ORHUN ÂBİDELERİ (GÖKTÜRK KİTABELERİ) www.edebiyatfatihi.net
BİR KAVMİ BİR MİLLET YAPAN ESER ASIRLAR İÇİNDEN MİLLİ İSTİKAMETİ AYDINLATAN IŞIKTIR. MUHARREM ERGİN
KAZANIMLAR: 1.Yazılı belgelerin bulundukları yerleri ve yazıların özelliklerini belirler. 2.Köktürk Yazıtları’nın yazılı Türk edebiyatındaki önemini açıklar.
ORHUN ABİDELERİ FOTOĞRAFLARI Tonyukuk Kitabesi’nden
Yazıtların Coğrafi Konumu Orhun ve Selenga ırmakları arasındaki Orhun Vadisi’nde 47. derece kuzey enlemiyle 103. derece doğu boylamının kesiştiği noktada bulunmaktadır.
TONYOKUK ANITI (720-725) Bu kitabe 720-725 senelerinde kendisi tarafından dikilmiştir. Bu taşlar diğerlerine göre daha siliktir. Taşlarda Göktürklerin Çin esaretinden nasıl kurtulduğu, kurtuluş savaşının nasıl yapıldığı ve Tonyukuk'un neler yaptığı anlatılır.
KÜL TİGİN ANITI (732) Bu yazıt Bilge Kağan tarafından ölen kardeşi Kül Tigin adına 732’de dikilmiştir.
BİLGE KAĞAN ANITI (735) Bilge Kağan Anıtı, 734 yılın ölen Bilge Kağan adına oğlu Tenri Kağan tarafından yaptırılmıştır. 735 yılın Yollug Tigin tarafından yazılmıştır.
ORHUN ABİDELERİNİN ÖNEMİ Türklerin İLK yazılı eseridir. Türk ve Türkçe adının geçtiği İLK metinlerdir. Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar. Söylev türünde yazılmıştır. Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır. Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir. Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir. Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir. Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar. Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur.