KAYNAŞTIRMA YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr

KAYNAŞTIRMA YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI Kaynaştırma yoluyla eğitim, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin özel olarak yetişmiş elemanların özel destekleriyle, yetersizliği olmayan akranlarının eğitimlerini sürdürdüğü okullarda aynı sınıfta ya da özel eğitim sınıflarında eğitimlerini sürdürmesidir. Engellilerin eğitiminde bütünleştirmeyi amaçlayan bu uygulama, engelli kişinin yetersizliğinin tanılanmasından sonra, gelişimini en üst düzeye çıkaracak ve gereksinimlerinin en uygun şekilde karşılanacağı bir düzenlemedir.

HUKUKİ DAYANAKLAR Türkiye Cumhuriyeti Anayasası MADDE 42. Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. 1739 Numaralı Milli Eğitim Temel Kanunu MADDE 8- Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.

5378 Numaralı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun MADDE 15. Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim alması engellenemez. Özürlü çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanır.

573 Numaralı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname MADDE 12. Özel eğitim gerektiren bireylerin eğitimleri, hazırlanan bireysel eğitim planları doğrultusunda akranları ile birlikte her tür ve kademedeki okul ve kurumlarda uygun yöntem ve teknikler kullanılarak sürdürülür.

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği MADDE 23. Kaynaştırma yoluyla eğitim; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim hizmetleri de sağlanarak yetersizliği olmayan akranları ile birlikte resmî ve özel; okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim uygulamalarıdır.

Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar Kaynaştırma uygulamaları ilköğretim programlarını uygulayan özel eğitim okul ve kurumlarında; yetersizliği olmayan öğrencilerin, yetersizliği olan öğrencilerle aynı sınıfta eğitim görmeleri yoluyla ya da yetersizliği olmayan öğrenciler için bu okul ve kurumların bünyesinde ayrı sınıf açılması şeklinde de uygulanabilir. Eğitim hizmetleri, bireylerin eğitim performansına ve öncelikli ihtiyaçlarına göre planlanır.

Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrenciler, yetersizliği olmayan akranlarıyla aynı sınıfta eğitim görmeleri hâlinde kayıtlı bulundukları okulda uygulanan eğitim programını; özel eğitim sınıflarında ise sınıfın türüne göre eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin takip ettikleri programlar temel alınarak eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda BEP hazırlanır.

Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda öğrencinin yetersizliğine uygun fiziksel, sosyal, psikolojik ortam düzenlemeleri yapılır. Bu okul ve kurumlarda öğrenciye verilen eğitim hizmetlerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi amacıyla özel araç-gereç ile eğitim materyalleri sağlanır ve destek eğitim odası açılır.

Okul ve kurumlarda, kaynaştırma yoluyla eğitim alacak bireylerin bir sınıfta en fazla iki birey olacak şekilde eşit olarak dağılımı sağlanır.

Özel eğitim okul ve kurumlarına devam eden öğrencilerin kaynaştırma uygulamaları kapsamında, yetersizliği olmayan akranlarının devam ettiği okul ve kurumlarda bazı derslere ve sosyal etkinliklere katılması için gerekli tedbirler alınır. Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin yetersizlik türü, eğitim performansı ve ihtiyacına göre; araç-gereç, eğitim materyalleri, öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirmede gerekli tedbirler alınarak düzenlemeler yapılır.

Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden bireylerin bulunduğu sınıflarda sınıf mevcutları; okul öncesi eğitim kurumlarında özel eğitime ihtiyacı olan iki bireyin bulunduğu sınıflarda 10, bir bireyin bulunduğu sınıflarda 20 öğrenciyi geçmeyecek şekilde düzenlenir. Diğer kademelerdeki eğitim kurumlarında ise sınıf mevcutları; özel eğitime ihtiyacı olan iki bireyin bulunduğu sınıflarda 25, bir bireyin bulunduğu sınıflarda 35 öğrenciyi geçmeyecek şekilde düzenlenir.

Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamalarında Başarının Değerlendirilmesi Öğrencilerin başarılarının değerlendirmesinde kullanılacak yöntem, teknik, ölçme araçları ve değerlendirme süresi, değerlendirme zamanı, değerlendirme aralıkları, değerlendirmeden sorumlu kişiler ve değerlendirmenin yapılacağı ortam, BEP geliştirme biriminin görüş ve önerileri doğrultusunda belirlenir.

Yazma güçlüğü olan öğrenciler ve özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmesi sözlü, sözlü ifadede güçlük yaşayan öğrencilerin değerlendirilmesi ise yazılı olarak yapılır. Yazılı ve sözlü ifade etme becerilerinde yetersizliği olan bireyler ise davranışlarının gözlemlenmesi yoluyla değerlendirilir.

Yazılı sınavlar öğrencilerin yetersizlik türüne, eğitim performanslarına ve gelişim özelliklerine göre çeşitlendirilir. Sınavlar kısa cevaplı ve az sorulu olarak düzenlenir. Öğrenciler, yetersizliklerinden kaynaklanan güçlüklerini gidermek amacıyla sınavlarda uygun araç-gereç, cihaz ve yöntemlerden yararlandırılır. İhtiyacı olan bireyler için yazılı sınavlarda refakat etmek üzere bir öğretmen görevlendirilir.

Görme yetersizliği olan öğrencilerin yazılı sınavlarda Braille yazı olarak verdiği cevaplar sınavdan hemen sonra öğretmenin öğrenciye okutmasıyla değerlendirilir. Bu öğrenciler, çizimli ve şekilli sorulardan muaf tutulurlar. Az gören öğrenciler için sınav soruları kalın ve büyük puntolu hazırlanır. İşitme yetersizliği olan öğrenciler ilköğretim ve ortaöğretimde, istekleri doğrultusunda yabancı dil programlarındaki bazı bilgi ve becerilerin öğretiminden veya dersin tamamından muaf tutulurlar.

Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler; dikkat, bellekte tutma ve hatırlama güçlükleri dikkate alınarak daha sık aralıklarla değerlendirilirler. Otistik bireyler ile duygusal ve davranış bozukluğu olan öğrencilerin değerlendirilmesi, iletişim özellikleri ile sosyal-duygusal hazır bulunuşlukları dikkate alınarak yapılır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin değerlendirilmesi, bu öğrencilerin özellikleri dikkate alınarak daha sık aralıklarla ve kısa süreli sınavlarla yapılır. Kas ve sinir sistemi bozukluklarına bağlı motor becerilerde yetersizliği olan öğrenciler motor beceri gerektiren derslerin uygulamalı bölümlerinden istekleri doğrultusunda muaf tutulurlar.

Kaynaştırma Yoluyla Eğitime Devam Eden Öğrencilere Diploma Düzenlenmesi İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin, “Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi” başlıklı 47. maddesinin (ç) bendinde; …“Kaynaştırma yolu ile eğitimlerine devam eden özel eğitim gerektiren öğrencilere, başarısızlıklarından dolayı sınıf tekrarı yaptırılmaz.”… denilmektedir.

Aynı Yönetmeliğin 32’nci maddesinin (h) bendinde ise; “Kaynaştırma yoluyla eğitim-öğretimlerine devam eden öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi tarafından bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlanır. Bu öğrenciler, programında yer alan amaçlara göre değerlendirilir.” denilmekte ve Aynı Yönetmeliğin “Diploma” başlıklı 54’üncü maddesinde ise, “İlköğretim okullarına devam ederek 8 inci sınıfı bitirenlere ilköğretim diploması verilir.” hükmü yer almaktadır.

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 24’üncü maddesinin birinci paragrafında; “Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde ilgili mevzuatın yanında aşağıdaki hususlar dikkate alınır.” denilmekte ve devamla (a) bendinde; "Bulunduğu okulun eğitim programını veya denkliği olan bir programı izleyen öğrencilerin başarıları, devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir. Ancak, değerlendirmelerde öğrencilerin BEP’leri dikkate alınır." denilmektedir.

Her iki Yönetmeliğin ilgili maddeleri birlikte değerlendirildiğinde Kaynaştırma yoluyla eğitime devam eden öğrencilerin değerlendirilmesinde uygulanacak yöntemler belirtilmiş, 8’inci sınıfı tamamlayanlara öğrenim belgesi (diploma) verilmesi konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Bu öğrencilere başka ad altında bir belge verilmesi de söz konusu değildir.

Bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programından farklı bir eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıfı öğrencileri “MADDE 27 – (1) Zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim programları veya bu programlara denkliği kabul edilen bir özel eğitim programını takip edemeyecek durumda olan bireyler için açılan özel eğitim sınıflarında eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesinde, aynı yetersizliği olan bireyler için açılan özel eğitim okul ve kurumlarının mevzuat hükümlerin yanı sıra aşağıdaki hususlar da dikkate alınır.” denilmektedir.

f) Özel eğitim sınıfını tamamlayan öğrencilere, takip ettikleri özel eğitim programını uygulayan özel eğitim okul veya kurumlarındaki programı tamamlayan öğrencilere verilen belge verilir. ÖRNEK: Orta ve ağır düzeydeki bireylere uygulanan eğitim programını tamamlayan 8. sınıf öğrencilerine “Eğitim ve Uygulama Okulu Diploması” veya Otistik Çocuklar Eğitim Programı uygulanan ve 8. sınıfı tamamlayan bireylere de “Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi Diploması” verilir.

ORTA ÖĞRETİM KURUMLARINDA KAYNAŞTIRMA YOLUYLA EĞİTİM Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 23’üncü maddesinde; “Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin yetersizlik türü, eğitim performansı ve ihtiyacına göre; araç-gereç, eğitim materyalleri, öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirmede gerekli tedbirler alınarak düzenlemeler yapılır.” denilmekte

24’üncü maddesinde ise; “Bulunduğu okulun eğitim programını veya denkliği olan bir programı izleyen öğrencilerin başarıları, devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınavlarla ilgili hükümlerine göre değerlendirilir. Ancak, değerlendirmelerde öğrencilerin BEP’leri dikkate alınır.” denilmektedir.

Ayrıca, Yönetmeliği’n Hüküm Bulunmayan Haller başlıklı 93’üncü maddesinde; “(1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hususlarda; 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 30/5/1997 tarihli ve 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak çıkarılan yönetmelik hükümleri ile ilgili diğer kanun ve yönetmelik hükümleri uygulanır.

(2) Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılan her tür ve kademedeki gündüzlü veya yatılı okul ve kurumlarda; eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili iş ve işlemlerde, okul ve kurumların özelliğine göre; bu Yönetmelik hükümleri ile Bakanlığın okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yaygın eğitim kurumlarıyla ilgili mevzuat hükümleri birlikte uygulanır.” denilmektedir.

Yönetmeliğin 69., 72, 73. ve 74. Maddelerinde BEP biriminin kimlerden oluşacağı ve nasıl çalışacağı ile ilgili hususlara yer verilmiştir. Yönetmeliğin bu hükümlerinden anlaşılacağı üzere ortaöğretim, yaygın eğitim kurumlarında kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin, sınıf geçme ve sınavlarla ilgili iş ve işlemleri öğrencilerin devam ettikleri okulda/kurumda uygulanan mevzuata göre yürütülür.

Ancak, başarılarının değerlendirilmesi, ilgili mevzuat hükümlerinin yanı sıra Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 24’üncü maddesinde yer alan öğrencinin engeliyle ilgili hükümler dikkate alınarak değerlendirilir. Ortaöğretim okul ve kurumlarına kaynaştırma yoluyla devam eden öğrencilere yetersizliği bulunmayan akranları gibi devam ettiği okulun ders ve sınıf geçme Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır.

İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin, “Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi” başlıklı 47. maddesinin (ç) bendinde; …“Kaynaştırma yolu ile eğitimlerine devam eden özel eğitim gerektiren öğrencilere, başarısızlıklarından dolayı sınıf tekrarı yaptırılmaz.”… denilmektedir. Bu Yönetmelik ilköğretim okuluna devam eden kaynaştırma öğrencileri için geçerlidir. Ortaöğretim kurumları ders ve sınıf geçme Yönetmeliği’nde böyle bir hüküm yoktur.

Orta öğretim okul ve kurum yöneticileri dikkat! Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 7’nci Maddesinin 3’üncü fıkrasında; Eğitsel değerlendirme ve tanılama; eğitimin her tür ve kademesindeki geçişler ile bireylerin eğitim performansı ve eğitim ihtiyaçları dikkate alınarak veli ya da okulun/kurumun isteği üzerine gerektiğinde tekrarlanır. hükmü yer almasına rağmen eğitim kademeleri geçişlerinde buna dikkat edilmediği, bireyin öğrenim hakkının son yılında veli ya da okul yönetimi veya öğretmenlerin ne yapacaklarını bilememesi sorunların artmasına neden olmaktadır.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) Okullarda uygulanacak eğitim programları konusunda, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 68., 69., 70., 71., 72, 73. ve 74. Maddelerinde uygulanacak programlar ile BEP biriminin kimlerden oluşacağı, görev, sorumluluk ve oluşturulacak birimler ile komisyonların nasıl çalışacağı ile ilgili hususlar belirtilmiştir.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi MADDE 72 – (1) Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin eğitimlerini sürdürdükleri okul ve kurumlarda eğitim performansları ve ihtiyaçları doğrultusunda BEP’lerini hazırlamak amacıyla bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi oluşturulur. (2) Bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi, okul/kurum müdürü veya görevlendireceği bir müdür yardımcısının başkanlığında;

a) Bir gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, b) Bir rehber öğretmen, c) Bir eğitim programları hazırlamakla görevlendirilen öğretmen, ç) Öğrencinin sınıf öğretmeni, d) Öğrencinin dersini okutan ilgili alan öğretmenleri, e) Öğrencinin velisi, f) Öğrenci, olmak üzere bu kişilerden oluşur.

(3) BEP geliştirme birimine, gerektiğinde görüşlerine başvurulmak üzere özel eğitim değerlendirme kurulundan bir üyenin katılımı sağlanır. (4) Bu birimin çalışma usul ve esasları okul/kurum yönetimince belirlenir.

2007-2008 Öğretim Yılı Kaynaştırma Eğitimindeki Okul ve Öğrenci Sayıları (okul öncesi eğitim ve ilköğretim)

Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamalarında; Mevzuatın yanı sıra 02/9/2008 tarihli ve 3601 sayılı Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları konulu 2008/60 numaralı Genelge ve ekindeki “Öğretmenlere Öneriler”in dikkatle uygulanması büyük önem taşımaktadır.

Sağlık, başarı ve mutluluk dileklerimle…

www. yavuzselimioo71. meb. k12. tr www. yavuzselimioo71. meb. k12 www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr www.yavuzselimioo71.meb.k12.tr