1 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Elektrik Ark Kaynağında Kullanılan Elektrodların Standartları Trabzon 2006

2 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Elektrodlar Ülkemizde TS 563 ‘e Göre Örtü Çeşitleri Dikkate Alınarak Yedi Tipte Sınıflandırılırlar Bunlar: Elektrod Adı İşareti 1) Asit Örtülü ( Örtüsü Demir Oksit Bulundurur ) A 2) Asit Örtülü ( Rutil Doğal Titan Dioksit ) AR 3) Bazik Örtülü B 4) Selülozik Örtülü C 5) Oksitleyen O 6) Rutil ( Orta Kalınlıkta Örtülü ) R 7) Rutil ( Kalın Örtülü ) RR

3 Elektrodlar Alman Standartlarında ( DIN 1913) ise Altı Ana Tipe Ayrılır ve Buna Göre İşaretlenir. Bunlar: Elektrod Adı İşareti 1)Titan Dioksit ( Rutil ) Elektrodlar Ti 2) Asit Elektrodlar Es 3) Oksit Elektrodlar Ox 4) Bazik Elektrodlar Kb 5) Selülozik Elektrodlar Ze 6) Özel Elektrodlar So

4 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü TS 563’ e Göre Elektrod Standartlarına Bir Örnek Uygulama Bu Uygulamada Elektrod Kutularında Gördüğümüz Rakam ve İşaretlerin Ne Anlama Geldiğine Bakacağız Örnek: Aşağıda Düşük Alaşımlı Elektrodlara Ait Bir Örnek Verilmiştir. E 51 4 B 2 3 (H)

5 E 51 4 B 2 3 (H) Buradaki (E) Elektrodun Örtülü Elektrod Olduğunu Belirtmektedir E

6 E 51 4 B 2 3 (H) 51 Buradaki 51 Rakamı Elektrodla Yapılan Kaynak Dikişinin En Küçük Çekme Dayanımının 51 kg/mm 2 Olduğunu Belirtir. Yani Bu Kaynak Dikişinin 1 mm 2 si 51 kg Yükün Uygulayacağı Çekme Kuvvetine Dayanır Demektir

7 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü E 51 4 B 2 3 (H) 4 Buradaki (4) Rakamı Yapılan Kopma Deneyindeki Uzama Miktarını Belirtir Bu Değer Tablodan bakılarak Tespit Edilir

8 Elektrodun İşareti Çekme Dayanımı (kg/mm 2 ) Kopma Uzaması (%) Deneyin Yapıldığı Sıcaklık E 51 0 E 51 1 E 51 2 E 51 3 E 51 4 E (kg/mm 2 ) C 0 0 C C C C TS 563’ e Göre Kaynak Elektrodları Çekme Dayanımı ve Uzama Miktarı Tablosu

9 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü E 51 4 B 2 3 (H) B Buradaki (B) Harfi Elektrodun Örtü Tipini Belirtir TS 563’e Göre: (A) Asitik (B) Bazik (C) Selülozik (O) Oksitleyici ( R) Rutil (RR) Rutil Kalın Örtülü (AR) Asitik Rutil

10 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü E 51 4 B 2 3 (H) 2 Buradaki (2) Rakamı Bu Elektrod ile Yapılabilecek Kaynak Pozisyonlarını Göstermektedir. Kaynak Pozisyonları TS 563’e Göre Şu Şekilde İfade Edilmiştir 1 Bütün pozisyonları Belirtir 2 Yukardan Aşağı Düşey Kaynak Hariç Tüm Pozisyonlar 3 Düz Alın ve Yatay-Düşey Köşe Pozisyonu 4 Düz Alın ve Düz Köşe Pozisyonu 5 Düz Alın, Yatay-Düşey Köşe Pozisyonu ve Yukarıdan Aşağı Düşey Pozisyon

11 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü E 51 4 B 2 3 (H) 3 Buradaki (3) Rakamı Elektrodun Hangi Tür Akımda (Doğru Akım / Alternatif Akım) Kullanılabileceğini ve Kutuplama Durumunu İfade Etmektedir Bu Durum Yine TS 563’e Göre Hazırlanan Bir Tablodan Tespit Edilir

12 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Sembol Doğru Akım (-) KutupXXXXXX (+) Kutup XXXXXXX Alternatif Akım 50 VXXX 70 VXXX 90 VXXX TS 563 ‘e Göre Kaynak Elektrodları Akım Şekli ve Kutup Durumu Tablosu Örneğimizdeki (3) Rakamı Elektrodumuzu Doğru Akımda (+) Kutupta, Alternatif Akımda ise 50 V Gerilimde Çalıştırabileceğimizi İfade Etmektedir

13 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü E 51 4 B 2 3 (H) H Buradaki (H) harfi Elektrodun Kaynak Metalinde Hidrojen Elementinin Bulunduğunu Belirtir Bu Durum Sadece Bazik Elektrodlarda Mevcuttur. Bazik Elektrodların Kaynak metalinin 100 gramında 15 ml Yayınabilen Hidrojen Bulunur.

14 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Yapmış Olduğumuz Örneğin Değişik Ülke Standartlarında Çeşitleri Mevcuttur Örnek Olarak Amerikan (AWS), Alman (DIN) Standartlarında Farklı Uygulamaları Vardır. Piyasada Satın Almış Olduğumuz Kaynak Elektrodları Kutularının Hepsinde TS 563’e Uygun Standart Numaraları Mevcuttur Ayrıca Bu Numaralardan Çıkarmış Olduğumuz Sonuçlar Kutuların Üzerinde Küçük Bir Tablo Şeklinde Bulunmaktadır

15 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Bu Tabloda Elektrodun Tüm Özelliklerinden Açıkça Bahsedilmektedir Bunlar; 1)Elektrodun Çapı (Ǿ2,5mm, Ǿ3,25mm Gibi) 2)Elektrodun Akım Türü ( Alternatif veya Doğru Akım) 3)Elektrodun Kutuplama Durumu (Eksi veya Artı Kutup) 4)Elektrodun Çalışacağı Akım Aralığı (Ǿ2,5mm elektrod için Amper gibi) 5)Elektrod ile Yapılabilecek Kaynak Pozisyonları 6)Bu Elektrod ile Yapılacak Kaynak Dikişinin Çekme dayanımı (51 kg/mm 2 ) gibi Özellikler Belirtilmektedir

16 Trabzon Merkez 80.Yıl Endüstri Meslek Lisesi Soğutma İklimlendirme Bölümü Sonuç Olarak: Kaynakçının Kullandığı Elektrodlar ile İlgili Standartları Bilip Buna Göre Davranış Geliştirmesi Yapılan Kaynak İşleminin Kalitesi İçin Büyük Bir Önem Taşımaktadır ÖNERİ ve GÖRÜŞLERİNİZ İÇİN Mehmet KÖSE