DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ Tacettin İnandı

Kapsam Demir'iş işlevi Anemi nedenleri ve önemi Belirtiler Tanı Tedavi Korunma

WHO World Health Report 2002: Demir eksikliği – dünya en sık rastlanan anemi 4–5 milyar kişi (dünya nüfusunun 66–80%’i demir eksikliğidir ) 2 milyar kişi (dünya nüfusunun 30%’dan daha fazlası ) demir eksikliği anemisi

Anemi için HB sınır değerleri

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ Prevalans BÖLGE Demir eksikliği anemisi (milyon kişi) Gebelerde sıklık (%) Afrika Kuzey Amerika94 40 Avrupa27 18 Doğu Akdeniz Güney Doğu Pasifik Batı Pasifik Gelişmiş olan ülke. 18 Gelişmekte olan ülke. 56 Toplam

ÜLKEMİZDE Gebe kadınların %73.9’u Emzikli kadınların %65.4’ü Doğurganlık çağındaki kadınların %50’si ANEMİK DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ

Demir'in işlevi DNA, RNA ve protein sentezi Oksijen taşınması Elektron transportu Hücre solunumu Pek çok enzimin yapı ve fonksiyonu

Demir içeren proteinler A. HEM İÇEREN PROTEİNLER Hemoglobin Myoglobin Sitokromlar (a, b ve c) Sitokrom P-450 Katalaz Myeloperoksidaz B. DEMİRE BAĞLI ENZİMLER Aldehid oksidaz NADH dehidrogenaz Akonitaz Ribonükleotid redüktaz Tirozin hidroksilaz Süksinat dehidrogenaz Ksantin oksidaz

Demir Emilimine Etki eden Faktörler Emilimi Azaltanlar Oksalatlar Fitatlar Fosfatlar Alkol İndirgeyici ajanlar Emilimi Artıranlar Askorbat Laktat Piruvat Süksinat Fruktoz Sistein Sorbitol

Demir Eksikliği Anemisi (Patogenez) Demir eksikliğine bağlı hemoglobin sentezinde bozukluk Hücre proliferasyonunda bozukluk Eritrosit yaşam süresinde kısalma

Demir Eksikliği Anemisi (Etyolojik Faktörler 1 ) Diyete bağlı faktörler Artmış demir ihtiyacı Kan kaybı Azalmış emilim

Demir Eksikliği Anemisi (Etyolojik Faktörler 2 ) Diyete bağlı faktörler Erken inek sütü alımı Katı gıdalara erken geçilmesi C vitamininin yetersiz alınması Kırmızı etin az tüketilmesi Fazla çay içilmesi Anne sütünün 6 aydan sonra tek başına kullanılması Düşük sosyoekonomik durum (sık infeksiyon geçirme)

Demir Eksikliği Anemisi (Etyolojik Faktörler 3 ) Artmış demir ihtiyacı Düşük doğum ağırlıklı bebekler Prematüreler Hızlı büyüme gösteren bebekler Kronik hipoksiye maruz kalanlar Doğumda düşük hemoglobin düzeyi bulunan bebekler Adolesan Gebeler

Demir Eksikliği Anemisi (Etyolojik Faktörler 4 ) Kan kaybı Prenatal ve perinatal kanamalar Diğer kanamalar Gastrointestinal kan kaybı Pulmoner kan kaybı Üriner kan kaybı

Demir Eksikliği Anemisi (Etyolojik Faktörler 5 ) Azalmış emilim Biyoyararlanımın kötülüğü (hem Fe > Fe 2+ > Fe 3+ ) Antasid tedavisi/yüksek gastrik pH Diğer metaller (Co, Pb) Emilim için gerekli olan enterositlerin kaybı veya disfonksiyonu

Riskli gruplar Kadınlar Gebeler Adolesanlar Çocuklar Vejetaryanlar

Demir Eksikliği Anemisi (Klinik Bulgular 1 ) Gastrointestinal sistem Anoreksi Pika (geofaji, pagofaji) Atrofik glossit Disfaji Malabsorbsiyon “Leaky gut” sendromu Mide asiditesinde azalma Disakkaridaz eksikliği

Demir Eksikliği Anemisi (Klinik Bulgular 2 ) Santral sinir sistemi İrritabilite Yorgunluk Mental-motor gelişmede gerilik Dikkat azalması “Breath-holding” nöbetleri Papil ödemi

Demir Eksikliği Anemisi (Klinik Bulgular 3 ) Kardiyovasküler sistem Kardiyak “output” ve kalp hızında artış Kardiyak hipertrofi Plazma hacminde artış ve kalp yetmezliği Kas-İskelet sistemi Myoglobin ve sitokrom-c’de azalma Fiziksel performansta azalma Kemik kırığı iyileşmesinde değişiklik

Demir Eksikliği Anemisi (Klinik Bulgular 4 ) İmmunolojik sistem a. İnfeksiyonlara eğilimin artması T hücre sayılarında azalma Blastik transformasyonda azalma Lökositlerde myeloperoksidaz azlığı NADPH oksidaz sisteminde bozukluk IL-1 ve IL-2 üretiminde bozukluk b. Bakteriyel infeksiyonlara eğilimin azalması

Demir Eksikliği Anemisi (Klinik Bulgular 5 ) Diğer hücresel değişiklikler İnefektif eritropoez Eritrosit ömründe kısalma Eritrosit rijiditesinde artış Hem yapımında, gama ve alfa globin sentezinde azalma Glikoliz hızında artış

Normokromi, Hipokromi

Demir Eksikliği Anemisi (Tedavi 1 ) Beslenme 6 ay anne sütü 6 aydan sonra demirden zengin gıdalar İnek sütü 1 yaşından sonra ve <500 ml/gün Çay, fosfat ve fitatlı gıdalar verilmemeli İlaç Tedavisi Ferroz sulfat 3-6 mg/kg/gün 2-3 eşit dozda Hemoglobin seviyesi normale geldikten sonra 6- 8 hafta daha verilir.

Korunma Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin demir depoları term doğan bebeklerden daha düşük, büyümeleri ise daha hızlıdır. Demir depoları erken tükeneceği için bu bebeklerde anne sütüyle beslenmeye iki ya da üçüncü ayda demir eklenmelidir. Ek gıdalara başlandığında ise kesinlikle demir yönünden zengin besinlerde verilmelidir. Yaşamın ikinci altı ayında demir eksikliğinin temel nedeni hızlı büyümeyle birlikte diyette demirin yetersiz bulunmasıdır. Bu dönemde bebeğin demir gereksinimleri çocuğun gelişimine uygun olarak yiyebileceği demirden zengin besinlerin verilmesiyle karşılanabilir Kord klempi yapılması 1-3 dakika arasında, 1 dk. Dan önce önerilmiyor

Beslenme ve anemi Çay kısıtlaması ve zamanlama Demirden zengin gıdalar Paraziter hastalıkların önlenmesi Kanamaların tedavisi Profilaktik tedavi

Kanama önlenmesi Doğum sonu kanamalarının önlenmesi Gizli kanama kontrolleri

Demir Eksikliği Anemisi (Profilaksi) Term >6 ay 1 mg/kg/gün Preterm >2 ay 2 mg/kg/gün

Kaynaklar Doç. Dr. A. Emin KÜREKÇİ Doç. Dr. Mustafa ÇETİNER Dr. Ayşe Kılıç Dr. Gülbin Gökçay tml