SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI BAŞBAKANLIK TEFTİŞ KURULU Koordinatör : R. Bülent TARHAN Başbakanlık Başmüfettişi Hazırlayan : Hasan Basri CAN Başbakanlık Müfettiş Yrd. 17 ŞUBAT ŞUBAT 2011

SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI SUNUM PLANI 3628 SAYILI KANUNUN ANAYASAL DAYANAĞI 3628 SAYILI KANUNUN AMACI KANUN İLE GETİRİLEN YENİLİKLER MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMASI GEREKENLER KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR İLGİLİ YARGI KARARLARI KANUN KAPSAMINDA YAPILMASI DÜŞÜNÜLEN DEĞİŞİKLİKLER SONUÇ VE ÖNERİLER

3 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Anayasanın 71. maddesinde kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma sürelerinin kanunla düzenleneceği; yasama ve yürütme organlarında görev alanların bundan istisna edilemeyeceği belirtilmiştir SAYILI KANUNUN ANAYASAL DAYANAĞI

4 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Anayasanın bu hükmüne dayanılarak yasama ve yürütme organlarında görev alanlar dahil kamu hizmetinde bulunanların mal bildiriminde bulunmaları, bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri ve bu konuya ilişkin birtakım diğer hususlar, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu ile düzenlenmiştir SAYILI KANUNUN AMACI

5 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI 3628 SAYILI KANUNUN AMACI Kanunun amacını düzenleyen 1’inci maddesinde, kanunda sayılan suçlardan dolayı kamu görevlileri ve suç ortakları hakkında takip ve muhakeme usulünün düzenlendiği belirtilmekte, “soruşturma” başlıklı 17’nci maddesinde de bu maddede sayılan suçlardan veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 4483 sayılı kanunun uygulanmayacağı öngörülmektedir.

6 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI KANUN İLE GETİRİLEN YENİLİKLER Yolsuzlukla mücadelede önemli bir adım olan 3628 sayılı Kanunda; Kanun metninde geçen suçlar, memurlar için yargılama usulü kapsamından çıkarılarak 4483 sayılı yasanın kapsamını daraltılmıştır. Haksız mal edinme suç olarak kanun metnine alınmıştır.

7 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI MAL BİLDİRİMİNDE BULUNACAKLAR 1) Her türlü seçimle işbaşına gelen kamu görevlileri ve dışarıdan atanan Bakanlar Kurulu üyeleri, 2) Noterler, 3) THK genel yönetim ve merkez denetleme kurulu üyeleri ile genel merkez teşkilatında, Türkiye Kızılay Derneğinin merkez kurullarında ve Genel Müdürlük teşkilatında görev alanlar ve bunların şube başkanları,

8 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI MAL BİLDİRİMİNDE BULUNACAKLAR 4) Genel ve katma bütçeli daireler, il özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluş veya alt kuruluşlarda, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunlara bağlı müessese, bağlı ortaklık ve işletmelerde, özel kanunlarla veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan ve kamu hizmeti gören kurum ve kuruluşlar ile bunların alt kuruluşlarında veya komisyonlarında aylık, ücret ve ödenek almak suretiyle kamu hizmeti gören memurları, işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ile yönetim ve denetim kurulu üyeleri, 5) Siyasi parti genel başkanları, vakıfların idari organlarında görev alanlar, kooperatiflerin ve birliklerin başkanları, yönetim kurulu üyeleri ve genel müdürleri, yeminli mali müşavirler kamu yararına sayılan dernek yönetici ve denetçileri, 6) Gazete sahibi gerçek kişiler ile gazete sahibi şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri, sorumlu müdürleri, başyazarları ve fıkra yazarları, Ayrıca, Özel kanunlarına göre mal bildiriminde bulunması gerekenler bu kanun hükümlerine göre mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.

9 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yasanın 1. Maddesinde belirtilen suçlar. 1) Mal Bildiriminde Bulunmamak, 2) Gerçeğe Aykırı Mal Bildiriminde Bulunmak 3) Haksız Mal Edinmek, Mal Kaçırmak veya Gizlemek 4) Mal bildirimlerini gerçeğe aykırı açıklama KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR

10 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yasanın 17. maddesinde belirtilen suçlar 1) Zimmet 2) İrtikâp 3) Rüşvet 4) Resmi ihalede Alım satıma fesat karıştırma 5) Devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme 6) Görev sırasında, ya da görevinden dolayı kaçakçılık 7) 5411 Sayılı Kanunda Yer Alan Suçlar KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR

11 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI KANUNUNDA BELİRTİLEN SUÇLAR İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yargıtay 7.Ceza Dairesinin tarih, 2004/2012 E., 2007/ 1547 K. Nolu Kararı "...gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunma suçuna gelince; Sanığın, ve tarihlerinde M. K.'den aldığı borçlarla ilgili olarak M. K.'nin tanık sıfatıyla dinlenerek alacak-borç ilişkisinin bulunup bulunmadığı, var ise ödeme süresi ve miktarı konusunda beyanının tespitinden sonra sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik soruşturma ile yazılı şekilde hüküm tesisi, yasaya aykırıdır."

12 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yargıtay 7.Ceza Dairesinin tarih, 2004/10108 E., 2004/8772 K. Nolu Kararı "1- Sanık aşamalardaki savunmalarında dava konusu aracın ağabeyi için alındığını ancak satıcıdan devri zamanında almadığını, araca haciz gelmesi üzerine zorunlu olarak vergi dairesindeki borcun kardeşi tarafından ödenerek aracın tescilinin kendisi üzerine yapıldığını gerçekte aracın kendisine ait olmadığını, bundan dolayı da mal beyanında göstermediğini belirttiği cihetle bu hususların araştırılmasından sonra sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken eksik soruşturmaya dayalı olarak hüküm kurulması, 2- Sanığın 2000 yılında bildirimde bulunması gereken aracın değerinin 3628 sayılı yasanın 5. maddesi gereğince kendisine yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla olup olmadığı araştırılarak bildirim konusu olup olamayacağı tespit edilmeden karar verilmesi, yasaya aykırıdır."

13 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yargıtay 7. Ceza Dairesinin tarih, 2006/13872 E., 2009/7278 K. Nolu Kararı "Makine Kimya Endüstri Kurumu Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliğinde büro elemanı olarak çalıştığı dönemde zimmetine para geçirdiğinin kurum müfettişleri tarafından belirlenmesi üzerine hakkında 3628 sayılı yasa gereğince de işlem yapılmasının talep edilmesi üzerine yapılan soruşturma sonucunda açılan davada; sanığın zimmetine geçirdiği parayı kullanmak suretiyle eşi ve çocukları adına gayrimenkuller aldığı böylece haksız mal edinme ve gizleme suçunu işlediği kabul edildiğine göre; 3628 sayılı yasanın 13. maddesinde yer alan "Kanunun daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde" haksız mal edinenin cezalandırılacağına dair düzenleme de gözeterek, zimmet suçundan açılan dava dosyası getirtilip incelendikten sonra davanın birleştirilmesi gerekip gerekmediğinin düşünülmemesi, Yasaya aykırı”

14 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI “..adı geçen bankadan sanığın mevduat hesaplarının hangi tarihte, hangi miktarla açıldığını ve hesap hareketlerini gösteren ayrıntılı dokümanın getirtilerek incelenmesini müteakip olup, savunmada ileri sürülen hususların doğruluğunun saptanması halinde, mal bildiriminde bankadaki paranın eksik gösterilmesinin ve döviz hesabının gösterilmemesinin beşeri hatadan kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve sanığın suç işleme kastının bulunup bulunmadığı tartışılıp sonucuna göre sanığın hukuki durumunun değerlendirilmesi gerekirken, eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi, yasaya aykırıdır." Yargıtay 7.Ceza Dairesinin tarih, 2003/13600 E., 2005/5204 K. Nolu Kararı

15 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yargıtay 7.Ceza Dairesinin tarih, 2003/1322 E., 2003/5799 K. Nolu Kararı “…bilirkişi N. T tarihli raporunda sanığın emekli olduktan sonra vermiş olduğu mal bildiriminde mal varlığının tamamını bildirmediğini belirtmiş bulunması karşısında; bildirilmeyen malların neler olduğu konusunda bilirkişinin ek mütalaası alınarak açıklattırılması ve hasıl olacak sonuca göre sanığın hukuki durumunun değerlendirilmesi gerekirken eksik soruşturma ve incelemeyle yazılı şekilde hüküm tesisi, yasaya aykırıdır. "

16 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Yargıtay 7.Ceza Dairesinin tarih, 1999/9424 E., 1999/10212 K. Nolu Kararı “Hükmün gerekçesinde sanığın 1994 yılında Belediye Başkanı seçildiği sırada milyar lira değerinde Türk parası, yabancı para ile menkulünün bulunduğu açıklanmış ise de buna ilişkin delillerin (banka kayıt ve belgelerin) nelerden ibaret bulunduğunun denetime olanak verecek şekilde gösterilmemesi, Sanık ve eşi adına kayıtlı bulunan gayrimenkullerden hangi gayrimenkullerin bildirilmediği hususunun her türlü denetime olanak verecek şekilde tespit edilmeden eksik araştırmaya dayalı olarak yazılı şekilde hüküm tesisi, yasaya aykırıdır."

17 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI 5/12/2009 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/19 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile; Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi kabul edilmiş "Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu" "Türkiye'de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Yürütme Kurulu" kurulmuş Başbakanlık Teftiş Kurulu sekretarya hizmeti vermekle görevlendirilmiştir. KANUN KAPSAMINDA YAPILMASI DÜŞÜNÜLEN DEĞİŞİKLİKLER

18 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Strateji çerçevesinde “Eylem Planı” oluşturulmuş ve bu plan çerçevesinde “3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunundaki mal bildirimlerine ve diğer uygulamalara ilişkin hükümlerin gözden geçirilmesi” tedbir maddesi öngörülmüştür. Adalet Bakanlığının sorumlu kuruluş olarak belirlendiği tedbir maddesi çerçevesinde oluşturulan çalışma grubu tarafından bir rapor hazırlanmış ilgili raporun öneriler bölümü Yürütme Kurulunca değerlendirilerek 3628 sayılı Kanunda mal bildiriminde bulunacak kamu görevlilerinin sayısı artırılıp daha fazla kamu görevlisinin kapsama alınması, Mal bildiriminin 5 yılda bir verilme süresinin 3 yıla düşürülmesi Kanunun 17. maddesinde sayılan suçlar arasına “edimin ifasına fesat karıştırma” suçunun eklenmesi teklifleri getirilerek 3628 Sayılı Kanunun caydırıcılığı ve işlerliği artırılmak istenilmiştir. KANUN KAPSAMINDA YAPILMASI DÜŞÜNÜLEN DEĞİŞİKLİKLER

19 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI SONUÇ VE ÖNERİLER Yargı kararları incelendiğinde; 3628 sayılı Kanun kapsamında işlenen suçlar sebebiyle ilk derece mahkemelerince verilen mahkûmiyet kararlarının yüksek yargı tarafından ekseriyetle yeterli inceleme yapılmadığı gerekçe gösterilerek bozulduğu görülmüştür. Bu nedenle soruşturma yapılırken kanun kapsamında sayılan suç fiillerinin tam olarak ortaya konulması gerekir ve bunun sağlanması için;

20 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Hakkında soruşturma başlatılan memurların kurumda işe başladıktan itibaren yıllık net toplamlar halinde kendisi, eşi ve çalışan çocuklarının gelir durumunun tespit edilmesi, Her döneme ait (belirlenen ölçülere göre) zorunlu harcamalar toplamının tespit edilmesi, İlgililerin beyan ettiği otomobil, gayrimenkul, kooperatif hissesi, ziynet eşyası veya antika türü malların iktisap tarihindeki ve bugünkü rayiç değerlerinin bilirkişilere tespit ettirilmesi,

21 17 ŞUBAT ŞUBAT SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI Ayrıca, kanunda yapılması düşünülen değişikliklerin yargı içtihatları çerçevesinde değerlendirilerek revize edilmesi gerekmektedir.

22 17 Şubat 2011 İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER 3628 SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN SUÇLAR VE İLGİLİ YARGI KARARLARI