Geleneksel Türk Müziği Tarihi Ünite Başlangıcından 17. Yüzyıla Türk Müziği

İçerik Türk Müziği Tarihine Giriş Hun Göktürk Ve Uygurlarda Müzik Kültürü

Türk Müziği Tarihi Hazırlık Dönemi: Türk müziği tarihinde Hazırlık dönemi(Klasik öncesi dönem) İslamiyet Öncesi Dönem ve İslamiyet Sonrası Dönem şeklinde alt dönemlere ayrılmaktadır.

İslamiyet Öncesi Dönem Hun Göktürk ve Uygurlarda Müzik Kültürü Geçmişten günümüze kadar geniş bir yelpazeyi içine alan müzik kültürümüz, çeşitli dönemlerden geçerek oluşmuştur. Müzik kültürümüzün oluşmasını sağlayan bu dönemlerden biri de Hazırlık Dönemidir. İslamiyet öncesi dönem ilk Hun Devletinin kuruluşundan (M.Ö. 3.yy), Türklerin İslamiyeti kabul edişlerine kadar (M.S. 10. yy) geçen süreyi kapsamaktadır.

Bu dönemde müzik din adamları olan şamanlar tarafından yapılıyordu. Dini törenlerde müziğe yer veriliyor ve müzik büyü amacıyla kullanılıyordu. Şamanların çalgısı davuldu. Davul Türklerde bağımsızlığın simgesi sayılıyordu. Şamanlar kötü ruhları kovmak ya da ölüleri gömmek amacıyla yapılan dini törenlerde, ritim ögesinin ağırlıklı olduğu yakarış ve dans gibi tamamlayıcı ögelerle müzik yapıyorlardı.

Şamanlardan sonra düğün, doğum, eğlence, zafer ya da şölen gibi sosyal etkinliklerde müzik yapan kişiler de ortaya çıktı. Bu kişilere OZAN deniliyordu. İslamiyetin kabulünden sonra bunlara SAZ ŞAİRİ denmiştir. Saz şairlerinin çalgısı kopuz olup bugün kullanılan bağlamanın atasıdır.

Kopuz

Batı Hunlarında, YUĞ adı verilen cenaze törenlerinde SAGU denilen bir tür ağıt, davul eşliğinde söylenirdi. Ozanlar konuları din dışı olan müzikler yapmaktaydı. Din dışı halk müziğinin ilk oluşumu bu dönemde ozanlar tarafından başlatılmıştır.

İslamiyet öncesi dönemde askeri müzik yapan topluluğa TUĞ TAKIMI denilmekteydi. Hunlarda, Göktürklerde ve Uygurlarda hakanların huzurunda davul ve boru gibi çalgıların eşliğinde müzik yapılırdı. Buna NEVBET ya da NÖBET denilirdi. Nevbetlerde seslendirme yapan çalgı topluluğu ileride Mehter adıyla anılacak çalgı topluluğunun ilk çekirdeğidir.

Nevbetlerde çalınan sözsüz müzik eserlerine KÖK, sözlü müzik eserlerine ise IR denilirdi. 366 adet kök vardır. Bu dönemde bir çok müzik çeşidi bulunmaktaydı. Bunlar kam (şaman), tuğ, kahramanlık, eğlence ve ozanların yaptıkları müzik çeşitleriydi.

İslamiyet öncesi dönemde çalgı müziği ve sözlü müziğin gelişmesinin yanı sıra makam, usul ve ritm bakımından önemli gelişmeler olmuştur. İslamiyet öncesi döneme ait müzik ile ilgili en önemli bilgiler Divan ü Lügati’t Türk adlı eserden elde edilebilmektedir. Bu dönemin çalgıları kopuz, çifte kaval, davul, boru, zil ve pipadır.

Çalgılar