TİLAPİA (Oreochromis niloticus, Linneus 1758)’LARDA Edwardsiella tarda TÜRÜNÜN TÜRKİYE’DEN İLK BİLDİRİMİ Miray ETYEMEZ 1 Suna KIZILYILDIRIM 2 İbrahim DEMİRKALE 1 Ruhay ALDIK 1 İbrahim CENGİZLER 1  GİRİŞ Tilapia (Oreochromis niloticus, Linneus 1758), günümüzde dünyada yetiştiriciliği yapılan en önemli balık türlerinden biridir. Tilapia’nın 2012 yılı itibariyle dünyadaki üretimi 3.7 milyon metrik ton(MT)’a ulaşarak büyüme oranı önemli derecede artmış, sazan üretiminin hemen ardından ikinci sıraya yerleşmiştir. Benzer şekilde pazar değeri de 2012 yılında milyon USD’a ulaşmıştır (FAO, 2012). Ülkemizde ise 200 ton kapasiteye sahip Çumra Şeker Entegre Tesisleri’nde Tilapia yetiştiriciliğine başlanmıştır. Daha önce yapılan bazı çalışmalarda Tilapia’nın, yetiştiriciliği yapılan diğer türlere kıyasla tüm hastalık etmenlerine daha dirençli olduğu düşünülmekteydi (Popma vd., 1999, Klessius vd.,2008, Amal vd.,2011). Ancak yakın zamanda, Tilapia’nın da birçok hastalık etmenine duyarlı olduğu görülmüştür. Tilapia’da en sık görülen bakteriyel patojenlerin Streptococcus sp., Flavobacterium columnare, Aeromonas hydrophila ve Edwardsiella tarda olduğu bildirilmiştir (Iregui vd., 2004, Klessius vd., 2008). Edwardsiella tarda Gram negatif, fakültatif, anaerobik basil özelliğe sahip yaygın bir patojen bakteridir. Tatlı su ve deniz balıkları dışında kuş, kurbağa, sürüngen ve insanlarda da görülmektedir. (Ling ve ark.,2000). Edwardsiellosis, yüksek su sıcaklığı, düşük su kalitesi ve organik madde içeriği yüksek olan uygun olmayan çevresel koşullar altında oluşmaktadır. Enfekte balıklarda klinik bulgu olarak; su yüzeyine yakın yüzme ve spiral hareketler gibi yüzme davranış bozuklukları, pigmentasyon kaybı, ekzoftalmus, göz opasitesi, karında sıvı toplanması, deri ve yüzgeçlerde peteşiyal hemoraji gibi çeşitli lezyonlar görülmektedir. Ayrıca kaslarda abseler meydana getirmektedir (Meyer ve Bullock, 1973, Egusa, 1976, Miyazaki ve Kaige, 1985). Halen ülkemizde ticari anlamda olmayıp araştırma amaçlı Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Tatlı Su Araştırma İstasyonu’nda Tilapia üretilmektedir. Tilapia’larda su yüzeyine yakın yüzme, tepkisizlik, ekzoftalmus ve yüzgeç erimesi görülmesi üzerine yapılan mikrobiyolojik analizler sonucunda etkenin E.tarda olduğu anlaşılmıştır. Çok yoğun yetiştiriciliği yapılmasa da bu bakteri türünün Tilapia’lardaki Türkiye’den ilk bildirimi olması nedeniyle önem taşıdığı düşünülmektedir. Materyal ve Metod Bulgular ve Tartışma 1 Yetiştiricilik Bölümü/Hastalıklar A.B.D., Su Ürünleri Fakültesi, Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye 2 Tıbbi Mikrobiyoloji A.B.D., Tıp Fakültesi, Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye Çizelge 1. Tilapia’dan İzole Edilen Edwardsiella tarda İzolatına Ait Fenotipik Özellikler TestReaksiyon Morfoloji Basil Gram Boyama(-) Negatif Hemoliz Beta İndol(+) Pozitif Metil Kırmızı(+) Pozitif Üreaz(-) Negatif Laktoz(-) Negatif Hareketlilik(+) Pozitif Sitokromoksidaz(-) Negatif Beta-galaktosidaz(-) Negatif Mannitol(-) Negatif Voges-Proskauer(-) Negatif TSI(H 2 S)(+) Pozitif Glukoz(+) Pozitif Sitrat(-) Negatif Yapılan çalışmada, su sıcaklığı 21-22°C olan Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Tatlı Su Araştırma İstasyonundan ağırlıkları gr arasında değişen, toplam 50 adet Tilapia (Oreochromis niloticus) incelenmiştir. Alınan balık örnekleri Tricaine methanesulphonate (MS222) ile anesteziye tabi tutulmuş ve ventral insizyonu yapıldıktan sonra karın boşluğu steril şartlarda açılmıştır. Otopsileri yapılan balık örneklerinin bağırsak ve böbreklerinden bakteriyolojik inceleme amacıyla alınan örnekler Kanlı TSA (Triptic Soy Agar) besi yerlerine ekim yapılarak 22°C’ de 3-4 gün inkübasyona bırakılmıştır. Tilapia’lardan elde edilen kültürler ile Edwardsiella tarda şüphesi taşıyan koloniler gram boyama, koloni özelliği gibi morfolojik incelemenin yanı sıra hareketlilik, sitokromoksidaz, indol, metil kırmızızı, sitrat, üreaz, Beta-galoktosidaz, hidrojensülfat, glukoz, laktoz, maltoz ve mannitol gibi geleneksel biyokimyasal testler uygulanmıştır. Ayrıca fenotipik olarak tür tespiti için Enteric/Non-fermenter ID KIT (BBL CRYSTAL™ IDENTIFICATION SYSTEMS) ticari kit kullanılmıştır. Saf kültürden hazırlanan preparatlar mikroskop altında incelenerek fotoğraflanmıştır. C B Şekil 1. Edwardsiella tarda’nın Konvensiyonel ve Fenotipik identifikasyonu A. Gram Boyama B. Kristal Kit C. Kanlı TSA Agar Şekil 1. Edwardsiella tarda’nın Konvensiyonel ve Fenotipik identifikasyonu A. Gram Boyama B. Kristal Kit C. Kanlı TSA Agar Enfekte balıkların morfolojik değişimleri Şekil 2’de, böbrek ile barsaklarından alınan örneklerin kanlı TSA besi yerinde saatlik inkibasyonun ardından gerçekleştirilen testler Şekil 1 ve Çizelge 1’de verilmiştir. Çalışma sonucunda; E.tarda olarak identifiye edilen izolatlar, fenotipik karakterler bakımından daha önceden rapor edilen sonuçlarla benzer bir tablo göstermiştir (Bragg, 1988, Clavijo ve ark., 2002). Bu sonuçlar hızlı tanı kiti olan Kristal Kit ile de doğrulanmıştır. Sonuç olarak bu çalışma ile Tilapia’larda E.tarda Türkiye’de ilk defa tespit edilmiştir. Ülkemizde çok yoğun yetiştirilen bir tür olmamasına karşın Tilapia’da oluşabilecek ekonomik kayıplar ve zoonoz olan bu türün bundan sonra ülkemizde de görülme olasılığının dikkate alınması ve yayılımının önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması önerilmektedir. Şekil 2. Enfekte Tilapia’da Morfolojik Değişimler A-B. Ekzoftalmus, C-D. Hemoraji, E. Yüzgeç Erimesi Şekil 2. Enfekte Tilapia’da Morfolojik Değişimler A-B. Ekzoftalmus, C-D. Hemoraji, E. Yüzgeç Erimesi A