KBRN ORTAMINDA GIDA VE SU HİJYENİ Hakan YAREN

Bağışıklama Kemoproflaksi Beslenme Erken Tanı Aile Planlaması Kişisel Hijyen Sağlık eğitimi Koruyucu Sağlık Hizmetleri SAĞLIK HİZMETLERİ Esenlendirici (Rehabilitasyon ) Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri 3. basamak 2. basamak 1. basamak Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri İçme ve kullanma sularının sanitasyonu Katı ve sıvı atıkların zararsızlandırılması Hava kirliliğinin önlenmesi Sağlıklı barınma koşullarının temini Besin Sanitasyonu Vektör ve kemirici kontrolü “Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma” Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlar Mezarlıklar Turist Sağlığı Sağlıklı Çalışma koşulları/ergonomi

KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ Birincil Koruma (Etkeni yok etmek) İkincil Koruma (Erken tanı ve tedavi ile kötüye gidişi durdurmak) Üçüncül Koruma (Hastalığın tekrarını ve komplikasyonlarını önlemek, rehabilitasyon) KBRN Tümden mümkün değil, zor; kullanımı önlenmeli İyi bir eğitim ve örgütlenme ile mümkün Uzun süren bir hizmete hazırlıkla başarılır

To stay healthy, do...  Wash hands often with soap and water.  Drink only bottled or boiled water,  Avoid tap water, fountain drinks, and ice cubes.  Eat only thoroughly cooked food or fruits and vegetables you have peeled yourself.  Remember: boil it, cook it, peel it, or forget it.

BESİN SAĞLIĞI ÖNLEMLERİ YAP  İyi pişmiş ve sıcak servis yapılan yiyecekleri seçin (Çorba, pilav, makarna). Ekmek yenilebilir.  Meyve, fındık ve kalın kabuklu sebzeleri yiyin, kendiniz soyun  Konserve yiyecekleri tercih edin  Her fırsatta ellerinizi yıkayın

BESİN SAĞLIĞI ÖNLEMLERİ YAPMA  Çiğ sebze ve salatalardan kaçın  İnce kabuklu meyvelerden kaçın  Pişmemiş/ az pişmiş et ve et ürünlerinden kaçın  Kirletilmiş bölgelerde yakalanan deniz ürünlerinden kaçın

BESİN SAĞLIĞI ÖNLEMLERİ YAPMA  Pastörize edilmemiş süt ürünleri kullanma  Rus salatası gibi çiğ materyal içeren ve elle hazırlanan yiyeceklerde kaçın  Sokakta satılan yiyecekleri kullanma

GÜVENLİ GIDA HAZIRLANMASINDA 10 ALTIN KURAL (DSÖ) Gıda işlemi için güvenli gıda seçin (pastörize süt, dondurulmuş tavuk vb..) Gıdalarınızı tam olarak pişirin en az 70 o C Pişmiş gıdaları bekletmeden hemen yiyin Pişirilmiş gıdaları dikkatli depolayın 60 o c üzeri 10 o C altı Pişirilmiş Gıdalar Bütünü İle Tekrar Isıtma İşlemine Tabi Tutun Pişirilmiş Gıdalar Ve Çiğ Gıdalar Arasındaki Teması Önleyin

GÜVENLİ GIDA HAZIRLANMASINDA 10 ALTIN KURAL (DSÖ) Eller Tekrar Tekrar Yıkanmalı Tüm Mutfak Yüzeylerini Dikkatli Bir Şekilde Temiz Tutun Gıdaları Böcekler, Kemirgenler Ve Diğer Hayvanlardan Koruyun Temiz Su Kullanın

As can be seen, the. study established that In many cases, hand washing technique was inadequate. In order to avoid this potentially hazardous inadequate level of cleansing a systematic and thorough hand washing technique should be practised by all staff

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHDİT VARSA NEYE DİKKAT EDİLMELİDİR -Kirlenme riski olan su ve yiyecekler içilip yenilmemelidir. -Sıvı ajan kontaminasyonu olan sıvı veya katı tüm besinler yok edilmelidir. -Kimyasal ajan buharı ile temas halinde; Sıvı besinler yok edilmeli Kuru besinler iki gün havalandırmalı ve kaynatılmalı

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHDİT VARSA NEYE DİKKAT EDİLMELİDİR -Yetkili makamların izni olmaksızın sebze, meyve, et, süt ve yumurta yenilmemelidir. -Mümkün olduğu kadar konserve ve ambalajlı gıdalar kullanılmalıdır.

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHDİT VARSA NEYE DİKKAT EDİLMELİDİR Tüm yiyecekler ağzı sıkıca kapalı cam, teneke veya alüminyum kaplarda saklanmalıdır. Gıdalar soyularak, pişirilerek, yıkanarak yenmelidir. Alkol ve sigara kesinlikle kullanılmamalıdır.

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHDİT VARSA NEYE DİKKAT EDİLMELİDİR Açıktaki su kaynakları ve su birikintileri tehdidin geçtiği doğrulanana kadar kullanılmamalıdır. Sular dezenfekte edildikten sonra kullanılmalıdır (kaynatma-klorlama). Mümkünse şişelenmiş sular kullanılmalıdır. Çok zorunlu hallerde kirlenmiş su çok iyi kaynatılmak koşuluyla kullanılabilir.

KBRN OLAYINA EPİDEMİYOLOJİK YAKLAŞIM

Bir biyolojik silah kullanım şüphesinde yapılacak işlemler klasik salgın incelemesi ile aynıdır.

Ancak biyolojik saldırı şüphesi varsa prosedürler çok daha hızlı ilerlemelidir. Epidemiyolojik Yaklaşım

tehdit ortamı varsa herhangi bir salgın potansiyel biyolojik saldırı salgın incelemesi

Ayırıcı Tanı biyolojik saldırı bilinen bir hastalık salgını yeni bir hastalık salgını tekrar ortaya çıkan bir hastalık salgını laboratuvar kazası

Kimler ilk vakalara tanıklık edebilir? Birinci basamak sağlık çalışanları Bir hastanenin laboratuvar personeli Bölgede çalışan bir epidemiolog Eczacılar

Böyle bir durumda ne yapılmalıdır? Epidemiyolojik veriler sıkı bir şekilde takip edilmelidir Bunu hızlı bir yanıt takip etmelidir.

potansiyel biyolojik saldırının değerlendirilmesi herhangi bir salgının değerlendirilmesinde kullanılan standart epidemiyolojik araştırma Epidemiyolojik Yaklaşım

İlk aşama çok önemli Salgının doğrulanması

Doğru vaka tanımlaması Objektif kriterlerin belirlenmesi Atak hızının hesaplanması

Objektif kriterlerin belirlemek panik atmosferini önlemek için çok önemli

Salgın Eğrisi Doğal bir salgında hasta sayısı kademeli bir şekilde giderek artar. Sonra insanların tamamının hasta olması veya bağışık hale geçmesi ile giderek azalır.

Salgın Eğrisi Doğal kaynaklı bir salgın bir salgın eğrisi

Salgın Eğrisi Biyolojik saldırıda ise genellikle noktasal bir kaynak vardır ve herkes aynı zamanda etkene maruz kalmıştır. Salgın eğrisi günler hatta saatler içinde tepe noktasına ulaşır ve keskin bir şekilde birden inişe geçer.

Biyolojik saldırı kaynaklı bir salgın eğrisi aa

Salgın Eğrisi Epidemiyolojik Yaklaşım Kuluçka süresi tepit edilen etken için beklenenden kısa ise bu etkenin biyolojik silah olması yönünde bir ipucudur.

Biyolojik saldırı için ipuçları Özellikle de belirli bir populasyonda beklenenden çok daha fazla vakaya yol açan büyük bir salgının ortaya çıkması..

Biyolojik saldırı için ipuçları Bilinen bir patojen ile beklenenden daha ciddi hastalık tablosunun ortaya çıkması. Ya da alışılmadık bulaşma yolu ile bulaşmanın beklenenden çok fazla olması.

Biyolojik saldırı için ipuçları Farklı coğrafi yayılım alanda, farklı mevsimde, vektörün yokluğunda hastalığın ortaya çıkması.

Biyolojik saldırı için ipuçları Farklı hastalıkların aynı zamanda salgın yapması. Normalde hayvanlarda hastalık yapması beklenen etkenin insanda salgın yapması.

Biyolojik saldırı için ipuçları Alışılmadık mikroorganizma şusları ve varyantlarının hastalık yapması ya da alışılmadık ilaç direncinin gözlenmesi.

Biyolojik saldırı için ipuçları Bazı alanlarda daha yüksek atak hızlarının görülmesi. Düşmanın belirli ajanlara ulaştığı konusunda istihbarat bilgisi. Biyolojik ajan kullanılacağı konusunda teröristler tarafından iddiada bulunulması.

TEŞEKKÜRLER ?