MESLEKİ REHBERLİK ÇIKI Ş

Aşağıdakilerden hangisi mesleki rehberlik hizmetlerinin kapsamında değildir? A.Meslek alanlarını tanıma B.Bireyi tanıma C.Sağlıklı seçim yapma ve karar verme D.Bireylerin kendine uygun meslek seçimine yardımcı olma E.Etkili ders çalışma yollarını öğretme

ÇIKI Ş 1.MESLEK VE MESLEKİ GELİŞİM SORUNU 2.OKULLARDA MESLEKİ REHBERLİK 2.1.MESLEKİ REHBERLİĞİN TARİHİ GELİŞİMİ 2.2.MESLEKİ REHBERLİĞİN ÜLKEMİZDEKİ GELİŞİMİ 2.3.MESLEKİ REHBERLİK İHTİYACI 2.4.MESLEKİ REHBERLİĞİN AMAÇLARI 2.5.OKULDA MESLEKİ REHBERLİĞİN TEMEL İLKELERİ 3.MESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI 3.1.ÖZELLİK-ETMEN MODELİ 3.2.GİNZBERG’İN GELİŞİMSEL REHBERLİK MODELİ 3.3.JOHN HOLLAND’IN TİPOLOJİ YAKLAŞIMI 3.4.DİĞER YAKLAŞIMLAR

ÇIKI Ş MESLEK VE MESLEKİ GELİŞİM SORUNU Meslek; bir kimsenin hayatını kazanmak için yaptığı, kuralları toplumca belirlenmiş belli bir eğitimle kazanılan bilgi ve becerilere dayalı etkinlikler bütünü olarak tanımlanabilir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Meslek sadece para kazanmak amacıyla yapılan bir iş olmamalıdır. Mesleki rehberlik bireylerin türlü meslekleri tanımaları, kendi ilgi ve yeteneklerine uygun meslek seçmeleri, mesleğe hazırlanmaları ve meslekte başarılı olmaları için bireye yapılan yardımlardır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Öğrencilere mesleki rehberlik yardımı verebilmek için;  öğrencinin çeşitli yönleriyle tanınması,  meslekler hakkında bilgi toplanması ve  öğrencinin bu iki bilgi ışığında uygun seçimi yapması için yardımcı olması gerekir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Meslek seçimi birbirini izleyen aşamalardan geçmektedir. * Bu aşamalar: 1- Uyanış ve farkında oluş 2- Meslekleri keşfetme ve araştırma 3- Karar verme 4- Hazırlık 5- İşe yerleşme

“Sağlıklı insan sevebilen ve çalışabilen kişidir”

NE OLSAM ACABA? Lokman hekim

BALERİN

İTFAİYECİ

PROFESÖR

ROCK YILDIZI

SPORCU

SİHİRBAZ

HEMŞİRE

TİYATROCUTİYATROCUTİYATROCUTİYATROCU

AŞÇI

POLİTİKACI

YA DA MEMUR

İlgi Yetenek Değer

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş *OKULLARDA MESLEKİ REHBERLİK  Bireyin kendi ilgi yetenek ve değerlerini tanıması,  kendi mesleki seçimlerini etkileyecek çevresel fırsatlar ve meslekler dünyasından haberdar olması ve  bilinçli mesleki seçimler yapması,  seçtiği mesleğinde başarılı olması için ona yapılan sistematik ve profesyonel yardıma mesleki rehberlik denir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 1- Okul Öncesinde Mesleki Rehberlik:  Meslek seçimi bir süreçtir.  Bu süreç okul öncesi dönemden başlar.  Okul öncesinde sunulan mesleki rehberlik meslek tanıtımı şeklinde sunulur.  Bu tanıtım ayrıntılı bir tanıtım değildir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 2- İlköğretimde Sunulan Mesleki Rehberlik:  İlköğretim birinci kademesinde sunulan mesleki rehberlik hizmetleri çocukların gelişimsel özelliklerine bakılarak meslek tanıtımı şeklinde yürütülür.  İlköğretim ikinci kademesinde öğrenciler meslekleri ayrıntılı olarak tanımaya başlamış ve meslek bilinci oluşturmuş olmalıdır.  Meslekler arasındaki farkları görebilmelidirler.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 3- Ortaöğretimde Sunulan Mesleki Rehberlik: Bu dönem yani lise çağı bireyin gelecekteki mesleğini seçtiği dönemi ifade eder. Kendini tanıyan, ilgilerini yeteneklerini bilen, meslekleri tanıyan bir birey artık kararını vermek üzeredir. Ortaöğretimde sunulan mesleki rehberlik hizmetleri Yöneltme-Meslek Seçimi Hizmetidir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 4- Yükseköğretimde Sunulan Mesleki Rehberlik(kariyere doğru): Yükseköğretimdeki birey mesleğini seçmiş durumdadır. Fakat bu bireylere sunulacak mesleki rehberlik hizmetleri bitmiş değildir. Birey seçtiği meslekte nasıl başarılı olabilir? Mesleğinde nasıl ilerler? Bu soruların cevabını bulmak için yardımcı olur.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş *Mesleki rehberlik üç aşamada gerçekleşir: a.Öğrencileri Tanıma: Genel olarak psikolojik danışma ve rehberlikte öğrencileri tanıma çalışmalarının en belirgin amacı, onların kendilerini daha iyi tanımalarına yardımcı olmaktır. Birey hakkında sadece birkaç kişisel bilginin önemsenerek onların mesleklere yöneltilmeleri doğru değildir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Meslek seçimini etkileyen etmenler: 1.Biyolojik etmenler 2.Sosyolojik etmenler 3.Psikolojik ya da kişisel etmenler(ilgi--, yetenek(zeka) değer 4.Ekonomik etmenler 5.Politik etmenler 6.Şansla ilgili etmenler ilgi-super

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Birey hakkında bilinmesi gereken önemli bilgiler: 1.Bireyin fiziksel özellikleri 2.Kişisel nitelikleri 3.Genel ve özel zihinsel yetenekleri 4.İlgileri 5.Okul ve okul dışı yaşantıları 6.Aile statüsü ve aile özgeçmişi

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş b) Mesleklerin İncelenmesi: İşin özelliği Meslekte gerekli yetenekler Mesleğin gerektirdiği eğitim düzeyi Mesleğe giriş koşulları Mesleğe giriş için belli bir sınırlamanın olup olmadığı Çalışma koşulları Meslekte personel ihtiyacı Mesleğin gelir durumu Mesleğin sürekliliği

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş c) Bireyin Kişisel Özellikleri ve Mesleğin Gerektirdiği Özellikler Arasında Bağlantı Kurma: Kişisel nitelikler ile mesleklerin gerektirdiği özellikler arasında bir bağ kurma ve böylece bireye uygun meslekleri ortaya çıkarma doğrudan doğruya bir seçim yapma ve karar verme sürecidir. Mesleki rehberlik amacı içinde de olsa seçim yapma ve karar alma hak ve sorumluluğu bireye aittir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Mesleki Rehberliğin Tarihi Gelişimi Modern anlamda mesleki rehberlik, sanayi devriminin en hızlı sürdüğü dönemlerde, yirminci yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri’nde başlamıştır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş ABD’de Stanley Hall çocukların zihinsel özellikleri üzerinde; John Dewey ise eğitim sistemleri ile ilgili reform çalışmaları üzerinde çalışırlar. Prank Parsons 1900’lü yılların başında kadınlar ve erkekler için meslek seçme, mesleğe yerleştirme ve izleme çalışması yapmak üzere bir büro açar. Burada yaptığı uygulamalar Özellik-Etmen Yaklaşımı olarak da bilinir. Bu nedenle Parsons daha sonraki yıllarda Mesleki Rehberliğin Babası olarak anılır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 1910 yılında Boston’da yapılan ilk Ulusal Konferansla mesleki rehberlik ulusal düzeyde tanınır. ABD’ de I. Dünya savaşında Ordu Alfa ve Ordu Beta testleri geliştirilmiştir. Federal Hükümet 1917 ve 1940 yıllarında hazırladığı yasalarla mesleki rehberliğin kurumsallaşmasına önemli katkılar sağlamıştır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş ’li yıllarda mesleki rehberlik hareketi hümanistik ve varoluşçu bir çerçeveye yerleşmiştir. Bütün bu mesleki hareketlerle meslek seçimi ve işe yerleşmede; cinsiyet farklılıkları ortadan kalkmış, eğitimde fırsat eşitliği, bireysel farklılıklar, özerklik duygusu, öğrenci hakları vb. alanlarda bütün dünya devletlerinde bir bilinçlenme gelişmeye başlamıştır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Mesleki Rehberliğin Ülkemizdeki Gelişimi 1997 yılında zorunlu eğitimin sekiz yıla çıkarılması ile rehberlik hizmetleri eğitimde önem kazandı. Sonraki yıllarda meslek liseleri,üniversite sınavları ve mesleki yönlendirmenin sorun olmasıyla,MEB rehberlik hizmetlerini yeniden yapılandırarak Rehber Öğretmen kadrolarını arttırdı.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Bu gelişmeler nedeniyle bugün psikolojik danışman olarak üniversiteyi bitiren gençlerin neredeyse tamamına yakını Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde rehber öğretmen olarak istihdam edebilmektedir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Mesleki Rehberlik İhtiyacı Eğitim sürecinde; her öğrenciye kendine uygun mesleğe yönelmesi, mesleki tercih yapması, iş yaşamına mesleğe hazırlanması için gerekli psikolojik danışma ve rehberlik yardımları yapılır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş *******************Okul öncesi eğitimden başlayan mesleki rehberlik daha gerçekçi olacaktır.Başlangıçta tamamen hayali ve duygusal olan meslek tercihi ilerleyen yaşlarda daha gerçekçi temellere dayandırılmaya başlar.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Meslek rehberliğinin temel amacı da, öğrencilerin gerçekçi bir benlik kavramına sahip olmalarına yardımcı olmaktır.Kendi yetenek ve ilgilerine uygun meslekler seçip hayat boyu doyum sağlamalarına yardımcı olmaktır. Mesleki Rehberlikte; Bireyin kendini tanımasına, Meslekler arasında kendine en uygun mesleği tanımasına, Seçeceği meslek ile kendi şartlarını birbirine uygun hale getirmek ve karar vermesine yardımcı olmak amaçlanır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Mesleki Rehberliğin Amaçları 1.Eğitimden ayrı düşünmeksizin öğrencilerin ilgi yetenek ve değerlerine uygun olan mesleklerin görevleri,nitelikleri, sorumlulukları ve sağlayacakları imkanlar hakkında doğru, gerçekçi ve objektif bilgi edinmelerine yardım etme. 2.Öğrencilere kendi kişisel değer,ilgi ve yeteneklerini keşfedip anlayabilecekleri yaşantılar hazırlama ve sunma. Bu yolla gençlerin kendilerine uygun mesleklerle ilişkiye geçmelerine yardımcı olma. 3.Kendi değer,yetenek ve ilgilerinin toplum gözündeki değerini anlamasına ve kendini uyarlamasına yardımcı olacak yaşantılar hazırlama.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 4.Girmeyi planladığı mesleki alanın gerçek sınırlarının farkına varmasını sağlama. 5.Gençlerin farklı türdeki meslek ve faaliyetler hakkında detaylı bilgiler edinmesine yardımcı olma. 6.Gençlerin çeşitli meslekleri eleştirel bir gözle incelemelerine ve bunları karşılaştırmalı olarak değerlendirebilmesine yardımcı olacak eğitim ortamları hazırlama. 7.Mesleki karar aşamasında karşılaşacağı problemler için psikolojik danışmandan yardım alabilecek inisiyatifi kazanmasına yardım etme.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 8.Öğrencinin ihtiyaç duyduğu bütün bilgileri edinmesine yardım etme. 9.Bir iş ya da mesleğe uygun hazırlık ve eğitim planlaması yapmasına yardımcı olma. 10.İş ortamı ve çalışma grubu içindeki yerini anlamasına, grubun değerli bir üyesi olmasına yardım etme.

11.Başarının çaba ile elde edilebileceği ve mesleki doyumun da işi bilinçli ve yeterli düzeyde yapmak ile sağlandığını anlamasına yardım etme. 12.Zihinsel, bedensel ve ekonomik yönden özürlü veya yetersiz olanların iş yaşamını gerçekleştirmelerine ve uyum sağlamalarına yardım etmek. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Okulda Mesleki Rehberliğin Olmazsa Olmaz Temel İlkeleri 1.Meslek gelişimi bir anlık ya da kısa süreli bir yaşantı değildir. 2.Genç, çocukluk dönemlerinden itibaren özerklik duygusu ve bağımsız karar verme konularında desteklenmelidir. 3.Her insan kayıtsız şartsız saygı değer bir varlıktır. 4.Erken çocukluk döneminin sağlıklı ya da sorunlu geçmesi gençlik döneminde ya da yetişkinlikte verilecek mesleki kararları etkileyecektir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 5.Öğretmenler meslekler açısından olumlu mesleki tutum ve doğru rol modellerini sunmalıdır. 6.Öğrencinin kendini anlama ve keşfetmesi için bireysel farklılıkların ne olduğunu anlaması ve bu yolla kendi güçlü ve sınırlı yönlerini fark etmesine yardım edecek yaşantılar sağlanmalıdır. 7.Öğrencinin olumlu bir benlik tasarımı geliştirmesi için okul ve ev birlikte hareket etmeli ve öğrencinin bu tasarımıyla olumlu bir mesleki kimlik geliştirmesine yardımcı olmalıdır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 8.Gence bütün mesleklerin gerekli ve önemli olduğu inancı yaşantısal olarak kazandırılmalıdır. 9.İyi bir meslek sahibi olmak için iyi bir eğitimin gerekli olduğu inancı kazandırılmalıdır. 10.Meslekler konusunda cinsiyet farklarının ve sınıfsal farklılıkların geleneksel önyargılardan kaynaklandığı inancının kazandırılması gerekir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI ŞMESLEKİ GELİŞİM KURAMLARI Özellik-Etmen Modeli Ginzberg’in Gelişimsel Mesleki Rehberlik Modeli John Holland’ın Tipoloji Yaklaşımı Diğer Yaklaşımlar

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş ÖZELLİK-ETMEN MODELİ Özellik-etmen kuramına göre bir genç kendi bireysel özelliklerine uygun meslekleri seçme eğiliminde olmalıdır. Bu görüşe göre bir kişinin özellikleri, becerileri ve yetenekleri objektif olarak değerlendirilirse bu kişilik özelliklerine uygun iş ve meslekler o kişinin zevk alarak yapacağı ve başarılı olacağı iş ve meslekler olacaktır. Son yıllarda değerler, yetenekler ve ilgilerle ilgili geliştirilmiş ölçeklerin bu uygulamaların etkinliğini arttıracağı görülmektedir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Bu yaklaşım okullarda yeterli psikolojik danışman olmadığı zamanlarda öğretmenlerin velilere ve öğrencilere mesleki gelişim konusunda sağlıklı yardım yapmasına fırsat verecek yalınlıkta bir kuramdır. Öğrencinin başarılı olduğu ders ve alan ile öğrencinin gözlenebilir baskın kişilik özellikleri öğretmenin nispeten sağlıklı bir çıkarım yapmasına ve öğrencisine bazı meslekler önermesine fırsat vermektedir.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş Her şeye rağmen öğretmen seçim yapmayı, karar almayı öğrenciye bırakmalı, öğrenci mesleki tercihin sorumluluğunu kendisi taşımalıdır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI ŞGİNZBERG’İN GELİŞİMSEL MESLEKİ REHBERLİK MODELİ İnsan gelişimini evrelerle açıklayan kuramlar insanların sorunlarında da aynı süreci izleyerek çözüm yolları aramaktadırlar. Buna dayanarak Ginzberg mesleki gelişimin 3 aşaması; 1. Hayal Dönemi 2. Geçici Kararlar Dönemi 3. Gerçekçi Dönem

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 1.HAYAL DÖNEMİ Bu aşama çocuğun yaşından önceki döneminde gerçekleşir. Çocuk oyun yoluyla uğraşı dünyasına girer. Ve zamanla oyun iş merkezli bir faaliyete dönüşür. Bu dönemde, çocukların henüz mesleki bir bilinçlenme içinde olması beklenmemelidir.Örneğin; televizyonda çok sık gözlemledikleri meslekleri daha yüksek oranda tercih etmektedirler. Bu dönemde çocukların meslekleri tanıması ve onun yaşantılarının zenginleşmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 2.GEÇİCİ KARARLAR DÖNEMİ Bu aşama geçici özellikte olup yaşları arasında gerçekleşir.Bu dönemde genç kendi ilgi, yetenek, değerleriyle ve meslekle ilgili olarak derece derece biçimlenme ve farkındalık yaşar. (11-12 yaş): Hoşlandığı ve hoşlanmadığı etkinlikleri ayırt etmeye başlar.İlgi duyduğu şeylere yönelir. (12-14 yaş): Kendi yeteneklerinin hangi mesleklere uygun olduğunu merak edip keşfetmeye başlar. (15-17 yaş): Değerleri önemli olmaya başlar. (17-18 yaş): Artık orta düzeydeki eğitimlerini tamamlamış ve iş arama ve iş seçimleri denemeleri başlar.

GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş 3.GERÇEKÇİ DÖNEM (17-24 YAŞ) Bu dönemde genç önce meslekleri her yönüyle keşfetme çabası içine girer.Meslekleri araştırır, mesleki yaşantılara daha yakın olmaya başlar. Artık gerçekçi seçimler yapmaya başlar. a.Araştırma: Ortaöğretimin tamamlanıp üniversiteye geçildiği dönemlerde genç, mesleklerle ilgili daha detaylı bilgiler edinir.Ebeveyn, öğretmen ve psikolojik danışman bu dönemde öğrencinin en önemli başvuru kaynakları olur.

b.Billurlaşma: Elde ettiği bilgilerden mesleği ve uğraşı alanını belirler.Artık hangi alanda bulunacağı düşüncesi belirginleşmiştir. c.Belirleme: Daha detaylı seçimler ve planlamalar yapılır. Artık kesin bir karar söz konusudur. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

JOHN HOLLAND'IN TİPOLOJİ YAKLAŞIMI John Holland (1985) insanların kişilik özelliklerine göre 6 farklı grupta top­ lanabileceğini ve bütün mesleki faaliyet, ilgi, yetenek ve uğraşıların da bu altı farklı grupla eşleştirilecek bir özelliğe sahip olduğunu iddia eder. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

bir öğrencinin hangi gruptaki kişilik özelliklerini taşıdığı bilinirse onun başarılı olacağı, hoşlanacağı ve değer vereceği meslekler de belli olacağından öğrencinin seçimi en sağlıklı şekilde gerçekleştirilmiş olacaktır. Holland bu yaklaşımında şu temel sayıtlılardan hareket eder. 1. Kültürümüzde pek çok insan altı farklı tipten birine uygun düşecektir, (Gerçekçi, Araştırmacı, Sanatçı, Sosyal, Girişimci ya da Geleneksel). GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

2. Aynı zamanda altı çeşit çevre vardır, (Gerçekçi, Araştırmacı, Sanatçı, Sosyal, Girişimci, ya da geleneksel). 3. İnsanlar kendi değerlerini, inançlarını, yeteneklerini, ilgilerini ifade edebilecekleri ve uyuşabilecekleri bir çevre ararlar. 4. Bir insanın davranışını onun kişiliği ile onu çevreleyen şartların karşılıklı etkileşimi belirler. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

Holland'ın kuramı ışığında geliştirdiği Mesleki Yönelim Testi (Self-Directed Search) gencin kişilik tiplerini belirlemek ve onun mesleki gelişim ve kariyer planlamasına yön vermek amacıyla kullanılmaktadır. Kişilik tipinin yanı sıra uzun süreli gözlem, görüşme ve bireyi tanıma tekniklerinden de yararlanılabilir.Holland’ın kuramı 1970’li yıllardan bu yana sürekli olarak test edilmiş, farklı yönleri ortaya konulmuştur. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

DİĞER YAKLAŞIMLAR Ann Roe'nun kuramına göre erken çocukluk dönemlerindeki ihtiyaçların doyurulması ya da engellenmesi çocuğun ileriki yaşamındaki mesleki yönelimini etkileyecektir. Örneğin, çocukluğunda sosyal temas açlığını gideremeyen genç insanlarla yakın olmayı gerektiren meslekleri ( öğretmen, hekim, hemşire vb.) tercih edecektir. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

Bir diğer kurama (sosyal öğrenme kuramı) göre ( Krumboltz, Mitchell ve Gelatt,1975) çocukların genetik özelliklerinin, sosyal ve mesleki çevrelerinin, sosyal öğrenme yaşantılarının, olumsuz ve olumlu yaşantılarının ve mesleki deneyimlerinin mesleki gelişimleri üzerinde belirleyici etkileri vardır. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş

ÖZET Gençler çok karmaşık gelişim problemleriyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Okudukları okullardaki akademik sorunlar, yarışmacı ortam, üniversiteye giriş sistemimiz ve öğrencileri mesleklere yönelten dershaneler, okullar ve farklı programlar dikkate alınırsa bugünkü gençlerin ne kadar yoğun problemlerle karşı karşıya kaldıkları açık olarak görülmektedir. GER İ LER İ ANASAYFA ÇIKI Ş