TASARIMLARIN TELİF MEVZUATI İLE KORUNMASI Dr. Cahit SULUK 20 Kasım, İstanbul

FM Korumasının Amaçları/Nedenleri Buluşçuyu/Tasarımcıyı/Eser Sahibini teşvik ve ödüllendirme Bilgi paylaşımı Rekabeti teşvik Ar-Ge faaliyetini özendirme Uluslararası ilişkiler

Denge Sağlamak Buluşçunun/Eser sahibinin/ Tasarımcının/Çıkarları v. Toplumun Menfaatleri Çatışan menfaatlerin dengelenmesi

Patent Koruması Toplumsal Sözleşme Teorisi - Buluş, toplumla paylaşılır. Paylaşmayana patent yok; ticari sır koruması var. - Devlet, buluş/patent sahibine belirli süre tekel hakkı verir. - Süre sona erince buluş, toplumun malı olur (PatKHK m. 133).

FM Korumasının Topluma Bedeli Eg Eames chair £5.065; v replica £699

Egg Chair

Ar-Ge Dönüşümü ve Pirim Ekonomik literatürde inovatif faaliyetlerden beklenen geri dönüşüm süresi 15 yıl (Prof. Lionel Bently, Cambridge University)

FMH’da Kümülatif Koruma İlkesi

Kümülatif Koruma Marka Patent Telif ? Tasarım Haksız Rekabet

Kümülatif Koruma Tasarım Marka Telif? Haksız Rekabet

Kümülatif Koruma Tasarım Marka Telif ? Haksız Rekabet

TASARIM – TELİF KÜMÜLASYONU

Tasarım – Telif Kümülasyonu İki boyutlu tasarım v. Grafik eser Ürün tasarımı v. Moda tasarımı Ürün tasarımı v. El sanatları Ürün tasarımı v. Karakter tasarımı Endüstriyel ürün tasarımı v. Sanat eseri

Hukukumuzdaki Düzenlemeler I FSEK m. 2 ve 4 EndTasKHK m. 1 MarKHK m. 5 PatKHK m. 169

Hukukumuzdaki Düzenleme II FSEK m. 4/son: Güzel sanat eserleri ile ilmi- teknik mahiyetteki eserlerin diğer kanunlara göre sınai model ve resim olarak korunması, onların telif mevzuatıyla korunmasını engellemez. EndTasKHK m. 1/son: Tasarım koruması, FSEK’in aradığı kriterleri sağlayan çalışmaların eser olarak korunmasını etkilemez

Farklar TasarımTelif Sanayi için-tasarımcıSanat için-sanatçı Tescil gerekirTescil gerekmez 25 yılYaşam+70 yıl Tek manevi hak: Adın belirtilmesiBirden çok manevi hak Maddi, Manevi ve İtibar tazminatı Maddi, manevi ve 3 katı tazminat Pay ve Takip hakkı İşçi-işveren ilişkisinde hak sahibi işveren Eser sahibi daima eseri meydana getiren Benzemesi halinde ihlal gerçekleşirBenzese dahi bağımsız geliştirilen eser ayrıca korunur

Süre Tasarım koruması; maksimum 25 yıl Telif koruması; yaşam + 70 yıl

Karşılaştırmalı Hukuk Full kümülatif koruma – Fransa Kısmi kümülatif koruma – Almanya ve İngiltere Non-kümülatif koruma – İtalya (separability test) (from 2010 ?) Türkiye ?

Sınai v. Sanat Kümülatif Koruma Nerede Başlar ve Biter? Product Design v. Art (Ürün Tasarımı – Sanat) Pure/Free/Fine Art v. Applied Art (Güzel/Serbest/Has Sanat v. Uygulamalı Sanat) Sanayilik v. müzelik

Hususiyetin Belirlenmesi 1.Fikri ürünü yaratanın, serbest biçimlendirme alanının varlığı 2.Fikri üründe genelin üstünde bir özelliğin varlığı 3.Fikri üründe, amaca uygun olanın üstünde bir özelliğin varlığı

Korumanın Kapsamı Korumanın kapsamını hususiyet belirler Orijinalite çıtası düşükse, koruma kapsamı da buna bağlı olarak daralır. Örümcek ağı teorisi

Örnekler I (Almanya) 1932 Dirsekli Sandalye

Örnekler II The Barcelona Chair by Mies van der Rohe (1929 İspanya) Orijinalinin perakende satış fiyatı $5,800.

Le Corbusier Mobilyası (1929) Le Corbusier kararı (Cassina v High Tech S.r.l.), Milan Mahkemesi 7 Temmuz, 2011

Arco Lamb (1962)Kararı Milan Mahkemesi, 20 Eylül 2012

Panton Chair Panton Chair kararı (Vitra Patente v High Tech Srl) Milan Mahkemesi, 13 Eylül 2012

Almanya’da Önceki Durum I Sanat v. Uygulamalı sanat eserleri a) Hususiyet çıtası daha yüksek b) Estetik nitelik/sanatsal değer çıtası daha yüksek Tasarımın telifle korunması bozuk para olarak niteleniyor. Şimdi; EŞİTLENDİ (2004 düzenlemesi ve 2013 tarihli Birthday Train Kararı)

Alman Hukuku II Önceki kararlarda çıta farkına vurgu var; 1995 yılında Carline Thistle Kararı 2004 Metal Bed Kararı

Birthday Train I BGH, Birthday Train Kararı Kasım 2013 tarihli BGH Kararında; has güzel sanat (fine art) ile uygulamalı sanat (applied art) eserlerinde aranan orijinalite/hususiyet ve estetik değer çıtası eşitlenmiştir. Ama daha dar bir koruma Tam kümülatif koruma

Birthday Train II Artık endüstriyel tasarımlar da, yeterli ölçüde bir yaratıcılığın sonucu olarak, "sanatsal bir performans ”’tan kaynaklanan bir “estetik görünüm" oluşturursa, telif koruması talep edebilecek.

Birthday Train III Örümcek Ağı Teorisi Telifle korunan eserde düşük seviyede bir hususiyet olması durumda, Alman FM’nin 2011 yılında teyit ettiği gibi (eğitici oyunlar) sonradan yapılan ve küçük farklılıklar barındıran eserler tecavüz oluşturmaktan kurtulabilecek.

Birthday Train IV Örümcek Ağı Teorisi II Bir fikri ürün; hem tasarım hem de telif mevzuatıyla korunabilir. Bu halde suçlanan ürün; bir hakkı ihlal ettiğinde otomatikman diğerini de ihlal ettiği sonucuna ulaşılamaz. Çünkü değerlendirme kriterleri farklıdır. Bir tasarımın koruma kapsamını değerlendirirken, tasarımcının o tasarımı geliştirirkenki tasarım özgürlük derecesi (Madde 10 [2] CDR) dikkate alınmalıdır. Bu kapsam, varolan korpus tasarım ve başlangıç veya ilgili önceki teknik duruma olan mesafesine göre; geniş, veya dar olabilir.

FİKRİ MÜLKİYET KORUMASI-SERBEST ALAN ŞEMASI

Freedom to Operate Freedom to operate nasıl yapılacak? Hukuk güvenliği?

TEŞEKKÜRLER… Av. Dr. Cahit SULUK