BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI AYNUR PEHLİVAN 11-A 801

BESİN ZİNCİRİ Doğada canlılar başka bir canlıyı besin olarak kullanırken kendileride başka canlıların besini olurlar. Canlıların birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmaları ile oluşan zincire besin zinciri denir. Zincirin her halkası ayrı bir tür tarafından oluşturulur. Ancak hiçbir zaman doğada tek sıralı zincire rastlanmaz. Bir canlı besin olarak birden fazla türü kullanırken kendiside birden çok türün besini olur. Bu durum zincirlerin birbirine karışıp beslenme ağları oluşturmasına neden olur. Besin zincirleri ile canlılar arasında organik madde ve enerji akışı gerçekleşir.

BESİN ZİNCİRİ Dünyadaki bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Dünyada besin üretmek için gerekli olan her türlü madde (su,oksijen,azot vb.) bulunur. Bu maddelerin canlılar tarafından kullanılabilmesi için organik besinlere (karbonhidratlar, proteinler, yağlar) dönüştürülmesi gerekir. Bitkiler , algler, bazı bakteriler fotosentez yoluyla inorganik maddeleri organik besinlere dönüştürülebilen canlılardır. Bu dönüşümün gerçekleşmesi için güneş enerjisine ihtiyaç duyulur.

Bitkiler, karbondioksit ve suyu kullanarak güneş enerjisi yardımıyla glikoz ve oksijen üretir. Güneşten gelen enerji, fotosentez yapan canlıların ürettikleri besinlerde depolanır. Besin maddeleri canlılar tarafından tüketildiğinde enerji, bu canlılara geçer. Böylece enerji, beslenme yoluyla bir canlıdan diğerine aktarılmış olur. Bitkilerde besin olarak depolanan enerji, bir besin zinciri biçiminde tüm canlılara dağılır.

Besin ZİNCİRİNDEKI CANLI TÜRLERİ 3 GRUBA AYRILIR; 1-)ÜRETİCİLER (OTOTROFLAR) 2-)TÜKETİCİLER (HETERETROFLAR) 3-)AYRIŞTIRICILAR (SAPROFİTLER) Ayrıştırıcılar besin zincirine her halkadan katılabilirler, çünkü her tür canlının atığını ve leşini ayrıştırırlar.

%10 YASASI . Her halkadan bir üst halkaya aktarılan organik besin ve enerjinin oranı canlının kendisi için kullandığının 9 da 1' idir. Yani toplam enerjinin yüzde 10'u bir üst halkaya taşınır. Buna da yüzde 10 yasası denir.

Besin zincirinde enerjinin bir gruptan diğerine aktarıldığı her halka bir beslenme seviyesini oluşturur. Besin zinciri boyunca aktarılan enerjinin büyük bir kısmı o canlının yaşam gereksinimleri için kullanılırken geriye kalanı zincirin bir sonraki halkasına aktarılır.

ENERJİ PİRAMİDİ Besin zincirinin her bir halkasındaki canlıların birey sayılarının karşılaştırılmasıyla enerji piramidi oluşur. Bu nedenle enerji piramidinin ilk katında üreticiler ve son katında yırtıcı canlılar bulunur. Çürükçüller her bir katla ilişki halindedir. Güneşten alınan ışık enerjisi 1. kattan yukarıya doğru besinler içerisinde aktarılmaktadır.

Enerji piramidinde, aşağıdan yukarıya doğru her kattaki; 1-)Canlı sayısı azalır, 2-)Tür sayısı azalır, 3-)Toplam besin ve enerji miktarı azalır, 4-)Vücutta biriken artık oranı artar, şeklinde değişmeler görülür. Enerji piramidin her bir katındaki besin ve enerjinin bir kısmı canlının yaşamında kullanılırken depo edilen miktarı sonraki katlara aktarılır.

ENERJİ AKIŞI

ENERJİ AKIŞI Canlılar tüm yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için enerjiye ihtiyaç duyar. Ekosistemdeki enerji akışı güneşten gelerek üreticiler, otçul tüketiciler, etçil tüketiciler ve ayrıştırıcılara doğru tek yönlüdür.

Besin zincirinin başlangıcında üreticiler bulunur Besin zincirinin başlangıcında üreticiler bulunur. Çünkü bu canlılar güneş ışığını doğrudan kullanabilirler. Üreticiler güneş enerjisini dönüştürüp bünyelerinde tutabilirler. Bu yetenekleri sayesinde kendi besinlerini kendileri üretebilirler.   Besin zincirinde tüketici denen canlı grupları da vardır. Her canlı yaşamını sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyar. İşte besin zincirindeki tüketici canlı grubundaki canlılar ise bu enerji ihtiyacını üreticilerden karşılarlar. Yani besinlerini kendileri yapamaz, dışarıdan hazır olarak alırlar.

TEŞEKKÜRLER…  AYNUR PEHLİVAN