilgilerinin yerine yeni ilgiler yer almaktadır. Sosyalleşme bu evrede çocuğun genel ilgi alanlarını belirlemektedir.

6-12 Yaş Dönemi Çocuğunun Psikososyal Gelişimi 6-12 yaş dönemi çocuğunun psikososyal gelişim özelliği “çalışma ve başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu” karmaşası ile belirlenmektedir. Çalışma, ilkokul öğrencisinin okulda öğrenmesi gereken becerileri kazanabilmesi gereken çabayı ifade eder; aşağılık duygusu çocuğun başarısız olduğu zaman kendisini nasıl algılayacağını belirtir (4).

Altı ile on iki yaş arası çocuklar bir şeyi yapıp bitirirken gösterdikleri sebat veya ısrarın sonucunda işi tam olarak yapmanın zevkine varırlar, sebatla bir işin sonucu arasındaki ilişkiyi görmeye başlarlar.

Çocuklar etraflarındaki fiziki çevreyi somut eşyalarla anlayıp çözümlemeye başlarlar. Oyun giderek eskisi gibi zevk vermez; zihnen ve bedenen bir şeyi tam olarak yapmak daha çok zevk verir; devamlı bir gayret ve iş yapıcılık davranışları göstermek isterler. Artık bir şeyler yaparak başkalarının takdirini kazanmayı ve kabul edilmeyi öğrenirler (4).

6-12 Yaş Dönemi Çocuğunun Ahlak Gelişimi Piaget, ahlak gelişimini 11 yaşlarına kadar süren dışa bağımlı ahlaki yargılar dönemi ve 11 yaş sonrası özerk ahlaki yargı dönemi şeklinde açıklamıştır. Kohlberg, ahlak gelişimini gelenek öncesi, geleneksel ve gelenek sonrası olmak üzere üç düzey içinde ele almıştır.

Duyusal Gelişim 6 yaşındaki bir çocukta görme tam olarak gelişmiştir. Görüş keskinliği, periferal görüş ve renk ayrımı 7 yaşında tam olarak gelişir. Puberte öncesinde bazı çocuklarda büyüme atağı miyopiye neden olabilir.

Dil Gelişimi Bu dönemde dil gelişimi hızlıdır. Kelime dağarcığı genişler ve cümle yapısı daha komplekstir. 6 yaşında çocuğun kelime sayısı 8000-1400 arasındadır. Bu dönemde kültürel olarak kelime kullanımı artar.. Okuma dil becerilerini geliştirir (1).

CİNSEL GELİŞİM Okul çağı döneminde, birincil ve ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişimi pubertenin yaklaşık 2 yıl öncesinde görülmeye başlar. Pubertenin ana fiziksel değişiklikleri, birincil ve ikincil cins özelliklerinin oluşması, vücut yağ dağılımının değişmesi, iskelet gelişimi, boy uzaması, kızlarda mensturasyonun, erkeklerde spermatogenezin gerçekleşmesidir (1).

TEŞEKKÜRLER…