KBRN TEHDİTLERİNDE TIBBİ YAKLAŞIM Doç.Dr.Hakan YAREN 4/27/2017

KBRN TEHDİTLERİ Kimyasal silahlar ve zehirli endüstriyel maddeler Biyolojik silahlar ve toksinler Radyasyon yayan cihazlar ve radyasyon kazaları Nükleer silahlar ve nükleer santraller 4/27/2017

KBRN OLAYI Maddi hasar Can kayıpları Kitlesel yaralanma Panik Kaos Psikolojik çöküntü Sistemin kilitlenmesi 4/27/2017

KBRN KAYNAKLI KİTLESEL YARALANMALAR OLAY ÖNCESİ KBRN OLAYI KBRN OLAYI SONRASI OLAY BÖLGESİ HASTANE AŞAMASI *RİSK YÖNETİMİ VE HAZIRLIK * TIBBİ MÜDAHALE *ARAMA-KURTARMA DEKONTAMİNASYON TAHLİYE ZAMAN 4/27/2017

ÖNEMLİ KBRN OLAYLARI * Kimyasal Olaylar * Biyolojik Olaylar Metilizotiyosiyanat kazası, Bhopal – Hindistan (1984) Halepçe saldırısı - Sarin gazı saldırısı, Matsumoto - Japonya (1994) Metro sisteminde sarin gazı saldırısı, Tokyo – Japonya (1995) - Çeçen teröristlerin tiyatro baskını, Moskova – Rusya (2002) Klor yüklü kamyonlar ile yapılan terörist saldırılar, Irak (2007) Suriye’de sarin gazı kullanımı (1300 ‘den fazla ölüm) (2013) * Biyolojik Olaylar - Şarbon salgını, Sverdlovsk - Rusya (1979) - Şarbonlu mektup saldırısı, ABD (2001) * Nükleer/ Radyolojik Olaylar - Atom bombasının atılması, Hiroşima ve Nagazaki – Japonya (1945) Çernobil reaktör kazası, Rusya (1986) Kobalt-60 kaynak kazası, İkitelli, İstanbul (1998) Fukuşima reaktör kazası (2011) 4/27/2017 5

DÜNYADA KBRN FAALİYETLERİ * KBRN Faaliyetlerinin Sürdürüldüğü Bazı Merkezler - A.B.D (USAMRICD, USAMRIID, AFFRI) - İngiltere (Savunma Bilim ve Tek. Lab.) - Çek Cumhuriyeti NBC Mükemmeliyet Merkezi - Hollanda (TNO Lab.) - Finlandiya (VERIFIN Lab.) - İran (Kimyasal Silah Yaralıları Tedavi Merkezi) - İsviçre (SPIEZ Lab.) 4/27/2017 6

ÜLKEMİZDE KBRN SAVUNMASI KURUMLAR ARASI KOORDİNASYON * Ulusal düzeyde sivil kurumlar (Başbakanlık) - İçişleri Bakanlığı - Sağlık Bakanlığı - Dışişleri Bakanlığı Adalet Bakanlığı AFAD askeri kurumlar (Gnkur. Bşk.lığı) - Kuvvet Komutanlıkları - TSK Sağlık Komutanlığı * Yerel otorite (Valilik ve kaymakamlıklar) - İl Emniyet Md.lüğü - İl AFAD - Belediyeler - İtfaiye Teşkilatları - Kamu (üniversite) ve Özel Hastanelerin Baştabiplikleri 4/27/2017 7

KBRN KULLANIMINDA POTANSİYEL HEDEFLER: Devlet Daireleri ve Adli binalar, Askeri Kışla ve kuruluşlar (Orduevleri, Askeri Gazinolar), İstasyon ve otobüs terminalleri, Havaalanları, metro istasyonları, İş merkezleri, kapalı alışveriş yerleri, büyük marketler, Ceza ve tevkif evleri, Polis ve jandarmanın kullanımındaki bina ve tesisler, Stadyum, okullar, oyun park ve bahçeleri, Kullanma ve içme suyu tesisleri, Kanalizasyon, elektrik ve havagazı tesisleri, Haberleşme tesisleri, Akaryakıt ikmal tesisleri, petrol istasyonları, Büyükelçilikler, uluslararası kuruluşlar,

KİMYASAL SİLAH 1. Sinir ajanları (Tabun, Sarin, Soman, Vx) 2. Yakıcı ajanlar (Mustard, Azotlu Mustard, Lewisit) 3. Akciğer irritanları (Fosgen, Difosgen, Klorpikrin) 4. Sistemik toksinler ( AC,CK,Arsenik) 4/27/2017

Biyolojik Savaş Ajanları (CDC sınıflaması) Kategori A Kategori B Kategori C Antraks (Bacillus anthracis) Bruselloz (Brucella bakterileri) Hantavirüsler Botulismus (Clostridium botulinum toksini) Epsilon toksini (Clostridium perfringens) Çoklu dirençli tüberküloz Veba (Yersinia pestis) Glanders (Burkholderia mallei) Nipah virüsü Çiçek (Variola major) Q ateşi (Coxiella burnetii) Tick-borne ensefalit virüsleri Tularemi (Francisella tularensis) Risin toksini (Ricinus communis) Tick-borne hemorajik ateş virüsleri Viral hemorajik ateşler Stafilokok enterotoksin B Sarı humma virüsü

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI Olay öncesi hazırlık ve faaliyetler Olay esnasındaki faaliyetler Olay sonrası faaliyetler 4/27/2017

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI Olay öncesi hazırlık ve faaliyetler Ulusal ve yerel düzeyde organizasyon Kurum içi teşkilatlanma Personel temini Cihaz ve malzeme temini Personelin bireysel eğitimi Masabaşı ve saha tatbikatları 4/27/2017

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI Olay esnasındaki faaliyetler Olay yeri güvenliğinin alınması Panik ve kaosun önlenmesi Olayın ivedilikle emniyet ve sağlık birimlerine bildirilmesi 4/27/2017

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI Tıbbi KBRN savunması; hastane öncesi ve hastane aşaması olarak iki ayrı safhada icra edilir. Hastane öncesi safhası olay bölgesine intikal eden ilk müdahale ekipleri (sivil savunma birlikleri, itfaiye, emniyet, sağlık ekipleri) tarafından gerçekleştirilir. Hastane aşaması; tıbbi KBRN savunması konusunda eğitim almış, altyapısı ve donanımı yeterli olan sağlık personeli tarafından icra edilir. .

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI Olay sonrası faaliyetler Olayın tanımlanması Olay bölgesinin emniyetinin alınması Olay bölgesinin izolasyonu ve giriş çıkışların kontrolü Kriz merkezi teşkili Olay yeri deteksiyon işlemleri Olay yeri dekontaminasyon işlemleri Triyaj işlemleri Acil antidot uygulaması Numune alım işlemleri Acil tıbbi müdahale Tahliye Adli işlemler 4/27/2017

KBRN OLAYINA YAKLAŞIM ESASLARI DONANIM İlaç Tıbbi Teçhizat ve malzeme Kişisel koruyucu malzeme Deteksiyon malzemesi Dekontaminasyon malzemesi Diğer yardımcı donanım 4/27/2017

OLAY YERİNDE MÜDAHALE TEHLİKELİ BÖLGE HAZARDOUS AREA SOĞUK BÖLGE Control Control point point Control point Control point Control point Kontrol noktası Control point Kontrol noktası Decontamination area Decontamination area Decontamination area Dekontaminasyon alanı HOT ZONE HOT ZONE HOT ZONE COLD ZONE COLD ZONE COLD ZONE (temiz alan) SOĞUK BÖLGE ( ( clean area clean area clean area ) ) SICAK BÖLGE WARM WARM ZONE WARM ZONE ZONE ILIK BÖLGE Rüzgar yönü

KBRN Koruyucu elbisesi HİZMETE ÖZEL

KİMYASAL SİLAHLAR Kişileri öldürerek veya yaralayarak saf dışı bırakmak, Kapasitelerini bozarak etkisiz hale getirmek, Bitkisel ve hayvansal besin kaynaklarını yok edip, besin stoklarını kontamine etmek, Ekonomik önemi olan hedefleri işlemez hale getirmek, Askeri ve sivil personeli koruyucu ekipman kullanmak zorunda bırakarak hareket kabiliyetlerini azaltmak, Teröre ve paniğe sebep olmak, amacıyla kullanılan yüksek toksisite potansiyeline sahip kimyasal maddelerdir. 4/27/2017

KİMYASAL SİLAH TANIM Kimyasal etkisi nedeniyle ölüm, yaralama, geçici kapasite kaybı ya da algısal irritasyon yapan yapabilen toksik kimyasal madde ya da öncülleridir. 4/27/2017

KİMYASAL SİLAH Sınıflandırma: 1. Sinir ajanları (Tabun, Sarin, Soman, Vx) 2. Yakıcı ajanlar (Mustard, Azotlu Mustard, Lewisit) 3. Akciğer irritanları (Fosgen, Difosgen, Klorpikrin) 4. Sistemik toksinler ( AC,CK,Arsenik) 4/27/2017

KİMYASAL ATAK İŞARETLERİ - Beklenmedik ölü ve yaralı kitlesi, - Çok sayıda insanda benzer şekilde vezikül, lezyon ve döküntülerin görülmesi, - Bulantı, kusma ve solunum zorluğu gibi şikayetlerde yoğunlaşma, - Olay yerinde spreyleme fonksiyonlu aletlerin tespiti, - Olay yerinde farklı bir koku. 4/27/2017

KİMYASAL AJANIN KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER - Ajanın tipi - Ortam sıcaklığı - İklim özellikleri - Rüzgar - Nem ve yağmur - Kontamine alanın coğrafik yapısı ve toprak özelliği 4/27/2017

KİMYASAL SAVAŞ AJANLARINDA OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER - Toksisitesi yüksek, renksiz, kokusuz ve havadan ağır olmalı - Su, hava ve diğer dış faktörlere karşı dayanıklı olmalı - Koruyucu maskeler tarafından kolaylıkla tutulmamalı - Üretimi ve depolanması kolay ve ucuz olmalı - Kullanıcı tarafın elinde antidot bulunmalı 4/27/2017

KİMYASAL SİLAHLARIN UZUN SÜRELİ ETKİLERİ Kronik hastalıklar Karsinojenez ve mutajenez İnfeksiyon hastalıkları Ekolojik etkiler. 4/27/2017

KİMYASAL SİLAHLAR SÖZLEŞMESİ Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons CONVENTION ON THE PROHIBITION OF THE DEVELOPMENT, PRODUCTION, STOCKPILING AND USE OF CHEMICAL WEAPONS AND ON THEIR DESTRUCTION Onaylamayan ülkeler İsrail, Myanmar, Angola, Mısır, Güney Sudan, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti (Kuzey Kore) Türkiye 14 Ocak 1993 yılında imzaladı 06 Haziran 1997 yılında yürürlüğe koydu 4/27/2017

Sinirsel uyarı iletimini bozan öldürücü kimyasal ajanlar (NATO) SİNİR AJANLARI Tanım Kolinesteraz (ChE) enzimlerini geri dönüşümsüz olarak inhibe eden organofosforlu bileşikler. Sinirsel uyarı iletimini bozan öldürücü kimyasal ajanlar (NATO) 4/27/2017

Tetraetilpirofosfat (TEPP) (İlk ChE inhibitörü) 1854 SİNİR AJANLARI Tarihçe Tetraetilpirofosfat (TEPP) (İlk ChE inhibitörü) 1854 Tabun (Schrader, Almanya) 1936 Sarin (Schrader, Almanya) 1937 Silah olarak çok miktarda üretim (Almanya) 1942 Sarin saldırısı (Matsumoto Japonya) 1994 Sarin saldırısı (Tokyo metrosu) 1995 4/27/2017

SİNİR AJANLARI TOKSİSİTE LCt50 İnhalasyon mg·min/m³   LCt50 İnhalasyon mg·min/m³ LD50 Cilt mg/70 kg-Kişi Tabun 400 1000 Sarin 100 1700 Soman 50-70 50 VX 10-50 6-10 4/27/2017

SİNİR AJANLARI SARİN Moleküler Yapı TABUN SOMAN VX 4/27/2017

SİNİR AJANLARI Maruziyet Yolu Solunum sistemi Cilt Sindirim sistemi Göz 4/27/2017

SİNİR AJANLARI Genel Özellikleri: G ve V ajanları olarak sınıflandırılıp, kimyasal yapı itibariyle organofosforlu insektisitlere benzerler. G ajanları (Tabun, Sarin, Soman) kalıcı olmayan, V ajanları ise daha stabil bir karakter gösterirler. Normal kumaştan ve cerrahi eldivenden kolaylıkla penetre olurken, butil kauçuk gibi maddeler bunlara dirençlidir. V ajanlarının deriden penetrasyonları daha hızlıdır ve daha toksiktir. G ajanlarının hepsi meyvemsi bir koku verirken, V ajanları çürük balık kokusuna benzer kötü bir kokuya sahiptir. Kolinerjik Kavşaklarda Asetilkolinesteraz enziminin fonksiyonunu bozarak etki eder. 4/27/2017

Asetilkolinin (ACh) yıkılamaması ve aşırı birikimi SİNİR AJANLARI Etki Mekanizması Kolinerjik kavşaklarda asetilkolinesterazın (AChE) geri dönüşsüz inhibisyonu Asetilkolinin (ACh) yıkılamaması ve aşırı birikimi 4/27/2017

Asetilkolin: Kolin+Asetik Asit 4/27/2017

4/27/2017

Asetilkolinesteraz (AChE) -Doku asetilkolinesterazı -Eritrosit asetilkolinesterazı (Sinir Ajanı Maruziyetinde % 30-70 inhibisyon) Bütirilkolinesteraz (Serum Kolinestreazı) (BuChE) 4/27/2017 4/27/2017 41

ASETİLKOLİNESTERAZ ASETİLKOLİN YIKIMI Asetilkolin kolin asetat hidroliz + AChE

AChE İNHİBİSYONU 4/27/2017

SİNİR AJANLARI-AChE Etki mekanizması AChE ACh Sinir Ajanı

SİNİR AJANLARI-AChE AChE ESKİMESİ Bir alkil grubunun yerine hidroksil

SİNİR AJANLARI-AChE-OKSİM AChE REAKTİVASYONU

SİNİR AJANI MARUZİYETİ KLİNİK TABLOLAR Akut İntoksikasyon İntermediate sendrom (1-4 gün sonra) Uzamış AChE inhibisyonu Solunum kasları paralizisi Motor sinir paralizisi Proksimal kas paralizisi Gecikmiş tip polinöropati (7-14 sonra) Nöropati target esteraz (NTE) inhibisyonu Distal kaslarda güçsüzlük Fizyopatoli belirsiz 4/27/2017

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ BELİRTİLER Nikotinik belirtiler Muskarinik belirtiler SSS’e ait belirtiler 4/27/2017 48

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ NİKOTİNİK BELİRTİLER Fasikülasyonlar Kas seyirmeleri Kas zayıflığı ve gevşek (flask) paralizi 4/27/2017 49

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ MUSKARİNİK BELİRTİLER Tükrük, ter, lakrimal ve bronşiyal bezlerin aşırı sekresyonu, Miyozis, Bronkokonstriksiyon, solunum sıkıntısı Bulantı, kusma, diyare, karın ağrıları, Vazodilatasyon Peristaltizm artışı 4/27/2017 50

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ SSS BELİRTİLERİ İrritabilite, sinirlilik Baş dönmesi, yorgunluk, letarji Depresyon, konvülsiyon Solunum depresyonu Koma 4/27/2017 51

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ TEDAVİ Solunum desteği Dekontaminasyon Antidot tedavisi Destek tedavisi 4/27/2017 52

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ Solunum Desteği Aspirasyon Oksijen Ventilasyon 4/27/2017 53

Dekontaminasyon (Temizleme) AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ Dekontaminasyon (Temizleme) Islak Su Sabun Sodyum hipoklorür (%0.5) Kuru Aliminyum silikat Magnezyum silikat Kil Reçineler 4/27/2017 54

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ DESTEK TEDAVİSİ Dolaşım desteği Asit-baz dengesi Elektrolit ve sıvı desteği 4/27/2017 55

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ ANTİDOT TEDAVİSİ Atropin Oksimler Diazepam 4/27/2017 56

AKUT SİNİR AJANI MARUZİYETİ ATROPİN Başlangıç dozu Erişkin: 2-6 mg Çocuk:0.15 mg/kg İdame dozu (5-30 dk tekrar) Erişkin: 1-2 mg Çocuk: 0.15 mg/kg Uygulama yolu kasiçi/damariçi 4/27/2017 57

Oksim; RHC=N-OH yapısında olan organik bileşiklerin genel adıdır. OKSİM TEDAVİSİ Oksim; RHC=N-OH yapısında olan organik bileşiklerin genel adıdır. Oksim anyonunun bir pridinyum halkasına bağlanması ile meydana gelir. 4/27/2017

OKSİM TEDAVİSİ 4/27/2017

OKSİM TEDAVİSİ Pralidoksim klorür 15-25 mg/kg, İ.V. infüzyon ile uygulanır. Obidoksim 250 mg bolus, 750 mg/24 saat İ.V. infüzyon ile uygulanır. Otoenjektörlerin içinde ya 600 mg pralidoksim ya da 220 mg obidoksim tek başına ya da 2 mg atropin ile birlikte kombine bir şekilde bulunmaktadır 4/27/2017

DİAZEPAM TEDAVİSİ - Sinir ajanlarının neden olduğu konvülsif aktiviteyi ve buna bağlı beyin hasarını azaltmak için kullanılır. - Erişkinlerde yavaş bir şekilde 10-20 mg (i.v.), çocuklarda 300-400 mikrogram/kg (i.v.) dozları tercih edilir 4/27/2017

SİNİR AJANLARI ACİL ANTİDOT UYGULAMAYI GEREKTİREN BELİRTİLER Göz yaşarması ile birlikte görme bulanıklığı Frontal bölgede göz diplerinde ağrı Göğüste bası hissi (sıkışma), öksürük Salivasyon artışı 4/27/2017

SİNİR AJANLARI ATROPİNİZASYON KRİTERLERİ - Ağız kuruluğu - Akciğerde rallerin tamamen ortadan kalkması 4/27/2017

Kükürtlü Mustard Azotlu Mustard Lewisit (arsenikli vezikan) YAKICI AJANLAR Kükürtlü Mustard Azotlu Mustard Lewisit (arsenikli vezikan) 4/27/2017

MUSTARD HN1 (bis(2-kloroetil) etilamin) HN2(bis(2-kloroetil) metilamin) HN3 (tris(2-kloroetil) amin) Bis(2-kloroetil) sulfür (HD) 4/27/2017

YAKICI AJANLAR Mustard GENEL ÖZELLİKLER Sıvı ve uçuculuğu fazladır. Soğuk iklimlerde stabilitesi uzundur. Hardal, turp, sarmısak benzeri bir kokuya sahiptir. Sitostatik, mutajenik ve sitotoksiktir. Üretimi kolay ve ucuzdur Hızlı ve irreversibl etki yapar semptomların uzun süreli ve komplikedir Spesifik antidotu yoktur GENEL ÖZELLİKLER 4/27/2017

MUSTARD Görünüm Yağlı yapıda sıvı, açık sarıdan koyu kahverengiye kadar değişebilir Koku Hardal, sarımsak ve soğan Moleküler Ağırlık 159.08 Sıvı yoğunluğu 1.27 Donma noktası 13◦0C–14◦0C Kaynama noktası 215◦0C –2170C Uçuculuk (mg/m3, 20◦0C) 610 Çözünürlük Suda az, organik çözücülerde çok 4/27/2017

YAKICI AJANLAR Mustard Etki Mekanizması-I Sülfonyum İyonu DNA, RNA, protein ve lipitlerdeki hidrojen (-H), tiyol (-SH), alkol (-OH), amin (-NH2) yapıları ile reaksiyona girer Sülfonyum İyonu 4/27/2017

YAKICI AJANLAR Mustard Etki Mekanizması-II DNA Alkilasyonu: tek ve çift zincir kırıkları, Protein sentezinde bozulma, PARP aktivasyonu, apopitoz veya nekroz, doku hasarı Protein Alkilasyonu: enzim inhibisyonu, metabolik süreçlerde bozulma, membran hasar, doku hasarı Lipit Alkilasyonu: membran hasarı, nekroz, doku hasarı Oksidatif stres: ROS, RNS oluşumu, membran hasarı, DNA hasarı, apopitoz veya nekroz, doku hasarı 4/27/2017

MUSTARD DAĞILIM VE METABOLİZMA Sistemik etkilidir Solunum sistemi, göz ve ciltte en ağır hasara yol açar Giriş bölgesinde birkaç dakika içinde genel dolaşıma geçer Karaciğer, adipoz doku ve böbrekte konsantre olur Cilt maruziyetinde bir kısmı ciltte kalır Alınan dozun %50-80’i 72 saat içinde idrarla atılır DNA, RNA, Protein eklentileri (Adduct) oluşturur Hemoglobin ve albümine eklenerek uzun süre genel dolaşımda kalır. Serbest yıkım ürünleri idrarla hızla atılır. 4/27/2017

YAKICI AJANLAR -Mustard- KLİNİK TABLO Göz : fotofobi, bleferospazm, konjuktivit ve korneal lezyonlar Deri : eritem, yanık, veziküller ve nekroz Solunum Sist. : irritasyon, konjesyon, akciğer ödemi, asfiksi, bakteriyel enfeksiyon Solunum yollarında psödo membranlar oluşturur GIS : bulantı, kusma, diare K.iliği: pansitopeni KLİNİK TABLO 4/27/2017

MUSTARD 4/27/2017

YAKICI AJANLAR Mustard TEDAVİ Spesifik antidotu yoktur Destek tedavisi esastır. İvedi hızlı dekontaminasyon sonrası semptomatik tedavi yapılır. Sabun, alkollü sabun ve sıvı sabun, sodyum hipoklorür ve kloraminler dekontaminasyonda kullanılır Cilt, göz ve solunum sistemi hasarı agresif müdahale gerektirir. Pansitopeni sonrası, kanama diyatezine, enfeksiyonlara, anemiye yönelik destek tedavisi yapılır . 4/27/2017

IYAKICI AJANLAR -Lewisit- BELİRTİLER Gözlerde aniden bıçak gibi saplanan bir ağrı ve bleferospazm Cilt ve solunum bölgesinde yakıcı bir ağrı Hemoliz ve şiddetli vakalarda sarılık Hipotansiyon, Bulantı, kusma, anoreksi, diyare, Kas kramplarına kadar giden güçsüzlük, Susama ve hipotermi 4/27/2017

YAKICI AJANLAR -Lewisit- Temel tedavi yaklaşımı hızlı dekontaminasyon Dimerkaprol (BAL), Sıvı desteği, Kan transfüzyonu Ağrı kontrolü için morfin Korneal erozyonda atropin sülfat merhemi TEDAVİ 4/27/2017

AKCİĞER İRRİTANLARI (BOĞUCU GAZLAR) Fosgen (CG), Klor (CL) Klorpikrin (PS)

FOSGEN Etki Mekanizması Terminal bronşiollerde ve alveolar membranlarda yapısal bütünlük bozulur Kapiller-alveolar duvarın geçirgenliği artar Alveoller içine plazma sızar Pulmoner ödem

FOSGEN Semptom ve Bulgular Göz yaşarması, boğaz ağrısı Göğüste sıkışma, bulantı, kusma ve baş ağrısı Dispne, masif pulmoner ödem Hipotansiyon, bronkospazm Sağ ventrikül yetmezliği, siyanoz ve şok Semptom ve Bulgular

FOSGEN Tedavi ABC Mutlak istirahat Aspirasyon Bronkospazmın tedavisi: Beta agonistler Teofilin Steroid Oksijen Destekleyici tedavi

- Hidrojen Siyanür (HCN) - Siyanojen Klorür SİSTEMİK ZEHİRLER - Hidrojen Siyanür (HCN) - Siyanojen Klorür 4/27/2017

-Hidrojen Siyanür (HCN)- SİSTEMİK ZEHİRLER -Hidrojen Siyanür (HCN)- GENEL ÖZELLİKLER - Renksiz, çok uçucu, acı badem kokusundadır - Maskelerin aktif karbonları ile zayıf olarak tutulurlar. - Toksik belirtiler daha çok Merkezi Sinir Sistemi kaynaklıdır 4/27/2017

-Hidrojen Siyanür (HCN)- SİSTEMİK ZEHİRLER -Hidrojen Siyanür (HCN)- Etki mekanizması Mitokondride sitokrom oksidaz hemoproteinine bağlanma (Fe3+) Sitokrom a-a3 arasında elektron transportunun engellenmesi Oksidatif fosforilasyonun engellenmesi Anaerobik solunumla ATP üretimi Laktik asidoz oluşumu 4/27/2017

-Hidrojen Siyanür (HCN)- SİSTEMİK ZEHİRLER -Hidrojen Siyanür (HCN)- BELİRTİLER - Solunum derinliğinde artma, 20-30 saniye sonra şiddetli konvülsiyonlar - Birkaç dakika içerisinde solunum arresti ve kardiyak yetmezlik - Bacaklarda güçsüzlük, kusma ve başağrısı - Kan gazlarında arteriyovenöz oksijen saturasyonu farkı azalır 4/27/2017

SOLUNUMSAL SİYANÜR MARUZİYETİ konvülziyonlar İnhalasyon hiperpne Bilinç kaybı apne Kalp durması ölün 15 sn 30 sn 3-5 dk 5-8 dk 60 sn Lets take a look at the progression of symptoms for someone who has inhaled cyanide. You can see that the victim will die within eight minutes without treatment. The rapid breathing is quickly followed by loss of consciousness. Breathing stops after five minutes and the heart ceases to function from five to eight minutes.

ANTİDOT UYGULAMASI K.ciğer tiyosülfat tiyosiyanat idrar nitrit HbO2 CN- tiyosülfat rodenaz idrar K.ciğer metHb (Fe3+) HbO2 (Fe2+) nitrit cyt a3 Here is a quick review of the entire antidote process. In step one, a nitrite is given to transform hemoglobin into methemoglobin. This pulls some of the cyanide away from the cytochrome oxidase. Step two shows the work of rhodanese, assisted by the introduction of the sulfur donor thiosulfate, in metabolizing free cyanide. Thiocyanate is formed which is excreted in the urine.

-Hidrojen Siyanür (HCN)- SİSTEMİK ZEHİRLER -Hidrojen Siyanür (HCN)- TEDAVİ Yaralının ortamdan uzaklaştırılması Dekontaminasyon Gastrik lavaj Spesifik antidot uygulaması : amil nitrit + Sodyum nitrit (300 mg)+ Sodyum tiyosülfat (12,5 gr) 4-Dimetilaminofenol hidroklorid (4-DMAP) Dikobalt edetat (Şelatör) Hidrokskabalamin (B12a) %100 oksijen verilir Metabolik asidoz kontrolü 4/27/2017

GRİ BÖLGE Kapasite Bozucu Ajanlar Kargaşa Kontrol Ajanları Depresan ajanlar (3-Kinüklidinil Benzilat (BZ) Stimulanlar (D-Liserjik asit dietilamid (LSD)) Kargaşa Kontrol Ajanları Bitki öldürücü Ajanlar 4/27/2017

KARGAŞA KONTROL AJANLARI Kullanıldıklarında hızlı, fakat geçici kapasite kaybına neden olan çok düşük toksisiteye sahip irritanlardır. Göz Yaşartıcı Ajanlar - Kloroasetofenon (CN), - Klorobenziliden malononitril (CS) - Oleoresin capsicum (OC) (Kapsaisin ) - DM (ADAMSİT- difenilaminokloroarsin)

OLEORESN CAPSİCUM (OC) Kokusuz, kristal yapıdadır. Taşıyıcı gaz olarak genelde izopropil alkol kullanılır TRPV1 adlı reseptör üzerinden etki yapar Maruziyette, dokulardan Substans P, nörokinin-A gibi maddeler de salınır. İnsanda oral LD50 0,5-5,0 g/kg arasındadır. Kapsaisin

OLEORESN CAPSİCUM (OC) KLİNİK TABLO SOLUNUM SİSTEMİ: Solunum sıkıntısı, nazal irrritasyon, mukozalarda irritasyona bağlı yanma ve batma hissi, öksürük, hapşırık, aşırı mukus üretimi, bronkokonstrüksiyon, ağrı, pulmoner ödem GÖZ: irrritasyon, yanma ve batma hissi, kızarma, bleforospazm, gözyaşarması, konjuktival inflamasyon ve ödem CİLT: irrritasyon, yanma hissi, ağrı, eritem, ödem, yüksek dozda vezikül oluşumu, inflamasyon, alerjik dermatit

OLEORESN CAPSİCUM (OC) TEDAVİ Maruziyet bölgesin terk Kıyafetlerin çıkarılması Dekontaminasyon: Ilık su ve sabun, bikarbonat solüsyonları, bebek şampuanları, soğuk süt CİLT: Rahatlatıcı kalamin gibi solüsyonlar, topikal steroidler, gümüş nitrat solüsyonu/kremi, blisterlere 2. derece yanık tedavisi uygulanmalıdır. GÖZ: irrritasyon, topikal ağrı kesici ya da anestezilker, topikal steroidler, korneal ödem takibi SOLUNUM SİSTEMİ: Ağır vakalsrda sistemin aminofilin ve steroidler, oksijen desteği, genel takip

BİTKİ ÖLDÜRÜCÜ AJANLAR - 2,4D ( 2,4- Diklorofenoksiasetik asit) - 2,4,5-T (2,4,5-Triklorofenoksiasetik asit) - Kakodilik asit (Dimetil arsenik asit) - Pikloram - Bromasil

KİMYASAL AJAN SALDIRISINA KARŞI BULUNDURULMASI GEREKEN TIBBİ ARAÇ, GEREÇ VE İLAÇLAR - Pridostigmin tablet, atropin ve oksim ampulleri - Dimerkaprol ampul, merhem ve pomadı - Nitrit preperatları - 4-DMAP ampul ve Na tiyosülfat ampul - Dekontaminasyon seti - Koruyucu giysi ve maske 4/27/2017

KİMYASAL SALDIRIDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR - Kaynağı bilinmeyen bir sis veya duman mevcut olduğunda şüpheli bir koku veya sıvı tesbit edildiğinde, - Sebebi bilinmeyen burun akması, göz yaşarması ve nefes almada güçlük hissetmede derhal nefes almayı kesin ve maskenizi takınız. 4/27/2017

KİMYASAL SALDIRIDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR - Gerekli olduğundan emin olmadıkça otoenjektörü uygulamayın. - Bulunduğunuz bölgenin artık tehlikeli olmadığı tesbit edilip, maskenizi çıkarmanız söylenene kadar maskenizi takmaya devam edin. - Kimyasal maddelerden arınma (=Dekontaminasyon) işlemine çok önem verin ve dikkatle uygulayın. 4/27/2017

E-mail: hyaren@gata.edu.tr Tel: +90 312 3043375 GSM: +90 535 2938889 E-mail: hyaren@gata.edu.tr TEŞEKKÜRLER ? 4/27/2017