1 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Dış Ticaret Teorisi ve Dış Ticaret Politikası: Mutlak ve Mukayeseli Üstünlük teorileri

2 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education ticaret fazlası Bir ülkenin ihracatının ithalatından fazla olma durumu. ticaret açığı Bir ülkenin ithalatının ihracatından fazla olma durumu. Ticaret Fazlaları ve Açıkları

3 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Mısır Kanunları On dokuzuncu yüzyılın başlarında ithalatı azaltmak ve tahıl ihracatını desteklemek için İngiliz Parlamentosu tarafından yasalaştırılan tarifeler, sübvansiyonlar ve kısıtlamalardır. mukayeseli üstünlük teorisi Ricardo’nun teorisine göre uzmanlaşma ve serbest ticaret tüm ticaret ortakları için, hatta mutlak olarak daha az verimli olanlar için bile, kazançlı olacaktır (reel ücretler artacak). Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük

4 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education mutlak üstünlük Bir ülke bir malı üretmede diğer ülkenin o malı üretirken kullandığından daha az kaynak kullanıyorsa o ülkenin diğer ülke üstünde o malı üretmede avantajı olur. mukayeseli üstünlük Bir ülkenin diğer ülkeye kıyasla bir malın üretiminde elde ettiği avantaj. Bu avantaj söz konusu mal bu ülkede diğer ülkeye kıyasla diğer mallar cinsinden daha düşük maliyetle üretilebildiğinde ortaya çıkar. Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük

5 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

6 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 34.1 Ticaret Öncesi Avusturalya ve Yeni Zelanda’nın Üretim Olanakları Eğrileri Ticaret olmadan, ülkeler kendi kaynakları ve verimlilikleri tarafından sınırlandırılırlar. Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

7 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

8 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education  ŞEKİL 34.2 Ticaret Sonrası Genişleyen Olanaklar Ticaret iki ülkenin de kendi kaynak kısıtlarının ötesine geçmelerini sağlar—kendi bireysel üretim olanakları eğrilerini ötesine. Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

9 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

10 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Mutlak Üstünlüğe karşı Mukayeseli Üstünlük Karşılıklı Mutlak Üstünlükten Kazançlar

11 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education ticaret hadleri Bir ülkenin ithal malları için yerel ürünlerin ticaretinin yapılabileceği oran. döviz kuru İki paranın mübadele edildiği (değiştokuş yapıldığı) oran. Bir paranın diğeri cinsinden fiyatı. Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Döviz Kurları

12 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Ticaretin Ekonomik Temeli: Mukayeseli Üstünlük Döviz Kurları İki-Ülkeli/İki-Mallı Dünyada Ticaret ve Döviz Kuru

13 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education Koruma Ekonominin bir sektörünün dış rekabetten korunma uygulaması. tarife İthalat üzerine konan vergi. İhracat sübvansiyonları Hükümetin ihracatı teşvik etmek için yerel firmalara yaptığı ödemeler. damping Bir firmanın veya endüstrinin dünya pazarında kendi üretim maliyetinin altında fiyatlardan ürünlerini satması. kota İthalatların miktarı üzerine konan limit. Ticaret Engelleri: Tarifeler, İhracat Sübvansiyonları ve Kotalar

14 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR Dış ticareti kısıtlayacı uygulamalar dört ana başlık altında incelenebilir; 1. Gümrük tarifleri 2. İthalat kotaları 3. İthalat yasakları 4. Diğer kısıtlayıcı uygulamalar 14

15 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR 1. Gümrük Tarifleri: i thal veya ihraç edilen mallar üzerine konan vergilerdir. Pratikte, ihraç mallarına gümrük vergisi uygulanmasına rastlanmazken, ithal malları üzerine konan vergiler yaygındır. İthal mallarına uygulanan gümrük vergilerine gümrük tarifeleri de denir. İthal mallara vergi konmasının üç önemli nedeni: - devletin vergiler sayesinde gelir sağlaması - yerli üreticiyi koruması - döviz giderlerini azaltması 15

16 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR Gümrük tarifeleri iki şekilde olabilir: i. Spesifik (belirli) gümrük tarifeleri: ithal edilecek mallardan alınacak gümrük vergileri belirli miktarlardadır. (örnek ithal edilecek 72 ekran televizyon için gümrük tarifesi TL 200 olması.) ii. Ad valorem gümrük tarifeleri: gümrük tarifesi ithal edilecek malın değerinin belli bir yüzdesi olarak belirlenir. (örnek: ithal edilecek TL 50,000 Honda aracın gümrük tarifesi %50 ise, alınacak gümrük vergisi TL 25,000 olacak. 16

17 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR 2. İthalat Kotaları: Devlet, belirli bir süre içinde ithal edilecek bazı mallar için miktar veya değer olarak sınırlandırmalar getirirse, bu sınırlandırmalara ithalat kotaları denir. Devlet ayrıca, Kota çerçevesinde ithal edilen maldan gümrük vergileri de alabilir. İthalat kotalarının çeşitleri: - Global kota - Tahsisli ithalat kotası - Gümrük tarife kotası 17

18 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR - Global Kota: İsteyen ithalatçı istediği ülkeden kota dolana kadar sözkonusu maldan ithal edebilir. - Tahsisli İthalat Kotası: Sözkonusu mali ithal etmek için, ithalatçı kotadan pay almak için ilgili makama başvurur ve kota belli kriterlere göre kişiler arasında dağıtılır. İthalatçılar, kota paylarına göre ithalat yaparlar. - Gümrük Tarife Kotası: Belli bir değere ulaşına kadar ithal edilen maldan hiç gümrük vergisi alınmaz veya normal gümrük tarifesi uygulanır. Kota dolunca, ithal edilecek mal için yükseltilmiş gümrük tarifesi uygulanır. 18

19 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR 3. İthalat Yasakları: Doğrudan bazı malların ithalatına izin verilmemesidir. Bu uygulama özellikle gelişmekte olan ülkelerde görülür. Önemli Nedenleri: - ithalat için döviz yetersizliği - ithal ikamesi yoluyla yerli sanayinin korunması çabası İthalat yasakları dış ticareti kısıtlayıcı politikalar içinde en olumsuz politikadır. 19

20 of 31 PART VII The World Economy © 2012 Pearson Education DIŞ TİCARETİ KISITLAYICI UYGULAMALAR 4. Diğer kısıtlayıcı Uygulamalar: - Gönüllü İhracat Kısıtlamaları: İhracatçı ülkenin ithalatçı ülkeye ihraç ettiği bir veya bazı malları gönüllü olarak kısıtlamasıdır. - Halkın Sağlığının ve Güvenliğinin Korunması; Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki ticarette görülür. Gelişmiş ülkeler halkın sağlığı bakımından gelişmekte olan ülkelerden bazı ürünlerin sağlığa uygun üretilmediği nedeniyle bu ürünlerin ithalini yasaklarlar. 20