Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Dersi (*) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 5.maddesi( i ) bendi gereğince; Türkiye’ deki tüm Yükseköğretim kurumlarında okutulan zorunlu derslerden olup; konuları itibariyle birbirini takip eden, ( Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I – Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi II ) adlı iki ayrı ders ve üç ana bölümden meydana gelen bir derstir.

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dersinin Bölümleri 1. İnkılap öncesi gelişmeler ve Türk İnkılabı’na zemin hazırlayan olaylar. 2. Türk İnkılabı oluşumu ve gelişimi ile bugünkü durumu 2. Türk İnkılabı oluşumu ve gelişimi ile bugünkü durumu 3. Türk İnkılabı’na süreklilik ve hareket kazandıran, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devletimizin temel nitelikleri olan Atatürk İlkeleri olarak ifade edilebilir 3. Türk İnkılabı’na süreklilik ve hareket kazandıran, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devletimizin temel nitelikleri olan Atatürk İlkeleri olarak ifade edilebilir Yükseköğretim kurulunca oluşturulan komisyon tarafından hazırlanan Yükseköğretim kurulunca oluşturulan komisyon tarafından hazırlanan programa göre bu bölümlerden birincisi, yani İnkılap Öncesi Gelişmeler ve Türk inkılabına zemin hazırlayan olaylar Güz yarıyılında; ikinci bölümü oluşturan, Türk İnkılabı, oluşumu ve gelişimi ile bugünkü durumu; üçüncü bölümü oluşturan, Türk İnkılabı’ na zemin hazırlayıp, devamlılık ve hareket kazandıran, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devletimizin temel nitelikleri olan Atatürk İlkeleri (Siyasi ilkeler) de Bahar yarıyılında ele alınıp değerlendirilecektir.

Temel Kavramlar Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersinin konularına geçmeden önce, dersimizin kapsamı içerisinde yer alacak olan bazı kavramların anlamlarını görmemiz gerekmektedir. Bir bakıma konularımızın iyi anlaşılabilmesi için bilinmesi zorunlu olan bu kavramlar: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersinin konularına geçmeden önce, dersimizin kapsamı içerisinde yer alacak olan bazı kavramların anlamlarını görmemiz gerekmektedir. Bir bakıma konularımızın iyi anlaşılabilmesi için bilinmesi zorunlu olan bu kavramlar:TARİH İNKILÂP İHTİLÂLISLAHAT(Reform)TEKÂMÜL(Evrim) BATILILAŞMA ÇAĞDAŞLAŞMA DEVRİM DEVRİM İSYAN İSYAN KALKIŞMA KALKIŞMA DARBE / MUHTIRA DARBE / MUHTIRA

Tarih Üzerinde yapılan çalışmalarla, farklı şekillerde ifade edilmekle birlikte, İbranice “Yarex” = Ay kelimesinden türetilmiş olduğu da kabul edilen tarih deyimi Türkçe’ de şu üç manada kullanılır. - Takvim – Zaman anlamında - Takvim – Zaman anlamında - Edebiyat bilgilerinde geçen ve Türk – İslam edebiyatında yer alan - Edebiyat bilgilerinde geçen ve Türk – İslam edebiyatında yer alan “Manzum Tarih” anlamında “Manzum Tarih” anlamında - Bilim dalı olarak tarih - Bilim dalı olarak tarih - Kavramın batı dillerinde de aynı anlamda olmak üzere; Historya, İstorya veya History olarak ifade edildiği bilinmektedir. - Kavramın batı dillerinde de aynı anlamda olmak üzere; Historya, İstorya veya History olarak ifade edildiği bilinmektedir.

Bilim Dalı Olarak Tarih Yerini ve zamanını belirterek, insan topluluklarından birinin veya hepsinin bir arada; geçmişteki yaşama şekilleri, gelişmeleri ve sonuçlarının izlerini, kendi özel metodları çerçevesinde ele alıp, inceleyerek anlatan bilim dalıdır. Şeklinde tanımlanmaktadır. Yerini ve zamanını belirterek, insan topluluklarından birinin veya hepsinin bir arada; geçmişteki yaşama şekilleri, gelişmeleri ve sonuçlarının izlerini, kendi özel metodları çerçevesinde ele alıp, inceleyerek anlatan bilim dalıdır. Şeklinde tanımlanmaktadır.

Kısaca tarih ilmi: İnsanlara geçmişi öğretmekle, günümüzü tespit ve geleceği tayin etme gücü kazandıran bir bilimdir. İnsanlara geçmişi öğretmekle, günümüzü tespit ve geleceği tayin etme gücü kazandıran bir bilimdir. Tarih XIX. Yüzyılın ikinci yarısına kadar sosyal bilimler kapsamında değerlendirilirken, bundan sonra bilimsel tanımı yapılarak, metodolojisi belirlenmiş ve müstakil bir bilim dalı haline getirilmiştir.

İnkılâp Kelime olarak değişme, dönüşme, bir halden başka hale geçme manasına gelen, Arapça “kalb” kökünden türeyen inkılap kelimesi:  Devlet eliyle memleketin sosyal hayatının ve kurumlarının ölçülü ve makul metotlarla köklü bir şekilde yenileşmesi demektir.  Türkçe sözlükte ise (T.D.K. sözlüğü) pek kısa bir zaman içinde meydana gelen önemli değişiklik olarak tanımlanmaktadır.  Bu inkılabın dar manasıyla izahıdır. Örnek olarak milliyetçilik prensibinin tabii sonucu olan dil ve tarih inkılapları ile çağdaşlaşma prensibinin sonucu olarak da şapka ve harf inkılabı örnek verilebilir.  Geniş manada ise dersimizin ana konusunu oluşturan ve bütün yönleriyle ileriki derslerimizde ele alacağımız, Türk istiklal mücadelesini de içine alan TÜRK İNKILABI’ dır.

Dersimizin kapsamı itibariyle inkılap kavramını geniş manasıyla, yani evrensel manada üç aşamalı bir köklü değişim hareketi olarak da değerlendireceğiz. Bu aşamalar 1. Hazırlık aşaması 2. İhtilal aşaması 3. Aksiyon (Fiili uygulama) aşamasıdır. Bu anlamda, daha çok insanlık alemine büyük etkiler bırakmış olan Fransız İnkılabı ile Sovyet (Bolşevik) İnkılaplarının esas alındığı görülmektedir.

İhti lâl Karıştırmak manasına gelen Arapça “Halel” kökünden türeyen ihtilal:  Bir devletin siyasi teşkilatını mevcut kanuni şekillere riayet etmeksizin değiştirmek üzere, cebir ve şiddet ile yapılan geniş kapsamlı halk hareketi olarak tarif edilen ihtilal, Türkçe sözlükte:  Bir devletin ekonomik, sosyal ve politik yapısında birden bire ortaya çıkan düzen değişikliği olarak ifade edilmektedir.  İhtilal, evrensel tanımı itibariyle inkılabın ikinci aşamasını oluşturur.

Islahât (Reform)  Sözlük manası itibari ile düzeltme, iyileştirme olan bu terim de Arapça “Sulh” kökünden türetilmiş olup, daha çok Osmanlı Devleti döneminde yapılan yenileşme ve iyileştirme hareketleri için kullanılır. Islahat zamanla bozulmuş kurumları yeniden canlatma ve yaşatmayı esas alır. İnkılap kavramından tamamen farklıdır.

Tekâmül (Evrim)  Arapça “Kemal” kökünden türemiş olan bu terim olgunlaşma, kemale erme manasında kullanılır.  Basamak basamak meydana gelen gelişme, ard arda şekil değiştirmeler olarak izah edilen evrim kelimesi de tekamül kavramının yerine kullanılmaktadır.

Devrim  Türkçe “Devirmek” alaşağı edip yıkmak fiil kelimesinden türetilen Devrim terimi, bazen geniş manada inkılabın karşılığı olarak kullanılmaktadır.  Esas itibariyle, dilde tasfiyecilik olarak da nitelendirilen, Türkçe ‘yi yabancı dillerin etkisinden kurtarmak üzere uygulanan bir politikanın etkisiyle türetilen bu kavram, inkılaptan ziyade ihtilal karşılığı ve biraz da maksatlı olarak kullanılmıştır. Gerçekte bu kavram inkılabın karşılığını tam olarak verememektedir.

İsyan  Bir devletin siyasi rejimini kısmen ya da tamamen değiştirmek maksadıyla, toplum içerisinden bir grubun, mevcut devlet otoritesine karşı gelmesidir. Silahlı güce de dayanan isyanlar başarılı olmaları halinde hareket ihtilale dönüşür.  Türk tarihinde pek çok isyan hareketi görülmüştür. Özellikle Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemlerinde gerçekleşen, Anzavur, Koçgiri, Şeyh Eşref ve Şeyh Said isyanlarını ileriki derslerimizde göreceğiz.

Darbe  Bir ülkede zor kullanarak yönetimi devirme işi.  Hükümet darbeleri mevcut iktidara yönelik olup, devlet rejimi ile toplumun sosyal ve ekonomik yapısında herhangi bir değişikliği getirmez.  Hükümet darbeleri daha çok devlet düzenini ve toplum huzurunu korumak ve kollamakla görevli kişi ya da kurumlar tarafından yapılır.  Cumhuriyet tarihimizde 27 Mayıs 1960 ile 12 Eylül 1980 hadiseleri örnek olarak gösterilebilir.

Muhtıra  Herhangi bir şeyi hatırlatma, uyarma amacıyla yazılan yazı.  Bir ülkede siyasi iktidarın uyguladığı politikaları ve ülkeyi devlet ve toplum hayatı itibariyle bunalıma sürükleyen, devlet hayatının devamını tehlikeye düşürecek gelişmeleri önleyip değiştirmek maksadıyla hükümete verilen yazılı uyarıya muhtıra denir.  Tarihimizde muhtıra sayılacak pek çok olay gelişmiştir. Buna örnek olarak 12 Mart 1971 tarihinde gerçekleşen olayı gösterebiliriz.

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dersini Niçin Okuyoruz Tarihin amacı günümüze ışık tutmaktır. Daha önce tanımını verirken de belirttiğimiz gibi tarih bilimi günümüzdeki olguların daha iyi anlaşılmasını sağlar. Tarihin amacı günümüze ışık tutmaktır. Daha önce tanımını verirken de belirttiğimiz gibi tarih bilimi günümüzdeki olguların daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bir insanı tanımak için onun dününe bakmak gerekir. Bu anlayış toplumlar için de geçerlidir. Bu itibarla Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersinin amacını şu başlıklar altında toplayabliliriz. 1. Üniversite gençliğine tarih bilincini kazandırmak, 2. Türk İstiklal Harbi, Atatürk İnkılapları ve İlkeleri, Atatürkçü düşünce ile Türkiye Cumhuriyeti tarihi hakkında doğru bilgiler vermek, 3. Türkiye Cumhuriyeti devletimize, Atatürk İnkılapları ve İlkeleri ile Atatürkçü düşünceye yönelik tehditler hakkında bilgiler vermek, 4. Türk gençliğini, ülkesi milleti ve devleti ile bölünmez bir bütünlük içinde, Atatürk inkılapları ve ilkeleri ile Atatürkçü düşünce doğrusunda milli hedefler etrafında birleştirmek.

Osmanlı Devleti’nin Çöküş Sebepleri

Osmanlı devletinin çöküş sebeplerini iki başlık altında toplayabiliriz. 1. Dış sebepler 2. İç sebepler

Dış Sebepler 1. Rönesans ve Reform Hareketleri 2. Coğrafi Keşifler 3. Sanayi İnkılabı 4. Fransız İhtilali ve yaydığı fikirler 5. Rusya’nın süper güç olarak ortaya çıkması ve Osmanlı Devleti toprakları üzerindeki emelleri 6. Şark Meselesi

İç Sebepler 1. Osmanlı Devlet yapısı ve bu yapının bozulması 2. Devlet adamlarının iyi yetişememesi 3. Devlet kurumlarının yozlaşması a)Ordu b)Eğitim c)Adalet 4. Sınırların azami şekline ulaşması 5. Kapitülasyonlar 6. Islahatların başarısızlığı