Bölüm 15 Refah İktisadı David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 9th Edition, McGraw-Hill, 2008 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

Refah İktisadı İktisadın normatif konuları ele alan dalıdır. Amacı ekonominin nasıl işlediğini açıklamak değil, Ne ölçüde iyi işlediğini değerlendirmektir.

Eşitlik ve Etkinlik Yatay eşitlik – Benzer insanların benzer muamale görmesi Dikey eşitlik – Doğuştan gelen farklılıkların yol açtığı etkileri hafifletmek için farklı insanların farklı muamele görmesi

Pareto etkinliği Veri bir tüketici tercih seti, kaynaklar ve teknoloji ile, eğer kimsenin durumunu kötüleştirmeden en az bir kişinin durumunu iyileştiren başka bir dağılım mümkün değilse, mevcut dağılım pareto-etkin demektir.

Tam rekabet ve Pareto etkinliği Eğer ekonomideki her piyasa tam rekabetçi serbest bir piyasa ise, ekonominin bütününde ortaya çıkan denge Pareto-etkin olur. Adam Simith’in “Görünmez El” vurgusunda ifade edildiği gibi.

Rekabetçi denge ve Pareto- etkinliği Q 1 *gibi herhangi bir denge çıktı düzeyinde, son birim film tüketicilere P 1 * kadar bir ekstra fayda sağlar. Rekabetçi film endüstrisi için arz eğrisi (SS) filmin marjinal maliyetidir. P 1 *, Q 1 * ‘in ötesinde, marjinal maliyet ile tüketicilerin sağladığı marjinal fayda arasında bir ayrışma vardır. Dolayısıyla P 1 *, Q 1 * noktasına yöneliş, toplumu daha iyi bir duruma getirir. D SS D Q1*Q1* P1*P1* Film Adedi Film Fiyatı

Piyasa başarısızlığı (Market failure) Serbest piyasa kaynakların etkin dağılımını sağlayacak şekilde dengeye gelemediğinde ortaya çıkar. Olası nedenler: Eksik rekabet Toplumsal öncelikler (örneğin eşitlik) Dışsallıklar Diğer eksik piyasalar (missing markets) – risk, bilgi... – Henüz metalaşmamış, piyasası oluşmamış mallar (Future goods: temiz hava gibi)

Dışsallıklar Dışsallık, bir bireyin üretim veya tüketim kararı başkalarının üretim veya tüketimini doğrudan etkilediğinde ortaya çıkar… Piyasa fiyatları aracılığı ile etkilenim bunun dışındadır: – Örneğin, bir kimya firması atığını göle boşaltıp, balık tutma olanağını ortadan kaldırıyorsa dışsallık ortaya çıkar.

Dışsallıklar Negatif dışsallık: Termik santralden kaynaklanan sera gazı emisyonu Pozitif dışsallık: Temel eğitim sadece o eğitimi alan için değil içinde yaşadığı toplum için de faydalıdır. 9

Üretimde dışsallık Quantity Price D DD bir ürünün talep eğrisi olsun (marjinal sosyal faydayı temsil ettiği şeklinde yorumlayabiliriz) MPC MPC firmanın üretim için katlandığı marjinal özel maliyet olsun (basitlik için sabit kabul edilmekte). P Q Piyasa, fiyatın P ve miktarın Q olarak belirlendiği, MPC = DD eşitliği sağlandığında dengeye gelir. D

Üretimde dışsallık Quantity Price DD (MSB) MPC Q MSC Eğer firma kirliliiğe yol açıyorsa, topluma marjinal sosyal maliyet (MSC) kadar bir maliyet yükler. Q* Bu yüzden sosyal optimum, DD(MSB)=MSC eşitliğinin sağlandığı Q*’da gerçekleşir. Toplum için piyasa başarısızlığından kaynaklanan genel refah kaybı Q* ve Q arasında, MPC’yi aşan MSC ile temsil edilir.

Tüketimde dışsallık DD(MPB) Quantity Price Q MPC, MSC Tüketim dışsalllığının bir sonucu olarak MSB>MPB ‘dir ve serbest piyasa dengesi Q miktarını sağlar. MSB Q' Sosyal optimum ise MSB = MSC eşitliğinin sağlandığı Q' dır. Örneğin, komşular bakımlı bir bahçeden fayda sağlayabilir. Kahverengi alan refah kaybını gösterir.

Sera gazları

İklim değişikliği

Kyoto Protokolü 1997’de yürürlüğe girdi – 2006’ya kadar 169 ülke imzaladı ABD imzalamadı Türkiye 2009’daki onayı ile son imzacılar arasında yer aldı 1990’a göre, 2012’ye kadar salınımın %5 daha az olması hedeflendi. Karbon ticareti dahil olmak üzere birçok mekanizma yürürlükte.

Kyoto Protokolü sonrası Kyoto Protokolü 2012 sonunda yürürlükten kalkmıştır. COP21 olarak anılan Paris’teki 21. Taraflar Toplantısı’nda sıcaklık artışını derecede sınırlandırmak için ülkelerden emisyon indirimi niyet belgelerini sunmaları istenmiştir. – Yeterli sayıda ülke parlamentosunda onaylandıktan sonra Paris İklim Anlaşması 22 Nisan 2016’da yürürlüğe girmiştir. INDC (Intended Nationally Determined Contribution): Ülkelerin UNFCCC ye bildirdiği seragazı indirim hedefleri İklim Değişikliği ile mücadelenin Türkiye ekonomisine etkisi için bkz: iklim-hareketine-gecmenin-yan-faydalar-tuerkiye-iklim- taahhueduenuen-degerlendirmesi/filehttp:// iklim-hareketine-gecmenin-yan-faydalar-tuerkiye-iklim- taahhueduenuen-degerlendirmesi/file

Değer mi? Çin ve diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler daha iyi bir gelecek için bugün kısıntıya gitmeli mi? Stern’in değerlendirmesine göre, karbon salınımını azaltmak küresel yıllık GSYH’nin sadece %1’ine mal olacaktır. Eğer önlem alınmazsa, çok yakın bir gelecekte iklim değişikliğine bağlı afetlerin küresel ekonomiye yıllık maliyetinin küresel GSYH’nin %20’sine kadar ulaşabileceği öngörülmektedir. –