1 İZLEME DAİRESİ BAŞKANLIĞI İçme ve Yeraltı Sularını İzleme Şube Müdürlüğü Hale DUMAN Şube Müdürü

2 I. Bölüm Su Çerçeve Direktifi ve Yeraltı Suları Direktifine Göre Yeraltı Sularının İzlenmesi Su Çerçeve Direktifi ve Yeraltı Suları Direktifine Göre Yeraltı Sularının İzlenmesi II. Bölüm Yeraltı Sularından Numune Alma Genelgesi Yeraltı Sularından Numune Alma Genelgesi

3 Yenilenebilir ≠ Sonsuz ! Yenilenebilir Ancak SONLU !! Döngü sonsuz ancak kaynak sonludur….

4 Tüm yeraltı su kütlelerinin durumlarındaki bozulmanın önlenmesini sağlamak Madde 4.1 (b) (i) Kirleticilerin yeraltı sularına girişini önlemek yada sınırlandırmak Madde 4.1 (b) (i) İyi yeraltı su durumuna ulaşma hedefiyle tüm yeraltı su kütlelerini korumak, geliştirmek, yenilemek ve dolum- boşaltım dengesini sağlamak Madde 4.1 (b) (ii) Yeraltı suyu kirliliğini aşamalı olarak azaltabilmek için herhangi bir kirletici konsantrasyonundaki kayda değer ve devam eden yukarı yönlü eğilimi tersine çevirmek Madde 4.1 (b) (iii) Korunan Alanlar için hedef ve standartlara uyumu gerçekleştirmek

Bu direktif yeraltı suyu kirliliğini önlemek ve kontrol etmek amacıyla SÇD madde 17 (1ve2) belirtilen spesifik önlemleri belirlemek amacıyla oluşturulmuştur. Bu önlemler bilhassa şunları içerir İyi yeraltı suyu kimyasal durumunu değerlendirmek için kriterler Önemli ve sürekli artan bozulma eğilimin ve iyileştirmeye dönüşün başlangıç noktasının tespiti için kriterler Ayrıca direktif tüm yeraltı su kütlelerinin durumunun bozulmasını önlemeyi amaçlar. 5

6 Yüzeysel Su Statüsünün, Yeraltı Suyu Statüsünün ve Korunan Alanların İzlenmesi 1. Üye Devletler, her bir nehir havzası bölgesi içinde su kalitesinin tutarlı ve kapsamlı bir genel görünüşünü elde etmek için su statüsünün izlenmesi amacıyla programlar hazırlanmasını sağlayacaklardır: Bu programlar yer altı suları için kimyasal ve miktarsal(nicel) statünün izlenmesini kapsayacaktır. 2. Bu programlar, ilgili mevzuatta aksi yönde hüküm bulunmadıkça, en geç bu Direktifin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı yıl içinde işler hale getirilecektir. Bu izleme EK 5’teki şartlara uygun olacaktır.

Yeraltı suyu izleme programları Su Çerçeve Direktifindeki çevresel hedeflere ulaşma konusunda gerekli bilgileri sağlamalıdır. Özellikle de  Yeraltı suyu miktar durumu  Yeraltı suyu kimyasal durumu  Doğal koşullardaki uzun dönemli eğilimler ve yeraltı su kütlelerinde insan aktivitelerinden kaynaklanan eğilimlerin değerlendirilmesi ile ilgili bilgiler. İzleme programları Karakterizasyon ve risk değerlendirme prosedürü Yeraltı sularının kavramsal modeli temelinde dizayn edilmelidir. 7

İyi Yeraltısuyu Miktar Durumu Yeraltısuyu çekim miktarı kütlenin uzun dönemli yıllık beslenimini aşmayacak düzeyde olduğu İnsan faaliyetlerinden kaynaklı yeraltı su seviyesindeki değişikler doğrudan yeraltı su kütlesine bağlı karasal ekosistemlerde önemli bir bozulmaya sebep olmadığı Yeraltı su seviyesindeki değişikliklerden kaynaklanan akım yönü değişiklikleri, özellikle de tuzlusu yada diğer istenmeyen girişimlere sebep olmadığı 8

İyi Yeraltısuyu Kimyasal Durumu İletkenlik ölçümlerindeki değişiklikler tuz yada diğer girişimlerin etkilerini göstermediği Kirletici konsantrasyonlarının kimyasal kalite standartlarını aşmadığı Yeraltısuyu kütlelerine doğrudan bağımlı olan karasal ekosistemlerde önemli bir zarar vermediği veya yüzeysel suların ekolojik ve kimyasal kalitesinde bozulmaya neden olmadığı 9

Su Çerçeve Direktifi üç çeşit izleme ağı kurulmasını öngörür Miktar izleme ağı:  Miktarsal durum değerlendirmesini oluşturmak Gözetimsel izleme ağı:  Kimyasal durum değerlendirmesi  Doğal koşullardaki uzun dönemli eğilimler ve yeraltı su kütlelerinde insan aktivitelerinden kaynaklanan kirletici konsantrasyonları ile ilgili bilgi sağlamak Operasyonel izleme ağı:  Risk altında olduğu belirlenen yeraltı su kütlelerinin durumlarını belirlemek  Kirletici konsantrasyonlarındaki önemli ve devam eden artan eğilimlerin varlığını belirlemek 10

Numune noktalarının kurulumu, işletilmesi ve numunelerin analizi büyük önem arz etmektedir. ISO ISO ISO ISO ISO ISO EN Numune alma Numune ekipmanları Numune analizi Numunenin korunumu ve taşınımı Numune Alma-Değerlendirme 11

12 Amaç ve DayanakNumune Alma Metodunun Seçimi Numune Kaplarının Seçimi, Doldurulması, Hacmi, Soğutulması, Korunması Numune Etiketi ve Tutanak

13 AMAÇ AMAÇ Yeraltı sularından numune alma konusunda standardizasyonu sağlamak ve ifa edilen vazifenin verimli, seri ve usulüne uygun gerçekleştirilmesi DAYANAK DAYANAK Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik ile Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC)’nin yeraltı suyu ile ilgili hükümleri ve Yeraltı Suyu Direktifi (2006/118/EC)

14 Numune Alma Metodunun Seçilmesi;  Pompa ile Numune Alma  Derinliğe Bağlı Numune Alma

15 Numuneyi Kim Alacak? Nasıl Alacak? Nereden Alacak? Nereye Götürecek?

16 FİZİKOKİMYASAL PARAMETRELER PH Sıcaklık Elektriksel İletkenlik Çözünmüş Oksijen Tuzluluk Bulanıklık ARAZİDE ÖLÇÜLÜR…

17 KİMYASAL PARAMETRELER Anyonlar- Katyonlar Ağır Metaller Yüzey Aktif Maddeler Tek kullanımlık plastik kap( 2x250ml) Kaplar numune ile 3 kez çalkalanır

18 PESTİSİT PARAMETRELERİ Organoklorlu Pestisitler Organofosforlu Pestisitler Karbomatlı Pestisitler Siklodien Pestisitler Koyu renkli cam kap ( 1000 ml) 8 saat içerisinde lab.’a ulaştırılır Kaplar numune ile 3 kez çalkalanır.

19 Mikrobiyolojik Parametreler Toplam ve Fekal Koliform Koyu renkli cam kap ( 250 ml) Numune kapları ve kapakları steril Kaplar numune ile çalkalanmaz.

20 İzotop Parametreleri Oksijen-18 Döteryum Trityum Tek kullanımlık çift kapaklı plastik kaplar kullanılır, kapaklar sıkı değilse kapağın üzeri parafin bant ile bantlanır. ( 1000ml) Kaplar numune ile 3 kez çalkalanır

21 Radyoaktivite Parametreleri Trityum Toplam Alfa Toplam Beta Tek Kullanımlık çift kapaklı plastik kaplar kullanılır, kapaklar sıkı değilse kapağın üzeri parafin bant ile bantlanır. ( 2000ml) 5Gün Kaplar numune ile 3 kez çalkalanır

22 Numunelerin Soğutulması ve Korunması Numunelerin alındığı yerde buzdolapları veya soğutma kutuları kullanılır, laboratuara taşınması sırasında korunması için soğutulması (eriyen buz içerisinde veya buzdolabında 1°C - 5°C arası sıcaklıkta) ve karanlıkta muhafazası sağlanır.

23 Numunelerin Tanıtımı

24

25  Laboratuvar Seçimi  Numune Alma Metodunun Seçimi  Fizikokimyasal Parametrelerin Arazide Ölçülmesi  Numune Alma Alma Kaplarının Seçimi  Koruma Önlemleri ve Taşıma  Önem Arz Etmektedir.

26