Aile Yaşam Döngüsü Yrd. Doç. Dr. Zeliha Cansever Mevlana Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı,Konya / 25

Amaç ve Hedefler Bu dersin sonunda katılımcıların aile yaşam döngüsü ve birinci basamaktaki önemi hakkında bilgi sahibi olmaları amaçlanmaktadır. Bu oturum sonunda katılımcıların; ailenin yaşam aşamalarını tanımlayabilmeleri ve açıklayabilmeleri farklı aile aşamalarındaki kritik görevleri tartışabilmeleri hedeflenmektedir. / 25

Aile Yaşam Döngüsü (AYD) hem bireyi hem de toplumu etkileyen aileyi ve işlevlerini anlamada önemli bir araçtır. AYD evlilikten önce başlayan ve ailenin son üyesinin ölümüne kadar süren uzun bir süreçtir. AYD yaklaşımı aileyi zaman değişkenine bağlı olarak ele almaktadır. Ailenin zamana bağlı olma özelliği aileyi uzun bir zaman boyunca gözlemeyi gerektirmektedir. AYD’nin aşamalarını ve farklı özelliklerini ortaya koymaya çalışan akademik araştırmalar aynı zamanda sosyal problemlerin anlaşılmasına ve çözümlerinin bulunmasına da katkı sağlamaktadırlar.

Birey olarak hangi yaşam aşamalarından geçiyorsunuz? TEOG Okul Kreş Yürüme Konuşma Emekleme Bebeklik Doğum Ölüm Eşin ölümü Emekli Çocuk Evlenme İş Bulma Mezuniyet ÖYS Birey olarak hangi yaşam aşamalarından geçiyorsunuz? / 25

Aile Yaşam Döngüsü Evli çift (çocuk yok) Çocuk doğuran aile (en büyük çocuk 30 aylık) Okul öncesi çocuğu olan aile (en büyük çocuk 30 ay – 6 yaşında) Okul çağında çocukları olan aile (en büyük çocuk 6 – 13 yaşında) Ergen çocukları olan aile (en büyük çocuk 13 – 20 yaşında) Genç erişkinler yetiştiren aile (ilk çocuğun evi terk etmesinden sonuncuya kadar) Orta yaşta anne – baba (yuvanın boşalmasından emekliliğe kadar) Yaşlı aile üyeleri (her iki eşin emekliliğinden ölümüne kadar) Aile Yaşam Döngüsü 2 yıl 2,5 yıl 3,5 yıl 10-15 ± yıl 1 2 3 8 7 yıl 4 5 http://www.sasked.gov.sk.ca/docs/health/health6-9/g8append.html Stage 1 - Couples (without children) Stage 2 - Families with preschool children (oldest child 6 years of age) Stage 3 - Families with school-aged children (oldest child 6-13 years of age) Stage 4 - Families with teenagers (oldest child from 13-20 years) Stage 5 - Families with young adults (first child gone to last child leaving home) Stage 6 - Middle-aged parents (empty nest to retirement) Stage 7 - Aging family members (retirement to death of both spouses) 7 7 yıl 6 15 ± yıl 8 yıl / 25 Duval 1977

/ 25

Nikah Türü Resmi Dini Resmi + Dini Türkiye %3,3 %3 %93,7 İstatistiklerle Aile, 2012. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni 2013;13662 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13662 Erişim 23.09.2015 / 25

% Akraba Evliliği Yerleşim Kent 18,8 Kır 24,6 Kent-Kır ayrımına göre akraba evliliği yapanların oranı (2006) http://www.tuik.gov.tr/aileyapi/AileRapor.do / 25

Aile yaşam döngüsünü tespit etmenin faydaları Ortaya çıkartılabilecek AYD ve aşamaları birçok analizde kullanılabilecek(bugün olduğundan daha derin araştırılabilecek. Yeni araştırma konuları, yeni kavramsallaştırmalar, yeni ölçekler geliştirilebilecek) AYD'nin ortaya konmuş olması en başta aile konusunda psikolojik terapi yapma yolunu açabilecektir. AYD'nin bir sonraki aşaması öngörülebilir olduğunda aile üyelerini karşılaşacakları zorluklarla ilgili uyarmak mümkün hale gelebilecektir.(Özdemir,Vatandaş,Torlak, 2009)

Elde edilecek AYD aşamaları yardımıyla aile içinde yaşanan olaylar daha iyi anlaşılabilecektir. Örneğin otorite değişmeleri, yaşanan psikolojik sorunlar, ekonomik sorunlar ve rahatlamalar AYD boyunca gözlendiğinde daha iyi anlaşılabilir hale gelecektir.

Aile daha yakından tanındıkça kamu kuruluşlarının yöneticileri, siyasetçiler AYD’ye dair bilgiler aracılığıyla toplumu daha iyi tanıma ve özgün çözümler geliştirme fırsatını bulabileceklerdir. Kovacs (1988), aile yaşamının süreç içerisinde nasıl değiştiğini anlayabilmek için aile yaşam döngüsünün önemli bir model olduğunu belirtmiş ve aile sistemi içerisinde sistemin başlangıç noktasını evliliğin oluşturduğunu ifade etmiştir.

http://ailetoplum. aile. gov http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/5550af1d369dc51954e43522/taya2013trk.pdf / 25

Eş seçiminde iki tane ilke vardır: Benzerlik ilkesi: Sınırlı bir bireyler gurubu içinde, yaş, ırk, din, etnik köken, sınıf, eğitim ve kişilik benzerliğine dayanılarak seçim yapılır. Bu ilke benzerlerin birbirini çektiği gerçeği üzerine kuruludur. Bütünlük ilkesi: Eşlerin özellikle kişilik açısından farklı ve tamamlayıcı özellikleri nedeniyle seçildiğini savunur. Bu ilke karşıtların birbirini çektiği gerçeğine dayanır. Araştırmalar hangi ilkenin daha çok uygulandığını ortaya koyamamıştır. Fakat, toplumsallaşma sürecindeki daha az çatışmanın yaşanması ve anne – baba isteği gibi nedenlerden dolayı benzerlik ilkesi daha çok uygulanabilir niteliğindedir.

Dünya boşanma oranları 2002 (%) Albania 10.9 Armenia 6 Austria 43.4 Azerbaijan 10.3 Belgium 44 Bosnia and H. 5 Bulgaria 21.1 Canada 37 Croatia 15.5 Czech Rep 43.3 Denmark 44.5 Estonia 46.7 Finland 51.2 France 38.3 Georgia 6.6 Germany 39.4 Greece 15.7 Hungary 37.5 Iceland 39.5 Italy 10 Japan 1.9 Latvia 34.4 Lithuania 38.9 Luxembourg 47.4 Macedonia 5 Moldova 28.1 Netherlands 38.3 Norway 40.4 Poland 17.3 Portugal 26.2 Romania 19.1 Russia 43.3 Slovakia 26.9 Slovenia 20.7 Spain 15.2 Sweden 54.9 Switzerland 25.5 Turkey 6 Ukraine 40 United K. 42.6 United States 54.8 Yugoslavia 12 Researched and compiled 2002 by Gulnar Nugman of the Heritage Foundation. http://www.divorcereform.org/gul.html / 25

Aile Aşamalarında Bireylerin Görevleri Sıklıkla aile bireylerinin görevleri arasında çatışmalar çıkar. Ailedeki gerilimlerin bir çoğu bu gerilimlerden kaynaklanmaktadır. Ergenler: bağımsız olma ihtiyacı Anne-Baba: rehberlik yapmak ister Her iki eş de çalışıyorsa görev dağılımında sorunlar çıkabilir / 25

Carter B. The Expanded Family Life Cycle. 2005 http://sw2. haifa. ac / 25

Zor aşamaları tahmin etme Kişinin kendi ailesinde de aynı aşamada sorun olmuş olabilir Aileden ilgili aşamadaki davranışla ilgili iyi bir rol model alınamamış olabilir Örn. : kendisi okulu bitirmeden evi terk etmişse çocuğunun “erişkin birey salma” aşamasına gelmede destekleyemeyebilir 3 yaşındayken annesini kaybetmişse çocuğu 3 yaşına geldiğinde bununla ilgili duygular yaşayabilir Cinsel tacize uğramışsa çocuğu benzer bir yaşa geldiğinde stres yaşayabilir / 25

Özet Aile yaşam döngüsünün aşamaları hangileridir? Türk halkının ilk evlilik yaşı, boşanma oranları, akraba evliliği, eşler arasındaki sorunlar konularındaki yapısı nasıldır? Çeşitli aile aşamalarında hangi sorumluluklar ve muhtemel sorunlar ortaya çıkar? / 25