Aile İçi Şiddetin Mağdurlar Üzerindeki Etkileri Türkiye Adalet Akademisi Nurdan IRMAK Uzm. Psikolog

Kadınlar neden yaşadıklarını anlatmakta güçlük çeker?

 Kimsenin kendisine inanmayacağını ya da inansa bile bunu önemsemeyeceğini düşünüyor  Yaşadığı şiddeti anlatmasının bir sonuç vermeyeceğine  Ya da kendisinin suçlanacağına inanıyor  Yaşadığı şiddeti kendi başına halletmesi gerektiğine inanıyor  Şiddeti hak ettiğine, kocasının istediği gibi davranırsa şiddet yaşamayacağına inanıyor  Yaşadığı şiddetten ötürü utanıyor

 Yaşadığı şeyin şiddet olduğunu düşünmüyor  Kocasının anlattıklarını duymasından ve daha çok şiddete maruz kalmaktan korkuyor  Eşinin mesleği veya statüsünün yüksek oluşu nedeniyle şiddetle mücadele etmesinin yersiz olacağını, çünkü sonuç alamayacağını düşünüyor  Kocasının şiddet davranışını tekrarlamayacağına inanıyor

Şiddetin döngüsü Şiddet Balayı Gerginlik

 Kadın kocasının gergin olduğunun farkındadır.  Küçük konular bile problem olur.  Kadın durumu kontrol edebileceğini ve kontrol etmesi gerektiğini hisseder.  Kadın kocasının öfkesini görmezden gelir.

 İkinci aşamaya kadar kadın bu durumun üstesinden geleceğine ve durumu kontrol edebileceğine inanır.  Çeşitli bahanelerle ortaya çıkan her bir olay sonrasında öfke artar.  Kocasının patlamasını engellemek için kadın kendini hep geri çeker.  Gerginlik gittikçe tırmanır.

 Bu aşama sonunda kadın çoğunlukla durumunun ciddiyetini görmezden gelir.  Kadın kendini korumaya ve kocanı sakinleştirmeye çalışır.

Şiddet  Bu aşamada kocası öfkesini kontrol etmek istemez «uygulanan şiddetin seviyesinde ve biçiminde bir kontrol inisiyatifi vardır»  Genellikle kadını yaralamak istemez, sadece ona “dersini vermek” ister.  Bu çoğunlukla birkaç saat süren en kısa aşamadır.  Kadına şiddet uygular.

Balayı  Kocası özür diler ve yaptıklarını telafi etmeye çalışır.  Karısının evden ayrılmasından korkar.  Cana yakındır ve işbirliğine yatkındır.  Kocası kendini kontrol edeceğine inanır, asla tekrarlamayacağını söyler.

 Kadını ve kadına destek olan herkesi ikna eder.  Sadık erkeği oynar ve kadının üstüne düşer.  Kadın tüm bunlara inanmak ister.  Kocasının şiddetin sorumlusu olduğu fikri kaybolmuştur.  Kadına hediyeler alır, kadının daha önce umursamadığı isteklerini gerçekleştirir.

Kadınlar neden şiddet ortamından uzaklaşamaz?

 Çocukları düşünerek bu kararın sorumluluğunu alamıyor  Her şeye rağmen ilişkisini sürdürmek istiyor  Kocasının iyi özelliklerini dikkate alarak şiddet davranışlarını önemsemiyor  Ailesine, evine, ilişkisine “sadakat” duyuyor  Yalnız kalacağını, kimsenin kendini desteklemeyeceğini düşünüyor  Ekonomik açıdan kocasına bağımlı olduğu için hayatını tek başına sürdüremeyeceğine inanıyor

 Çocuklarını kaybedeceğinden korkuyor  Kocasının intihar edeceği, kendine, çocuklarına ya da ailesine zarar vereceği/öldüreceği tehdidinin gerçekleşmesinden korkuyor  Yakınlarına güvenmiyor  ‘Boşanmış kadın’ etiketinden korkuyor  Çevresinin telkinlerinden etkileniyorlar

Kadınlar ne zaman şiddet ortamından uzaklaşır?

 Gidebileceği bir yer olduğunda,  Kocası çocuklara zarar verdiğinde, hayatı tehlikeye girdiğinde  Şiddet dayanılamayacak boyutlara ulaştığında,  Aile, arkadaş ya da diğer insanlar ne olduğunun farkına vardığında ve müdahale ettiğinde  Çocuklar evde kalmak istemediklerini söylediğinde,  Destek alabileceğine inandığında

ETKİLER???

Utanma Suçluluk Yalnızlık Yetersizlik hissi Düşük Özgüven Kendinden memnuniyetsizlik Değersizlik hissi Şiddeti önemsememe Başarısızlık hissi Konsantrasyon güçlüğü

Bedensel rahatsızlıklar Yeme-Uyku bozuklukları Alkol-Madde bağımlılığı Açıklanamayan kronik yorgunluk TSSB Depresyon Özkıyım eğilimi Cinsel sorunlar Anksiyete

AİLE İÇİ ŞİDDET FAİLLERİNİN ÖZELLİKLERİ ???

 Çoğunlukla itme, tutma, engelleme ve bir şeyler fırlatma gibi fiilleri,  Cinsel şiddeti,  Ekonomik şiddeti  Çocuklara yönelik ihmal davranışını,  Fiziksel olmayan şiddet davranışlarını aile içi şiddet olarak görmezler.

Küçümseme/küçültme Fail istismarının çeşitli yönlerini önemsemez veya bununla yüzleşmez (bölmelere ayırır veya görmezden gelir) kapsamını, sıklığını, ciddiyetini, etkisini ve sonuçlarını küçümser. Tamamen inkâr  Fail istismarı tamamen inkâr eder, böyle bir şeyin olmadığını söyler.

Unutma, karartma ve bilmeme  «Her şey bir anda oldu”, «Gerçekten hatırlayamıyorum” veya “Ne hakkında tartıştığımızı bilmiyorum” Normalleştirme  Uyguladığı şiddeti sanki bu önemli bir şey değilmiş gibi sunar; “sadece bir kez” gibi ifadeler kullanır ve bir dizi şiddet eylemini “kavga ettik” ile ifade ettiği duruma indirger.

Davranışının başkaları üzerindeki etkisini inkâr ve küçümseme  Eğer faillere eşlerinin veya eski eşlerinin onlarla olan ilişkisi ile ilgili olmayan bir özelliğini söylemeleri istenirse, zorlanıyor ve eş ve anne olma dışında bir şey söyleyemiyorlar. Çocuklar üzerindeki etkinin inkârı  Bir fail sistematik olarak yıllarca çocuklarının annesine şiddet uyguladığında bile halen kendisinin iyi bir baba olduğunu iddia ediyorlar

Sorumluluğun inkârı Fail eylemleri üzerindeki kontrolünü inkâr ediyor, kontrolü kendisinin dışında, başka bir yere koyuyor Eşi suçlama  Eş veya şiddete uğrayan kadının eylemleri veya eylemsizlikleri çoğunlukla şiddetin nedeni veya tetikleyicisi olarak görüyor “ Beni kışkırtıyor”, “Benim kim olduğumu biliyor”, “O x’i yapmasaydı ben de y’yi yapmazdım”, “Hiç durmadan (dırdır) yapıyor”

Madde kullanımı suiistimali  Alkol hem sorumluluğun inkârı için hazır bir bahane sağlar hem de utangaçlığı yok eden bir etmen görevi görüyor Stres  Failler çoğunlukla eşlerine şiddetin gerekçesini açıklamaya şu gibi sözlerle başlıyor: “Eee, işyerinde gerçekten zor bir gün geçirmiştim” veya “Maddi sorunlarımız çoktu”.

Geçici veya uzun süreli psikolojik bozukluk Geçici psikolojik bozukluk  “Ben her zaman çabuk sinirlenirim” “Sadece bağırdım”, “öfkeden kudurdum”, “kendimi kaybettim”,.

Anlık Delilik”  Fail sorumluluğu inkâr biçiminde şiddet içeren veya istismar davranışı karakterin dışında ve kontrolsüz bir anlık delilik olarak görüyor. Hemen bütün faillerin eylemlerinin incelenmesi sonucunda; uygulanan şiddetin seviyesinde ve biçiminde bir kontrol olduğu ve nerede, kime, hangi koşullarda uygulanacağına dair açık seçimlerin söz konusu olduğu ortaya çıkar.

Hakkıymış gibi görme (erillik) Şiddeti kontrol amaçlı kullanılır.  Kadına yanlış yaptığı bir şeyden dolayı dersini vermek için  yapmak istemediği bir şeyi yapmaya zorlamak için  Yapmak istediği bir şeyi yapmasını engellemek (ayrılmasını engellemek)

Çocuklar

 Bedenden memnuniyetsizlik,  Düşük benlik saygısı, kendine güvensizlik  Aşırı pasif  İletişim sorunları  Uyum sorunları

 Yoğun değersizlik duyguları  Depresyon, anksiyete  Düşük akademik başarı  Antisosyal özellikler, yıkıcı davranışlar -Kişilik bozuklukları  Suça yönelme  İntihar eğilimi

Şiddetinin önlenmesi Birincil koruma: Şiddetin daha ortaya çıkmadan önlenmesi İkincil koruma: Şiddetin ortaya çıktıktan sonra erken tanısının yapılması ve gerekli müdahalelerle etkilerinin ve tekrarının önlenmesi, Üçüncül koruma: Uzun süreli şiddete maruz kalanların ve şiddet uygulayanların rehabilitasyonu sürekli izlem ve destek(denet)lenmesi [WHO, 2002].

Öfke Kontrol Eğitim Programı Şiddetin sosyal ilişkilere ve bireyin yaşamına olumsuz etkisine ilişkin farkındalık geliştirmeye; bilişsel davranışçı yaklaşım ile toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin ayrımcılık, damgalanma ve fiziksel, duygusal, cinsel, ekonomik vb. şiddet biçimlerine neden olduğuna dair bilinç yükseltmeyi amaçlayan toplumsal cinsiyet temelli bakış üzerine şekillenmiştir.

İÇERİK  Şiddet davranışını tanımlama,  Mola verme stratejisini öğrenme,  Erken uyarı sinyallerini fark etme,  Şiddetin kadın üzerindeki kısa ve uzun vadeli etkileri üzerinde farkındalık geliştirme,  Şiddetin çocuklar üzerindeki kısa ve uzun vadeli etkileri üzerinde çalışma,  Acil baş etme stratejisini öğrenme,  Erkek olmayı öğrenme,  Güç ve kontrol davranışları ilişkilerine nasıl yansıdığını anlama,  Duyguları fark etme,  Kızgınlık ve kıskançlık duygularının davranışlarına etkisini fark etme,

Sonuçlar Üzerine  Bağırmadan konuşmayı öğrendim,  Haklı haksız kendimi karşıdakinin yerine koyarak sorunları çözmek gerektiğini öğrendim,  Küfürün şiddet olduğunu öğrendim,  Sakin olmak gerektiğini anladım,  Kendimi ifade etme şansım oldu,  Hareketlerimi sınırlamam gerektiğini öğrendim,  Bu eğitimi başka erkeklerinde almasını isterim,  Ani çıkışlarımı engelledim,  Gergin ve sıkıntılı anlarda ortamdan uzaklaşmayı öğrendim,  Bir yol bulmayı öğrendim,  Çevremdeki erkeleri şiddet yapmamaları konusunda uyarmaya başladım,

Değiştirme Bilinçlenme Yüzleşme Farkındalık

Teşekkürler…