Hematoloji ESRA DALAK B121100030

İÇİNDEKİLER KAN VE KAN TRANFÜZYONU KEMİK İLİĞİ BİYOPSİSİ KEMOTERAPİ PET/CT NEDİR? TANİTA NEDİR?

Kan ürünleri ve kan tranfüzyonu

KAN NE İŞE YARAR? Kan tüm vücutta dolaşan sıvıdır. Dokulara oksijen ve besin maddelerini taşır ve atık materyalleri uzaklaştırır Kan farklı bileşenlerden oluşur. Vücutta dolaşan kana ‘Tam Kan’ denir Kan, her biri ayrı fonksiyona sahip son derece spesifik yapılardan oluşmuş canlı bir dokudur. Arter Arter Lökosit Trombosit Eritrosit

Eritrositler: oksijenin taşınması Lökositler: savunma mekanizması tKanın Bileşenleri E Şekilli elemanlardan oluşan katı bölüm l olPlazma olarak adlandırılan sıvı bölüm Şekilli elamanları: Eritrositler: oksijenin taşınması Lökositler: savunma mekanizması Trombositler: hemostatik denge

Trombosit kanamayı durdurur Eritrosit Oksijen verir karbondioksit alır Lökosit yabancılar ile savaşır

Şekilli elemanlar 200 ml LÖKOSİT ERİTROSİT TROMBOSİT

Plazma: Plazma proteinleri, Bunlar; albumin globulin fibrinojendir gaz transportu,hormonlar,pıhtılaşma faktörleri,antikor ve yıkım ürünlerinin dokulara veya eliminasyon yerlerine taşınmasını sağlar.

Plazma (250 ml) ( plazma proteinleri, pıhtılaşma fak.vb.)

Kan ve kan ürünlerinin tedavisinin amaç ve hedefleri; Travma veya cerrahi nedeniyle gelişen akut kan kaybını yerine koymak Anemili hastalarda kanın oksijen taşıma kapasitesini arttırmak Pıhtılaşma mekanizmasını düzenlemek Enfeksiyon hastalıkları, septisemi, bakteriemi de gelişen eritrosit yıkımını karşılamak ve hemotopoetik organları uyarmaktır.

KAN ÜRÜNLERİ -Tam kan -Taze tam kan -Taze dondurulmuş plazma -Eritrosit süspansiyonu(konsantresi) -Trombosit süspansiyonu(konsantresi) -Granülosit süspansiyon(konsantresi) -Albumin

TAM KAN İçeriği; bir ünite tam kan 400-450ml Endikasyonu; dolaşım hacminin ve oksijen taşıma kapasitesinin arttırılması amacıyla kan hacminde %25’ten fazla akut kan kayıplarında kullanılır. Cross-match; ABO VE Rh Ömrü; 2-6 C de 21-35 gündür.

infüzyon süresi; bir ünite tam kanın infüzyonu MAX 4saat içinde sağlanmalıdır. Uygulama özelliği; kan filtlerisyle uygulanır. İnfüzyon hızı hastanın klinik durumuna bağlıdır.

1 Ünite Tam Kan; Htc: % 3 Hb: % 1 Arttırır

Taze dondurulmuş plazma İçeriği; donörden alınan tam kandan ilk sekiz saat içinde hızlı santrifügasyonla şekillli elemanları uzaklaştırılmış taze plazmanın hızla dondurulması ile elde edilir. Her ünite pıhtılaşma faktörlerinin tamamını %2-3 arttırır.

Eritrosit süspansiyon

Eritrosit süspansiyon içeriği; plazması alınarak eritrositten zengin hale getirilmiş kandır. İçinde eritrosit ile az miktarda plazma, trombosit ve lökosit bulunur. Htc değeri %55-65’tir. 1ünite E.S. Htc değerinde %3 oranında artış sağlar. Endikasyonu; dolaşım hacminin artmasına gerek olmayan tüm akut ve kronik anemilerde ve eritrosit kayıplarında kullanılır. Cross-match; ABO –Rh İnfüzyon süresi; 2-4 saat arasında sağlanmalıdır. Uygulama özelliği; kan filtresi ile uygulanır. Hızlı verilmesi gerektiğinde 50-100ml %0.9luk NaCl ile diüle edilebilir. Ancak Hiperkalemi riskine karşı dikkatli olunmalıdır.

Trombosit süspansiyonu

Trombosit süspansiyonu İçeriği; ya tek yada 4-6 donörden hazırlanarak biri trombositten zengin plazma diğeri konsantre trombosit olarak adlandırılan ürünlerdir. Ünitede trombosit, plazma, az miktarda eritrosit, lökosit bulunur. Her ünite 5000-10.000 trombosit artışına neden olur. Endikasyonları; trombosit sayısı 50.000/mm’den az olan hastalarda endikedir. Ciddi trombosit eksikliğine bağlı kanamalarda kullanılır. Cross-match: önerilir. Ancak ABO uyumu şart değildir.

Ömrü; Özel poliolifen torbalar içinde 20-24 C’de 5 gün saklanabilir Ömrü; Özel poliolifen torbalar içinde 20-24 C’de 5 gün saklanabilir. İnfüzyon süresi; 20-30 dakika arasında sağlanmalıdır. Uygulama özelliği; trombosit filtresiyle uygulanır. Küçük mikronlu filtreler kullanılmamalıdır. Transfüzyondan 15dk sonra trombosit sayımı yapılmalıdır.

KANIN İŞLENMESİ Lökositleri azaltılmış kan ürünleri Işınlanmış kan ürünleri

TRANFÜZYON İŞLEMİ

TRANFÜZYON İŞLEMİ 1- Kan ve kan ürünlerinin transfüzyonu, hastaya transfüzyon kararının alınması ile başlar. 2- Kan ve kan ürünü transfüzyonu uygulamasında, eğitimli bir kişi transfüzyon başlaması ile birlikte 5-10 dakika içinde hastayı doğrudan gözler ve transfüzyon tamamlanana kadar düzenli aralıklarla hastayı izler. 3- Hasta için gerekli kan veya kan ürününü belirlenir. 4- Hasta için gerekli kan veya kan ürünü miktarını belirlenir. 5- Kan ve kan ürünü istemeden önce hastanın kan grubu tayinini istenir. 6- Hasta için uygun kan ve kan ürünü reçete edilir. 7- Kan veya kan ürünü kabul etmeden hastanın kimlik ve kan grubu bilgilerini kontrol edilir. 8- Kan ve kan ürünlerinin üniteye uygun koşullarda getirilip getirilmediğini kontrol edilir. 9- Kan grubu uyumluluğu için test (çapraz karşılaştırma) istenir.

11- Transfüzyona başlamadan önce kan uygunluk testi (çapraz karşılaştırma) formu kontrol edilir. a. Kimlik bilgileri b. Kan grubu c. Seri numarası d. Test uygunluğu (ABO ve Rh) e. Testin nerede ve kim tarafından yapıldığı 12- Kan ve kan ürünleri için uygunluk testleri kontrol edilir a. Uygunluk testi (ABO, Rh) olumsuz olan kan ve kan ürünü hastaya kullanılmaz. b. Uygunluk testinde soğuk aglütinasyonu bildirilmiş ise kan transfüzyonu, ürün vücut ısısına getirdikten sonra yapılır.

13- Transfüzyon ile ilgili kayıtları düzenlenir. 14- Transfüzyon uygulanacak, kan ve kan ürünü torbasını aşağıdaki koşulları denetlemek için kontrol edilir; a. Plazmada hemoliz bulguları.Pembe mi? (kontaminasyon) b. Eritrosit ve plazma arasındaki hatta hemoliz bulguları. c. Eritrositlerin renginin koyulaşması. Mor veya siyahımsı mı?(kontaminasyon)

Transfüzyon sürecinde Kan ve Kan Transfüzyonu Ġözlem Formu doldurulup imzalanmalıdır.

KAN : YAŞAM HEDİYESİ

Kan Transfüzyon komplikasyonları; I. Erken komplikasyonlar (< 24 saat) 1- Akut hemolitik reaksiyonlar 2- İmmun olmayan hemoliz a. Mekanik b. Aşırı ısıtma c. Dondurma d. Bakteri bulaşı 3- Hemolitik olmayan febril reaksiyon 4- Allerjik reaksiyonlar a. Ürtiker b. Kaşıntı

5- Dolaşım yüklenmesi 6- Akut akciğer hasarı 7- Hipotansiyon 8- Bakteri kontaminasyonu 9- Termal etkiler 10- Metabolizma komplikasyonları a. Hiperkalemi b. Hipernatremi c. Sitrat toksisitesi d. Asid-baz denge bozukluğu

II. Geç komplikasyonlar 1- Gecikmiş hemolitik reaksiyon 2- Greft versus host hastalığı 3- Hemosiderozis 4- İnfeksiyon a. HBV, HVC, HIV b. Sifiliz c. CMV d. Yavaş virüs infeksiyonları (CJH) e. EBV f. Herpes virüs 5- Hava embolisi 6- İmmünmodülasyon

HEMŞİRELİK BAKIM PLANI

TANI-1-; -Çok miktarda, saklama ısısında bulunan kanın, özellikle aynı santral venden verilmesi -Donör kanındaki lökosit antijenleri ile alıcı kanındaki lökosit antikorlarının etkileşmesi -Donörün kullandığı ilaçlara karşı alının duyarlı olması -Donör lökositlerinden salgılanan sitokinler ‘e bağlı BEDEN ISISINDA YÜKSELME..

HEMŞİRELİK GİRİŞİMİ; 1- Viral bulguları düzenli takip edilecek. (15dk ‘da bir beden ısısı ölçümü , tansiyon ve nabız takibi) 2- Hastayı nörolojik ve kardiyovasküler yönden yakından izlenecek. (yer zaman uyumu, ritim bozukluğu taşikardi) 3- Yeterli sıvı besin alımı sağlanacak. 4- Uygun çevre düzenlemesi yapılacak. (oda ısısı, uygun giyinme gibi.) 5- Bireyin alerjik durumu sorgulanacak.

SONUÇ; 1- Kan yada kan ürünlerinin transfüzyonu sırasında hastanın beden ısısı normal sınırlarda sürdürmesi sağlanır. 2- Hastada olası beden değişimine işaret eden değişikliklerin erken tanınmasını sağlanır. 3- Donör kanında bulunan yabancı maddeler karşı alerji gelişmesini önler.

TANI-2- - İnvaziv girişimler -Hematolojik bozukluklar ‘a bağlı ENFEKSİYON RİSKİ..

HEMŞİRELİK GİRİŞİMİ; 1- İnvaziv girişim yerlerine aseptik teknik uygulanacak. (el yıkama, steril eldiven, maske, saç bonesi) 2- Günlük katater bakımı yapılacak. (-katater bölgesi temizlenecek. - katater giriş yerinde; ısı , ağrı , renk değişimi olup olmadığı kontrol edilecek. - periferik kataterler 72 saatte bir değiştirilecek.) 3- Hastanın diyette bol protein ve kalori alması sağlanacak.

SONUÇ; 1- Bakım verilen sür içinde hastada enfeksiyon bulguları gözlenmez. (ateş, lökositoz, kızarıklık, ağrı) 2- Nazokomiyal enfeksiyon gelişimi önlenir. 3- Bireyin enfeksiyona yatkınlığı azaltılır. 4- İmmun sistemin güçlenmesi sağlanır.

TANI-3-; - Donör kanında HIV, HBV, HCV, HDV, TTN, SENV, CJD, EBV, CMG, sifiliz gibi enfeksiyonlardan birinin bulunmasına bağlı ENFEKSİYON BULAŞTIRMA RİSKİ..

HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ; 1- Kan torbası üzerinde yazılı olan serolojik tesetlerin yapılıp yapılmadığı en az iki kişi ile kontrol edilecek. 2- Alıcının serolojik kontrollerinin yapılması sağlanacak. 3- Bireyin proflaktik durumu sorgulanacak.

SONUÇ; 1- Kan transfüzyonu sırasında kan yoluyla enfeksiyon bulaşması önlenir. 2- Erken koruyuculuk oluşturulması sağlanır.

Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi

Kemik İliği Aspirasyonu ve Biyopsisi Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyon işlemi, kan hücresi üretim durumu hakkında bilgiler sağlamaktadır. Rutin olarak istenmemektedir. Gerçekten insanların büyük bir çoğunluğu hiçbir zaman bu testten geçmeyecektir.

Kan hücresi üretiminin değerlendirmesine, lösemiye ve kemik iliği bozukluğunun tanısını koymaya, kemik iliğine yayılmış çeşitli kanser tiplerinin evrelendirmesine, ağır anemide azalmış eritrosit yapımı, artmış eritrosit kaybı, anormal eritrosit üretimi ve/veya vitamin veya mineral eksikliği veya aşırılığına mı bağlı olduğunun belirlenmesine yardımcı olmak için kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi istenebilir.

Aspirasyon ve/veya biyopsi yerinin seçimi İliyak kemik kristasının arka üst dikensi çıkıntısı.  İliyak kemik kristasının ön üst dikensi çıkıntısı

Sternum. İliyak kemik kadar kalın olmadığından (1 cm) yalnız aspirasyon için uygun bir ponksiyon yeridir. Tek başına aspirasyonun gerektiği durumlarda sternum seçilebilir.

uygulaması Kemik iliği biyopsisi arka iliak kanattan yapılır. Aspirasyon yapıldıktan sonra, aynı yerden kemik iliği biyopsi iğnesi kullanılarak kemik iliği, kemik dokusu ile beraber çıkarılır. Alınan biyopsi materyali hematopatolojiye gönderilerek özel boyalar yardımı ile mikroskop altında incelenir. Hasta işlem sonrası evine dönebilir.

kemoterapi

Kemoterapi, "ilaçla (Sitotoksik) tedavi" anlamına gelmekle birlikte, daha çok kanser hücrelerini etkileyen kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedavi için kullanılan terimdir.  Başlıca amaçlar: Kanseri tedavi etmek. Kanseri kontrol etmek. Kanserin yol açtığı belirtileri gidermek

Yan etkileri Halsizlik Bulantı ve Kusma Saç Dökülmesi Kan Değerlerinin Düşmesi-Nötropeni Ağız Yaraları İshal ve Kabızlık Cilt ve Tırnak Değişiklikleri

PET/CT NEDİR? Kanserin ilk teşhisi, evrelenmesi, yaygınlığının belirlenmesi ve doğru bir tedavi planı çıkarılması için tüm aşamalar PET/CT cihazı ile gerçekleştirilebiliyor. PET/CT ile kanser haritası çıkarılarak bu hastalık ile etkin bir mücadele sağlanıyor.

PET/CT işlemi için hastadan en az 6 saat açlık gerekmektedir PET/CT işlemi için hastadan en az 6 saat açlık gerekmektedir. İlk olarak hastanın kan şekeri ölçülür. Kan şekeri istenilen sınırlarda ise damardan radyoaktif madde enjekte edilir. Radyoaktif maddeler çeşitli olmakla birlikte en fazla kullanılanı F-18 Florodeoksiglikoz dur. Bu madde Flor-18 isimi radyoaktif maddeye bağlanmış bir şeker molekülüdür. Enjeksiyonu takiben hasta bir saat kadar ilacın dağılması için bekletilir. Ardından PET/CT cihazında çekime alınır.

Tanita nedir? Vücut Ağırlığımızı oluşturan belirli segmentler vardır; kas kütlemiz, kemik kütlemiz,yağ kütlemiz,sıvı kütlemiz vb… Kilo vermede, bir uzman tarafından değerlendirilmesi gereken de bir çok etmen vardır

BU CİHAZ İLE ; - Vücut Yağ Oranı - İç Organlar Çevresi Yağlanma Oranı - Kemik Ağırlığı - Metabolizma/Vücut Yaşı - Kas Ağırlığı - Fiziksel Yapı Durumu - Vücut Sıvı Oranı - Bazal Metabolizma Hızı - Vucut Ağırlığınızı 150 Kg Kapasite 100 Gr Hassasiyetle Ölçer 

KAYNAKÇA Türk Hematoloji Derneği Cerrahpaşa Tıp Fakültesi-Uzman Doktor Ümit Üre-Kan Ürünleri-Makale www.kanser.org/kemoterapirehberi