ÖLÇME TEKNİĞİ Yrd. Doç. Dr. Nesrin ADIGÜZEL. Temel Bilgiler  Ölçme, bilinmeyen bir niceliği bilinen bir nicelikle karşılaştırma işlemi olarak tanımlanır.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
M AKINE B ILIMINE G IRIŞ Yrd. Doç. Dr. Nesrin ADIGÜZEL.
Advertisements

ÇARPIŞMALAR VE VE İMPULSİF KUVVETLER
Mastarlar.
Prof.Dr.Mehmet Tunç ÖZCAN
ÖLÇME TEKNİĞİ HAFTA 3. ÖLÇME TEKNİĞİ HACİM ÖLÇME Bir maddenin uzayda kapladığı yere onun hacmi denir. Hacim, ölçülebilen bir büyüklüktür. Cisimlerin hacimleri.
KİMYA: YİRMİBİRİNCİ YÜZYIL BİLİMİ. Kimya madde ve uğradığı değişiklikler ile ilgili bir bilimdir. Değersiz maddelerden altın üretme düşü olan SİMYA ile.
Atalet, maddenin, hareketteki değişikliğe karşı direnç gösterme özelliğidir.

% A10 B20 C30 D25 E15 Toplam100.  Aynı grafik türü (Column-Sütun) iki farklı veri grubu için de kullanılabilir. 1. Sınıflar2. Sınıflar A1015 B20 C3015.
Bilimsel bilgi Diğer bilgi türlerinden farklı
YEDEKLEME NEDIR? Gülşen Güler. YEDEKLEME NEDIR? Yedekleme, en genel anlamıyla, bir bilgisayar sistemini işlevsel kılan temel birimlerin, üzerinde çalışan.
KİMYA: YİRMİBİRİNCİ YÜZYIL BİLİMİ. KİMYA BİLİMİ BİLİMSEL METOD.
BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR. BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR.
Veri Toplama ve Değerlendirme Sistemi Tanıtım Toplantısı.
ÖLÇME TEKNİĞİ Yrd. Doç. Dr. Nesrin ADIGÜZEL. Temel Bilgiler  Ölçme, bilinmeyen bir niceliği bilinen bir nicelikle karşılaştırma işlemi olarak tanımlanır.
Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ
İNSAN BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ: BİLİŞSEL BOYUT III. İBE alanında etkileşimi anlamaya çalışan uzmanlar, özellikle şema ve zihinsel modeller üzerinde yoğunlaşırlar.
KİRİŞ YÜKLERİ HESABI.
MOLEKÜLER BİYOLOJİDE KULLANILAN YÖNTEMLER II:
Yazılım Mühendisliği1[ 3.hft ]. Yazılım Mühendisliği2 Yazılım İ sterlerinin Çözümlemesi Yazılım Yaşam Çevrimi “ Yazılım Yaşam çevrimin herhangi bir yazılım.
Sözsüz İletişimin Özellikleri
TEMELLER.
ÇOK BOYUTLU SİNYAL İŞLEME
Birim sistemleri Temel birimler Türev birimle
ISI VE SICAKLIK. 5.sınıf
AYŞE ÖZEL MERYEM ÖZDEMİR MERWAN RUBAR BEYAZGÜL MUHAMMED ENES YILDIRIM
PROGRAMLI ÖĞRETİM Tanımı:
Sıklık Dağılımları Yrd. Doç. Dr. Emine Cabı.
Proje Oluşturma ve Yönetimi Bilişim Teknolojileri Öğretmeni
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ ÜNİTE 3
T- Testİ: ORTALAMALAR ARASI FARKLARIN TEST EDİLMESİ
Proje Oluşturma ve Yönetimi
Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ
Deneme Modelleri Neden-sonuç ilişkilerinin sorgulandığı araştırma türleridir. Deneme ve tarama modelleri arasındaki fark nedir? Deneme modellerinde amaçlar.
BARALAR.
NOT VERME VE MEZUNİYET.
Yapay Sinir Ağı Modeli (öğretmenli öğrenme) Çok Katmanlı Algılayıcı
NET 103 ÖLÇME TEKNİĞİ Öğr. Gör. Taner DİNDAR
Ölçme ve ölçmenin özellikleri
NET 207 SENSÖRLER VE DÖNÜŞTÜRÜCÜLER Öğr. Gör. Taner DİNDAR
KÜMELER HAZIRLAYAN : SELİM ACAR
NET 103 ÖLÇME TEKNİĞİ Öğr. Gör. Taner DİNDAR
Agregalarda Granülometri (Tane Büyüklüğü Dağılımı)
İSTATİSTİK.
Madde ve Maddenin Özellikleri
KUVVET, MOMENT ve DENGE 2.1. Kuvvet
PARAMETRİK HİPOTEZ TESTLERİ
KALİBRASYON Tüm analitik metotlar kantitatif analiz amacıyla kullanıldıklarında kalibrasyona gereksinim vardır. Kalibrasyon, bir enstrüman çıkışında.
CİHANGİR MAHALLESİ YAPISAL RİSK ANALİZİ
Ölçü transformatorları
İMÜ198 ÖLÇME BİLGİSİ İMÜ198 SURVEYING Bahar Dönemi
TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ 7.D.1. Özgün Ürünümü Tasarlıyorum.
ELK-301 ELEKTRİK MAKİNALARI-1
ANALİTİK KİMYA DERS NOTLARI
ÖĞRENME STİLLERİ.
ÖLÇEKLER ÖLÇMEDE HATA KORELASYON
Test Puanlarının Yorumlanması: Standart Puanlar
BÖLÜM 27 Akım ve Direnç Hazırlayan : Dr. Kadir DEMİR
ÖLÇME-DEĞERLENDİRME 1.DERS
Bölüm 1 Kimya: Madde Özellikleri ve Ölçümü
Tezin Olası Bölümleri.
Bölüm 1 Kimya: Madde Özellikleri ve Ölçümü
MAK212-SAYISAL YÖNTEMLER Sayısal Türev ve İntegral
Evren-Örneklem, Örnekleme Yöntemleri 1
Veri ve Türleri Araştırma amacına uygun gözlenen ve kaydedilen değişken ya da değişkenlere veri denir. Olgusal Veriler Yargısal Veriler.
KUVVET VE SÜRTÜNME KUVVETİ
ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ
Bilimsel Araştırma Yöntemleri
A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü
Bilimsel araştırma türleri (Deneysel Desenler)
Sunum transkripti:

ÖLÇME TEKNİĞİ Yrd. Doç. Dr. Nesrin ADIGÜZEL

Temel Bilgiler  Ölçme, bilinmeyen bir niceliği bilinen bir nicelikle karşılaştırma işlemi olarak tanımlanır. Bir cismin uzunluğu, sıcaklığı, ağırlığı gibi fiziksel özellikleri ölçme tekniği ile belirleriz.  Ölçme işlemleri hemen bütün mühendislik dalları ile ilişkilidir.  Ölçmeler yapılırken; sistem seçimi, sonuçların değerlendirilmesi ve hassasiyetlerin belirlenmesi önemlidir.

Tanımlar  Okunabilirlik (Readability): Ölçme cihazının okuma skalasının genişliğidir. Genelde okunabilirliği büyük olan aletler tercih edilmelidir.  En Küçük Değerlendirme (Least Count): Ölçme cihazı skalasında okunabilen iki değer arasındaki en küçük fark olarak tanımlanır. Başka bir deyişle, fiziksel büyüklükteki değişikliğin cihaz tarafından algılanabilen en küçük değeri olarak verilebilir.

 Duyarlık (Sensitivity): Ölçme cihazı ibresinin doğrusal hareket ettiği varsayımı ile, ibrenin hareket miktarının ölçülen fiziksel büyüklüğe oranıdır. Örnek olarak, 25 cm skalalı bir hız ölçme aletinde en fazla 10m/sn hız ölçülebiliyorsa, bu cihazın duyarlılığı 2,5 cm/(m/sn) değerindedir.

 Histerizis (Hysterisis): Genellikle bir ölçme cihazında, ölçme yapılırken herhangi bir değere artarak veya azalarak yaklaşılması durumunda histerizis olayı nedeniyle farklı değerler okunabilir. Örnek olarak; bir termometre ile ortam sıcaklığı ölçülürken, termometrenin yüksek sıcaklıktan veya alçak sıcaklıktan yaklaşması durumlarında aynı ortam için farklı iki değer okunabilir.

 Doğruluk (Accuracy): Bir fiziksel özeliğin ölçümünde gerçek değer ile cihazın gösterdiği değer arasındaki farktır. Doğruluk genellikle cihazın tam skalasının yüzdesi cinsinden verilir. Örneğin, 100 bar’a kadar ölçme yapabilen bir basınç aletinin doğruluğu %1 ise, bu cihaz +-1 bar sınırları içinde ölçme yapabilir.

 Kesinlik (Precision): Bir ölçme aletinin aynı bir fiziksel büyüklüğe ait tekrarlanan çeşitli ölçmeler esnasında aynı değeri verebilme özeliğidir. Kesinlik ve doğruluk tanımları karıştırılan kavramlardır. Bu iki kavramın farkını bir örnekle açıklayalım:

 100 ohm olduğu bilinen bir elektrik direncinin aynı cihazla 10 defa ölçüldüğü düşünülsün. Ölçülen değerler 102, 104, 104, 103, 105, 106, 103,105,102,106 ohm olsun. 10 ölçme sonucunda ortalama değer 104 olarak belirlenir. Bu cihazın doğruluğu ( )/100=%6 iken, kesinliği ( )/104=%2’dir.

 Hata (Error): Doğruluktan sapma değerlerine hata denir. Hem deneyi yapandan hem de ölçme aletinden gelen hatalar vardır.  Kalibrasyon (Calibration): Bir ölçme aletinin doğruluğu bilinen değerler ile karşılaştırılarak hatalarının azaltılması işlemidir. Bu işlem, standartlar enstitülerinin imkanları ile, doğruluğu bilinen ve kanıtlanan cihazlar ile veya bilinen bir kaynak ile karşılaştırılarak yapılabilir.

 Standart (Standart): Ulusal veya uluslar arası kuruluşlar tarafından kabul edilen belirli ölçülerdeki fiziksel büyüklük, ölçme yöntemi veya uyulması gereken kaidelerdir. Ülkemizde standartları yapan ulusal kuruluş TSE, uluslar arası kuruluş ise merkezi Fransa’nın Sevr şehrinde bulunan International Bureau of Weights and Measures birliğidir. Platin-İridyum alaşımından yapılmış uluslar arası standart 1 metre uzunluk ve 1 kg ağırlık bu büro şartlarında korunmaktadır.

Temel SI Birimleri ve İlave Boyutlar (Tablo 1) BoyutBirimSembol UzunlukMetrem KütleKilogramkg ZamanSaniyes Elektrik AkımıAmperA SıcaklıkKelvinK Aydınlatma Şiddetikandelcd BoyutBirimSembol AçıRadyanrad Katı Açısteradyansr

 Boyut (Dimension) ve Birim (Unit): Boyut, bir sistemin veya bir cismin özeliği veya davranışını belirlemek üzere kullanılan fiziksel değişkenlere denir. Birim ise boyut için seçilen keyfi bir karşılaştırma değeridir. Uzunluk, alan, basınç, sıcaklık, kütle vb. özelikler boyuta, m, ft, arşın, dekar, bar, kg vb. gibi büyüklükler ise birime örnektir.

Bir fiziksel özelikte tek bir boyut kullanırken, birim için istenildiği kadar değer kullanılabilir. Her ulusun kendilerine has birim sisteminin kullanılmasının yarattığı karışıklıkları önlemek için yapılan, Uluslar arası Birim Anlaşması, SI (Systeme İnternational d’Unite’s) ile temel birimlerin kullanılması yaygınlaşmaktadır. Tablo 1 de gösterilen bu temel birimlerden fizik kanunları yardımıyla türetilmiş birimler elde edilebilir ( Tablo 2).

 Örnek olarak; Alan=uzunluk x uzunluk (m 2 ) Hız=uzunluk/zaman (m/s) Basınç=kuvvet/alan (N/m 2 ) Kuvvet=kütle x ivme (kg x m/s 2 ) (N, Newton) Elektrik miktarı=akım x zaman (A.s) (C, Coulomb) Tablo 2 de türetilmiş birimler, tablo 3 te SI birimlerinin alt ve üst katları gösterilmektedir.

Türetilmiş SI Birimleri ( Tablo 2) Büyüklük Birimin AdıÖzel AdıTemel Boyutu alanmetrekarem2m2 hacimmetreküpm3m3 yoğunluk1 m 3 ’ün kütlesikg/m 3 kuvvetNewtonNkg.m/s 2 basınç1 m 2 de newton,pascal N/m 2,Pakg/m.s 2 iş,enerji,ısı miktarıJoule,newton- m,watt-s J, N.m,W.skg.m 2 /s 2 kütlesel debi1 s’de kgkg/s hız1 s’de metrem/s hacimsel debi1 s’de metreküpm 3 /s güçWatt, 1 s’de joule W, J/skg.m 2 /s 3

SI birimlerinin alt ve üst katları(Tablo 3) DeğeriAdıSembolü teraT 10 9 gigaG 10 6 megaM 10 3 kilok 10 2 hektoH 10dekarda desid sentic milim

Ölçme sistemlerinin genelleştirilmesi Genelde ölçme sistemlerini üçe ayırmak mümkündür. 1. Fiziksel değişkenlerin mekanik veya elektriksel formda sezildiği, dedektör- transdüser kademesi.  Ölçülmesi veya iletilmesi kolay olması nedeniyle bu elemanlarda elektrik sinyalleri tercih edilir. Bu elemanlarda elde edilen sinyaller dijital veya analog olabilir.

 2. Elde edilen mekanik veya elektriksel sinyallerin kuvvetlendirildiği veya filtrelendiği orta kademe  3. değerlendirme, ölçme, kayıt, veya istenirse kontrol işlemini yapıldığı son kademe.

 Metre (birimi m), ışığın boşlukta 1/ saniyede aldığı yol.  Kilogram (birimi kg), Uluslararası Kilogram Prototipi'nin kütlesine eşit olarak tanımlanmıştır, [1] bu da bir litre suyun kütlesine neredeyse eşittir. Adında bir SI öneki (k) içeren tek SI temel birimidir. Ayrıca, farklı laboratuvarlarda ölçülebilecek temel fiziksel bir özellik yerine, insan yapımı bir cisme dayandırılmış tek SI birimidir. [1]litre

 Uluslararası Birimler Sistemine göre saniye (birimi s), en düşük enerji seviyesindeki (ground state) Sezyum-133 atomunun (133 Cs atom çekirdeği) iki hyperfine seviye arasındaki geçiş radyasyonunun periyoduna karşılık gelen süredir. Sözcük, kökenini Arapça "iki" sayısı olan "isnân"dan almaktadır. Bunun nedeni ise Biruni'nin zaman birimlerini adlandırırken sayısal sıralamalar kullanmasıdır (örneğin, "salise" de "üç" anlamındaki "selâse"den gelmektedir).ground statehyperfine

 Amper (sembolü A ), elektrikte akım şiddeti birimidir. Birim zamanda geçen elektrik yükü miktarına elektrik akımının şiddeti denir. Bir iletkenin belli bir kesitinden saniyede bir Coulomb elektrik yükü geçerse, akım şiddeti 1 A olur.elektrikteakım şiddetiiletkeninCoulomb

 K harfi ile gösterilen ve birim aralığı Santigrat (Celsius) derecesiyle aynı olan, ancak sıfır noktası olarak mutlak sıfırı ( – °C ) alan sıcaklık ölçüsü birimi. İsmini, termodinamikteki mutlak sıfır kavramını ilk kez gazlardan tüm maddelere uygulayan İskoç asıllı bilim adamı Lord Kelvin'den alır.Santigratmutlak sıfırısıcaklıktermodinamiktekiLord Kelvin

 Kandela (birimi cd), Işık şiddeti birimidir. Bir ışık kaynağından birim katı açı içerisinde yayılan ışık akısının bir ölçüsüdür. Işık akısı dendiği zaman, kaynaktan yayılan toplam akı kastedilir.ışıkkatı açıışık akısının  Tek bir cümle ile özetleyecek olursak katı açı, açının 3 boyuta genelleştirilmiş halidir. Nasıl? Her şeyden önce yine açı gibi bir noktada tanımlanır burada bir fark yok. Açıda ölçü için bir oran kullanıyorduk, katı açının da ölçüsü olarak bir oran kullanıyoruz burada da fark yok. Fark şurada ki artık 3 boyutta olduğumuz için çember yerine küre, yay yerine de küre üzerinde bir kapalı bölge (veya sınırları belli bir alan) söz konusudur

Kaynaklar:  1.Ölçme Tekniği, Prof. Dr. Osman F. GENCELİ  2.Ölçme Tekniği Ders Notları, Prof. Dr. Ayhan ÇELİK  3.Ölçme Tekniği Ders Notları, Prof. Dr. İrfan AY  4.Ölçme Tekniği Ders Notları, Doç. Dr. Abdurrahim BÖLÜKBAŞI

TEŞEKKÜRLER