Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Yaşam Döngüsü Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi Zekeriya AKTÜRK, Prof. Dr. zekeriya.akturk@gmail.com http://aile.sifa.edu.tr / 25

Amaç ve Hedefler Bu dersin sonunda katılımcıların aile yaşam döngüsü ve birinci basamaktaki önemi hakkında bilgi sahibi olmaları amaçlanmaktadır. Bu oturum sonunda katılımcıların; ailenin yaşam aşamalarını tanımlayabilmeleri ve açıklayabilmeleri farklı aile aşamalarındaki kritik görevleri tartışabilmeleri hedeflenmektedir. / 25

Birey olarak hangi yaşam aşamalarından geçiyorsunuz? TEOG Okul Kreş Yürüme Konuşma Emekleme Bebeklik Doğum Ölüm Eşin ölümü Emekli Çocuk Evlenme İş Bulma Mezuniyet ÖYS Birey olarak hangi yaşam aşamalarından geçiyorsunuz? / 25

Aile Yaşam Döngüsü Evli çift (çocuk yok) Çocuk doğuran aile (en büyük çocuk 30 aylık) Okul öncesi çocuğu olan aile (en büyük çocuk 30 ay – 6 yaşında) Okul çağında çocukları olan aile (en büyük çocuk 6 – 13 yaşında) Ergen çocukları olan aile (en büyük çocuk 13 – 20 yaşında) Genç erişkinler yetiştiren aile (ilk çocuğun evi terk etmesinden sonuncuya kadar) Orta yaşta anne – baba (yuvanın boşalmasından emekliliğe kadar) Yaşlı aile üyeleri (her iki eşin emekliliğinden ölümüne kadar) Aile Yaşam Döngüsü 2 yıl 2,5 yıl 3,5 yıl 10-15 ± yıl 1 2 3 8 7 yıl 4 5 http://www.sasked.gov.sk.ca/docs/health/health6-9/g8append.html Stage 1 - Couples (without children) Stage 2 - Families with preschool children (oldest child 6 years of age) Stage 3 - Families with school-aged children (oldest child 6-13 years of age) Stage 4 - Families with teenagers (oldest child from 13-20 years) Stage 5 - Families with young adults (first child gone to last child leaving home) Stage 6 - Middle-aged parents (empty nest to retirement) Stage 7 - Aging family members (retirement to death of both spouses) 7 7 yıl 6 15 ± yıl 8 yıl / 25 Duval 1977

Evlenme Yaşı / 25 TUİK, 2015

ABD / 25 http://www.infoplease.com/ipa/A0005061.html http://www.trinity.edu/~mkearl/fam-life.html / 25 http://www.infoplease.com/ipa/A0005061.html

/ 25

Kümülatif Evlilik Yaşı Yüzdesi KSA / 25

Nikah Türü Resmi Dini Resmi + Dini Türkiye %3,3 %3 %93,7 İstatistiklerle Aile, 2012. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni 2013;13662 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13662 Erişim 23.09.2015 / 25

http://ailetoplum. aile. gov http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/5550af1d369dc51954e43522/taya2013trk.pdf / 25

Akraba Evliliği % Yerleşim Kent 18,8 Kır 24,6 Kent-Kır ayrımına göre akraba evliliği yapanların oranı (2006) http://www.tuik.gov.tr/aileyapi/AileRapor.do / 25

https://en.wikipedia.org/wiki/Consanguinity Akrabalık Dereceleri https://en.wikipedia.org/wiki/Consanguinity / 25

Dünya boşanma oranları 2002 (%) Albania 10.9 Armenia 6 Austria 43.4 Azerbaijan 10.3 Belgium 44 Bosnia and H. 5 Bulgaria 21.1 Canada 37 Croatia 15.5 Czech Rep 43.3 Denmark 44.5 Estonia 46.7 Finland 51.2 France 38.3 Georgia 6.6 Germany 39.4 Greece 15.7 Hungary 37.5 Iceland 39.5 Italy 10 Japan 1.9 Latvia 34.4 Lithuania 38.9 Luxembourg 47.4 Macedonia 5 Moldova 28.1 Netherlands 38.3 Norway 40.4 Poland 17.3 Portugal 26.2 Romania 19.1 Russia 43.3 Slovakia 26.9 Slovenia 20.7 Spain 15.2 Sweden 54.9 Switzerland 25.5 Turkey 6 Ukraine 40 United K. 42.6 United States 54.8 Yugoslavia 12 Researched and compiled 2002 by Gulnar Nugman of the Heritage Foundation. http://www.divorcereform.org/gul.html / 25

Aile Aşamalarında Bireylerin Görevleri Sıklıkla aile bireylerinin görevleri arasında çatışmalar çıkar. Ailedeki gerilimlerin bir çoğu bu gerilimlerden kaynaklanmaktadır. Ergenler: bağımsız olma ihtiyacı Anne-Baba: rehberlik yapmak ister Her iki eş de çalışıyorsa görev dağılımında sorunlar çıkabilir / 25

Aile Yaşam Döngüsündeki Kritik Görevler Aşama Ailedeki görevler 1 Evli çift Karşılıklı mutluluk olan bir evlilik oluşturma Gebelik ve ebeveynliğe hazırlık Aile ortamına uyum Muhtemel zorluklar Kendi ailesinden bağımsızlaşma Eşiyle ilişkileri Eşine alışma Ekonomik bağımsızlık Eşini ailesine kabul ettirme Aileler arası ilişkiler (“Bu bayram kime gideceğiz?”) / 25

Aile Yaşam Döngüsündeki Kritik Görevler Aşama Ailedeki görevler 2 Çocuk doğurma Çocuğa alışma, gelişimine yardım etme Anne baba ve çocuklar için tatmin edici bir ortam oluşturma Muhtemel zorluklar Çocuğa ailede yer açma Kaç çocuğumuz olacak? Ne zaman? Ekonomik zorluklar Evdeki görev paylaşımı Aile büyüklerinin torunla ilişkileri / 25

Aile Yaşam Döngüsündeki Kritik Görevler Aşama Ailedeki görevler 3 Okul öncesi Okul öncesi çocukların ihtiyaçlarına adaptasyon Yorulma/tükenme ile baş etme Anne babanın mahremiyetini koruyabilme Muhtemel zorluklar Çocuk yetiştirmede anlaşmazlıklar Bakıcı sorunları Aile büyükleriyle ilişkiler / 25

Okul arkadaşlarının ailelerine uyum sağlama Aşama Ailedeki görevler 4 Okul çağı Okul arkadaşlarının ailelerine uyum sağlama Çocukların eğitimlerini destekleyebilme Muhtemel zorluklar Çocuğun okul seçimi Çocuğun eğitimi Çocuğun arkadaş seçimi Duval 1977 / 25

Özgürlük ve sorumluluklar arasında denge kurabilme Muhtemel zorluklar Aşama Ailedeki görevler 5 Ergen Özgürlük ve sorumluluklar arasında denge kurabilme Muhtemel zorluklar Çocuğun yaşam tarzı Çocuğun arkadaşları Çocukla ilgili kararlarda karı koca uzlaşması Çocuğun madde kullanımı Bağımlılıklar Ebeveynlerle çocuklar arasında fikir ayrılıkları / 25

Çocuğun “erişkin” rolüne uyum sağlama Çocuk kiminle evlenecek? Aşama Ailedeki görevler 6 Yetişkin birey salma Genç erişkinleri iş, askerlik, evlilik gibi müesseselerle topluma salma Muhtemel zorluklar Çocuğun “erişkin” rolüne uyum sağlama Çocuk kiminle evlenecek? Çocukla ilişkilerini yeniden düzenleyebilme Evladından ayrılmaya alışabilme Damada/geline alışabilme Kendi anne-babasının ihtiyaçlarını giderme Kendi anne-babasının hastalığı/sakatlığı/ölümü ile baş edebilme / 25

Eski ve yeni nesillerle bağlarını devam ettirme Muhtemel zorluklar Aşama Ailedeki görevler 7 Orta yaş Eski ve yeni nesillerle bağlarını devam ettirme Muhtemel zorluklar Güçten düşme; bedenin fizyolojik durumuna uyum Hastalık/sakatlık Yeni aile rolleri ve sosyal rollere alışma (dede/nine olma, “abi/abla” yerine “amca/teyze”..) / 25

Eşin ölümü ile baş edebilme Akran ölümleri ile baş etme Aşama Ailedeki görevler 8 Yaşlı aile bireyleri Aile evini kapatma Muhtemel zorluklar “Bilge kişi” Eşin ölümü ile baş edebilme Akran ölümleri ile baş etme Emekliliğe alışma Yalnız yaşayabilme Duval 1977 / 25

/ 25 Carter B. The Expanded Family Life Cycle. 2005 http://sw2.haifa.ac.il/images/stories/Field_studies/family_1.pdf

Zor aşamaları tahmin etme Kişinin kendi ailesinde de aynı aşamada sorun olmuş olabilir Aileden ilgili aşamadaki davranışla ilgili iyi bir rol model alınamamış olabilir Örn. : kendisi okulu bitirmeden evi terk etmişse çocuğunun “erişkin birey salma” aşamasına gelmede destekleyemeyebilir 3 yaşındayken annesini kaybetmişse çocuğu 3 yaşına geldiğinde bununla ilgili duygular yaşayabilir Cinsel tacize uğramışsa çocuğu benzer bir yaşa geldiğinde stres yaşayabilir / 25

Özet Aile yaşam döngüsünün aşamaları hangileridir? Türk halkının ilk evlilik yaşı, boşanma oranları, akraba evliliği, eşler arasındaki sorunlar konularındaki yapısı nasıldır? Çeşitli aile aşamalarında hangi sorumluluklar ve muhtemel sorunlar ortaya çıkar? / 25