HALK HİKAYELERİ
Gerçek ya da gerçeğe yakın olayların anlatıldığı uzun soluklu anlatım türüdür. Geleneksel bir içeriği olan, kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan öykülerdir. Genellikle sevgi ve kahramanlık konularını işler.
Destanların, zaman içerisinde biçim ve öz değişikliğine uğramasıyla oluşan ürünlerdir. Halk hikâyelerinde olağanüstü unsurlar azalmış, kişiler ve olaylar doğal boyutlarına gelmiştir. Halk hikâyeleri ilahi bakış açısı ile oluşturulur. Yani hikâyelerin anlatıcısı her şeyi bilmektedir. Bu hikâyelerin metinleri kurmacadır ve bu metinlerde dil şiirsel işleviyle kullanılmıştır.
Halk hikâyeleri konularına göre üçe ayrılır:
Aşk, sevgi ve kahramanlık gibi konular işlenir. Ortaya çıktıkları dönemin sosyal, siyasal ve kültürel özelliklerini yansıtır. Olaylar halkın anlayacağı, sade bir dille anlatılır. Âşıklar, olayları saz çalarak taklitler yaparak anlatırlar. Kişiler ve olaylar gerçeğe yakındır; olağanüstülükler oldukça sınırlıdır.
Türk halk hikâyeleri genel olarak beş bölüm halinde düzenlenir: 1-Fasıl: Âşık bu bölümde dinleyiciyi hazırlamak, usta- lığını göstermek veya dinleyenlerin isteklerine ce- vap vermek için bir divani söyler. Ardından cinaslı bir türkü, bunun ardından da olağanüstü bir konunun yer aldığı bir tekerleme söylenir.
2-Döşeme: Manzum veya mensur cümlelerden oluşan kalıplaşmış bir giriştir. Hikâyenin geçtiği yer ve zaman, hikâyenin kahra- manları ve bunların aileleri tanıtılır. 3-Hikâyenin Asıl Konusu: Aşk hikâyelerinde aşığın sevgilisine kavuşmak için çektiği sıkıntılar; dini- destanî hikâyelerde ise, din ve kahramanlık konu- ları ağır basar.
4.Sonuç ve Dua: Aşk hikâyelerinin büyük bir çoğunluğu sevgililer vuslata ermeden biter. Hikâyenin sonunda dua edilerek hikâye bitirilir. 5.Efsane: Hikâye ile ilgisi olmayan bu efsanede, vuslatın gerçekleşmediği hikâyelerde sevgililerin öbür dünyada vuslata ereceklerine işaret edilir.
Halk hikâyeleri; Türk, Arap ve İran-Hint kaynaklı olmak üzere üç grupta toplanır: Türk kaynaklı hikâyeler: Dede Korkut Hikâyeleri, Kerem ile Aslı, Âşık Garip, Emrah ile Selvihan… Arap kaynaklı hikâyeler: Yusuf ü Züleyha, Leyla ile Mecnun… Hint-İran kaynaklı hikâyeler: Ferhat ile Şirin, Kelile ve Dimne…