Araş. Gör. Azize Atlı G.Ü. Hemşirelik Y.O Psikiyatri Hemşireliği ABD Çocuk İhmali ve İstismarını Önlemede Hemşirenin Görev ve Sorumlulukları Araş. Gör. Azize Atlı G.Ü. Hemşirelik Y.O Psikiyatri Hemşireliği ABD

Hemşire ve ebenin istismar ve ihmal edilen çocuğu ve aileyi tanıyabilmesi için çocuk ve aile hakkında kapsamlı bir bilgiye sahip olması ve iyi bir gözlemci olması, gerekmektedir. Hemşireler ve ebeler çocukların büyüme gelişme sürecini iyi bilmeli, organik nedenlere bağlı olmayan büyüme gelişme gerilikleri hakkında ihmal ve istismarı akıldan çıkarmamalıdır.

Çocuğun nöromotor gelişimini takip edebilmelidir Çocuğun nöromotor gelişimini takip edebilmelidir. Gülümsemesi, oturması, konuşmasını gözlemlemelidir. Hastaneye çeşitli nedenlerle gelen çocukların ailelerinden öykü, fiziksel muayene ve deneyimleriyle ihmal ve istismar olgularını tespit edebilmelidir.

Hemşirelik öyküsü alırken ailenin güvenini kazanmaya çalışmalı ve bazı ailelerden olumsuz davranışlar gelebileceğini bilmelidir. İstismar olgusuna yaklaşımda sadece çocuğun durumunun değil, anne, baba veya istismarı uygulayan bireyin durumunun da değerlendirilmesi gerekmektedir. Çocuk istismarını ortaya çıkartırken en önemli adım çocuğun açık ve kesin ifadesidir.

Primer önleme İhmal ve istismarı tanımlamaya ve önlemeye yönelik halka ve meslek üyelerine yapılacak eğitim, İhmal, istismar risk gruplarının tanımlanması, Bu gruplara çatışma ve stres yönetimi ile ilgili danışmanlık hizmetlerin sağlanması.

Sekonder önleme Mevcut ihmal ve istismarı erken tanımayı ve müdahale etmeyi, İstismar olayı ortaya çıkarıldıktan sonra çocuğun tepkilerinin değerlendirilmesini, İstismar sonrası aileye yaklaşımı, Gelecekte olabilecek istismara karşı çocuğun ve kardeşlerinin korunmasını içerir.

Tersiyer Önleme İstismarın çocuk üzerindeki etkilerini en aza indirmeye yönelik girişimleri kapsar. Çocuğun istismarla ilişkili tepkilerini kontrol altına alma, Benlik saygısını arttırma ve pozitif benliğin oluşturulması amaçlı girişimler uygulama.

Hemşirelik Girişimleri Hemşiresinin yapacağı ilk girişim istismarın ve ihmalin belirtilerini tanıyıp ortaya koymaktır. İstismar ve ihmali tanımlayabilecek fiziksel belirtileri dikkate alınma ve kaydetme, İstismar ve ihmali tanımlayabilecek emosyonel belirtileri dikkate alma, Çocuk ile birlikte gelen yakınının davranışlarını gözlemleme, Hızlı bir tanılama yapma, psikososyal faktörleri tespit etmeye çalışma.

Hemşirelik Girişimleri İhmal ve istismar tarama sorularının hemşirelik veri toplama araçlarına ve öykü alma formlarına entegre edilmesi olası vakaların gözden kaçmaması için önemlidir. Çocuk istismar ve ihmâlinin belirti ve risklerini tanımlayan ölçek, toplam 67 maddeden oluşan likert tipi bir ölçektir. (Uysal ve Erefe 1999)

Hemşirelik Girişimleri Klinik tabloya göre istismar ve ihmali içeren soruları hastaya yöneltmek ikinci adımdır. Hemşire aileden ve çocuktan aldığı bilgilerle gözlemlerini birleştirerek istismar ve ihmali saptayabilir ve ekibin diğer üyeleri ile gerekli işbirliğini başlatabilir.

Hemşirelik Girişimleri Hemşirenin de diğer sağlık profesyonelleri gibi ihmal ve istismardan şüphelenildiği zaman zorunlu rapor etme sorumluluğu vardır. Çocuğun sosyal hizmetler, hastaneler, ruh sağlığı merkezleri ve polis gibi destek alabileceği diğer kişi ve birimlere yönlendirilmelisi de hemşirenin görev alanı içindedir.

Hemşirelik Girişimleri Hastanın sorun alanlarına yönelik danışmanlık hizmetleri uygulama, Çocuğun konuşmasına izin verme, Çocuğa, onun anlattıklarına inanıldığı söyleme, Çocuğun kendisinin yanlış bir şey yapmadığı konusunda desteklenmesi, Şiddet uygulayan kişi hakkında eleştiri yapılmamasını sağalama.

Hemşirelik Girişimleri Çocuğun desteklendiğini hissedeceği güvenli bir çevre sağlanması, Çocuğun istismarla ilgili azalmış bir anksiyeteyle konuşmasının ve düşünmesinin sağlanması, Çocuğa istismar konusunda konuşmanın zor olduğunu anladığımız mesajının verilmesi, Oyun terapileri uygulaması da diğer hemşirelik girişimleridir.

Hemşirelik Süreci VERİ TOPLAMA TANI KOYMA PLANLAMA, UYGULAMA Davranışsal Duygusal Bilişsel Sosyokültürel Aile sistemine yönelik TANI KOYMA PLANLAMA, UYGULAMA DEĞERLENDİRME

Değerlendirme Tüm sağlık çalışanları hastalarını ve bakım verdikleri bireyleri aile içi şiddet yönünden “Anne ve babalar nasıl doğru davranılacağını öğrenmesinde çocuklarına yardım ederler. Peki sen yanlış yaptığın zaman sana ne oluyor?” “Bugüne kadar aldığın en kötü ceza neydi?” gibi sorular sorulabilir. Eğer bu sorulara cevaplar şiddet varlığını yansıtıyorsa daha derin değerlendirme yapılmalıdır.

Davranışsal değerlendirme: Aile içinde bireylerin nasıl iletişim kurduğundan bana bahseder misin. Aile içinde ne tür şeyler çatışmaya, anlaşmazlığa yol açar? Çatışma nasıl çözümlenir? Ailenizde kimler kızdığında kontrolünü kaybeder? Hiç sözel tehdit aldınız mı? Bir bıçak yada silahla hiç korkutuldunuz mu? Herhangi bir aile üyesinin öfke patlamasının hedefi oldunuz mu? Sonuç neydi? Şamar? Tekme? Yumruk? Fırlatma? İtme? Isırma? Ailenizde acil tıbbi bakım ihtiyacı olan oldu mu hiç ve kim? Şiddete uğramanıza engel olmak için neler yaptınız? Odayı terk etmeye kalktınız mı hiç? Ne oldu? Ailenizdeki ilaç ve alkol kullanımını anlatır mısınız?

Duygusal değerlendirme: Aile içinde şiddet kullanımından kimin sorumlu olduğunu düşünüyorsunuz? Bu kişi ne şekilde bundan sorumlu? Korkularınızdan bahsedin. Güven eksikliği? Ekonomik problemler? Çocuk bakım problemleri? Fiziksel yaralanmalarınız? İstismarı durdurmanıza yada terk etmenize engel olan çaresizlik duygunuza neden olan faktörler nelerdir? Durumunuzla ilgili ne kadar umutsuz hissediyorsunuz? Depresyon düzeyinizi tanımlar mısınız?

Bilişsel değerlendirme: Bir birey olarak güç ve yeteneklerinizi anlatır mısınız? Kendinizi bir yabancıya anlatacak olsanız ne derdiniz? Ailenizi bir arada tutmaya yönelik inançlarınız nelerdir? Bu durumda olmanızın sebeplerini açıklar mısınız? Şiddetin bir daha ortaya çıkmayacağına yönelik umudun/inancın var mı? Çocukların nasıl davranması gerektiğini düşünüyorsun? Ebeveynlerin çocukları üzerinde ne tür hakları vardır? Ailenizde fiziksel güç kullanımına yönelik kurallar var mı? Nelerdir?

Sosyokültürel değerlendirme: Anne ve babanız birbiriyle ilişkisi nasıl? Aile içinde disiplini kim sağlıyor? Siz küçükken ne tip disiplin yöntemi kullanılıyordu? (veya şimdi kullanılıyor?) Annenle ilişkin nasıl? Babanla ilişkin nasıl? Kardeşlerinle ilişkin nasıl? Ailenizde kararlar nasıl alınıyor? Şu anda ve son günlerde ailenizde strese neden olan faktörleri anlatınız? Stresli durumlarınızda size kim yardımcı olur? Sosyal hayatınızdan bahseder misiniz? Yasal sistemlerle hiç bağlantınız oldu mu?

PLANLAMA VE UYGULAMA Çocuk kurbanlara verilecek öncelikli bakım çocuğun güvenliğini sağlamaktır.

Hemşirelik tanıları Etkisiz bireysel baş etme Aile baş etmesi – ödün verme Aile baş etmesine yetersizlik Anksiyete Korku Yaralanma riski Bilgi eksikliği Uyku örüntüsünde bozukluk Umutsuzluk Güçsüzlük Posttravmatik tepki Sosyal izolasyon Spiritual distres

Acil hemşiresi Genellikle hastayı ilk gözlemleyen grup olan acil hemşiresidir. (Roberts 2001, Potter 2001, Peterson 2002).

GİRİŞİMLER; Cinsel istismara uğramış bir bireye yaklaşımda hemşirenin en acil sorumluluğu yargılamadan dinlemek ve psikolojik destek sağlamaktır.

İstismara uğramış bireyde güven duygusu zedelenmiştir İstismara uğramış bireyde güven duygusu zedelenmiştir. Bu kişi ile kuracağınız bir güven ilişkisi paha biçilemezdir Güven ilişkisi içinde, bireyle ona değer veren, hassasiyet gösteren ve saygı duyan bir tutum içinde olmak gerekir. Bireye saygı duymak hemşirenin onu kabul ettiği mesajını verir.

Fiziksel Rahatlığı Sağlama Fiziksel ortam bireye göre ayarlanmalıdır. Hemşire, el sıkışmak gibi normal, uygun fiziksel bir dokunma olsa bile anksiyeteye sebep olabilir. Dokunmadan önce mutlaka hastadan izin alınmalıdır..

Güçlendirmek Güç ve kontrol duygusunun yerine konmasıyla iyileşme sağlanabilir. Bu bireylere kurtarıcı rolü ile yaklaşılmamalıdır. İstismarda oluşan ilişki tipini tekrar yaratacağından bir güç otoritesi de olunmamalıdır. En faydalı yaklaşım katılımcı yaklaşımdır, iyileşme sürecinde çabalayan bireyi ekibin bir üyesi olarak görüp destek olmaktır. Dikkat çekilmesi gereken nokta bireyin yaşamında kontrolü ele almasını sağlamak, özsaygılarını destekleyen seçimler yapmalarına yardımcı olmaktır.

Manevi İyileşmeyi Desteklemek Cinsel istismara uğramış bireyin iyileşmesi istismar sorumluluğunun tamamen istismarcıya yüklenmesiyle başlar. Bunda başarısız olunursa bireyin öz suçluluk ve günahkarlık duyguları yaşamını felce uğratmaya devam eder. Bireyin güvenli ilişkiler geliştirmeye başlaması gerekir. Diğer insanlarla temas kurmaya ve hemşire-hasta ilişkisinin sıcaklığına ihtiyaç duyarlar. Birey, onunla aynı inanç ve kültür değerlerine sahip olan bir danışmana yönlendirilebilir.

Özgüven Geliştirmek Çocukluğunda cinsel istismara uğramış bireylerin “Zayıfım, aptalım, beceriksizim, sevilmeyen biriyim, iticiyim.” gibi negatif cümleleri içeren monologları vardır. Bu olumsuz değerlendirmeler bireylerin kendilerini istismar etmelerine, zayıf güçsüz kalmalarına yol açar. Bireylere negatif düşüncelerini pozitifleriyle değiştirmeleri öğretilmelidir.

Anksiyeteyi Azaltmak İstismara uğramış bireyin anksiyetesi genlikle yüksek olduğı için anksiyeteyi azaltmaya yönelik çalışma kaçınılmazdır. Solunum egzersileri ve gevşeme tekniklerini bilen bireyler, genellikle panik atak oluşumu engelleyebilirler. Solunum ve gevşeme taknikleirnin öğretilmesi ve anksiyetelrrini kendileri azaltmayı başarana kadar gevşeme aşamalarında hasta ile konuşulmalıdır.

İyileşmeye Yardım Etmek Sanat terapisi iyileşmeyi hızlandırır. Bireysel gelişmeyi yansıtır ve hastalar arasında birlik duygusu da etkili olabilir. Günlük yazma, ifade etmeyi kolaylaştırır. Grup terapileri mağdurların duygularını onların hikayelerine inanan kişilerle paylaşmalarını sağlar. İzolasyon duygusunu azaltır

DEĞERLENDİRME Yetişkin, cinsel istismarın yetişkin ilişkisindeki zararından uzak, güvende mi? Çocukluk travması hakkında konuşabiliyor mu? Konuşamıyorsa, müzik terapi, art terapi, günlük tutma gibi girişimler konuşabilmeyi hızlandırmada etkilimidir? Yetişkin, kendi seçimlerini, umutlarını, yapabileceklerini tanımlayabiliyor mu? Travma ile ilgili manevi rahatlığında artma olduğunu sözel olarak ifade edebiliyor mu? Daha az özsuçluluk ifade ediyor mu? Kendine güveninde artma olduğunu sözel olarak ifade ediyor mu? Diğer yetişkinlerle saygı ve güvene dayalı ilişkiler geliştirebildiğine dair kanıtlar var mı?

Aileler kadar hemşireler de ensest ve çocukla cinsel ilişki gibi kültürel tabularla baş etmek için inkarı kullanmaktadırlar. Hemşire olarak öncelikle kendi duygularımızın ve tutumumuzun farkında olmalıyız.

Çocuk Sağlığı Hemşiresi Hemşire klinikte yatan bir çocukla en çok zaman geçiren sağlık personeli olarak, ihmal ve istismarı tanımada önemli bir konuma sahiptir.

Halk sağlığı hemşiresi Koruyucu hizmetlerde çocuk ve aile ile ilk karşılaşan sağlık çalışanı genellikle hemşiredir. Kötü muamele eden ebeveynler ve kötü muamele gören çocuklar için ortak özellik gösteren erken uyarı belirtilerini saptamada önemli konumdadırlar.

Halk Sağlığı Hemşiresi Olds ve ark.’nın (1995) çocuk ihmalini ve istismarını önlemede ev ziyaretlerinin etkisini inceledikleri çalışmada; - Risk durumuna bakılmaksızın çocuklarının iki yaşına kadar evde ziyaret edilen kadınların bebeklerinin acil servislere daha az başvurduğu, - Kontrol grubundaki bebeklere oranla kaza ve zehirlenme gibi nedenlerle daha az sıklıkta uzman görüşüne ihtiyaç duyduğu saptanmıştır.

Halk Sağlığı Hemşiresi Özellikle ana çocuk sağlığı merkezlerinde, sağlık ocaklarında, aile planlaması birimlerinde çalışanlar özel bir konumdadır ve çocuk istismarlarında ailelerin risk grubunda olup olmadığını belirlemede çok önemli rolleri vardır. Çocuk yaşantısının ilk yıllarına müdahale edilebilir ve tehlikeyi yok etmek için tarama teknikleri kullanılabilirse örselenmelerin ciddi bir bölümü önlenebilir.

Psikiyatri Hemşiresi Mağdurları Güçlendirmek Spiritüel İyileşmeyi Destekleme Kendine Güveni Arttırma Anksiyeteyi Azaltmak İyileşmeye Yardım Etmek gibi fonksiyonları vardır.

Okul Sağlığı Hemşiresi Okul sağlığı; öğrencilerin ve okul personelinin sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılan tüm etkinlikleri kapsar (Aksayan 1998, Ihlenfeld 2004, Kubve Steel 1995, Pekcan 1995).

American School Health Association (ASHA)’a göre okul hemşiresinİ; “Bakım verici, eğitici, danışman, vaka yöneticisi, savunucu ve araştırıcı etkinliklerden sorumlu meslek üyesi” olarak tanımlamıştır.

Türkiye’deki çalışmalar, okul hemşireliği hizmetlerinin çocukların sağlık ve akademik başarılarını olumlu yönde etkilediğini göstermiştir (Demirezen ve Erdoğan 1999, Ergün 2003, İpek 1996,Kavlak 1998, Koç 1997, Öncel 1999).

Okul Sağlığı Hemşiresinin Görev ve Sorumlulukları Tüm çocuklar için güvenli bir çevre oluşturulmasında aktif rol alma Çocuk ihmali ve istismarının belirtileri ve yasal yönleri konularında tüm okul personelinin eğitilmesi ve desteklenmesi Çocuk ihmali ve istismarını vakalarını zorunlu olarak rapor etme, İhmal ve istismara maruz kalmış olan çocuğun desteklenmesi Çocuk ve ailesinin sosyal destek kaynaklarına yönlendirilmesi,

Adli Hemşirelik

Adli hemşirelik, hemşirelik biliminin yasal veya toplumsal olaylara uygulanmasıdır. 1992' de Amerikan Hemşireler Derneği (ANA) adli hemşireliğin şiddet çemberini kırmaya yardımcı olabilecek en önemli güçlerden biri olduğunu saptamıştır. 1995'te ise adli hemşirelik, Amerikan Hemşireler Birliği (American Nurses Association) tarafından bir uzmanlık dalı olarak tanınmıştır

Adli Hemşirelerin Sıklıkla Karşılaştığı Olaylar Kişilerarası Şiddet Toplum Sağlığı Ve Korunması Acil/Travma Hemşireliği Hasta Bakım Olanakları *Aile İçi Şiddet Cinsel Saldırı *Çocuk Ve Yaşlı İstismarı/Terketme *Fizyolojik Psikolojik İstismar *Alkol Made Bağımlılığı *Çevresel Tehlikeler *Bozuk İlaç Ve Gıda *Kriminal Düşükler *Epidemiyolojik Çalışmalar *Doku Ve Organ Naklı *Otomobil Ve Yaya Kazaları *Travmatik Yaralanmalar *İntihar Girişimler *İş Kazaları *Fatal Yaralanmalar *Kazalar Yaralanmalar/ * Terkedilme *Yanlış Tedavi Uygulamalrı

Çocuk İhmali Ve İstismarını Önlemede Hemşirenin Temel Sorumlulukları Hemşireler başta olmak üzere toplumun tüm bireylerinin çocuk ihmali ve istismarı konusunda bilgilerinin artırılması,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Çocuğun ağlamasından sıkılan, onları hırpalayan, çocuklarına söyledikleri sözler ile zarar veren, düşmanca davranan ailelerin bireysel olarak eğitilmeleri,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Doğum ve yeni doğan ünitelerinde çalışan hemşirelerin anne- baba- bebek arasındaki iletişim kurma ve davranışları konusunda bilgilendirilmesi,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Hemşireler tarafından yeni doğan bebeğe sahip tüm ailelerin stres verici durumlar, sosyo - demografik özellikler bakımından taranması, riskli ailelerin belirlenip yardım teklif edilmesi ve düzenli ev ziyaretleri ile aile çocuk ilişkisine katkıda bulunulması

Hemşirenin Temel Sorumlulukları İstenmeyen gebeliklerin annenin geleceğine karşı olumsuz tutumları göstererek bebeğini istismar ve ihmal edeceği göz önüne alındığında ailelerin etkin aile planlaması konusunda eğitilmeleri,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Sağlık güvencesi olmayan aileleri yoksulluk döngüsünden iş programlarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılması,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Hastaneye baş vuran tüm çocukların ihmal ve istismar açısından değerlendirilmesinin yapılması hemşirenin endişelerini ekibin diğer üyeleri ile paylaşması,kesinleşen ihmal ve istismar vakalarının ilgili birimlere bildirilmesi, çocuğun en az zarar görecek şekilde desteklenmesi,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Ailelerin ceza ve disiplin arasındaki ayırımı yapabilmelerine yardımcı olunması, şiddetin çocuğun eğitilmesinde bir araç olarak kullanılmamasının sağlanması,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Çocuk haklarını korumaya yönelik faaliyetlere aktif olarak katılma,

Hemşirenin Temel Sorumlulukları Topluma daha kolay ulaşılabilmesi açısından kitle iletişim araçları ile iş birliği yapılması.

Teşekkürler