Kimya dilinde yağ asidi tuzlarına genel olarak sabun denir. Piyasada yaygın olarak bulunan sabun, yağın NaOH ile etkileşmesinden elde edilir. Yani kalıplar halinde satılan sabun yağ asidi sodyum tuzu şeklinde tanımlanabilir. Tabiatta hazır bulduğumuz yağlardaki yağ asitleri çoğunlukla 18 karbonludur. Sabun (1)
16, 14, 12 ve 10 karbonlu yağ asitleri de, daha az olmakla birlikte bulunur. Bu yüzden sabunlar aslında yapıları birbirine benzer birçok maddenin karışımıdır. Her sabunun bileşimi, elde edildiği bitkiye göre az çok değişir. Ayrıca, sabun elde ederken, NaOH yerine KOH bazı da kullanılabilir. Sabun (2)
Yağ asitlerinin Na tuzlarına beyaz sabun, K tuzlarına arap sabunu denir. Na tuzları katı sabun, K tuzları genellikle jel şeklinde olur. Sabun (3)
Sabunların kiri temizlemesi: Hangi tür sabun olursa olsun, temizleme etkisi açıklanırken, sabun molekülü basitleştirilerek Şekil 4.26’daki gibi gösterilir. Bu gösterimde mor renkli olan baş kısmı, su molekülleri tarafından kuşatılan iyonik kısımdır. Böyle moleküller, su ortamında küçük bir yağ damlacığıyla karşılaşınca hidrofob kuyruklar yağ içine çekilirken iyonik uç suya yönelir. Sabun (4)
İçi yağ dolu, dışı suya yönelmiş gruplardan oluşan bu düzenleniş biçimine misel denir. Miseller dış yüzeyleri yüklü olduğu için bir araya gelemezler; su ortamında koloidal halde kalırlar. Sonuç olarak yağ, su ortamında dağılmış misellere dönüşür. Böylece yapıştığı yüzeyden ayrılıp suya karışan yağ, temizlenmiş olur. NOT: sert sularda özellikle Mg +2 ve Ca +2 iyonları vardır. Sabunlardaki anyon kısmı bu katyonlarla bileşik oluşturarak çökerler. Bu sebeple sabunun önemli kısmı çökmüş olur. Yumuşak sularda sabun daha fazla temizler. Sabun (5)