BİLİM ve BİLİMSEL YÖNTEM

Bilgi ve Bilgi Edinme Yolları İnsanlar sürekli olarak kendilerini ve çevrelerini aydınlatma, tanıma, olay ve oluşumları açıklama ve karşılaştıkları problemlere güvenilir çözümler arama uğraşı içindedirler. Problemin çözümü doğru kararların alınması, doğru bilgi elde etme

İnsan içinde yaşadığı dünyada olup bitenleri anlamak, varlıkları, olayları ve ilişkileri kavrayıp yorumlamak için bilmeye ve öğrenmeye gereksinim duyar. İnsanoğlu içinde yaşadığı doğa ve toplumsal koşullarını binlerce yıl süren mücadele ve yaşam koşulları sayesinde kavrayıp anlamaya, ona egemen olmaya başlamıştır. İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli yön, düşünebilmesi ve bu yolla doğayı ve toplumsal olay ve olguları keşfetmesi ve büyük oranda kontrol altına alabilmesidir. İnsanlar sürekli olarak kendilerini ve çevrelerini aydınlatma, tanıma, olay ve oluşumları açıklama ve karşılaştıkları problemlere güvenilir çözümler arama uğraşı içindedirler.

Rasyonalizm ve Ampirizm Her problemin çözümü belli kararların alınmasını, her karar belli bilgilerin elde edilmesini gerektirir. Bilgide, bilen ile bilinen arasında bir bağ kurulur. Bu anlamda bilgi, özne ile nesne arasında bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda ortaya çıkan ürün olarak görülebilir. Felsefe, bilginin kaynağının ne olduğu üzerinde önemle durur. İnsan bilgisinin kaynağı ve bu konudaki düşünce akımları: Rasyonalizm ve Ampirizm

Deneycilik, görgül (Ampirizm) Bütün bilimlerin yapıları ve kaynakları bakımından ampirik olduğu, insanlığın tüm deneyimlerinin bir soyutlaması olduğu kabul edilir. Ampirist yaklaşıma, modern deneycilik ve bilimsel felsefe de denilmektedir. Kant ve diğer bazı düşünürler de doğru bilginin kaynağının hem akıl, hem de deney olduğunu; Gazali, Berkson gibi düşünürler de bilginin kaynağının sezgi oluğunu savunurlar. Birey, karşılaştığı problemleri çözmede değişik bilgi kaynaklarından yararlanır. Kaynağı, işlevleri, kullanım alanları vb. yönlerden bilgi ile ilgili farklı sınıflamalar yapılmaktadır.

bazıları da deneyle elde edilen (aposteori) bilgi olarak adlandırır. Bazı düşünürler bilgiyi kaynağına bağlı olarak, akıldan gelen (apriori); bazıları da deneyle elde edilen (aposteori) bilgi olarak adlandırır. Bilgi analitik, sentetik ve metafizik bilgi olarak da gruplanabilmektedir. Analitik bilgi, tanımı içinde olan önermedir. Sentetik, evrende karşılığı olan, denetlenebilen bilgidir. Metafizik ise evrende karşılığı olmayan yok anlamlı önermelerdir. Bilgi ile ilgili olarak, günlük, geleneksel, düzmece, politik, ideolojik, sanatsal, dinsel, felsefi ve bilimsel bilgi şeklinde adlandırmalar yapılabilmektedir.

Bilgi ve Bilgi Edinme Yolları İnsanlar sürekli olarak kendilerini ve çevrelerini aydınlatma, tanıma,olay ve oluşumları açıklama ve karşılaştıkları problemlere güvenilir çözümler arama uğraşı içindedirler. Problemin çözümü doğru kararların alınması, doğru bilgi elde etme BİLGİ EDİNME YOLLARI gelenekler, otorite figürleri, bireysel deneyimler bilimdir.

Gelenekler; Otorite figürü; Kişisel deneyimler; karar verirken “emsal arama” eğilimi gelenekselleşen ya da geçmişte benimsenmiş bir çözüm yolunun “yeterliğini kanıtladığı” kabul edilir. Bu yolu izlemek daha kolay ve daha tehlikesizdir. Otorite figürü; belli konularda karar verme yetkisi ya da yeterliği olduğu kabul edilen kişi ya da kurumdur. (Yönetsel hiyerarşi, yaşlılık, uzmanlık, bilgelik, kuvvetlilik, din duygusu ve çeşitli inançlar, belli kişi ya da kurumların otorite figürü olarak benimsenmesini sağlayabilir) Kişisel deneyimler; birey, kendi dışındaki güçlerin istek ve önerileriyle değil, kendi düşünce, gözlem ve deneyimleriyle bir karara gitmektedir. Birey, edilgen olmaktan çıkıp daha etken bir duruma gelmekte ve “ben de varım”, “ben de düşünebiliyorum” demektedir.

Bilimsel Bilgi Bilime dayalı problem çözmenin en belirgin özelliği, çözümün genel, güvenilir ve bilinen en geçerli bir biçimde gerçekleştirilebilmesidir. Bu yaklaşımda, temel bilgi, tüm insanlığın ortak ürünü olan bilimdir. Bu bilgi ise, ortaklaşa benimsenen ölçütlere göre, emprist yaklaşımla toplanmış, gözlenebilir verilerden elde edilir. Böylece, belli bir çözüm önerisinin kimden geldiği değil, bilimsel olarak temellendirilip temellendirilmediği önem kazanır.

Doğayı, özellikle doğaya ilişkin kuram ya da beklentilerimizi Bilim Doğayı, özellikle doğaya ilişkin kuram ya da beklentilerimizi sürekli sorgulama etkinliği” Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklerden yararlanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli; genel geçerlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgisel bilgi; belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci Sistemli, organize, geçerliliği kabul edilmiş bilgiler bütünü ve teknik yöntem. Bilim, bilme, evreni anlayabilme, olay ve olgulara yorumlar getirebilme, doğa güçlerini kontrol edebilme ihtiyacından ve güdüsünden kaynaklanan, bazen süreç, bazen da sonuç olarak algılanan bir kavramdır

B İ L İ M Pozitif Bilimler Matematik Bilimler Matematik Doğa Bilimleri Mantık Toplumsal Bilimler

YANLIŞ DÜŞÜNME SÜRECİ  Soruyu anlarız.  Bir cevap düşünürüz.  Cevabın desteklenebilir olduğunun nedenlerini düşünürüz.  Diğer olası cevaplar hakkında fazla düşünmeyiz. Cevabımız doğru olduğundan, başka bir cevabın pek fazla destek bulamayacağından kendimizi emin hissederiz. Eğer birisi bizim akıl yürütmemizdeki eksiklikleri gösterirse, bunlar hakkında eleştirisel düşünme yerine kendi fikirlerimizi savunmaya çalışırız. Birisi bize kendi cevabının niçin daha iyi olduğunu anlatmaya çalışırsa, bu nedenlere kulak asmayız.  Bazen kendi cevabımız hakkında daha fazla düşünmekten kaçınmak için konuyu değiştiririz.  Herşey başarısız olursa, bize soru sorulduğu için kızarız. 

DOĞRU DÜŞÜNME SÜRECİ  Soruyu anlarız.  Söylenen şey hakkında düşünürüz.  Mümkün olduğunca çok olası cevabı düşünürüz.  Her cevabın destekleyici nedenlerini düşünürüz (Gerçekler ve düşünceler).  Desteklenemeyen cevapları eleriz.  En iyi yargı tarafından desteklenen cevabı seçeriz. Bir kimse bizim seçeneğimizle ilgili soru sorarsa, cevabımızın nedenlerini sıralayabiliriz.  Birden fazla kabul edilebilir seçenek varsa, niçin birini diğerine tercih ettiğimizi açıklarız.  Eğer o kişi bizim akıl yürütmemizdeki bir zayıf yönü gösterirse, kararımızı değiştirip değiştirmemeye karar vermeden önce, onun hakkında dikkatle düşünürüz.  Olası cevaplar üzerinde düşünmek için ek zaman ayırırız ve mantıksal olarak ikna edilirsek, düşüncemizi değiştirmekte tereddüt etmeyiz.

YANLIŞ DÜŞÜNME SÜRECİ DOĞRU DÜŞÜNME SÜRECİ  Soruyu anlarız.  Bir cevap düşünürüz. Cevabın desteklenebilir olduğunun nedenlerini düşünürüz. Diğer olası cevaplar hakkında fazla düşünmeyiz. Cevabımız doğru olduğundan, başka bir cevabın pek fazla destek bulamayacağından kendimizi emin hissederiz. Eğer birisi bizim akıl yürütmemizdeki eksiklikleri gösterirse, bunlar hakkında eleştirisel düşünme yerine kendi fikirlerimizi savunmaya çalışırız. Birisi bize kendi cevabının niçin daha iyi olduğunu anlatmaya çalışırsa, bu nedenlere kulak asmayız. Bazen kendi cevabımız hakkında daha fazla düşünmekten kaçınmak için konuyu değiştiririz.  Herşey başarısız olursa, bize soru sorulduğu için kızarız.  DOĞRU DÜŞÜNME SÜRECİ  Soruyu anlarız.  Söylenen şey hakkında düşünürüz.  Mümkün olduğunca çok olası cevabı düşünürüz.  Her cevabın destekleyici nedenlerini düşünürüz  Desteklenemeyen cevapları eleriz. En iyi yargı tarafından desteklenen cevabı seçeriz. Bir kimse bizim seçeneğimizle ilgili soru sorarsa, cevabımızın nedenlerini sıralayabiliriz. . Birden fazla kabul edilebilir seçenek varsa, niçin birini diğerine tercih ettiğimizi açıklarız. Eğer o kişi bizim akıl yürütmemizdeki bir zayıf yönü gösterirse, kararımızı değiştirip değiştirmemeye karar vermeden önce, onun hakkında dikkatle düşünürüz. Olası cevaplar üzerinde düşünmek için ek zaman ayırırız ve mantıksal olarak ikna edilirsek, düşüncemiz değiştirmekte tereddüt etmeyiz.

BİLİMSEL YÖNTEM BASAMAKLARI 1. Güçlük yaratan bir durumun sezilmesi, 2. Durum içindeki problemin keşfedilip tanımlanması, 3. Olası çözümlerin incelenmesi ve denencelerin (hipotezlerin) biçimlendirilmesi, 4. Denencelerin sınanması ya da soruların cevaplandırılması için gerekli olabilecek gözlenebilir verilerin neler olduğunun kararlaştırılması. 5. Denencenin uygulamada verdiği sonuçlar gereğince askıya alınması, tutulması veya atılmasıyla da değişikliğe uğratılması. 6. Araştırma sürecinin raporlaştırılmasıdır.