Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme 28.03.2011 Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Görsel Tasarım İlkeleri Prof.Dr.Bülent ÇAVAŞ

İçindekiler Giriş Görsel Tasarım Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım 28.03.2011 İçindekiler Giriş Görsel Tasarım Tasarım Öğeleri Çizgi Şekil Alan Boyut Doku Renk Tasarım İlkeleri Bütünlük Denge Vurgu Hizalama / Hiyerarşi Yakınlık Gestalt Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım

28.03.2011 Nasıl Öğreniriz? Öğrenme ile ilgili olarak yapılan araştırmalar öğrenmelerin çoğunun görsel betimlemeler yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir. Öğrencilerin büyük çoğunluğu görsel materyaller yoluyla daha kolay öğrenebilmektedirler. Sözel öğretim materyalleri kullanan öğrencilerin de çeşitli kavramları öğrenmede görsel desteğe ihtiyaç duydukları bilinmektedir (Seferoğlu, 2007).

28.03.2011 Nasıl Öğreniriz?

28.03.2011 Görsel Tasarım Öğrenme sürecine destek verecek eğitsel materyallerin tasarlanmasında üzerinde dikkatle durulması gereken aşamalardan biri görsel tasarımdır. Materyalin belirlenen amaçlar doğrultusunda mesajı istenilen şekilde iletebilmesi, tasarım öğelerinin doğru kullanılmasına ve tasarım ilkelerinin kullanılmasına bağlıdır.

28.03.2011 Tasarım öğeleri Çizgi Şekil Alan Boyut Doku Renk

Çizgi En fazla kullanılan öğedir. 28.03.2011 Çizgi En fazla kullanılan öğedir. Çizgi, dikkati belirli bir noktaya çekebildiği gibi belirli bir yolun izlenmesini de sağlayabilir. Çizgiler yön ve hareket gösterebilirler. Şekilleri ayırma ve birleştirme işlevi görürler.

28.03.2011 Çizgi

28.03.2011 Çizgi

Şekil Şekil bir yüzey üzerine yaratılan iki boyutlu biçimlerdir. 28.03.2011 Şekil Şekil bir yüzey üzerine yaratılan iki boyutlu biçimlerdir. Farklı şekiller bir araya gelerek anlamlı bir bütün oluşturabilirler. Şekiller kimi zaman herhangi bir cismin sadece kenar çizgileri ile görüntülenmesinde kullanılırlar. Bunu siluet olarak ifade etmek de mümkündür.

28.03.2011 Şekil

28.03.2011 Şekil

28.03.2011 Alan Görsel materyallerde alan kullanımı materyalin anlaşılabilir olması açısından büyük önem taşır. Kapalı (dolu) ya da açık (boş) alanlar olarak ikiye ayırabileceğimiz alan kullanımına en güzel örneklerden biri dergi ya da kitap tasarımlarıdır.

28.03.2011 Alan

28.03.2011 Alan

28.03.2011 Alan Bu tasarımlarda sayfanın tamamı metin ya da şekiller ile doldurulmaz. Okuyucunun içeriği daha rahat takip edebilmesi için boş alanlara yer verilir. Boşluk Kullanımı Boşluğu bir tasarım elemanı olarak düşünün. Beyaz alanlar bilginin gruplanması için kullanılır ve gözün önemli bilgiye yönelmesini sağlar.

28.03.2011 Alan

28.03.2011 Boyut Görsel tasarım içerisinde kullanılan bir cismin boyutu çoğu zaman yanıltıcı olabilir. Cisim diğer cisimler ile birlikte kullanıldığında boyut açısından bir anlam ifade eder. Boyutu ve gölgelendirmeyi bir objede 3. boyut hissi vermek için kullanın.

28.03.2011 Boyut

28.03.2011 Boyut

Doku Görsellerin çoğu iki boyutludur. 28.03.2011 Doku Görsellerin çoğu iki boyutludur. Bu görsellerde doku ve desen kullanarak üçüncü bir boyut eklemek mümkün olabilir. Doku, görselin hem daha gerçekçi gözükmesine, hem de zeminle cisim arasında oluşan farklılık sayesinde daha rahat algılanmasına yardımcı olur.

28.03.2011 Doku

28.03.2011 Doku

28.03.2011 Renk Renk görsel materyallerde önemli bir unsur olmakla birlikte etkililiği bilinçli kullanılmasına bağlıdır. Günümüz eğitim teknolojileri kapsamında kullanılan araç gereçler –özellikle yansıtım (projeksiyon) cihazları –materyallerdeki renk kullanımını daha da önemli hale getirmektedir. Yanlış tema ve renk tercihleri materyalin kullanımını olumsuz yönde etkilemekte, özellikle okunabilirlik açısından sorunlara yol açmaktadır.

28.03.2011 Renk

Renk http://www.themaninblue.com/experiment/Technicolor/ 28.03.2011 Renk http://www.themaninblue.com/experiment/Technicolor/ http://colorschemedesigner.com/ http://kuler.adobe.com/#themes/newest?time=30

28.03.2011 Tasarım İlkeleri Öğretim materyalinde görsel – sözel ve çekicilik katan öğeler belirlendikten sonra bunların nasıl bir biçimsel düzenleme ile yerleştirileceğine karar verilmelidir (Güven, 2008).

Tasarım İlkeleri Bütünlük Denge Vurgu Hizalama / Hiyerarşi Yakınlık 28.03.2011 Tasarım İlkeleri Bütünlük Denge Vurgu Hizalama / Hiyerarşi Yakınlık Gestalt

28.03.2011 Bütünlük Bütünlük, bir görseli meydana getiren öğelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan, öğeler arasındaki ilişkidir. Bütünlüğü oluşturacak olan ilişkinin kurulabilmesi için bir önceki konuda bahsedilen tasarım öğelerinden (çizgi, şekil, renk, vb.) faydalanılır. Materyal içerisinde bütünlüğün sağlanmış olması mesajı anlamayı ve yorumlamayı kolaylaştırır.

28.03.2011 Bütünlük

28.03.2011 Bütünlük Bütünlüğün sağlanması açısından yapılan hataların başında materyalin içinde çok sayıda ve birbiri ile ilişkisi düzgün bir şekilde ifade edilememiş öğelerin kullanımı yer alır. Bu tür hataları en aza indirebilmek için verilmek istenen mesaj tasarımcı tarafından açık ve net olarak ifade edilebilmelidir. Tasarımcının aklına gelen tüm fikirler materyale yansıtılmamalıdır.

28.03.2011 Bütünlük

28.03.2011 Bütünlük

28.03.2011 Bütünlük

28.03.2011 Denge Denge, öğelerin yatay ve dikey olarak materyale eşit ağırlıkta dağıtılması (yerleştirilmesi) yoluyla oluşturulur. İki türlü denge vardır: Formal (Simetrik): Bir materyalin ortadan ikiye bölündüğünde öğelerin simetrik olarak (her iki tarafta da birbirinin aynı şekilde) yerleştirilmesi. İnformal (Simetrik olmayan): Ağırlık olarak her iki tarafta eşittir ancak kullanılan öğeler farklıdır. Dengenin informal şekilde sağlanması materyale belirli ölçüde hareketlilik kazandırabilmektedir.

28.03.2011 Denge

28.03.2011 Denge

28.03.2011 Denge

28.03.2011 Vurgu Materyal’de kullanılan görsellerin belirli bir bölümüne dikkat çekilmek istenebilir. Öğeyi ilgi merkezi haline getirebilmek için kullanılan farklı teknikler bulunmaktadır. Bu teknikler bazıları aşağıda listelenmiştir: Ok ve benzeri yön gösteren çizgilerin ve şekillerin kullanılması. Odaklanılacak öğenin farklı şekilde boyutlandırılması. Farklı renk ve doku kullanımları.

28.03.2011 Vurgu

28.03.2011 Vurgu

28.03.2011 Vurgu

28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi Hizalama, görsel materyallerin daha kolay algılanmasında, öğeler arasında kurulan ilişkilerin daha rahat anlaşılmasında önemli rol oynar. Materyal içinde düzenli bir şekilde yerleştirilmiş öğeler öğrenmede de kolaylık sağlar.

28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi Materyalde hizalama kullanımı sırasında, öğeler arası hizalamanın yanı sıra tüm öğelerin materyale göre hizalanmasına da özen gösterilmelidir. Bilginin hizalanarak veya hiyerarşik biçimde sunulması öğrencinin daha iyi öğrenmesine katkı sağlar.

28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi

28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi Burada bir yazılımın hiyerarşisi görülmektedir. En üstte dersler, bir altta üniteler ve son olarak bölümler yer almaktadır.

28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi Tasarımda hizalama kullanımı mümkün olan en az hata ile gerçekleştirilmedir. Bu açıdan tasarım esnasında kullanılan bilgisayar programının özelliklerinden faydalanmak gerekir.

Hizalama / Hiyerarşi Kelimelerin İşaretlenmesi 28.03.2011 Hizalama / Hiyerarşi Kelimelerin İşaretlenmesi Kelimeler önemi belirtir ve hiyerarşi oluşturmada önemli yapı taşlarıdır. Armbruster (1986) kelimelerin 5 şekilde işaretlenebileceğini belirtmiştir: 1. Madde veya fikirlerin listesi (ilk, ikinci, sonraki) 2. Karşılaştırma ve zıtlıklar (fakat, ancak, aynı zamanda) 3. Sıralama (başlangıç, sonraki) 4. Sebep ve sonuç (eğer/o zaman, sonuç olarak) 5. Tanım ve örnek (örneğin, bir diğer)

28.03.2011 Yakınlık Eğitim materyallerinde belirli bir kavramı ifade edebilmek, mesajı iletebilmek için birden fazla öğe kullanılabilir. Bu öğelerin arasındaki ilişkiyi öğelerin birbirleri arasındaki uzaklıkları ve yakınlıkları belirler. Birbirleri ile yakın öğeler ilişkili uzak olan öğeler ise ilişkisiz olarak anlamlandırılırlar.

28.03.2011 Yakınlık

Yakınlık Görsel öğelerde yakınlık ve insan algısı üzerindeki etkisi. 28.03.2011 Yakınlık Görsel öğelerde yakınlık ve insan algısı üzerindeki etkisi.

28.03.2011 Gestalt Duyularımızın, özellikle görme duyumuzun şekillendirme eğilimine, parçaları bütünleştirerek algılamasına Gestalt etkisi denir. Bu ilke öğrencinin parçadan bütüne gitme eğilimine dayanmaktadır. Öğrenciye bilginin ilişkilendirilmesine yönelik ipucu verilerek daha iyi öğrenmesi sağlanır.

28.03.2011 Gestalt Bu ekranda gestalt ilkesi dikkate alınmamış. Problem ne olabilir?

28.03.2011 Gestalt İlişkilendirilmemiş formatlar hedef kitlenin kim olduğunu anlamamızı engelliyor. Fotoğraflar Yetişkinler? Çizgi görünüm Çocuklar?

28.03.2011 Gestalt Bulut teması bir kaç yerde tekrarlanmış. Sanatsal yapı aynı. Gestalt ilkesi tutarlılığın önemini belirtiyor.

Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım 28.03.2011 Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım Görsel öğelerin eğitsel materyallerde anlatılmak istenen kavrama örnek oluşturması açısından mümkün olduğunca çok kullanılması tavsiye edilmektedir. Her bir görselde tek bir kavramın sunulmaya çalışılmalı Karmaşık görsel öğelerden çok basit öğeler tercih edilmeli, görsellerde yer alan metin kullanımı en alt seviyede tutulmaya çalışılmalı

Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım 28.03.2011 Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım Arka plan, Resim, Fotoğraf ve Grafik Kullanımı Metin Kullanımı Renk Kullanımı Biçim

28.03.2011 Resim/Arka Plan Bu ilke öğrencinin önemli bilgiyi önemsiz bilgiden ayırt etmesi ile ilgilidir. Öğrenci önemli bilgiye yönlendirilerek o işlemin gerçekleştirilmesine yardım edilir.

28.03.2011 Resim/Arka Plan Kullanılacak öğelerin kullanımı ne çok soyut ne de çok gerçekçi olmalıdır. Gerçek resimler (fotoğraflar) yerine karikatürler, çizimler ya da diyagramlar kullanılmalıdır. Bu şekilde çok fazla ayrıntıya girerek öğrencinin dikkatinin dağılması ve odaklanılacak ana konudan uzaklaşması önlenebilir.

28.03.2011 Resim/Arka Plan Hızla giden bir arabanın tasviri için çizim kullanılması. Aynı tasvirin gerçek bir yarış arabası görseli ile yapılması, öğrencilerin marka, model, renk gibi ayrıntılara odaklanmasına neden olabilir.

Resim/Arka Plan Genç bayanı mı, yaşlı bayanı mı görüyorsunuz? 28.03.2011 Resim/Arka Plan Genç bayanı mı, yaşlı bayanı mı görüyorsunuz?

28.03.2011 Resim/Arka Plan Öğretim amaçlı bir görsel materyal tasarlarken, nesnelerin gerçeklik derecesinden çok anlamsal boyutunu dikkate almak gerekmektedir. Boyut açısından öğenin daha iyi ifade edilebilmesi için ölçek kullanılabilir. Rakamsal bilgilerin aktarılmasında grafiklerden faydalanılmalıdır.

28.03.2011 Metin Kullanımı Görselin genelinde aynı tip yazı tipinin kullanılmasına gayret gösterilmelidir. Belirli bir noktaya dikkat çekilmesi amacıyla altı çizili, kalın, renkli ya da italik yazı tipi tercih edilebilir.

28.03.2011 Metin Kullanımı Sürekli büyük harf ya da yazı tipi efektleri (altı çizili, italik vb.) kullanılması okunabilirliği azaltacaktır. Bu tür kullanımdan kaçınılmalıdır.

28.03.2011 Metin Kullanımı Sunum için hazırlanan materyallerde en çok karşılaşılan hatalardan biri örnekte görüldüğü gibi uzun metinlerin ardı ardına kullanılmasıdır

28.03.2011

28.03.2011 Metin Kullanımı Zemin ve metin renginin yanlış kullanımı

Metin Kullanımı Yazı netliği problemli Arka planda da sorun var. 28.03.2011 Metin Kullanımı Yazı netliği problemli Arka planda da sorun var.

28.03.2011 Metin Kullanımı Morrison, Ross ve Kemp (2000) işaretlemenin öğrencinin dikkatini çekmek için bir strateji olarak kullanılmasını öneriyorlar. Bu örnekte bir kaç işaretleme var.

Metin Kullanımı Başlık bir işaretleme aracı 28.03.2011 Metin Kullanımı Başlık bir işaretleme aracı Koyu yazım bir işaretleme aracı Gruplama (sayıları ve beyaz boş alanı kullanma) bir işaretleme aracı

Metin Kullanımı Yazı Tipi 28.03.2011 Metin Kullanımı Yazı Tipi Yazı tipi iletişim için kullanılan karakter tipinin sanatı ve bilimi olarak tanımlanabilir. Bir yazının tipinin diğerinden daha iyi olduğuna ilişkin bir araştırma sonucu bulunmamaktadır.

Metin Kullanımı Yazı Tipi Verdana okumayı kolaylaştırır 28.03.2011 Metin Kullanımı Yazı Tipi Bilgisayar ortamı için özel olarak tasarlanmış 3 yazı tipi bulunmaktadır: Verdana okumayı kolaylaştırır Trebuchet okumayı kolaylaştırır Georgia okumayı kolaylaştırır

28.03.2011 Renk Kullanımı Dikkat çekilmek istenilen öğelerin renk seçimlerinde parlak ve canlı renklere ağırlık verilmelidir. Bir bütünü oluşturan öğelerin her birinde aynı temanın kullanılmasına özen gösterilmelidir. Görsellerdeki renk sayısı kısıtlanmalıdır.

28.03.2011 Renk Kullanımı

Renk Kullanımı Renkler İpuçları 28.03.2011 Renk Kullanımı Renkler Bilginin göze çarpmasını sağlar Bilgi düzeyleri oluşturur (hiyerarşi) Resimde uyumluluk sağlar (gestalt) İpuçları Renkleri küçük alanlar için, siyah veya beyazı büyük alanlar için kullanın Renk seçimi için renk şemalarını kulanın

Biçim Görsel, mümkün olan en sade şekilde hazırlanmaya çalışılmalıdır. 28.03.2011 Biçim Görsel, mümkün olan en sade şekilde hazırlanmaya çalışılmalıdır. İnsan gözüne uyum sağlayacak şekilde, özellikle yansıtılan materyallerde yatay kullanıma dikkat edilmelidir. Görsel, farklı ışık koşullarında ve değişik uzaklıklardan okunabilir olmalıdır.

28.03.2011 Biçim

28.03.2011 Değerlendirme Ne yanlış ?

Bu tasarım konuların önem sırasına göre ayırt edilmesini engelliyor. 28.03.2011 Değerlendirme Hizalama / Hiyerarşi Yazı Tipi - Vurgu Bu tasarım konuların önem sırasına göre ayırt edilmesini engelliyor.

28.03.2011 Değerlendirme Bu tasarım bilginin farklı düzeylerde (hiyerarşik) sunulduğunu açık bir şekilde gösteriyor.

28.03.2011 Değerlendirme Ne yanlış ?

Bu resim neyin önemli olduğunu görmeyi zorlaştırıyor. 28.03.2011 Değerlendirme Resim/Arka Plan Renk Bu resim neyin önemli olduğunu görmeyi zorlaştırıyor.

Bu resim önemli bilgiyi görmeyi kolaylaştırıyor. 28.03.2011 Değerlendirme Bu resim önemli bilgiyi görmeyi kolaylaştırıyor.

Değerlendirme Savaş Başlangıcı Mahkeme Kararı NEFİS ÇİÇEKLER 28.03.2011 Değerlendirme Aşağıdaki örneklerde yazı tipi açısından herhangi bir sorun görüyor musunuz? Savaş Başlangıcı Mahkeme Kararı NEFİS ÇİÇEKLER Ne yanlış ?

Kullanılan yazı tipi kelimelerin anlamları ile ilgili değil. 28.03.2011 Değerlendirme Aşağıdaki örneklerde yazı tipi açısından herhangi bir sorun görüyor musunuz? Savaş Başlangıcı Mahkeme Kararı NEFİS ÇİÇEKLER Gestalt Kullanılan yazı tipi kelimelerin anlamları ile ilgili değil.

Bu yazı tipleri kelimelerin anlamları ile uyumlu. 28.03.2011 Değerlendirme SAVAŞ BAŞLANGICI Mahkeme Kararı Nefis Çiçekler Bu yazı tipleri kelimelerin anlamları ile uyumlu.