TOKİ TURGUT ÖZAL İMAM HATİP ORTAOKULU OSMANLI’DA DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ SOSYAL BİLGİLER-7 ESİN DOĞANCI
SENED-İ İTTİFAK AYAN: Osmanlı İmparatorluğu’nda kent ve kasabaların ileri gelen nüfuzlu kimselerine verilen ad. Padişah ve ayanlar arasında imzalanan anlaşmadır. Anlaşmaya göre padişah ayanların varlık ve haklarını tanıyacak, ayanlarda padişahın otoritesini tanıyacaktı. Ve devlete kendi bölgelerinde çıkan olaylarda, vergi ve asker toplamaya yardım edeceklerdi.
SENED-İ İTTİFAK Padişah otoritesini ayanlar ile paylaşmıştır. Bu anlaşma ile padişah otoritesi sarsılmış, yetkileri kısıtlanmış ve başka bir otoriteyi tanımıştır
TANZİMAT FERMANI Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okunan bu ferman ile Osmanlı’da yaşayan herkesi dil,din,ırk ve mezhep ayrımı gözetmeksizin EŞİT sayılmıştır.Bu fermana padişah uyacağına dair yemin etmiştir. Bu durum Osmanlı’da hukuk üstünlüğünün ilk kez kabul edildiğinin göstergesidir.
ISLAHAT FERMANI Tanzimat Fermanı ile müslüman ve gayrimüslim ayrımı ortadan kaldırılmış ve eşitlik sağlanmış olmasına rağmen ayaklanmalar devam etmekteydi.Bu fermanla dış devletlerin baskısıyla Osmanlı dağılmaktan kurtulmak için gayrimüslimlere daha fazla ayrıcalık verilmiştir.
Meşrutiyet-Kanuni Esasi Osmanlı Devleti kuruluşundan 1876 yılına kadar monarşi ile yönetilirken, bu tarihten itibaren (1876) meşrutiyet ile yönetilmeye başlamıştır.
Monarşi : Yetkilerin bir kişi tarafından kullanıldığı yönetim şeklidir. Mutlakiyet yönetimi de diyebiliriz. Yönetici, tüm yetkileri tek başına kullanır ve bu görevi ömür boyu sürdürür.
Meşrutiyet (Meşruti monarşi):Hükümdarın başkanlığında toplanan parlamenter sistem. Bu yönetimin en önemli özelliği padişahın yanında ayrıca bir de meclis vardır. Bu sayede sınırlı da olsa halk yönetime katılmıştır.
I. Meşrutiyet ile Türk tarihinin ilk anayasası Kanuni Esasi yayınlanmıştır
MEŞRUTİYET Meclisi açma kapama yetkisi, padişaha aittir. Padişah, istediği zaman meclisi kapatabilecekti. Hükümet meclise karşı değil, padişaha karşı sorumludur.Padişahın iradesi, halkın iradesinden daha üstün duruma gelmiştir. Anayasa’da kişisel hak ve özgürlükler olan inanç, öğrenim, öğretim, vergi, yasal eşitlik gibi konulara da yer verilmiştir.
KANUNUESASİYİ ÖNEMLİ BAZI MADDELERİ ŞUNLARDIR; Meclis; Mebusan Meclisi ve Ayan meclisinden oluşacaktır. Ayan meclisi üyeleri, seçimle değil de atama yoluyla belirlendiğinden ulusal egemenlik ile bağdaşmaz. Mebusan Meclisi: Seçimler dört yılda bir yapılır. Bu meclisin üyeleri sadece seçildiği bölgeyi değil, tüm Osmanlı toplumunu temsil eder.
KANUNİ ESASİ İLE; Anayasa’nın ilan edilip meclisin açılması ile, Osmanlı Devleti tarihinde yönetim alanında ilk kez değişme olmuş ve halk padişahın yanında yönetime ortak olmuştur.
ANCAK; Kanunuesasi İle Gelen Yenilikler Padişahın kişiliği kutsaldır. Saltanat Osmanlı ailesinin en büyük erkek evladına aittir. Padişah, eylem ve kararlarından dolayı sorumlu değildir. Osmanlı Devleti’nin dini İslâm’dır. Yasaların din ve Anayasa’ya uygunluğunu Meclisi Ayan denetler. Şeyhülislam, aynı zamanda Bakanlar Kurulu’nun üyesidir. Meclisi umumi, Heyeti Ayan ve Heyet imebusan’dan oluşur.
II. Meşrutiyet’in İlânı (23 Temmuz 1908) 1876’da padişah olan II. Abdülhamit, Osmanlı tarihinin ilk Anayasası olan Kanunuesasi’yi ilân etmiştir. Fakat Padişah kısa süre sonra 93 Harbi’ni bahane ederek (1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı) anayasal yönetime son vermiştir. (14 Şubat 1878). Bu durum Padişah’a karşı bir direnişin başlamasına neden olmuştur.
JÖHN TÜRKLER Genç Osmanlılar (Jöhn Türkler)Padişahtan Kanunuesasini uygulanmasını istemişlerdir. Çıkan ayaklanma hükümet askerleri tarafından bastırılamayınca Padişah ayaklanmanın daha da büyümesini önlemek amacıyla Kanunuesasi’yi yeniden yürürlüğe koymuş ve II. Meşrutiyet’i ilân etmiştir. (23 Temmuz 1908).
31 MART OLAYI Ayaklanma doğrudan doğruya Meşrutiyet yönetimine karşı yapılmıştır. Bu ayaklanmayı 27 Nisan 1909’da İstanbul’a gelen “Hareket Ordusu” bastırmıştır. İttihat ve Terakki Partisi, olaylara karıştığı gerekçesiyle II. Abdülhamit’i tahttan indirerek, yerine V. Mehmet Reşat’ı geçirmiştir.