Kranyal Sinirler I.-XII. Prof.Dr.Yalçın KIRICI Anatomi AD

Kranyal sinirler Beyin ve beyin sapından çıkan oniki çift kranyal sinir, neurocranium’daki foramenlerden geçtikten sonra genel olarak baş-boyun bölgesindeki yapıları inerve eder. Sadece X. kranyal sinir thorax ve abdomen içindeki organların inervasyonunu sağlar. Kranyal sinirler hem afferent hem de efferent lifler içerir.

Genel bakış I. Nn. Olfactorii II. N. opticus III. N. oculomotorius IV. N. trochlearis V. N. trigeminus VI. N. abducens VII. N. facialis VIII. N. vestibulocochlearis IX. N. glossopharyngeus X. N. vagus XI. N. accessorius XII. N. hypoglossus

Genel bakış I. Nn. Olfactorii II. N. opticus III. N. oculomotorius IV. N. trochlearis V. N. trigeminus VI. N. abducens VII. N. facialis VIII. N. vestibulocochlearis IX. N. glossopharyngeus X. N. vagus XI. N. accessorius XII. N. hypoglossus

Kranyal sinirler taşıdıkları liflere göre; 1-Genel Somatik Afferent (GSA): (V-VII-IX-X). 2-Genel Somatik Efferent (GSE): (III-IV-VI-XII). 3-Genel Visseral Afferent (GVA): (VII-IX-X). 4-Genel Visseral Efferent (GVE): (III-VII-IX-X). 5-Özel Visseral Afferent (SVA): (I-VII-IX-X). 6-Özel Visseral Efferent (SVE): (V-VII-IX-X-XI). 7-Özel (Special) Somatik Afferent (SSA): (II-VIII).

Genel olarak bütün spinal sinirler ilk dört komponenti içerirler. (GSA), (GSE), (GVA), (GVE) Kranyal sinirlerde ise bunlara ek olarak üç komponent daha vardır. (SVA), (SVE), (SSA)

Kranyal sinirler de; -Yalnız duyu lifi taşıyanlar:I-II-VIII -Yalnız motor lifi taşıyanlar:IV-VI-XI-XII -Parasempatik lif taşıyanlar:III-VII-IX-X

1-Genel Somatik Afferent (GSA); Bu lifler afferent impulsları genel somadan (deri, kemik, iskelet kası, eklemler, ligamentler, tendonlar v.s) alınan genel duyu, ağrı, ısı ve dokunma duyusunu taşırlar (V-VII-IX-X).

2-Genel Somatik Efferent (GSE); Çizgili kasları innerve eder (III-IV-VI-XII) 3-Genel Visseral Afferent (GVA); Organlardan, bezlerden ve damarlardan duyu taşır (VII-IX-X).

4-Genel Visseral Efferent (GVE); Parasempatik lifler taşır ve düz kaslarla bezleri innerve eder (III-VII-IX-X). 5-Özel (Special) Visseral Afferent(SVA); Koku ve tad duyusu taşırlar (I-VII-IX-X).

6-Özel(Special) Visseral Efferent (SVE); Faringeal arkuslardan gelişen çizgili kasları innerve ederler (V-VII-IX-X-XI). 7-Özel (Special) Somatik Afferent (SSA); Görme ve işitme ile ilgilidirler (II-VIII).

Kranyal sinirler I. Nervus olfactorius II. Nervus opticus III. Nervus oculomotorius IV. Nervus trochlearis V. Nervus trigeminus VI. Nervus abducens VII. Nervus facialis VIII.Nervus vestibulocochlearis IX. Nervus glossopharyngeus X. Nervus vagus XI. Nervus accessorius XII. Nervus hypoglossus Kranyal sinirler

Kranyal sinirler I, II, ve VIII. kranyal sinirler saf duyu, III, IV,VI ve XII. kranyal sinirler primer olarak motor(SE), V,VII,IX,X ve XI. kranyal sinirler mikstir. III, VII, IX ve X. kranyal sinir parasempatik lif içerir(GVE). Kafa travmalarından en fazla etkilenen kranyal sinirler I,II,III ve VII’dir.

Nervi olfactorii Burun boşluğunda concha nasalis superior’un üst yüzü ve septum nasi’nin buna komşu olan kısmı koku duyusu ile ilgili olup, pars olfactoria adını alır. Bu bölgeyi örten mukozada bipolar nöronlar(birinci nöron) ve periferik uzantılarının oluşturduğu reseptörler bulunur.

Nervi olfactorii Nöronun periferik uzantısı mukoza yüzeyine uzanan 10-20 adet cilia ile sonlanır. Bu cilia’lar kokulara karşı hassas olan yapılardır. Bu nöronların ömrü 30-60 gündür ve çoğalma özelliği olan tek nöron tipidir. En küçük çaplı ve miyelinsiz aksonlara sahip nörondur. Miyelinsiz olduğu için en düşük ileti hızına sahiptir. Nervi olfactorii

Nervi olfactorii Pars olfactoria’daki nöronların santral uzantıları nn.olfactorii’yi oluşturur. Uzantıların tümü fila olfactoria adı verilen yapıyı oluşturur. Fila olfactoria içerisindeki aksonlar, os ethmoidale’nin lamina cribrosa’sındaki deliklerden geçerek cranium boşluğuna girer, dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactorius’a katılır.

Nervi olfactorii Bu aksonlar bulbus olfactorius içerisindeki mitral ve tufted denen ikinci nöronlar ile olfaktor glomerulus adı verilen yapıları oluşturarak sinaps yapar. İkinci nöronların santral uzantıları tractus olfactorius’u oluşturur. Bulbus olfactorius'ta bulunan periglomerüler ile granül hücreler internörondur.

Nervi olfactorii Tractus olfactorius, bulbus olfactorius’tan arkaya doğru devam eder ve substantia perforata anterior’a yaklaşırken trigonum olfactorium’u oluşturur. Trigonum olfactorium’un kaudal kısmından stria olfactoria lateralis ve medialis ve çok küçük intermedium çıkar.

Nervi olfactorii Stria olfactoria lateralis içerisindeki lifler cerebral cortex’in koku duyusu olan primer olfaktor kortekse (Piriform korteks) gider. Stria olfactoria medialis içerisindeki liflerin büyük bir kısmı nucleus olfactorius anterior’dan başlar ve commissura anterior’dan geçerek kontralateral bulbus olfactorius’a ve medial olfaktor alan olarak da bilinen area septalis’e gider.

Nervi olfactorii Nucleus olfactorius anterior, bulbus olfactorius ile tractus olfactorius arasında yer alan bir nucleus’tur.

Nervi olfactorii Olfaktor korteks; temporal lobun ucunda (polus temporalis, uncus) iç yüzde bulunan piriform kortekstir. Kokuların ayırt edildiği yerdir. Bulbus olfactorius’taki ikinci nöronların uzantıları; Piriform kortekse Entorhinal kortekse Nucleus olfactorius anterior Tuberculum olfactorium Corpus amygdaloideum’a gider.

Primer olfaktor korteks Temporal lobun ucunda (polus temporalis, uncus) iç yüzde lokalize piriform kortekstir. Brodmann’ın 34 numaralı alanıdır. Kokuların ayırt edildiği yerdir. Primer olfaktor korteksin lezyonlarında, genellikle kötü karakterde koku halüsinasyonları olur. Bu bölgelerden başka lobus frontalis’in orbital kısmında da koku duyusu ile ilgili bölgeler vardır.

Entorhinal korteks Piriform cortex’in hemen arka tarafında yer alır. Brodmann’ın 28 numaralı sahası olarak da bilinir. Entorhinal cortex, sekonder olfaktor korteks olarak bilinir. Gyrus parahippocampalis’in arka kısmını kapsar. Bu bölgeden hippocampus’a efferent lifler gider.

Nervi olfactorii Entorhinal cortex’teki nöronların hippocampus ile, Bulbus olfactorius’taki nöronların ise corpus amygdaloideum ile olan bağlantıları, koku yollarının limbik sistem ile bağlantısını sağlar. Beyinde koku duyusu ile ilgili kortikal ve subkortikal yapıların tümüne rhinencephalon adı da verilir.

Koku duyusunun diğer duyulardan farkı; Özel bir reseptörü olmayıp reseptor olarak bipolar nöron kullanması, Thalamus’a uğramadan cortex’e ulaşması, En yavaş taşınan duyu olması, Bütün duyular merkezine üçüncü nöronlarının uzantıları ile giderken, koku duyusu ikinci nöronlarının uzantıları ile gider.

Nervi olfactorii Koku duyusunun kaybına anosmia adı verilir. N.olfactorius’un bulbus olfactorius’tan kopmasına sebep olan travmalar, Koku yollarında harabiyete yol açan tümörler, Pars olfactoria’nın infeksiyonları veya tümörleri gibi birçok faktör anosmia’ya sebep olur. Ethmoid kemiğin lamina cribrosa kırığına bağlı burundan kanlı BOS gelir. Buna BOS rinoresi denir.

Nervus opticus Gözün retina tabakasında koni (cone) ve basil (rod) olmak üzere, ışık stimülasyonuna hassas iki tip fotoreseptör hücre vardır. Koniler ışıklı ortamda uyarılmaya hassas olup renkli ve keskin görme ile, Basiller az ışıklı ortamda uyarılmaya hassas olup renksiz görme ile ilgili hücrelerdir.

Aldıkları impulsları retinada bulunan bipolar nöronlara (birinci nöron), bipolar nöronlar ise retinal ganglion hücrelerine (ikinci nöron) iletilir. Bu hücrelerden başka integrasyonu sağlayan horizontal hücreler ve amacrin hücreler olmak üzere iki tip internöron vardır. Ayrıca destek hücreler olan Müller hücreleri de vardır. Nervus opticus

Nervus opticus Retinal ganglion hücrelerinin aksonları retina yüzeyine paralel olarak seyreder ve discus nervi optici’de birleşerek nervus opticus’u oluşturur. Nervus opticus, tunica vasculosa bulbi’den ve tunica fibrosa bulbi’nin lamina cribrosa sclerae’sından geçerek bulbus oculi’yi terk eder.

Nervus opticus Lamina cribrosa sclera’ya kadar miyelinsiz olan n.opticus, buradan itibaren miyelin kılıfı ile sarılıdır. Retina’nın nasal kısmından gelen lifler n.opticus’un medialinde, temporal’den gelenler ise lateralinde seyreder. Retina’nın üst kısmından gelen lifler n.opticus’un üst, alt kısmından gelen lifler ise alt kısmında seyreder.

Nervus opticus Canalis opticus’tan geçerek cavitas orbitalis’i terk eder ve cranium içerisine girer. Her iki gözden gelen n.opticus’lar birleşerek chiasma opticum’u oluşturur. Nasal kısımdan gelen lifler çapraz yaparak karşı tarafa geçer, temporal kısımdan gelen lifler ise çapraz yapmadan devam eder.

Nervus opticus Bir taraftaki gözün nasal retinası ile diğer gözün temporal retinasından gelen lifler birleşir ve tractus opticus’u oluşturur. Tractus opticus içerisindeki liflerin çoğunluğu corpus geniculatum laterale’de sinaps yapar. Aldığı impulsları radiatio optica (fibrae geniculocalcarinae) aracılığı ile lobus occipitalis’teki pirimer görme merkezine (Broadmann'ın 17 numaralı alanı) iletilir.

Nervus opticus Retina’dan cerebral cortex’teki görme merkezine uzanan bu yol, görüntünün değerlendirilmesi ve algılanması ile ilgilidir. Retina’dan tractus opticus aracılığı ile corpus geniculatum laterale’ye gelen liflerin bir kısmı burada sinaps yapmadan colliculus superior ve area pretectalis’e gider.

Nervus opticus Colliculus superior’a giden lifler baş ve göz hareketlerinin motor mekanizmaları ile, Area pretectalis’e giden lifler ise direkt ve consensual(indirekt) pupilla ışık refleksi ile ilgilidir.

N.opticus'un beslenmesi N.opticus'un proksimal parçasını a.ophthalmica N.opticus'un distal parçasını a.centralis retinae N.opticus'un intrakranyal parçasını a.cerebri anterior besler.

Nervus oculomotorius’un iki tane çekirdeği vardır. Nucleus nervi oculomotorii’i(GSE): Motor çekirdektir. Colliculus superior seviyesindedir. M.rectus lateralis ve m.obliquus superior hariç, ekstraoküler göz kaslarını ve m.levator palpebra superior’i uyarır. Sinirin uyardığı bu kaslar aracılığıyla göz yukarı ve içe bakar. Nucleus visceralis (Edinger-Westphal)(GVE): Parasempatik çekirdektir. Motor çekirdeğin hemen arkasında ve yukarısında bulunur. M.sphincter pupillae ve m.ciliaris’in innervasyonu ile ilgilidir.

Nervus oculomotorius Mesencephalon’u terk eden akson demetleri fossa interpeduncularis’te n.oculomotorius’u oluşturur. Cisterna interpeduncularis’te a.cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer. A.communicans posterior’un altından geçer. Önce arachnoidea mater’i ve sonra dura mater’in lamina interna’sını delerek sinus cavernosus’un dış duvarına ulaşır.

Nervus oculomotorius Sinus cavernosus’un lateral duvarında n.trochlearis’in üzerinde seyreder ve daha sonra bu sinüsü terk eder. Anulus tendineus communis’ten geçip, fissura orbitalis superior ile orbita’ya ulaşır.

Nervus oculomotorius Bu fissura yakınında ramus superior ve ramus inferior olmak üzere iki dala ayrılır.

Nervus oculomotorius Ramus superior; M.rectus superior ve M.levator palpebrae superioris’i uyarır.

Nervus oculomotorius Ramus inferior; M.rectus medialis M.rectus inferior ve M.obliquus inferior’u uyarır.

Nervus oculomotorius Edinger-Westphal çekirdeğinden gelen preganglionik parasempatik lifler önce m.obliquus inferior’a giden dala, sonrada GVE lifler ile ganglion ciliare’ye ulaşır ve sinaps yapar. Bu gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler nn.ciliares breves adını alır ve intrinsik göz kaslarından m.sphincter pupillae ile m.ciliaris’e gider.

Nervus trochlearis Motor nucleus’u nucleus nervi trochlearis’tir. Bu nucleus, colliculus inferior’un üst seviyelerinde, substantia grisea centralis’in ventralinde ve tegmentum mesencephalide yer alır. Bu nucleus’tan çıkan aksonlar pons’un üst seviyelerinde bulunan velum medullare superius’ta çapraz yapar. Çapraz yapan tek kranyal sinirdir. Çekirdek lezyonları kontralateral.

Nervus trochlearis Çapraz yapan aksonlar beyin sakını terk eder ve n.trochlearis’i oluşturur. Beyin sakını arka taraftan terk eden tek sinirdir. Ayrıca cavitas cranii’deki seyri en uzun ve en ince olan kranyal sinirdir.

Nervus trochlearis İçerisinde sadece GSE lifler bulunan bu sinir, ekstrinsik göz kaslarından m.obliquus superior’u uyarır. N.trochlearis beyin sakını terk ettikten sonra pedunculus cerebri’nin lateralinden dolanarak mesencephalon’un ön tarafına gelir. Beyin sapını terk etmeden hemen önce çapraz yapan tek kranyal sinirdir. Bu nedenle bir taraf nucleus nervi trochlearis, karşı taraf m.obliquus superior’u uyarır.

Nervus trochlearis N.oculomotorius ile birlikte a.cerebri posterior ile a. superior cerebelli arasından geçer. Arachnoidea mater ile dura mater’in lamina interna’sını delerek sinus cavernosus içerisine girer.

Nervus trochlearis Sinüsün lateral duvarında n.oculomotorius’un altında seyreder, daha sonra sinus cavernosus’u terk eder. Fissura orbitalis superior’dan geçerek cavitas orbitalis’e ulaşır.

N.trigeminus Kranyal sinirlerin en kalınıdır. Beyin sakında; Nucleus spinalis nervi trigemini (GSA) Nucleus principalis nervi trigemini (GSA) Nucleus mesencephalicus nervi trigemini (GSA) Nucleus motorius nervi trigemini (SVE) olmak üzere dört tane nucleus’u vardır.

N.trigeminus Duyu çekirdeklerine V, VII, IX ve X'uncu kranyal sinirlerin dalları tarafından, baş ve yüzden alınan genel somatik duyular getirilir. Bu duyuların birinci nöronları, ilgili kranyal sinirlerin kendi ganglionlarındadır.

N.trigeminus Nucleus principalis nervi trigemini, baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Nucleus spinalis nervi trigemini, baş ve yüzün ağrı-ısı duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini, çiğneme kaslarından proprioseptif duyusunu alır. Nucleus motorius nervi trigemini, motor çekirdek olup birçok kasları uyarır.

N.trigeminus Pons’un ventral yüzünden radix motoria ve radix sensoria olmak üzere iki kök olarak çıkar. Radix motoria, nucleus motorius nervi trigemini’deki nöronların periferik uzantısıdır.

N.trigeminus Radix sensoria ise ganglion trigeminale’deki pseudounipolar nöron’ların santral uzantıları oluşturur.

Ganglion trigeminale Ganglion trigeminale, os temporale’deki impressio trigeminalis’te yer alır. Ganglion trigeminale’deki pseudounipolar nöronların periferik uzantıları ganglionu N.ophthalmicus (V1) N.maxillaris (V2) N.mandibularis (V3) olmak üzere üç dal halinde terk eder.

N.trigeminus N.ophthalmicus ve n.maxillaris içerisinde sadece somatik duyu lifleri (GSA) bulunur. N.mandibularis içerisinde hem somatik duyu lifleri, hem de motor lifler vardır.

N.trigeminus N.trigeminus içerisindeki GSA lifler; Yüzün büyük bir kısmı Saçlı derinin sutura lambdoidea’ya kadar olan kısmı Cavitas oris Cavitas nasalis Dişler Art.temporomandibularis

N.trigeminus Nasopharynx Auricula ve meatus acusticus externus’un bir kısmı ile Dura mater cranialis’in büyük bir kısmından somatik duyu impulsları taşır.

N.trigeminus SVE lifler ise; Çiğneme kasları M.tensor tympani M.tensor veli palatini M.mylohyoideus M.digastricus venter anterior’u uyarır.

N.ophthalmicus Dura mater’i delerek sinus cavernosus’a girer. Sinusun lateral duvarında n.oculomotorius ile n.trochlearis’in altında seyreder. Sinus cavernosus’u terk eder ve fissura orbitalis superior’a girer.

N.ophthalmicus Fissura orbitalis superior seviyesinde r.meningeus recurrens (r.tentorii) çıkar. Daha sonra, N.lacrimalis N.frontalis ve N.nasociliaris adını alan uç dallarına ayrılır.

N.lacrimalis M.rectus lateralis’in üst kenarında a.lacrimalis ile birlikte seyreder. Glandula lacrimalis içerisinden geçer. Uç dalları septum orbitale’yi delerek palpebra superior’da sonlanır.

N.lacrimalis Gl.lacrimalis’e komşu conjunctiva kısmından ve palpebra superior’dan GSA duyuları taşır. Ganglion pterygopalatinum’dan başlayan ve n.maxillaris’in ramus zygomaticotemporalis dalı aracılığı ile n.lacrimalis’e katılan postsinaptik parasempatik lifler, gl.lacrimalis’in sekretomotor (GVE) inervasyonunu sağlar.

N.frontalis Fissura orbitalis superior’dan geçerek cavitas orbitalis’e girer. M.levator palpebrae superioris’in üzerinde seyrederken n.supraorbitalis ile n.supratroclearis olmak üzere iki uç dalına ayrılır.

N.supraorbitalis Foramen supraorbitale’den geçer ve cavitas orbitalis’i terk eder. Üst göz kapağının derisi ve conjunctiva’sını inerve ettikten sonra ramus medialis ve lateralis adı verilen uç dallarına ayrılır. Alın bölgesinin sutura lambdoidea’ya kadar olan kısmından, sinus frontalis’in iç yüzünü döşeyen mukozadan ve pericranium’dan GSA duyuları alır.

N.supratrochlearis Trochlea’nın üzerinden geçer ve n.supraorbitalis’in medialinde seyrederek cavitas orbitalis’i terk eder. Bu sinir alın derisinin inferomedial kısmında, üst göz kapağının medial tarafındaki deri ve conjunctiva’da dağılarak bu bölgeden GSA duyuları alır.

N.nasociliaris Anulus tendineus communis’i geçer, cavitas orbitalis’e girer. N.opticus’u çaprazlayarak orbita’nın medialine geçer ve m.obliquus superior ile m.rectus medialis arasında ilerler. Önce ganglion ciliare’ye giden r.communicans cum ganglio ciliare denen birleştirici bir dal verir.

N.nasociliaris N.nasociliare’den ayrılarak ganglion ciliare’ye giden birleştirici dal içerisindeki aksonlar sadece GSA duyular ile ilgilidir. Bu lifler, ganglion ciliare’yi sinaps yapmadan terk eder ve nn.ciliares breves’e katılarak bulbus oculi’de dağılır.

N.nasociliaris Nn.ciliares longi ve n.ethmoidalis posterior dalını verdikten sonra, n.ethmoidalis anterior ve n.infratrochlearis adlı iki uç dalına ayrılarak sonlanır.

Nn.ciliares longi Bu sinir nn.ciliares breves ile birlikte gözün sclera tabakasını delerek corpus ciliare, iris ve cornea’da dağılan GSA lifler verir. Duyu liflerinden başka ganglion cervicale superius’tan gelen postganglionik sempatik lifler vardır.Bu lifler m.dilatator pupillae’yı uyarır.

N.ethmoidalis posterior Foramen ethmoidale posterius’tan geçerek Cellulae ethmoidales posteriores ve Sinus sphenoidalis’in iç yüzünü örten mukozada sonlanır.

N.ethmoidalis anterior Foramen ethmoidale anterius’tan geçer, cavitas cranii’ye girer ve lamina cribrosa üzerinde ilerler. Crista galli’nin yanından geçer, cavitas nasalis’e ulaşır. Burada verdiği rr.nasales interni, septum nasi ve cavitas nasalis’in lateral duvarının mukozasını, r.nasalis externus dalı ise vestibulum nasi, ala nasi ile apex nasi’nin üzerini örten deride dağılır.

N.infratrochlearis M.rectus medialis’in üzerinde ilerler ve trochlea’nın altından geçerek cavitas orbitalis’i terk eder. Burunun üst kısmının lateral yüzündeki deri, saccus lacrimalis, caruncula lacrimalis, alt göz kapağının derisi ve conjunctiva’sında dağılır.

N.maxillaris Sinus cavernosus’un dış duvarından ve foramen rotundum’dan geçip, fossa pterygopalatina’ya gelir. Daha sonra fissura orbitalis inferior’dan geçer ve orbita’ya gelir.

N.maxillaris Orbita’nın tabanındaki canalis infraorbitalis’e girince n.infraorbitalis adını alır. N.infraorbitalis, sinus maxillaris’in çatısından geçer ve maxilla’daki foramen infraorbitale’den dışarı çıkar.

Ramus meningeus Ganglion trigeminale’yi terk eder ve r.meningeus’u verir.Bu dal dura mater cranialis’te GSA lifler taşır.

N.maxillaris Fossa pterygopalatina’ya içerisinde bulunan ganglion pterygopalatinum’a giden iki dal ile n.zygomaticus, rr.alveolares superiores posteriores ve n.infraorbitalis dallarını verir.

N.maxillaris Bu sinir, kanal içerisinde r.alveolaris superior medius ve rr.alveolares superiores anteriores dallarını verir. N.infraorbitalis,foramen infraorbitale’den çıkarak yüz bölgesine gelir ve burada rr.palpebrales inferiores, rr.nasales externi, rr.nasales interni ve rr.labiales superiores dallarını vererek sonlanır.

N.maxillaris Ganglion pterygopalatinum’a giden iki dalı, buradan sinaps yapmadan geçerek burun, damak, pharynx mukozası ve orbitada dağılan GSA lifler taşır. Bu iki dal ayrıca, ramus zygomaticotemporalis’e katıldıktan sonra n.lacrimalis aracılığı ile gl.lacrimalis’e giden ve bu bezin sekretomotor inervasyonunu sağlayan GVE lifler taşır. Sinaps yapmadan geçen GSA dalları, bu gangliondan çıktıktan sonra n.palatinus major ve nn.palatini minores içerisinde seyreder.

N.zygomaticus Fissura orbitalis inferior’dan geçerek cavitas orbitalis’e girer. Burada r.zygomaticotemporalis ile r.zygomaticofacialis adı verilen iki uç dalına ayrılır.

N.zygomaticus R.zygomaticotemporalis, cavitas orbitalis içerisinde n.lacrimalis’e katılan ve GVE lifler içeren dalını verdikten sonra os zygomaticum’un içerisinden geçerek fossa temporalis’e ulaşır ve bu bölgede dağılarak sonlanır.

N.zygomaticus R.zygomaticofacialis de os zygomaticum’un içerisinden geçer ve bu kemiğin üzerindeki deride dağılır.

Rr.alveolares superiores posteriores Maxilla’nın facies infratemporalis’inden geçer ve sinus maxillaris’in mukozası altında dağılan dallar verir. Daha sonra küçük dallara ayrılan bu sinir, plexus dentalis superior’a katılır.

R.alveolaris superior medius ve anteriores N.infraorbitalis’ten ayrıldıktan sonra sinus maxillaris’in lateral duvarında ilerler ve bu sinüste dağılan dallar verir. Bu sinirler, rr.alveolares superiores posteriores ile birlikte plexus dentalis superior ‘u oluşturur. Bu plexus’tan çıkan dallar üst çenedeki dişler ve gingiva’da dağılarak sonlanır.

N.infraorbitalis Rr.palpebrales inferiores Rr.nasales externi ve rr.nasales interni Rr.labiales superiores Alt göz kapağı derisinde Burunun lateral yüzünde ve septum nasi’de Üst dudak ve ağız mukazası ile yanak bölgesinde dağılır.

N.mandibularis Ganglion trigeminale’nin lateralinden çıkar ve radix motoria ile birlikte foramen ovale’den geçerek cavitas cranii’yi terk eder. N.trigeminus’un motor dalı olan radix motoria, cavitas cranii’yi terk ettikten hemen sonra n.mandibularis’e katılır. N.mandibularis burada n.spinosus(r.meningeus) ve n.pterygoideus medialis dallarını verdikten sonra ön ve arka olmak üzere iki ana dala ayrılır.

N.mandibularis Ön daldan çıkan sinirlerin çoğunluğu motor lifler, arka daldan çıkan sinirlerin çoğunluğu ise duyu lifleri içerir. Ön dalından n.buccalis, n.massetericus, n.pterygoideus lateralis ve nn.temporales profundi çıkar. N.buccalis hariç, motor liflerden oluşur. Arka dalından ise, n.auriculotemporalis, n.lingualis ve n.alveolaris inferior çıkar.N. alveolaris inferior’da m.mylohyoideus’a giden motor lifler (n.mylohyoideus) de vardır.

N.spinosus N.mandibularis’ten ayrıldıktan sonra, a.meningea media ile birlikte foramen spinosum’dan geçerek tekrar cavitas cranii’ye girer ve dura mater cranialis’te dağılan GSA lifler verir.

N.pterygoideus medialis M.pterygoideus medialis’in içerisinden geçer ve bu kası uyarır. Daha sonra ganglion oticum’a dallar verir. Buradan sinaps yapmadan geçen dallar m.tensor tympani ile m.tensor veli palatini’yi uyarır.

N.buccalis M.pterygoideus lateralis’in caput superior ve caput inferior’u arasından geçer. M.buccinator’un üzerini örten deri ile bu kasın derinindeki mukozada dağılır.

N.massetericus M.pterygoideus lateralis’in üzerinden ve art.temporomandibularis’in önünden geçer ve bu eklemi uyarır. Daha sonra laterale doğru ilerleyen bu sinir, m.masseter’i inerve ederek sonlanır.

N.pterygoideus lateralis M.pterygoideus lateralis’i uyarır.

Nn.temporales profundi M.pterygoideus lateralis’in üzerinden geçer ve m.temporalis’e girerek bu kası inerve eder.

N.auriculotemporalis N.mandibularis’ten çıktığı yerde a.meningea media’yı çevreleyen iki dala ayrılır. Bu dallar tekrar birleşerek collum mandibulae arasında arkaya doğru ilerler. Art.temporomandibularis’in arka tarafında laterale doğru döner ve glandula parotidea’nın içerisinden veya dış yüzünden geçer.

N.auriculotemporalis A.v.temporalis superficailis ile birlikte, arcus zygomaticus’un arka-dış tarafından geçerek yukarıya doğru devam eder ve regio temporalis’te dağılan rr.temporales superficiales isimli dalını vererek sonlanır.

N.auriculotemporalis Ayrıca tragus bölgesinde dağılan; Nn.auriculares anteriores N.meatus acustici externi Rr.membranae tympani isimli GSA dallarını verir.

N.lingualis Dil mukozasının sulcus terminalis’in önünde kalan 2/3 ön kısmı ile ağız tabanının mukozasından GSA duyuları taşır. N.facialis’in dalı olan ve dilin 2/3 ön kısmından tat duyusunu taşıyan chorda tympani ile birleşir.

N.lingualis N.alveolaris inferior’un önünde ve ramus mandibula’nın medial yüzünde aşağıya doğru ilerler ve ganglion submandibulae’ye giden birkaç dal verir ve burada sinaps yapar. Bu ganglion’dan çıkan postsinaptik lifler ise gl.submandibularis ile gl.sublingualis’e sekretomotor impulslar taşır.

N.alveolaris inferior R.mandibulae’nın medialinde aşağı doğru ilerler ve n.mylohyoideus isimli dalını verir. Motor lifler içeren bu sinir m.mylohyoideus ile m.digastricus’un venter anterior’unu uyarır.

N.alveolaris inferior Foramen mandibulae’dan geçerek canalis mandibulae’ye girer, ve kanal içerisinde rr.dentales inferiores ve rr.gingivales inferiores dallarını verir. Bu dalların birleşerek oluşturduğu plexus dentalis inferior, alt çenedeki dişler ve diş etlerinde dağılarak sonlanır.

N.alveolaris inferior Foramen mentale’den çıkarak canalis mandibulae’yı terk eder ve buradan itibaren n.mentalis ismini alır. Alt dudak ve çene bölgesinde dağılan n.mentalis, bu bölgeden alınan GSA duyular ile ilgilidir.

N.abducens Ekstrinsik göz kaslarından m.rectus lateralis’i inerve eden bu sinir, sadece GSA liflerden oluşur. Motor nucleus’u pons’un orta seviyelerinde ve ventriculus quartus’un tabanına yakın olarak bulunur.

N.abducens Buradan çıkan lifler sulcus bulbopontinus’ta beyin sapını terk ettikten sonra pons’un ön yüzündeki cisterna pontis içerisinde ve a.inferior anterior cerebelli’nin arkasında, yukarıya doğru ilerler.

N.abducens Sinus cavernosus içerisine giren n.abducens bu sinüs içerisinde a.carotis interna ile n.ophthalmicus arasında seyreder. Sinus cavernosus’u terk ettikten sonra annulus tendineus communis’in içerisinde fissura orbitalis superior’dan geçerek cavitas orbitalis’e girer ve m.rectus lateralis’i inerve eder. - Lezyonlarında, ipsilateral gözde internal strabismus ve horizontal diplopi olur.

N.facialis (VII) Kemik içi en uzun seyir gösteren kranyal sinirdir. - Motor ve duyu lifleri içeren miks bir sinirdir. - Motor kökü, motor çekirdekten - Duyu kökü de, ganglion geniculideki nöronların uzantıları yapar. Duyu kökü n.intermedius olarak bilinir. - N.intermedius'a tat, presinaptik PS ve somatik duyu lifleri bulunur. Kemik içi en uzun seyir gösteren kranyal sinirdir.

Canalis nervi facialis (Fallopian kanalı) - Fasiyal kanal, MAI'tan başlar, foramen stylomastoideum'da sonlanır. - Kanalın horizontal parçası cavitas tympani'nin iç duvarında vertikal parçası arka duvarında bulunur.

N.facialis’in üç tane çekirdeği vardır. 1-Nuc.nervi facialis (nucleus motorius nervi facialis) 2-Nuc.salivatorius superior ve nucleus lacrimalis 3-Nuc.tractus solitarius

1-Nucleus nervi facialis (nucleus motorius nervi facialis); Tegmentum pontis’te lokalize motor çekirdektir. Çekirdekten çıkan motor lifler: Yüzün mimik kaslarını Kulağın dış kaslarının M.stapedius M.stylohyoideus M.digastricus’un venter posterior’unu uyarır.

Colliculus facialis a N.facialis’e ait motor lifler; n.abducens’in çekirdeğinin çevresinde dolanarak, fossa rhomboidea’daki colliculus facialis denilen kabarıntıyı oluşturur.

2-Nuc. salivatorius superior ve nuc. lacrimalis Fasiyal sinirin pons'ta yer alan parasempatik çekirdeğidir. Submandibüler Sublingual Lacrimal Nazal ve Palatin bezlere parasempatik uyarı bu çekirdeklerden çıkar.

3-Nuclei tractus solitarii Tat duyusunun ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdek bulbus'ta bulunur. Ayrıca VII, IX ve X ncu kranyal sinirlerin organlardan aldığı duyuları getirdiği çekirdektir.

Fasiyal sinirin ganglionudur. Temporal kemikteki fasiyal kanal içindedir. Ganglion içinde genel somatik duyuların ve tat duyusunun birinci nöronları bulunur. Somatik duyuyu kulak zarından ve kulak kepçesinden küçük bir alandan, tat duyusunu dilin 2/3 ön bölümünden alır. Ganglion geniculi

TUS Sorusu Aşağıdakilerden hangisi nervus facialisin ganglionudur? (TUS1992EYLÜL) a)Ganglion gasser b)Ganglion ciliare c)Ganglion oticum d)Ganglion pterygopalatina e)Ganglion geniculi

TUS Sorusu Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusu nerede sonlanır? (TUS2000Nisan) a) Ganglion submandibulare b) Ganglion oticum c) Ganglion geniculi d) Ganglion trigeminale e) Ganglion pterygopalatinum

TUS Sorusu Aşağıdakilerden hangisi zedelenirse göz kapağı kapanamaz? (TUS2000Nisan) a) N.ophtalmicus b) N.facialis c) N.maxillaris d) N.mandibularis e) N.auriculotemporalis

TUS Sorusu Yüzünün sol yarısı felçli, alnının sol yarısını kırıştıramayan, başka nörolojik bulgusu olmayan bir hastada, hangisinde lezyon olduğu düşünülür? (TUS2000Eylül) a) Sağ capsula interna b) Sol capsula interna c) Sağ motor korteks d) Sol nervus facialis e) Sağ traktus kortikonüklearis

N. intermedius N.facialis'in duyu köküdür. Motor kök ile n.vestibulocochlearis arasındadır. Ganglion geniculi'deki psödounipolar nöronların santral uzantıları tarafından oluşturulur İçinde genel somatik duyu ve tat duyusunu taşıyan lifler ile preganglionik parasempatik lifler bulunur.

N.facialis facial kanal içinde sırasıyla; -N.petrosus major -N.stapedius -chorda tympani denilen üç dal verir. N.petrosus major, ganglion geniculi’den çıkar.

-N.petrosus major; Preganglionik parasempatik lifler, ganglion pterygopalatinum’a gider. Buradaki sinapstan sonra gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler n.maxillaris ve dalları aracılığı ile glandula lacrimalis’e gider.

a N.stapedius; Motor lifler içerir. Canalis facialis içerisinde iken n.facialis’ten ayrılır ve m.stapedius’u inerve eder. stapes’i fenestra vestibuli’den uzaklaştırır şiddetli sesleri tamponlayarak iç kulağa daha az iletilmesini sağlar. İç kulağın zarar görmesini önler.

TUS Sorusu N.facialis canalis facialise girmeden zedelenirse kulakta hiperakuzi gözlenmesi aşağıdaki kasların hangisinin  çalışmamasına neden olur? (TUS1993NİSAN) a)M.tensor timpani b)M.stapedius c)M.tensor veli palatini d)M.zygomaticus major e)M.levator ani

TUS Sorusu Aşağıdaki sinirlerden hangisi musculus stapedius’u inerve eder? (TUSEylül2003) a) N.oculomotorius b) N.facialis c) N.abducens d) N.mandibularis e) N.maxillaris

Chorda tympani; Cavitas tympani’de bulunur Fissura petrotympanica (Glasserian yarığı)’dan geçer, Fossa infratemporalis’e ulaşır.

a Chorda tympani; fossa infratemporalis’te n.lingualis’le birleşir. Nervus lingualis’e katıldıktan sonra preganglionik parasempatik lifleri ganglion submandibulare’de sinaps yaparlar. Postganglionik parasempatik lifler, glandula submandibularis ve glandula sublingualis’e ulaşarak tükrük sekresyonunu sağlarlar.

a Chorda tympani’de; Sublingual ve submandibüler tükürük bezleri ile ilgili preganglionik parasempatik lifler ve Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusunu taşıyan lifler bulunur.

TUS Sorusu Glandula submandibularis’e sekresyon yaptıran sinir aşağıdakilerden hangisidir? (TUS1991EYLÜL) a)N.vagus b)Chorda tympani c)N.hypoglossus d)N.glossopharyngeus e)N.pytergoideus medialis

TUS Sorusu Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusu aşağıdaki sinirlerden hangisi tarafından iletilir? (TUSNisan2002) a.Nervus petrosus major b.Nervus tympanicus c.Chorda tympani d.Nervus alveolaris inferior e.Nervus lingualis

N.facialis, foramen stylomastoideum’dan kafa boşluğunu terk eder. Kulağın dış kaslarını uyaran n.auricularis posterior’u verir. Gl.parotidea’ya girmeden m.digastricus venter posterior’a m.stylohyoideus’a dal verir Parotis bezi içinde plexus intraparotideus oluşur.

Gl. parotidea içerisinde; rami temporales, rami zygomatici rami buccales, ramus marginalis mandibularis ramus colli (cervicalis)

N.facialis

TUS Sorusu Dilin 2/3 ön kısmında tat duyusu yok ise lezyon nerededir? (TUS1991NİSANT) A) Ganglion geniculi B) Ganglion opticum C) Ganglion mandibulare D) Glandula submandibulare E) Glandula olfactorium

TUS Sorusu Lacrimal beze sekresyonu sağlayan innervasyon nereden gelir? TUS1990EYLÜLT A) N.facialis’in parasempatikleri B) N.facialis’in sempatikleri C) N.glossopharyngeus’un parasempatikleri D) N.occulomotorius’un parasempatikleri E) Cervikal sempatik ganglionlar

TUS Sorusu N.facialis canalis facialise girmeden zedelenirse kulakta hiperakuzi gözlenmesi aşağıdaki kasların hangisinin  çalışmamasına neden olur? (TUS1993NİSAN) a)M.tensor timpani b)M.stapedius c)M.tensör veli palatini d)M.zygomaticus major e)M.levator ani

TUS Sorusu Aşağıdakilerden hangisi nervus facialisin ganglionudur? (TUS1992EYLÜL) a)Ganglion gasser b)Ganglion ciliare c)Ganglion oticum d)Ganglion pterygopalatina e)Ganglion geniculi

1 2 3

(1) Lezyon, ganglion geniculi’nin proksimalde ise, Etkilenen tarafta gözyaşı sekresyonu kaybolur, Yüz kaslarında felç, Dilin 2/3 ön kısmında tat duyusu kaybı Gl.sublingualis ile submandibularis’de tükrük sekresyonu kaybı M. stapedius felç olduğu için “hiperakuzi” oluşur.

(2) Lezyon, ganglion geniculi’nin distalinde ise, ancak chorda tympani’nin proksimalindeki lezyonlarda; İpsilateral yüz yarımının tüm kaslarında paralizi, Dilin 2/3 ön bölümünden tat duyusu kaybı, Hiperakuzi, Tükrük sekresyonunda bozulma, N.petrosus major, lezyondan etkilenmediği için lakrimasyon sağlamdır.

(3) Lezyon foramen stylomastoideum’da ise, Sadece ipsilateral yüz yarımının tüm kaslarında paralizi olur.

TUS Sorusu Foramen stylomastoideum ağzında kitle olan bir hastada aşağıdakilerden hangisi gözlenir? (TUS EYLÜL 2006) A) Kornea refleksi kaybı B) Mimik kaslarında zayıflık C) Dilin 2/3 ön bölgesinde tat duyusu kaybı D) Çiğneme kaslarında zayıflık E) Hiperakuzi

Cornea refleksi; Cornea veya conjunktiva'ya yumuşak bir cisim ile dokunulduğunda göz kapaklarının kapanması ile ortaya çıkan reflextir. Cornea veya conjunktiva'dan n. ophtalmicus'tan alınan uyarılar nuc. principalis n. trigemini'ye taşınır. Buradaki internöronlar impulsları, nuc. nervi facialis'in m. orbicularis oculi'yi inerve eden nöronlarına iletir. Cornea reflexinin afferent kısmını n.trigeminus'un dalı n.ophtalmicus, getiren efferent'ini ise n.facialis oluşturur.

TUS Sorusu Facial sinirin beyinden çıktığı yerde kesi olursa aşağıdakilerden hangisi olmaz? (TUS1988NİSANKLİNİK) A) Mimik kasları çalışmaz B) Dilin 2/3 ön kısmının tat duyusu bozulur C) Tükrük bezlerinin çalışması bozulur D) Çiğneme kasları çalışmaz E) M.stapedius da çalışmadığından işitme kaybı olur

Crocodile tears sydrome Ganglion geniculi’nin proksimalindeki fasiyal sinir lezyonlarında, Aksonların yanlış rejenerasyonu sonucu n.intermedius’taki preganglionik parasempatik lifler, Chorda tympani yerine n.petrosus major’a girer ve glandula lacrimalis’e gider. Bu durumda kişi yemek yerken lezyon tarafındaki gözünden yaş akar.

Bunları hatırlayalım! Horizontal diplopia (çift görme) hangi kranyal sinirin felcinde ortaya çıkar? N.abducens Baş ve yüzün dokunma-basınç duyularının ikinci nöronlarının bulunduğu çekirdek hangisidir? Nucleus principalis nervi trigemini (GSA) Üst dudak ve ağız mukozası ile yanak bölgesinin duyusunu hangi sinir alır? Rr.labiales superiores (n.infraorbitalis) N.petrosus major’un preganglionik parasempatik lifleri hangi gangliona gider? Ganglion pterygopalatinum Chorda tympani’nin postganglionik parasempatik lifleri hangi organları etkiler? Gl.submandibularis ve sublingualis, dilin 2/3 tat duyusunu Crocodile göz yaşları sendromuna neden olan lezyon nerededir? N.intermedius’taki preganglionik parasempatik lifler, chorda tympani yerine n.petrosus major’a girer ve glandula lacrimalis’e gider.

VIII - N. vestibulocochlearis; Sadece denge ve işitme duyusu lifleri içerir. Beyin sapını pontoserebellar köşeye yakın, sulcus bulbopontinus'tan terk eder. N. vestibularis ve n. cochlearis’in biraraya gelmesiyle oluşmuştur.

a N. vestibularis; Başın pozisyonu ve hareketleri ile ilgili bilgileri taşır. Başın statik pozisyonu ile ilgili bilgiler, iç kulakta bulunan utriculus ve sacculus’taki tüy hücreleri tarafından, Başın hareketleri ile ilgili bilgiler ise ductus semicircularis’lerdeki tüy hücreleri tarafından alınır. Tüy hücreleri vestibüler reseptörlerdir.

a Ganglion vestibulare (Scarpa ganglionu) meatus acusticus internus’un dibinde lokalizedir.

Gangliondaki bipolar nöronların periferik uzantıları; Utriculus’ta bulunan maculi utriculi, Sacculus’ta bulunan macula sacculi Ductus semicircularis’lerde bulunan crista ampullaris’teki reseptör tüy hücrelerinden uyarıyı alır. Gangliondaki bipolar nöronların santral uzantıları; N.vestibularis olarak uyarıyı vestibüler çekirdeklere ve cerebellum’a getirir.

a Vestibüler çekirdekler bulbopontin birleşmede lokalizedir. Her bir tarafta dört tanedir: Nucleus vestibularis superior...Crista ampullaris'ten Nucleus vestibularis inferior ...Maculi sacculi'den Nucleus vestibularis lateralis... Maculi utriculi'den ve maculi sacculi'den Nucleus vestibularis medialis...Crista ampullaris'ten Cerebellum'dan da vestibüler çekirdeklere lif gelir.

Klinik Vestibüler sistem lezyonlarında; Vertigo Nistagmus Postür bozukluğu (trunkal ataksi,lezyon tarafına düşme meyili) olur.

N. cochlearis, Ganglion cochleare (ganglion spirale cochleare, Corti organı) canalis spiralis modioli’de lokalizedir. Bu gangliondaki bipolar nöronların santral uzantıları ile oluşur. N.cochlearis, primer oditör liflerdir. Bulbopontin birleşmedeki nuclei cochleares’teki nöronlarla sinaps yapar.

Nuclei cochlearis - Pedunculus cerebellaris inferior'un ön (nucleus cochlearis anterior) ve arka tarafında (nucleus cochlearis posterior) bulbopontin birleşmede yer alır.

İşitme yolları Primer oditör korteks Corpus geniculatum mediale Colliculus inferior Lemniscus lateralis Nucleus olivaris superior Nuclei corporis trapezoidei Corpus trapezoideum Nucleus cochlearis anterior Nucleus cochlearis posterior Ganglion cochleare

İleti tipi işitme kaybı Otosclerosis, Otitis media ve Travmalar nedeniyle kemikçiklerin fonksiyonlarının bozulması sonucu olur. Otosclerosis, kemikçiklerin arasındaki ligamentlerin ilerleyici ossifikasyonudur. Özellikle basis stapedis ve fenestra vestibuli çevresinde yeni kemik oluşumu söz konusudur.

Sensörinöral tip işitme kaybı İşitmede fonksiyon gören nöral yapıların harabiyeti nedeniyle olur. Cochlea, n.cochlearis yada nuclei cochlearis’teki bir harabiyet, lezyon tarafında tam işitme kaybına yol açar. Lemniscus lateralis ve corpus trapezoideum lezyonlarında kısmi işitme kaybı olur. Primer oditör korteks harabiyetinde sesin işitilmesinde çok az kayıp olur. Ancak gelen sesin lokalizasyonu yapılamaz.

Klinik İşitme kayıplarını ayırt etmek için iki test kullanılır. Weber testi Rinne testi Akustik nöroma pontoserebellar köşede en çok görülen tümördür. Unilateral sensörinöral tip işitme kaybı Tinnitus Vertigo ilk belirtilerdir.

N.glossopharyngeus; Oliva ile pedunculus cerebellaris inferior arasında, Sulcus retroolivaris’ten bulbus’u terk eder. Foramen jugulare’den cranium’u terkeder. Foramen jugulare hizasında iki tane duyu ganglionu vardır Ganglion superius Ganglion inferius

N. glossopharyngeus; Motor, parasempatik, genel duyu ve tat duyusu ile ilgili lifleri vardır. Nucleusları, medulla oblongata’da bulunurlar. Nucleus ambiguus Nucleus salivatorius inferior Nucleus tractus solitarius

N.glossopharyngeus’un çekirdekleri Nucleus ambiguus; bulbus’ta bulunan motor bir çekirdektir. Buradan çıkan lifler, n.glossopharyngeus içinde m.stylopharyngeus’u uyarır. Bu kas, n.glossopharyngeus tarafından uyarılan tek kastır. Nucleus salivatorius inferior; parasempatik çekirdektir. Glandula parotidea’nın parasempatik uyarısı ile ilgilidir. Nucleus tractus solitarius; dilin 1/3 arka bölümünden tat duyusunu taşır.

N.glossopharyngeus Ganglion superius’ta bulunan unipolar nöronların periferik uzantıları; Dilin 1/3 arka bölümü Tonsilla’lar Yumuşak damak Nazofarinks Orofarinks Orta kulak boşluğu Tuba auditiva’nın mukozasından duyu taşır.

N.glossopharyngeus Ganglion inferius’taki unipolar nöronların periferik uzantıları; Dilin 1/3 arka bölümünden tat duyusu ile Arcus aortae ve a.carotis communis’te bulunan baroreseptörler ile kemoreseptörlerden kan basıncı ve kan kimyası ile ilgili duyu taşır.

N.tympanicus (Jacobson siniri) Ganglion inferius’tan çıkar. İçinde, parotis bezinin parasempatik innervasyonu ile ilgili preganglionik parasempatik lifler bulunur. Sinir, orta kulak boşluğuna arka duvarından girip, promontorium üzerindeki plexus tympanicus’a katılır. Bu pleksustan çıkan n.petrosus minor, ganglion oticum’la birleşir. Gangliondan çıkan postganglionik parasempatik lifler, parotis bezine gider.

R.sinus carotici (Hering siniri) arcus aortae’de ve a.carotis communis’lerin bifurkasyon yeri ile a.carotis interna’nın başlangıcında lokalize baroreseptörler ile kemoreseptörlerden duyu taşır.

Öğürme reflexi (gag reflexi); Fossa tonsillaris civarında pharinx'in lateral duvarına dokunulduğunda öğürme reflex'inin ortaya çıkmasıdır. afferent kısmını n.glossopharyngeus, efferent kısmını ise nuc.ambiguus’tan başlayan motor lifler

N.glossopharyngeus lezyonları; Motor kayıp belirlenemez. (Çünkü yalnızca m.stylopharyngeus etkilenir). hafif yutma zorluğu (disfaji) görülebilir. dilin 1/3 arka kısmında ve pharynx mukozasında hem tat hem de genel duyu kaybı olur.

TUS Sorusu IX.kranyal sinir hangisidir? (TUS1988EYLÜLT) A) N.vagus B) N.facialis C) N.glossopharyngeus D) N.hypoglossus E) N.trochlearis

X - N.vagus; Motor, parasempatik, genel duyu ve tat duyusu taşır. Nucleusları, medulla oblongata’dadır. Nucleus ambiguus, Nucleus dorsalis (posterior) nervi vagi, Nuclei tractus solitarii

N. vagus’un seyri; Sulcus retroolivaris’ten çıkar. Foramen jugulare’den geçerek cranium’un dışına çıkar. Foramen jugulare’nın altında gang. superius ve gang. inferius iki ganglionu vardır. Gang. superius (ganglion jugulare) genel somatik afferent nöronları, Gang. inferius (ganglion nodosum) ise genel ve özel visseral afferent nöronları içerir.

Ganglion superius GSA liflerinin birinci nöronları bulunur. Periferik uzantıları; Dilin en arka bölümü (epiglot civarı) Concha auriculae Meatus acusticus externus derisinden Membrana tympanica’dan Fossa cranii posterior’daki dura mater’den duyu taşır.

Ganglion inferius GVA ve ÖVA liflerin nöronları bulunur. ÖVA lifler; Epiglot civarından tat duyusunu alır GVA lifler; Torakal organlardan Farinks’ten Flexura coli sinistra’ya kadar tüm sindirim kanalı organlarından visseral duyuyu taşır.

Nucleus ambiguus, IX. X. ve XI. kranyal sinirlerin motor nucleusudur. Buradaki motor nöronların (SVE) n. vagus’a katılan aksonları, plexus pharyngeus’un yapısına katılarak pharynx kaslarını (m. stylopharyngeus hariç), yumuşak damak kaslarını (m.tensor veli palatini hariç), oesophagus’un 2/3 üst kısım kaslarını larynx kaslarını inerve ederler.

Nucleus posterior nervi vagi (nucleus dorsalis nervi vagi) Parasempatik çekirdektir. Beyin sapındaki parasempatik çekirdeklerin en büyüğüdür. Solunum ve dolaşım sistemi organları ile flexura coli sinistra’ya (yada colon transversum’un 2/3 sağ bölümü) kadar tüm sindirim sistemi organlarına parasempatik uyarıyı taşır.

Nucleus tractus solitarius Epiglot civarından tat duyusunu taşıyan birinci nöronların santral uzantıları, n.vagus içinde seyrederek bu çekirdekteki ikinci nöronlarla sinaps yapar.

N.vagus’un önemli dalları R.auricularis (Arnold siniri) Ganglion superius’tan çıkar. Membrana tympanica’nın dış yüzü, Meatus acusticus externus, Concha auriculae’nin duyusunu taşır. N.vagus’un önemli dalları

N.vagus’un önemli dalları R.pharyngeus Farinks’in esas motor siniridir. Ganglion inferius’un üst bölümünden ayrılır. Esas olarak n.accessorius’un kranyal parçasına ait liflerden oluşur. N.vagus’un önemli dalları

Plexus pharyngeus N.glossopharygeus’un faringeal dalları N.laryngeus superior r. externus’dan gelen dallar Sempatik sinirlerle birlikte M.constrictor pharyngis medius üzerinde, plexus pharyngeus’u oluşturur. Plexus pharyngeus, m.tensor veli palatini ve m.stylopharyngeus hariç, tüm yumuşak damak ve farinks kaslarını uyarır.

N.vagus’un önemli dalları N.laryngeus superior N.laryngeus superior r. internus: Plica vokalisler seviyesine kadar larinks mukozasının duyusunu taşır. Bu dal a.v.laryngea superior ile birlikte membrana thyrohyoidea’yı deler. N.laryngeus superior r. externus: A.thyroidea superior ile birlikte seyreder ve m.cricothyroideus’u innerve eder. N.vagus’un önemli dalları

N.laryngeus recurrens (Galen veni) Sağ taraftaki a.subclavia’nın birinci parçasının altından, Sol taraftaki ise arcus aortae’nin altından kavis yapıp a.thyroidea inferior ile birlikte yukarı doğru seyreder. M.cricothyroideus hariç, tüm larinks kaslarının motor siniridir. Ayrıca plica vocalis’lerin altında kalan larinks bölgesinin mukoza duyusunu taşır. N.laryngeus recurrens’in terminaline n.laryngeus inferior denir. N.vagus’un önemli dalları

TUS Sorusu N. vagus’un boyun bölgesindeki dağılımını gösteren şekilde “X” ile işaretli yapı aşağıdakilerden hangisidir? (TUSEYLÜL 2005) A) N. laryngeus superior B) N. laryngeus recurrens C) N. laryngeus superior, ramus internus D) N. laryngeus superior, ramus externus E) N. vagus rami pharyngeus

Tat duyusu Dilden tat duyusunu; N.facialis N.glossopharyngeus N.vagus taşır. Dilin: 2/3 ön bölümünden (papilla vallata hariç) chorda tympani (n.facialis’in dalı) 1/3 arka bölümü (papilla vallata’lar dahil), arcus palatoglossus’lar ve orofarinks’ten n.glossopharyngeus En arka bölümü ve epiglottis’ten n.laryngeus superior’un dalı olan n.laryngeus internus taşır.

Tat duyusu Birinci nöronları; VII (ganglion geniculi) IX (ganglion inferius) X (ganglion inferius) İkinci nöron; Nucleus tractus solitarius Üçüncü nöron; Nucleus ventralis posteromedialis (VPM) Capsula interna’dan geçip pariyetal lobdaki gyrus postcentralis’in alt ucunda lokalize primer tat korteksinde (43 BA) sonlanır.

Yalnızca motor lif (SVE) içerir. Radix cranialis, Radix spinalis Nucleus ambiguus'taki motor nöronlar n.accessorius’un kranyal parçasını oluştururlar. Sulcus retroolivaris’ten beyin sakını terk ederler. Spinal parça ise üst beş servikal segmentlerin nucleus nervi accessorii'den başlar. Foramen magnum’dan cranium içine girerler. XI - N. accessorius :

N. accessorius; Foramen jugulare’den cranium dışına çıkarlar. Spinal parçaya ait olan lifler m.sternocleidomastoideus m. trapezius’u inerve ederler. Kranyal parçaya ait olan lifler ise ramus communicans aracılığıyla n. vagus’a geçerek yumuşak damak (m.tensor veli palatini hariç) ve larynx kaslarının inervasyonuna katılırlar.

N. accessorius - N.vagus'un dalları (n.laryngeus superior ve r.pharyngeus) içinde farinks, yumuşak damak ve larinks kaslarına gider. - Plexus pharyngeus'taki vagus dalları içinde esas işlev gören sinirdir. - Spinal parça, m.levator scapulae üzerinde oksipital üçgende aşağıya doğru seyreder ve m.sternocleidomastoideus ve m.trapezius'u uyarır. N.accessorius, hem foramen magnum'dan hem de foramen jugulare'den geçen sinirdir.

N. accessorius lezyonları; Spinal parçaya ait liflerin lezyonunda, m.sternocleidomastoideus ve m. trapezius felç olur. Hasta, etkilenen taraftaki omuzunu yukarıya kaldıramaz. Başını sağlam tarafa çeviremez.

N. accessorius lezyonları; Bu sinirin supranuclear lezyonlarında; ipsilateral tarafta m.sternocleidomastoideus, kontrolateral tarafta ise m.trapezius parezi'si görülür. Bunun nedeni; birisine aynı diğerine karşı korteksten lifler almasından kaynaklanır.

XII - N. hypoglossus Yalnızca motor lif (GSE) içerir Nucleus nervi hypoglossi, Medulla oblongata’dadır. her iki hemisferden de lif alır; Ancak m. genioglossus'u inerve eden hücrelere sadece karşı korteksten lifler gelir. Sulcus anterolateralis’ten beyin sakını terkederler.

N.hypoglossus’un seyri: Dilin bütün intrinsik ve ekstrinsik (m.palatoglossus hariç) kaslarını inerve eder.

N.hypoglossus’un seyri:

- C1 spinal sinire ait lifler, n - C1 spinal sinire ait lifler, n.hypoglossus içinde belli bir mesafe ilerledikten sonra bir bölümü ansa cervicali'i oluşturmak üzere sinirden ayrılır.

N.hypoglossus’un seyri: C1 spinal sinirden gelen küçük bir dal alır. Ramus descendens (hypoglossi);

TUS Sorusu Dilin kaslarını uyaran sinir hangisidir? (TUS1989NİSANTEMEL) A) N.hypoglossus B) N.glossopharyngeus C) N.vagus D) N.facialis E) N.vestibulocochlearis

TUS Sorusu N.hypoglossus felcinde aşağıdakilerden hangisi gözükür? (TUS1990NİSAN) a)Ses kısıklığı b)Dil felci c)Dilin 2/3 ön ucunda tat duyusunda kayıp d)Dilin 1/3 arka ucunda tat duyusunda kayıp e)Koku duyusunda azalma

Bunları hatırlayalım! Ganglion vestibulare (Scarpa ganglionu) nerede lokalizedir? Meatus acusticus internus’un dibinde Vertigo, nistagmus ve postür bozukluğu hangi sistemin lezyonlarında görülür? Vestibüler sistem lezyonlarında Otosclerosis, otitis media ve travmalar nedeniyle kemikçiklerin fonksiyonlarının bozulması sonucu hangi klinik tablo gelişir? İleti tipi işitme kaybı N.glossopharyngeus tarafından uyarılan tek kas hangi kastır? M.stylopharyngeus A.thyroidea superior ile birlikte seyreden ve m.cricothyroideus’u innerve eden sinir hangi sinirdir? N.laryngeus superior r. externus Tat duyusunun ikinci nöronu hangisidir? Nucleus tractus solitarius