Kızamık / Kızamıkçık ve Konjenital kızamıkçık Sendromu (KKS) Önlenmesi Programı Bursa Sağlık Müdürlüğü

Kızamık hastalık yükünün küresel düzeyde azaltılması için 1989 yılında Dünya Sağlık Asamblesi’nde ve 1990 yılında Dünya Çocuk Zirvesi’nde bazı hedefler belirlenmiş ve aşılama öncesi döneme göre kızamık mortalitesinin %95, morbiditesinin ise %90 azaltılması hedeflenmiştir. Daha sonra Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi’nde 2010 yılı sonuna kadar kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu ve konjenital kızamıkçık sendromunun (KKS) önlenmesi hedeflenmiştir.

TÜRKİYE’de 2002 yılından bu yana Kızamık Eliminasyon Programı 2006 yılından bu yana da Kızamıkçığın Eliminasyonu ve Konjenital Kızamıkçık Sendromunun Önlenmesi Programı yürütülmektedir. Eliminasyon Nedir? Yerli virüs dolaşımının durması olarak tanımlanmaktadır. (Eliminasyon durumunda, importe vakalar olabilir)

Program hedefleri Kızamık, kızamıkçık ve konjenital kızamıkçık sendromunu önlemek 2010 yılı sonuna kadar Türkiye’de yerli kızamık ve kızamıkçık virüs dolaşımını durdurmak, 2010 yılından sonra dışarıdan gelecek yeni virüslerin Türkiye’de yerleşmesini önlemek olarak belirlenmiştir.

Kızamık ve Kızamıkçık Eliminasyonu ve KKS Kontrolü Temel Göstergeleri; 1. Aşılama Hızı: Kızamık/kızamıkçık içeren aşının birinci ve ikinci dozunda en az %95 kapsayıcılığa ulaşılmasıdır. 2. Salgın Büyüklüğü: Salgınların en az %80’i 10’dan az kesin kızamık ya da kızamıkçık vakası içermelidir. 3. Kızamık/Kızamıkçık İnsidans Hızı: Yılda, kızamık/kızamıkçık insidansının ’da 1’den daha az olmasıdır (importe vaka hariç, importe vaka ile ilişkili vaka dahil). 4.Yerli Kızamık/Kızamıkçık Virüslerinin Dolaşımı: En az 12 ay süre ile yerli kızamık/kızamıkçık virüsünün dolaşımda olmamasıdır. 5. Konjenital Kızamıkçık Sendromu İnsidans Hızı: KKS görülme hızının yılda, canlı doğumda 1’den dahaaz olmasıdır.

Romanlar Sürekli seyahat eden topluluklar Değişik nedenlerle aşıyı reddeden topluluklar

AMAÇ Türkiye’de kızamık sürveyansının eliminasyon hedefine ulaşıldığının kanıtlanması ve olası bir salgının erken tespiti ve etkin salgın yanıtı ile kontrol altına alınmasının sağlanması

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri 2010 / 20 tarih ve sayılı Kızamık / Kızamıkçık ve Konjenital kızamıkçık Sendromu (KKS) Sürveyansı Genelgesi

Makülopapüler döküntü ile seyreden hastalıklardan –B05 - Kızamık –B06 - Kızamıkçık – rubella –B Beşinci hastalık - eritema infeksiyozum –B Altıncı hastalık - roseola infantum tanısı düşünülen her hasta olası kızamık – kızamıkçık vakasıymış gibi değerlendirilecek ve

Şüpheli ya da Olası Kızamık/Kızamıkçık Vaka Tanımına Uyan Bir Vaka ile Karşılaşan Sağlık Personelinin Vaka İle İlk Görüşmede Yapması Gerekenler:1 1.Toplum Sağlığı Merkezine/Sağlık Müdürlüğü BHŞ’sine bildirilecek 2. Vakanın sıcak vaka olup olmadığını değerlendiriniz. 3. Sıcak vaka değilse sadece kan (serum) numunesi alınız ( Detaylı bilgi bkz. Ek 3) 4. Vaka Bildirim Laboratuvar İstek Sonuç Formunu (Ek 1) doldurunuz 5. Vaka İnceleme Formunu (Ek 2) doldurunuz

Şüpheli ya da Olası Kızamık/Kızamıkçık Vaka Tanımına Uyan Bir Vaka ile Karşılaşan Sağlık Personelinin Vaka İle İlk Görüşmede Yapması Gerekenler:2 6. Sıcak vaka ise :kan numunesine ek olarak nazofarengeal sürüntü ve idrar örneği alınız (Detaylı bilgi bkz. Ek 3) 7. Alınan örnekleri ve doldurduğunuz formları TSM/Sağlık müdürlüğüne gönderiniz 8. Hastanın izolasyonu konusunda aileyi bilgilendiriniz, hastane ortamında ise izolasyonunu sağlayınız (Detaylı bilgi bkz. Ek 4). 9. Hastane: Form 014 ile ilgili aile hekimine bildirecek, Konjenital kızamıkçık tespit ederse ay sonunda Form 17/c’ye işleyerek bildirim yapacak

SICAK VAKA Kesin vaka ile temas öyküsü olan veya Döküntünün başlamasından önceki 3 hafta içerisinde seyahat öyküsü veya Aşısız veya yaşına göre eksik aşılı olan veya Kümelenme gösteren olası kızamık/kızamıkçık vaka tanımına uyan vakalar sıcak vaka olarak değerlendirilir.

Numune Tüm vakalardan KAN Sıcak vaka tanımına uyanlardan ;Alınan numune acil olarak sağlık müdürlüğüne iletilmelidir. KAN + İDRAR + NAZOFARİNGEAL SÜRÜNTÜ örneği de alınacaktır. KAN: –kuru tüpe (biyokimya tüpü) –5 ml kan (beklediktin sonra santrifüj edilecek) İDRAR: –Döküntü sonrası ilk 7 günde –Steril idrar kabına NAZOFARİNGEAL SÜRÜNTÜ –Döküntü sonrası ilk 4 günde –Besiyeri Sağlık Müdürlüğünden temin edilecek

5.3. Konjenital Kızamıkçık Sendromu ( P35.0 ) Vaka sürveyansı Konjenital Kızamıkçık Sendromu için Klinik Tanımlama: A Grubu B Grubu Sensorinöral işitme kaybı Purpura Konjenital kalp hastalığı Splenomegali Pigmenter retinopati Mikrosefali Katarakt Gelişme geriliği Konjenital glokom Meningoensefalit Radiolusent kemik hastalığı Doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde başlayan sarılık  1 yaşından küçük bir çocukta, A grubu bulgulardan en az bir tanesinin bulunması durumunda şüpheli KKS düşünülerek TSM - Sağlık Müdürlüğü’ne haber verilecek KAN ve İDRAR numunesi alınacak, KKS vaka inceleme formu EK 12 doldurulacak ve EK 4’de belirtilen izolasyon önlemleri hakkında aile bilgilendirilecek

Hastaneler Ay sonunda aşağıdaki sınıflamaya uygun olarak 17/C ile bildirimi yapılacak Konjenital Kızamıkçık Sendromu Vaka Sınıflaması Şüpheli Vaka: Bir yaşından küçük bir çocukta, A grubu klinik bulgulardan en az birinin bulunması, Olası KKS Vakası (Klinik Vaka): Başka bir etiyolojik açıklama yapılamayan bir bebekte, A grubundan en az iki veya A ve B gruplarından birer klinik gösterge saptanması. Kesin KKS Vakası: –Laboratuvarla Doğrulanmış KKS Vakası: Şüpheli bir vakada, konjenital kızamıkçık sendromunun laboratuvar kriterlerinin bulunması. –Epidemiyolojik Bağlantılı KKS Vakası: Annesinde gebeliği sırasında doğrulanmış kızamıkçık enfeksiyonu saptanmış olan bir bebekte, A grubundan en az bir klinik gösterge saptanması. Vaka Değil: A grubundan en az bir gösterge bulunmasına rağmen; klinik, laboratuarla doğrulanmış veya epidemiyolojik ilişkili KKS sınıflandırma kriterlerini karşılamayan bebek.

Ancak, klinik olarak uyumlu olmasına rağmen kızamıkçığa özgü IgM sonucu negatif olarak saptanmışsa, 2. bir kan numunesi alınacaktır.

Hastanelerin yapması gerekenler Kamu-özel Hastane-polk – dal merkezlerinde mutlaka sürveyans sorumlusu belirlenecek ve yazı ile sağlık müdürlüğüne bildirilecek Genelge Tüm sağlık personeline imza karşılığı tebliğ edilecek Tüm hekimlere, özellikle Çocuk, Dermatoloji, Dahiliye,Enfeksiyon, Acil, KBB, Göz polikliniklerinde çalışan hekimlere genelge hakkında bilgilendirme eğitimi yapılacak eğitim tutanakları resmi yazı ile sağlık müdürlüğüne bildirilecek B05, B06, B08.2, B08.3, P35.0 tanıları koyulduğunda, il merkezindeki sağlık kuruluşları sağlık Müdürlüğüne, ilçelerdeki sağlık kuruluşları TSM’lere telefon ile bildirim yapacak Vakanın sıcak vaka olup olmadığı değerlendirilerek gerekli numunelerin alınması ve formların doldurulması sağlanacak adresindeki teşhis kısmındaki ikondan uygun olan hastalık tanısı seçilerek günlük bildirim yapılacak (B05, B06, B08.2, B08.3 Bildirimi yapılan her hastanın mutlaka numuneleri alınmış olacak)

Tablo 4. İzleme Sistemine Dahil Olan ASİE’ler ASİE genelgesi sayfa 7 1. Lokal Reaksiyonlar Aşıdan sonra 48 saat içinde ortaya çıkan Ciddi Lokal Reaksiyon Aşıdan sonra 2-7 gün içinde ortaya çıkanEnjeksiyon yerinde abse (Bakteriyel/steril) Aşıdan sonra 2 hafta – 6 ay içinde ortaya çıkanLenfadenit 2. Sinir Sistemi ile İlgili İstenmeyen Etkiler OPA’dan sonra 4-30 gün (temaslılarda gün) içinde ortaya çıkan Paralitik poliomiyelit Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-12 gün, DaBT-IPA-Hib, KPA aşılarını takiben 72 saat içinde ortaya çıkan Konvülsiyon Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-15 gün içinde ortaya çıkanEnsefalopati/Ensefalit DaBT-IPA-Hib aşısını takiben 7 gün içinde ortaya çıkanEnsefalopati Tetanoz bileşenli aşılardan sonra 2-28 gün içinde ortaya çıkanBrakial Nevrit Aşıdan sonra 0-6 hafta içinde ortaya çıkanDiğer paraliziler Kabakulak bileşenli aşıları takiben gün içinde ortaya çıkan Aseptik menenjit

3. Diğer İstenmeyen Etkiler Aşıdan sonra 1 saat içinde ortaya çıkanAnaflaksi Aşıdan sonra birkaç saat içinde ortaya çıkanToksik Şok Sendromu Aşıdan sonra 4 saat içinde ortaya çıkan (deri bulguları daha geç görülebilir) Akut allerjik reaksiyonlar DaBT-IPA-Hib aşısından sonra 24 saat içinde ortaya çıkanHipotonik-hiporesponsif atak Aşıdan sonra 1 hafta içinde ortaya çıkanSepsis Kızamıkçık bileşenli aşılarlardan sonra 1-3 hafta içinde ortaya çıkan Artrit Kızamık bileşenli aşılardan sonra 1-6 hafta içinde ortaya çıkanTrombositopeni DaBT-IPA-Hib aşısından sonra 24 saat içinde ortaya çıkanApne - Bradikardi BCG aşısından sonra 1 – 12 ay içinde ortaya çıkanYaygın BCG enfeksiyonu BCG aşısından sonra 1-12 ay içinde ortaya çıkanBCG Osteiti Zaman sınırı olmaksızın Yukarıda sunulan hastalıklar haricinde sağlık personeli ya da toplum tarafından aşılamayla ilgisi olduğu düşünülen; a) Ciddi olgular* b) Kümelenme, c) Toplumda ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan durumlar ASİE kapsamında incelenmelidir. *Ciddi ASİE: Ölüm, sakatlık, konjenital anomali ile sonuçlanan veya hastanede yatış gerektiren ASİE’dir.

2.2. ASİE İzleme Sistemi Kapsamında Bildirimi Gerekmeyen İstenmeyen Etkiler: Hafif İstenmeyen etkiler: –döküntü, –hafif ateş, –enjeksiyon yerinde hafif kızarıklık, ağrı, – parotit gibi ASİE’ler Bu durumda aile bilgilendirilir, semptomatik tedavi önerilir –enjeksiyon yerine soğuk uygulama, – hafif ateş ve/veya ağrı varlığında parasetamol türevi ağrı kesici- ateş düşürücü vb Enjeksiyon Reaksiyonu Bu gibi durumların bildirimi yapılmayacaktır.