CEREBELLUM Levent SARIKCIOĞLU

Fossa cranii posterior’da bulunur Encephalon’da 2. büyük parçasıdır Rhombencephalon’un en büyük parçasıdır.

Incisura cerebelli anterior Incisura cerebelli posterior

Vermis’i cerebellar hemisferlerden ayıran oluğa vallecula cerebelli adı verilir

Vermis’in sagittal kesitteki görünümüne ise arbor vitae denir.

Lingula Culmen Declive Folium Tuber Pyramis Uvula Nodulus Lobulus centralis Ala lobuli centralis Lingula Culmen quadrangularis Lobulus anterior Declive quadrangularis Lobulus posterior Lobulus simplex Folium Tuber Lobulus semilunaris inferior superior Lobulus ansiformis (Crus I) (Crus II) Lobulus ansiformis Pyramis biventer Lobulus gracilis Uvula Tonsilla Nodulus Flocculus

Lobus anterior Lobus posterior Lobus flocculonodularis Lingula Culmen Fissura prima Fissura posterior superior quadrangularis Lobulus anterior Culmen Lobulus simplex quadrangularis Lobulus posterior Declive Lobulus semilunaris inferior Lobus ansiformis (Crus I) Lobus posterior Fissura horizontalis Folium Lobulus ansiformis Tuber Pyramis Lobus ansiformis (Crus II) Lobulus semilunaris superior Uvula biventer Lobulus Lobulus Tonsilla gracilis Fissura prepyramidalis Fissura posterolateralis Lobus flocculonodularis Nodulus Flocculus

FONKSİYONEL BÖLÜM VERMIS KISMI İLGİLİ HEMISFER Lingula Lobus anterior Lobulus centralis Ala lobuli centralis Culmen Lobulus quadrangularis superior Declive Lobulus quadrangularis inferior Folium Lobulus semilunaris superior Lobus posterior Tuber Lobulus semilunaris inferior Pyramis Lobulus biventer Uvula Tonsilla Lobus flocculonodularis Nodulus Flocculus Culmen: tepe Declive: rampa, eğik yüzey

Cerebellum’un dış yüzündeki enine katlantılara foliae cerebelli adı verilir

FİLOGENETİK SINIFLAMA

Archiocerebellum Paleocerebellum Neocerebellum

Archiocerebellum; Lobulus flocculonodularis, Lingula Vestibular sistem, Spinocerebellar lifler (iç kulaktaki denge organları, kas tonusu ayarlama ve vücut dengesini korumamıza yardım eder.) Paleocerebellum; Lobulus anterior’un bütün hemisfer kısımları; Lobulus centralis, Culmen, Pyramis,Uvula Spinocerebellar lifler,(Tr. Spinocerebellaris ant. ve post. (Baş ve boyun hareketleri) Kas-kiriş-eklemden aldığı impulsları proprioseptif ve basınç temas-de ğerlendirir-kas tonusu değişimi kas grupları birlikte çalışır. Neocerebellum; Pyramis ve uvula hariç lobus posterior Corticopontocerebellar sistem (Daha kompleks hareketlerle ilgili)

CEREBELLUM’UN BEYAZ CEVHERİNDEKİ NÜKLEUSLAR

Nucleus dentatus Nucleus emboliformis Nucleus globosus Nucleus fastigii

Nucleus dentatus - En büyük nükleustur - Transvers kesitlerde nucleus olivarius inferior’a benzer - Dorsomedial kısmı daha eski, ventrolateral kısmı daha yenidir - Büyük multipolar nöronlar (Purkinje hücreleri) içerir - Bu nöronlar yoğun miktarda bakır içerirler - Purkinje hücrelerine gelen afferent lifler nükleus’un dış kısmında bir sinir pleksusu yapar. Buna amiculum denir.

Nucleus emboliformis - Nucleus dentatus’un hilum’una yakın olarak bulunur - Nucleus dentatus’ta bulunan hücrelere benzeyen nöronlar içerir

Nucleus globosus - Bir veya daha çok sayıda nükleus kümesinden oluşur - Nucleus emboliformis ve nucleus fastigii arasında bulunur - Düşük seviyeli memelilerde nucleus emboliformis ile birlikte nucleus interpositus adını alır

Nucleus fastigii - Serebellar nükleuslar içerisinde en eski olan nükleustur - 4. ventrikülün tavanında (fastigium) orta hatta yakın olarak bulunur - Lateral kısmı eski olan kısımdır ve büyük multipolar hücreler içerir - Medial kısmı ise yeni olan kısımdır ve küçük hücreler içerir

CEREBELLUM’UN FONKSİYONLARI

CEREBELLUM’UN GÖREVLERİ Somatik motor aktivitenin koordinasyonu Kas tonusunun regülasyonu Dengenin korunması

Sir Charles Scott Sherrington Cerebellum, çok farklı reseptörlerden duyu impulsu almasına karşın esas duyu impulsları kas ve tendonlardaki gerim reseptörleri ve iç kulaktaki reseptörlerdir. Sherrington, cerebellum’u “proprioseptif sistemin ana ganglionu” olarak isimlendirmiştir. Sir Charles Scott Sherrington (1852-1952)

Pozisyon duyusunun şuurlu algılanmasında gerim reseptörlerinin rollerinin olmadığı genel kabul edilen bilgidir. Esas rolleri kas tonusunun hareket sırasında veya hareketsiz iken bilinçsiz nöronal kontrolüdür.

CEREBELLUM BOZUKLUKLARI

dissinerji veya asinerji İstemli hareket sırasında kasların sinerjinin azalması (dissinerji) veya olmamasıdır (asinerji) Örn: parmak-burun hareketi Hastanın bir parmağını diğer parmağına dokundurduktan sonra burnuna dokundurması istenir. Bu sırada fleksor kas kasılırken ekstensor kasın (antagonist kasın) gevşemesi gerekir. Bu sinerjide aksama vardır

Disartri Cerebellum lezyonlarında konuşma yavaş, ataksik, patlayıcı (eksplosif) tiptedir. Nedeni larynx kaslarındaki dissinerjidir.

disdiadochokinesis veya adiadochokinesis Birbiri ardınca gelen hareketleri yapmakta zorlanma (disdiadochokinesis) veya yapamama (adiadochokinesis) Örn: hasta hızlı bir şekilde pronasyon ve supinasyon hareketlerini ardı ardına yapamaz Örn: yumruğunu ardı ardına kapatıp açamaz Disdiadokokinesis

      dismetri Dissinerji, dismetri Normal Hastanın bir hedefe dokunması istendiğinde hedefe varmadan hareketi durdurur veya hedefi aşar  Dissinerji, dismetri  Normal    

Tremor Cerebellum lezyonlarında kinetik tremor (intensiyonel tremor) görülür. Yani tremor harekete başlayınca görülür. Dinlenme durumunda tremor yoktur. Örn: Hasta hedefe yaklaştıkça tremor’un amplitüdü artar.

Ataksi (Yürüme ve postür bozuklukları) Hasta bacaklarını açarak, geniş yüzeye dayanarak, düzensiz adımlarla ve iki yana sendeleyerek yürür Hasta “hazır ol” vaziyetinde zorlukla durur bu vaziyette beklerken gözlerini kapatması istendiğinde yere düşer (Romberg belirtisi)

Romberg belirtisi

Sir Charles Scott Sherrington elektriksel uyaran deserebre denek Sir Charles Scott Sherrington (1852-1952) Lingula Lobus anterior Culmen (-) ekstensor kas tonusu

Anterior ve posterior vermal bölgelerden gelen kortikonüklear lifler nucleus fastigii’de sonlanır

Paravermal korteksten gelen kortikonüklear lifler ise çoğunlukla nucleus globosus ve nucleus emboliformis’te sonlanır. Bir kısım lif ise nucleus dentatus’ta sonlanır Paravermal korteks Anterior vermal bölge Posterior vermal bölge

Lateral hemisferden gelen lifler ise nucleus dentatus’un tamamına ve nucleus globosus ve nucleus emboliformis’in kaudal kısmında sonlanır. Paravermal korteks Anterior vermal bölge Posterior vermal bölge Lateral hemisferler

Lobus flocculonodularis’ten gelen lifler ise nucleus globosus ve nucleus emboliformis’in kaudal kısmında ve her iki nucleus fastigii’nin kaudal kısmında sonlanır. Paravermal korteks Anterior vermal bölge Posterior vermal bölge Lateral hemisferler Flokkulo nodular lob

cortex cerebelli Nucleus ruber nuclei vestibulares Nucleus olivarius inferior

CEREBELLUM’UN AFFERENT LİFLERİ

Afferent lifler, efferentlere göre 3 kat daha fazladır Liflerin büyük bir kısmı pedinculus cerebellaris medius ve inferior aracılığıyla gelir

pedinculus cerebellaris inferior (corpus restiforme) bütünüyle afferent liflerden, medial kısmı (corpus juxtarestiforme) ise afferent ve efferent liflerden oluşur pedinculus cerebellaris medius ise afferent ve efferent liflerden oluşur

cerebellum’un periferden kaynaklanan (direkt veya indirekt afferentleri) kas ve tendonlardaki gerim reseptörlerinden kaynaklanan impulslar vestibular organlardan gelen özel proprioseptif impulslar CEREBELLUM

Tr. vestibulocerebellaris - Corpus juxtarestiforme aracılığıyla gelir - Primer vestibular lifler, ipsilateral nodulus, flocculus, uvula ve ventral paraflocculus’ta sonlanır - Sekonder vestibular lifler, çoğunlukla nucleus vestibularis inferior’dan ve az oranda nucleus vestibularis medialis’ten kaynaklanır. Bilateral nodulus, uvula ve nucleus fastigii’de sonlanır

Tr. spinocerebellaris posterior (Fleschig) - Pedinculus cerebellaris inferior’dan (corpus restiforme) gelir Lobus anterior’un rostromedial kısmına, pyramis’in lateral kısmına ve paramedial lobule projekte olur. Liflerin büyük kısmı ipsilateral olarak sonlanır Grup Ia ve Ib lifleri ile gerim reseptörlerinden duyu impulsları taşır Derideki basınç ve temas reseptörlerinden eksteroseptif duyu impulsları taşır

Tr. spinocerebellaris anterior - Pedinculus cerebellaris superior’dan gelir. Lobus anterior’un rostromedial kısmına, pyramis’in lateral kısmına ve paramedial lobule projekte olur. %85 lif ipsilateral, %15 lif ise hem ipsilateral hem de contralateral sonlanma gösterir. Grup Ib lifleri ile gelen impulsları taşır

Tr. cuneocerebellaris Tr. spinocerebellaris posterior’un üst ekstremite karşılığıdır Pedinculus cerebellaris inferior’dan gelir. Lobus anterior’un arka kısımlarına (culmen), lobulus simplex’in ön yapraklarına, paramedian lobüle, prepyramidal fissüra’nın derinlerine projekte olur. ipsilateral dağılım gösterir Grup Ia lifleri ile gelen kas afferentlerini, cutaneöz reseptörlerden gelen eksteroseptif duyu impulsları taşır

Tr. reticulocerebellaris Pedinculus cerebellaris inferior’dan gelir. Nucleus reticularis lateralis (bulbus)’ten kaynaklanan lifler çapraz yapmadan lobus anterior ve paramedian lobule projekte olurlar. Lifler çoğunlukla vermis cerebelli’de sonlanır. Bu nükleus’un nucleus ruber, nucleus fastigii’den lifler almasından dolayı bu liflerin taktil impulsları ayarladığı kabul edilmektedir (cerebelloreticular feed back system). Nucleus reticularis paramedianus (bulbus)’tan kaynaklanan liflerin büyük bölümü lobus anterior’un vermis parçasına, pyramis, uvula’ya ve nuclei fastigii’te projekte olurlar. Bu liflerin büyük çoğunluğu çapraz yapmaz Bu liflerin önemi kesin olarak bilinmemekle beraber cerebelloreticular feed back mekanizmasının bir parçası olduğu tahmin edilmektedir.

Tr. olivocerebellaris Pedinculus cerebellaris inferior’un en büyük kısmını kaplar. Kontralateral nucleus olivarius inferior’dan kaynaklanır ve cerebellum korteksinin tüm kısımlarına projekte olur. nucleus olivarius inferior’un medial kısmı ve aksesuar nükleuslarından kaynaklanan lifler vermis’in tüm bölümlerine gider. nucleus olivarius inferior’un lateral kısmı kaynaklanan lifler ise cerebellum hemisferlerine gider

cerebellum hemisferi Vermis

Nucleus olivarius inferior insanda iyi gelişmiş olan bir nükleustur Cerebellum’daki purkinje hücrelerinde sonlanan tırmanıcı liflere sahip olmasından dolayı eksitatör bir rolü olduğu açıktır.

Serebral korteks Frontal lob Parieatal lob Temporal lob Oksipital lob Lifler, Tr. corticospinalis’ten geçerek iki nucleus olivarius inferior’da sonlanır Frontal lob Parieatal lob Temporal lob Oksipital lob Tr. corticospinalis Nucleus olivarius accessorius dorsalis Tr. spinolivaris ile gelen lifler inferior olivar kompleksin Nucleus olivarius accessorius dorsalis ve Nucleus olivarius accessorius medialis’inde sonlanır Nucleus olivarius inferior Nucleus olivarius accessorius medialis Tr. spinoolivaris

Nucleus dentatus (Cerebellum) Pedinculus cerebellaris superior

periakuaduktal gri madde Nucleus ruber Nucleus ruber ve periakuaduktal gri madde’den başlayan ve inferior olivar nükleus’ta sonlanan lifler Tr. tegmentalis centralis adı verilen yolu oluştururlar. Nucleus ruberden başlayan lifler inferior olivar nükleus’un dorsal kısmında, periakuaduktal gri madde’den başlayanlar ise ventral kısımda sonlanırlar. Nucleus ruber Tr. tegmentalis centralis

Tr spinoolivaris ve Tr. olivocerebellaris, kısaca Tr spinoolivocerebellaris, pekçok yönden ile Tr. spinocerebellaris posterior’a benzer

Tr. pontocerebellaris Pedinculus cerebellaris inferior’un en büyük kısmını kaplar. Kontralateral nucleus olivarius inferior’dan kaynaklanır ve cerebellum korteksinin tüm kısımlarına projekte olur. nucleus olivarius inferior’un medial kısmı ve aksesuar nükleuslarından kaynaklanan lifler vermis’in tüm bölümlerine gider. nucleus olivarius inferior’un lateral kısmı kaynaklanan lifler ise cerebellum hemisferlerine gider

olivocerebellar fibers--distribute to the ENTIRE cerebellum cuneocerebellar fibers--distribute to the medial and intermediate zones dorsal spinocerebellar fibers--distribute to the medial and intermediate zones pontocerebellar fibers--distribute to the intermediate and lateral zones Those pontine grey neurons that project to the intermediate zone of the cerebellum receive their corticopontine input from the primary motor cortex (area 4). B. Those pontine grey neurons that project to the lateral zone of the cerebellum receive their corticopontine input from posterior parietal cortex (area 6). In comparison with the primary motor cortex, posterior parietal cortex is more involved in planning the motor act than in execution of the program. vestibulocerebellar fibers--(arise from the vestibular ganglion and nuclei) distribute primarily to the flocculonodular lobe

Bütün afferent lifler (bazı rubrocerebellar, vestibulocerebellar, olivocerebellar lifler hariç) cerebellum korteksinde sonlanırlar

CEREBELLUM’UN EFFERENT LİFLERİ

Cerebellum’un efferent liflerinin başlangıcı, cerebellar çekirdeklerdir. iki efferent sistem mevcuttur Nucleus dentatus, nucleus emboliformis, nucleus globosus’tan kaynaklanan efferent lifler en büyük serebellar efferent sistemi oluşturur.

orta hat Nucleus ruber Nuclei vestibulares pedinculus cerebellaris superior formatio reticularis (bulbus, pons) fasciculus uncinatus corpus juxtarestiforme Nuclei vestibulares

Tr. cerebellovestibularis Lobus flocculonodularis klasik olarak vestibulocerebellum olarak kabul edilmesine rağmen uvulanın ve paraflocculus’un ventral bölümü de primer cerebellovestibular liflerin başlangıç yeridir. Paraflocculus hariç tüm bu yerlerden kaynaklana lifler vestibuler nükleuslarda sonlanırlar. Flocculus ve nodulus 4 vestibuler nükleus’a projekte olur uvula, nucleus vestibularis superior, lateralis ve inferior’a projekte olur