SANAT ESERLERİNİN ÖZELLİKLERİ
SANAT ESERİ NEDİR? SANAT ESERİNİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Sanat eseri süje ile obje arasındaki estetik ilişkiden doğar Sanat eseri süje ile obje arasındaki estetik ilişkiden doğar. Sanat eseri, bir tasarım (yaratıcı hayal gücü) sonucu ortaya çıkar. Bir tiyatro oyunu, bir heykel, bir tablo, bir müzik parçası vb. birer sanat eseridir. Sanat eserlerini meydana getiren kişilere sanatçı denir. Sanat eserini meydana getiren, üç unsur vardır: Sanatçı, sanat eseri ve sanat eserini anlayıp takdir eden kişiler (alımlayıcı, süje). Bir sanat eserinin en temel işlevi, onu izleyen insanda estetik bir duygu oluşturmasıdır. Bu nedenle sanat eseri estetik bir nesne olarak da değerlendirilebilir.
Her sanat eseri aslında özne-nesne ilişkisinden ortaya çıkmış bir bilgidir aynı zamanda. Sanatçı, değişik araçlar kullanarak bir üretimde bulunur. Kullandığı nesne ise var olan her şeydir. Bu etkileşim sonucunda da ürettiği şey bilgidir, yani bir yapıttır. Sanat eseri, kendisine yönelen, onu kavrayan ve sonuçta estetik bir haz alan izleyici/dinleyici ile başka bir anlam daha kazanır. Bir sanat eserinin izleyicisi olan insan da bir takım değerlendirmelerde bulunur ve bu da bir bilgidir. Bu değerlendirmeler, değer atfetme, değer biçme, eleştirme biçimlerinde olabilir.
Sanatçı da filozof ve bilim adamı gibi onu çevreleyen bir dünyada yaşar. Ama sanatçı, bu dünyanın zamana göre değişen özelliklerini anlamlandırmaya çalışarak yarattığı ürünlerde de bu düşüncelerini yansıtır. Örneğin sanat da adalet, eşitlik, sevgi gibi değerlere ilişkin bir takım mesajlar verir, ama bunu felsefenin yaptığı gibi tanımlamaya kalkışmaz, bu kavramlara ilişkin somut durumları yine somut bir eserle ortaya koymaya çalışır. Bu nedenle sanat bilim ve felsefenin tamamlayıcısı olarak görülebilir.
BİR ÜRÜNÜN SANAT ESERİ OLABİLMESİ İÇİN: Üç temel öğe etkendir. Bunlar, estetik süje (sanatçı) , estetik obje (sanatçının sanat eserine dönüştürmek istediği her şey) ve estetik yargıdır. (sanat eseri hakkında ortaya konan beğeni değeri, yani güzel ya da güzel olmamayı belirten yargı.) Sanat eserlerini şöyle sınıflandırabiliriz: 1-Görsel sanatlar (resim, heykel, mimari gibi.) 2-İşitsel sanatlar (müzik) 3- Sahne sanatları (tiyatro, opera gibi.) 4- Edebiyat (roman, öykü, şiir gibi.).
Sanat eserinin belli başli nitelikleri :
Tek tip üretim değildir, bu anlamda zanaat ve teknolojiden farklıdır. Doğuştan getirdiğimiz ancak zamanla gelişen, ilerleyen ve güçlenen beğeni yeteneğimize hitap eder ve beğeni yeteneğini geliştirir. Üretildiği kültürün dışındaki izleyiciyi de etkiler. Sanatçının özgün kişiliğinden doğar. Duyu organlarına hitap eder. Benzersiz ve tektir. Onu izleyene estetik bir haz verir. Duygusal zeka ve bedensel yetenekler gerektirir. Sanat, hayal gücüne dayanır Her gerçek sanat eseri, geleneğe bağlılığı oranında, onu yadsıyıcı bir özellik taşır.
Orantılılık, uyum,simetri,hacim,ahenk ve bütünlük gibi özellikler taşır. Başka bir eserin taklidi değildir. Bazı güzel eserler kopyalanıp birçok insana ulaştırılır. Kopyalama yani reprodüksiyon ise sanatsal değil teknik üretimdir. Bir grubun, cemaatin veya toplumun bir özelliğini yansıtsa da dünyadaki tüm gruplarda ortak olan öğeyi yansıtır. Z amanın yok ediciliğine direnir, geçmişten günümüze, günümüzden geleceğe kalır. Sanatçı kendi hissettiklerini, algıladıklarını ve önemsediklerini sanat eserine yansıtır. Bakır bir ibriği, bir otomobili, bir kılıcı tıpatıp yeniden üretebiliriz. Fakat bir sanatçının bir eseri kaybolsa, aynı sanatçı onun tıpatıp aynısını yapamaz.
Hazirlayan : sami cihan su