“ Beni Duyuyor Musun? ” Anne – Baba - Çocuk İletişimi

Çocuk eğitiminde etkili olabilmek ve çocukla sağlıklı ilişkiler kurabilmek için ilk adım; çocuğu çocukluğuyla yani yaşının getirdiği doğal sınırlamalar ve yetersizliklerle kabul etmek, ona ileride olmasını düşlediğimiz yetişkinin veya kendimizin küçük bir kopyası olmadığından dolayı kızmamakla başlar.

BEN KENDİ AİLEM GİBİ OLMAYACAĞIM! Çocuklarımıza olan tutum ve davranışlarımızda kendi çocukluk yaşantılarımızın ve ailemizin etkisi görülmektedir. Bu anlamda kendi tutumlarımızı şekillendirirken kitaplardan okuduklarımız ve ya duyduğumuz öneriler ile kendi anne baba rolümüzü benimsemeye çalışırız.

ÇOCUĞU KABUL EDEBİLME Metin bahçede koşarken yere kapaklandı.Kalktığında eli kolu sıyrılmış,dizi ise kanıyordu.Ağlayarak eve koştu… M:Anneeeeeeeeeee! A:Noldu?;Sus ağlama bakayım,erkekler ağlamaz. M:Anneeeeee çok acıyor… A:Şimdi geçer,hem sen erkeksin,ayıp ayıp,erkekler ağlar mı? M:Iııhhhh çok acıyor. A:Sulugöz ne olacak?Ne varmış bunun için ağlayacak?

Bu noktalarda çocuğunuza olan yaklaşımınız tutumunuz onun içinde bulunduğu durumu ne kadar anlamlandırdığınıza,onun duygularını ne kadar anlamlandırdığınızı gösterir.

OLUMLU DUYGULAR MI YOKSA OLUMSUZ MU? Çocuklar olumlu duygular yaşayabileceği gibi olumsuz duygular da yaşamalı. Üzüntü,korku,kıskançlık gibi acı veren duyguları da yaşamalılar.Bu duygular bizim de hoşumuza gitmediğinden çocuklarımızın da yaşamasına izin vermeyiz. Ancak çocuk için de bu bir ihtiyaçtır.

ÖDÜL -CEZA Ödül=Bir davranışın yapılması için verilen haz,keyif verici bir maddi olanak(para,hediye,çikolata) veya bir haktır(gezmeye gitmek,tv izlemek gibi) Ödül,küçük çocuklarda iyi davranış alışkanlıkları geliştirmek için ve ölçülü olarak kullanılmalıdır. En önemli nokta ise ödülle beraber anne babanın çocuğu TAKDİR ETMESİDİR.

Ödül,başlangıçta ölçülü kullanılmalıdır,davranışın devamında artık yerini takdir ve teşviğe bırakmalıdır.

Siz çocukluğunuzda size söylenmiş bir takdir sözünü hatırlıyor musunuz?.... Hangi davranışınızda?..... Kim takdir etti?.... Neler hissettiniz?.... Sizi takdir eden kişiye karşı neler duydunuz?.... Takdir eden davranışı tekrar etmek istediniz mi?.....

CEZA Ceza,bir davranışın tekrar edilmemesi için uygulanan üzüntü ve acı verici bir yöntemdir.(dayak,odaya kapatma,mahrum bırakma)

CEZA NE HİSSETİRİR? Ceza,çocukta korku yaratır. Çocuğa genelde kızgınlık, nefret, intikam, karşı koyma,suçluluk,güvensizlik gibi duygular hissettirir. Peki ceza yerine neler yapabiliriz?

SORUN DAVRANIŞTAN ÖNCE 1)ÖNLEYİCİ AÇIKLAMA: Beklentilerimizi davranıştan önce açıklamamız gerekmektedir. 2)ÇEVREYİ DEĞİŞTİRME: Çocuğa kızmamak adına ön tedbir almaktır. Örneğin evde dağınıklığı görüp de sinirlenmemek adına oturma odasında bir oyun köşesi hazırlama..

3)ÖRNEK OLMA: Çocuğa beklenen davranışta model olma.. Ben sana küfür etme demedim mi, diyen ama kendisi diyen bir anne veya Niye kardeşine vuruyorsun.Gel bakayım buraya,uzat elini diyen bir baba ne kadar iyi modeller oluşturmaktadır!

4)Çocuğa İyi Alışkanlıklar Geliştirmesine Yardımcı Olmak: Çocuklar kendilerinden beklenen davranışların neler olduğunu ve bunların nasıl yapılacağını bilemezler. Ders Alışkanlığı: Çocuk okuldan gelince ona ne yapması gerektiği konusunda rehber olmamız gerekir. Önce elimizi yıkayacağız,sonra yemek yiyeceğiz gibi …

SORUN OLAN DAVRANIŞ SIRASINDA.. 5)Kabul Edilmeyen Davranışın Nedenini Düşünme: Eğer çocuk,istenmeyen davranışlar sergiliyorsa,yaramazlıktan başka nedenleri de olabilir. Mesela,yemek yemek istemiyorsa,hasta olabilir veya geceleri sürekli anne babanın yanına gelen çocuğun korkudan başka nedenleri olabilir.

Çocuklar laf olsun diye,kabul edilemez davranışlarda bulunmazlar,iyice bakıldığında arkasında giderilmesi gereken bir İHTİYAÇ vardır. 6)ALTERNATİF SUNMA: Kabul edilemez davranışın yerine,yapabileceği bir davranış göstermek ve onun yerine neyi yapmasını beklediğinizi açıklamak gerekir.

Örneğin ; Markette her şeyi elliyorsa,satın almak istediğiniz eşyaları,yiyecekleri ona gösterip onun sepete koymasına müsaade edebilirsiniz.

7)Etkilerini Göstererek Pişmanlık Duyurma: Çocuk,kabul edilemez davranışın sonucunda ortaya çıkan zararın ne olduğunu görmeye başlamalıdır. Bu şekilde çocuk,çevresi ve diğer kişiler hakkında yavaş yavaş bilinçlenir, neden sonuç ilişkisi kurar ve davranışın başkalarında yaratabileceği etkileri ve tepkileri öğrenir.

MAHRUM BIRAKMA Çocuğun yapmaktan gerçekten zevk aldığı ayrıcalıkları kaldırmak Örnek: ödevini yapmayan bir öğrenci Ödevden sonra çizgi film izlemeyi çok seviyorsa, çizgi filmden mahrum bırakmak

ANNE & BABA TUTUMLARI

 Disiplinsiz Tutum  İlgisiz Tutum  Aşırı Disiplinli Tutum  Dengesiz – Kararsız Tutum  Demokratik Tutum

Aşırı Verici, Koruyucu, Aşırı Disiplinsiz Tutum : - Sevgi ve disiplinsizlik iki aşırı uçtadır. - Az şey beklenir ve disiplin uygulanmaz, - Aile ona daima vermeye ve korumaya eğilimlidir. - Sorumluluk almakta güçlük - Sınırlarını bilmekte zorlanma ve özgüven sorunu - Aşırı hoşgörü şımarmaya sebep olabilir, - Anne-babayı yönetme, - Şımarık, bencil olma başkalarına hak tanımama, - Sonu gelmez istekler.

İlgisiz (Reddedici) Tutum Çocuk yeterli sevgi, ilgi ve bakım görmez Hazır olmadan bağımsızlığa zorlanır. Kendisini değerli görmez Duygularını açıklamakta güçlük çeker.

Aşırı Verici, Koruyucu & Aşırı Disiplinli, Denetimli Tutum Aşırı verici ve koruyucu ebeveynler Ancak çocuğa bir bebek gibi bakıldığı halde kendisinden beklenenler çoktur. Sevgi ile sunulursa benimsenir ve benliğe sindirilir. Çocuk kendisine aşırı kontrol koyar ve başkalarını anlamakta zorlanabilir. Kurallara uyan, dikkatli bir birey olabilir. Çekingendir, kendi kararlarını veremez.

Dengesiz & Kararsız Tutum: Aynı davranış karşısında bazen “Evet” bazen de “Hayır” denmesi Doğru X Yanlış ??? Nasıl davranacağını bilemez. İç çatışmalar ve huzursuzluklar yaşar. Tutarsız ve dengesiz davranışlar göstermeye başlayacaktır.

Anne – Baba Tutumları Arasında Tutarsızlık :  Anne-babanın davranışlarında tutarlı olması son derece önemlidir.

Güven Verici, Hoşgörülü, Demokratik Aile Tutumu:

Çocuğa karşılıksız sevgi verilmesi esastır. Ebeveynleri tarafından saygı görür. Her çocuğun kendine özgü özellikleri olduğu kabul edilir, kıyaslama yapılmaz. Yeteneklerini açığa çıkarmasına, Kendini gerçekleştirmesine imkan verir. Demokratik Tutum

Kuralların nedenlerini açıklar. Girişimci, sorumluluk alan çocuklar, Sınırlar öğretilir, sınırlar içinde özgür ve söz sahibi olması hedeflenir. Çocuğun özdisiplin geliştirmesini hedefler. Demokratik Tutum

 Disiplinde Özdenetim Sağlamak İçin Kuralları çocuğun yaşı, kişiliği ve özel durumlarına göre ayarlanmak, Nedeni açıklamak Beklenen davranışları açık, ayrıntılı bir şekilde anlatılmak Aktif rol ve sorumluluk vermek Beklenen davranışı gösterince hemen takdir etmek. Demokratik Tutum

Karar alınırken çocuğun fikri alınır. Eşler arası uyum vardır. Ortak tavır sergilenir. Bağımsız, Kendine güvenen, Benlik saygısı yüksek, Sorumluluk sahibi bireyler yetişir. Demokratik Tutum

Anne-Baba tutumları; - Çocuğun kişiliğinin - Sosyal gelişiminin istenmeyen, zararlı biçimler kazanmasına neden olabilir. Ebeveyn Tutumları

 Çözüm: Ebeveyn Tutumları İşbirliğine yatkın, Çalışmaktan zevk alan, Kendini, diğer insanları seven, Yaratıcı, Vicdan sahibi bireyler Sevecen ve dengeli bir ortam, Sorumlulukların paylaşılması, Hoşgörünü, Demokratik bir tutum,

“Onu koruyamadım. Ben iyi bir anne değilim.” Kendine güveninin azalmasına sebep olabilir. İyi ebeveynlikle eşdeğer tutulur. “Aman koşma düşersin!” “Üstüne hırkanı giy, üşürsün!” Konuşmaktan, fikrini açıklamaktan tedirgin olur. İlk hüsranda, zorlukta büyük bir çöküntü yaşayabilir. İyi Anne-Babalık Aşırı Koruyuculuk Mudur?

“Kahvaltıda süt, bal, yumurta yemeden okula gidemezsin.” Ebeveynle-çocuk arasına mesafe koyar. Öneri:Öneri: Yemeklerin daha az ve öz olması Çocuğun bünyesine yabancılaşması. Çocuk & anne arasında güç kavgası Çocukta yemek yemeye isteksizlik yaratır. Daha çok şehirli ailelerde yaşanan bir sorundur. Anneliğimiz = Yedirdiğimiz Yemek Miktarı İyi bir anne olabilecek miyim endişesi Çözüm:Çözüm: annelerin sadece çocukların algılarına güvenmesi ve kulak vermesi yeterlidir. Annelik İyi Yemek Yedirmek Midir?

OKUDUĞUNUZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ. REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİRİMİ