BAĞLAÇLAR HAZIRLAYAN : AKİF KARABAY SINIFI : 9 \ B OKULU : ANADOLU LİSESİ

BAĞLAÇ Cümleler veya eşit görev ve türdeki kelimeler arasında anlamca bağ kuran kelimelere bağlama edatı (bağlaç) denir. Bağlaçlar yapım ve çekim eki almaz, dilimizde çok kullanılan bağlaçlar örnekleriyle şunlardır:

BAĞLAÇLARDAN AMA: Anlamca çelişkili ve tutarsız iki cümleyi bağlar: “Kırklar dağına çıktın değil mi?” “Çıkmadım ama çıkacağım.” (Yaşar KEMAL)

ÇÜNKÜ: ÇÜNKÜ: İki cümleyi “Şundan dolayı, şu sebeple, …den dolayı” anlamıyla bağlar: “Ne zaman yolda bir han rastlasam irkilirim. Çünkü sizde gizlenen dertleri ben bilirim” (Faruk Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları)

DA (DE): DA (DE): İki yüklemi “ve,….-arak,….-erek” anlamıyla bağlar: “Yıldızlar çamlara değer de geçer, Gün buradan başını eğer de geçer, Sular dizlerini döver de geçer.”

FAKAT : İki eş öğeyi “yalnız,ancak,ama,lakin” gibi olumsuzluk anlamıyla bağlar:

HEM….HEM: HEM….HEM: Sayılan öğeler arasında “eşitlik” bağı kurar: “Sopam artık bana hem göz hem ayak hem eldi”… Ne yalan söyleyeyim kalbime haşyet geldi.” ( M.AKİF ERSOY,SAFAHAT)

İLE: Sayılan öğeler arasında beraber,birlikte anlamıyla bağlama görevi yapar: “jandarma çavuşu ile uzun boylu kadın pencerelerden biri önünde gülüşüyorlardı”. (AHMET HAMDİ TANPINAR,YAZ YAĞMURU)

Kİ: Kİ: Önceki ve sonraki öğe arasında “ve,ama” anlamıyla bağ kurar: “Esmede anlamlı derin, bir rüzgar ki Esintisi Mustafa Kemalcedir.” (Coşkun Erte pınar, küçük Dünyamın İçinden)

LAKİN : Cümleleri “ama,fakat “anlamıyla bağlar. “Ölmek kaderde var,bize ürküntü vermiyor; lakin vatandan ayrılışın ıstırap zor. YAHYA KEMAL BEYATLI(KENDİ GÖK KUBBEMİZ)

VE VE Cümleleri ve eşit görevdeki kelimeleri bağlar: “Gençlik böyledir işte,gelir gider; Ve kırılır sonra kolun kanadın ; Koşarsın pencereden pencereye.” CAHİT SITKI TARANCI(OTUZ BEŞ YAŞ)

VEYA VEYA Sayılan işleri “tercih, seçme;ikisinden biri” anlamıyla birbirine bağlar. “Okuduklarını reddetmek veya tartışmak ihtiyacını duymazlar.”

YAPILARINA GÖRE BAĞLAÇLAR: Bağlaçlar yapılarına göre dört çeşittir: Basit, türemiş, bileşik bağlaçlar,kelime öbeği şeklindeki bağlaçlardır.

1) BASİT BAĞLAÇLAR: Ama,bari,bilakis,bilhassa, binaenaleyh,de,eğer,elbet,fakat,galiba, gerçi,güya,hani,hatta,hele,hem,ki,lakin başlıca basit bağlaçlardır. Bir yapım eki ile türememiş,başka bir kelime ile birleşmemiş olan edatlara basit bağlaçlar denir.

2) TÜREMİŞ AĞLAÇLAR Ancak,bakarsın,bilemedin,ile,yalnız,sakın, yine,kısacası,varsın,üstelik başlıca türemiş bağlaçlardır. Türemiş bağlaçların bir kısmı çekimli fiil şeklindedir.

3) BİRLEŞİK AĞLAÇLAR Beki,çünkü,halbuki,oysaki,meğerse,bunu,ya da,bunun için,veya,yoksa,veyahut. Birden çok sözcüğün birleşmesiyle oluşan bağlaçlara birleşik bağlaçlar denir.