9. ADIM Kadın İşçilerle İlgili Özel Düzenlemelere Uy

Kadın İşçileri Kor uyucu Hükümler A) Çalışma yaşamında kadına karşı ayrımcılığı yasaklayıcı hükümler B) Kadın işçileri analık halinde koruyucu hükümler C) Kadın işçileri feshe karşı koruyucu hükümler D) Kadın işçileri iş sağlığı ve güvenliği açısından koruyucu hükümler E) Kadın işçilerin çalışma ortam ve koşullarını düzenleyici hükümler

ÇALIŞMA YAŞAMINDA KADINA KARŞI AYRIMCILIĞI YASAKLAYICI HÜKÜMLER Eşit Davranma İlkesi

Kadın ve Erkek Arasında Eşit Davranma İlkesi Anayasa md. 10 : “Herkes, dil, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.” hükmü getirilmiştir. ( tarih ve 5170 sayılı yasa ile yapılan değişiklik.) İş Kanunu/ md. 5/fıkra 1: “İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.”

Kadın işçi çalışma yaşamında cinsiyete dayalı ayrımcılığa ne zaman uğrayabilir? 1 İş sözleşmesinin kurulması sırasında… 2 İş sözleşmesinin devamı süresince… 3 İş sözleşmesinin sona ermesinde…

İSTİSNA: Gebelik ya da cinsiyete dayalı ayırım yapmama kuralıdır. GENEL KURAL: Eşit davranma ilkesi, iş sözleşmesinin kurulması sırasında (işçi alırken) geçersizdir.

İşveren biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. İK m.5/3

Biyolojik veya işin niteliğine bağlı sebepler neler olabilir?

Niteliği itibariyle kadın işçilikle bağdaşmayan işler Kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu işler Nitelikleri itibariyle gebelikle bağdaşmayan işler Gebe işçilerin çalışmasının yasak olduğu işler

İş Sözleşmesinin Devamında Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık

Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.” İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin ödenmesini haklı kılmaz İK m.5/4

Aynı veya eşit değerde işi belirlerken; işin niteliği, pozisyonu, güçlük derecesi, sorumluluk düzeyi vb. hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. Ücret eşitliğine; ücret, ikramiye, prim, sosyal yardım vb. dahildir. Yapılan ücret eşitsizliği mutlaka objektif ya da subjektif bir kritere dayanmalıdır.

İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin ödenmesini haklı kılmaz ne demektir?

Eşitlik ilkesine aykırı şekilde ücreti eksik ödenen veya ödenmeyen işçi ne yapabilir?

İşçi iş akdini İK 24/II/f ye göre feshedebilir. Kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatına ilaveten İK 5/6 daki tazminatı ve yoksun bırakıldığı haklarını talep edebilir. İK m. 22’ye göre(çalışma koşullarında esaslı değişiklik) iş akdini feshedebilir. İK m.17 ve 21’e göre dava açabilir.

İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık

İK md. 18/d “ırk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler” iş akdinin feshinde geçerli neden olamaz.

KADIN İŞÇİLERİ ANALIK HALİNDE KORUYUCU HÜKÜMLER

Kadın İşçilerin Analık Halinde Korunması 1- Periyodik kontroller için izin2- Doğum İzni3- Ücretsiz İzin4- Süt İzni

Doğum İzni 1 İK.md.74/1: Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Sağlık durumu uygun olduğunda, doktor onayı ile kadın işçi doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda çalıştığı süreler doğum sonrası süresine eklenir.

Doğum İzni 2 İK md.74/2: Bu süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse hekim raporu ile artırılabilir. (m.74/2). İK md. 55/b: Kadın işçinin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadığı süreler yıllık ücretli iznin hesabında çalışılmış gibi sayılacaktır.

Doğum izni süresince kadın işçiye ücret ödenir mi?

Miktarı Yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı. Ayakta tedavilerde 2/3’ü Şartı: Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi ödeme Doğum izni süresince kadın işçiye geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Doğum Sonrası Ücretsiz İzin İK md.74 İsteği halinde kadın işçiye doğum izninin tamamlanmasının ardından 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.-İşveren işçinin talebi halinde izin vermek zorundadır. İşçi istemezse işveren zorla izin veremez. İzin hemen doğum izninin bitiminde kullanılmalıdır. İzin talebi nedeniyle aktin feshi haklı neden oluşturmaz

Süt İzni İK 74: Kadın işçiye çocuğu bir yaşına gelinceye kadar küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni verilir.

Kadın işçileri feshe karşı koruyucu hükümler

İşçilerin Feshe Karşı Korunması Genel İş Güvencesi İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli bir neden olmaksızın feshinde, işçiye işe iade imkanının tanınması Özel İş Güvencesi İş ilişkisinin devamının sorunlu hale geldiği kimi özel durumlarda; hizmet akdinin feshini yasaklayarak hizmet akdini askıda sayarak feshin sonuçlarını ağırlaştırarak(tazminat yükümlülüğü getirerek) feshi haksız sayarak, iş akdinin feshini zorlaştıran, bu konuda caydırıcı rol oynayan hükümler

Kadın işçinin gebelik ve doğum halinde feshe karşı korunması İş Güvencesi kapsamında olmayan kadın işçilerin korunması İş Güvencesi kapsamında olan kadın işçinin korunması

Kadın işçinin gebelik ve doğum halinde feshe karşı korunması Kadın işçi 30’dan az işçi çalıştıran bir işyerinde çalışıyor ise 6 aydan daha az süreli bir çalışması varsa Belirsiz süreli hizmet akdi ile çalışmıyorsa İş akdinin gebelik yada emzirme nedeni ile feshedilmesi halinde genel iş güvencesinden yararlanamaz.

Haklı nedenle feshedilirse Gebelik veya doğum haklı neden olamayacağından işçi ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanır. Bildirimde bulunulmak ve kıdem tazminatı ödenmek suretiyle feshedilirse İşçi kıdem tazminatına ilaveten kötüniyet tazminatına hak kazanabilir. İş güvencesi kapsamında olmayan işçinin iş sözleşmesi

İş güvencesi kapsamına giren kadın işçilerin feshe karşı korunması İK md.18 : 74. maddede belirtilen sürelerde işe gelmeme, iş sözleşmesinin feshinde geçerli sebep olamaz.

Doğum izni süresi dışında gebelik veya doğum sebebiyle uzun süreli işe devamsızlıkta feshe karşı korunma İK md:25/I: (a) bendinde sayılanlar dışında hastalık ya da kaza, doğum ve gebelik hallerinde işe devamsızlıkta işveren yönünden iş sözleşmelerinin bildirimsiz (derhal) fesih hakkı, gebelik ve doğumdan dolayı işe devamsızlığın kadın işçinin işyerindeki çalışma süresine göre İş K.m.17’de öngörülen bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar ve bu süre gebelik ve doğum hallerinde 74. maddedeki sürelerin bitiminde başlar.

Kadın işçilerin çalışma ortam ve koşullarını düzenleyici hükümler

Kadın İşçilerin Gece Postasında Çalıştırılma Şartları 18 yaşından büyük olmasıGece çalışmasının 7.5 saati geçmemesiİşverenin servis sağlama yükümlülüğü İşe başlamada ve işin devamında altı ayda bir sağlık raporu alma zorunluluğu Kadın işçinin gece postasını eşinin gece postasına rastlamayacak şekilde düzenleme zorunluluğu