BİREY-GRUP ETKİLEŞİMİ SOSYAL ETKİ HAZIRLAYAN NERİMAN ARICI

DÜŞÜNELİM Körle yatan şaşı kalkar mı? Üzüm üzüme baka baka mı kararır? Konuşmasını, yürüyüşünü, giyim biçimini benimsediğiniz insanlar var mı? İstemediğiniz halde başkaları istiyor diye bir davranışta bulundunuz mu? Diğer insanların fiziksel varlıkları olmadan da onlarla ilgili algılar, anılar, duygular davranışlarımızı etkiliyor mu?

NEYİ, NİYE ÖĞRENECEĞİZ ? Birey- çevre etkileşimi açısından sosyal davranışı inceleyeceğiz. Davranışlarımızın yalnızken ve topluluk içindeyken farklı olup olmadığını irdeleyeceğiz. Öteki insanların yanında başka türlü davranmamızın bir sosyal etki olduğunu fark edeceğiz.

ETKİLENİYORUZ İZLİYORUZ BOYUN EĞİYORUZ Sosyal Psikoloji birey- çevre etkileşimi açısından sosyal (toplumsal) davranış biçimlerini inceler. Başka insanları nasıl algıladığımızı bizim onlara, onların bize karşı nasıl tepki gösterdiklerini; değişik sosyal durum ve ortamlarda bulunmaktan bizim ve başkalarının nasıl etkilendiğini inceler. Grup büyükse söz birliği yapmışsa üyeleri güvenilir ve saygınsa SOSYAL ETKİ daha güçlüdür.

İnsanı Etkileme Yolları Ödüller Baskı ( Aşağıdaki gibi Boyun Eğdirme Tekniklerinde gözlenebilir.) Sadece o değil tekniği Giderek Artan Ricalar Tekniği Önce büyük sonra küçük rica tekniği Önce küçük sonra büyük rica tekniği Sıra dışı istek tekniği Uzmanlık Bilgi Yasal Otorite Acizliğin gücü

Karşılıklı İlişki Kuralı Birisi bize bir iyilik yaptığında (Örneğin, diğerlerinden hediye aldığımızda), biz de karşılığında bir iyilik yapma gereği hissediyoruz. Moda ve Sosyal Etki Toplumda moda, her alanda belirleyici olabiliyor. 2000'lerin başında David Beckham'ın saç modeliyle bir moda yaratmıştı. Üstelik modanın izlediği seyrin hızı bile tespit ediliyor ve 1980 yılları arasında liste başında kalan parçaların her ay sadece yaklaşık % 5,6'sının değiştiğini görmüşler. Bebek isimleri ve köpek cinslerindeki tercihlerin de değişim hızı hemen hemen aynı olmuş. Dr. Alex Bentley

Sosyal Öğrenme Kuramı Bandura, deneyinde bazı çocuklara bir film izlettiriyor. İzlettirdiği filmde, "Bobo doll" adı verilen bir oyuncağa bağırıp söven, onu tekmeleyen bir ergin görülmekte. Bunu izleyen çocuklar, daha sonra teker teker oyuncakla dolu bir odaya alınıyorlar. Tam oyunlarının ortasında, biri gelerek bu oyuncaklarla artık başka bir çocuğun oynayacağını söylüyor. İlgi çekici bu odadan çıkarılan ve hayal kırıklığına uğratılan çocuk, içinde az oyuncağın bulunduğu bir başka odaya alınıyor. Bu odadaki oyuncakların arasında "Bobo doll" da bulunuyor. Filmi izleyen gruptaki çocukların, "Bobo doll"a daha saldırgan davrandıkları gözlemleniyor. Albert Bandura’nın BOBO DOLL deneyi Televizyon, sinema ya da diğer medya araçlarındaki şiddet bizi saldırganlaştırıyor mu?

Grup baskısı ve uyma davranışı Asch, deneyi üniversite öğrencileri ile yapıyor. Her bir öğrenci odaya girdiğinde, odada halihazırda beş kişi oturuyor oluyor. Bir masanın etrafına sıralanan gruba dört adet çubuk gösteriliyor. Çubuklardan biri gerçek çubuk. Diğer üçü ise o çubukla boylarının karşılaştırılması istenen karşılaştırma çubukları. Gruptan, sırayla herkesin her bir çubuğun boyu hakkında bir yorum yapması ve esas çubukla aynı boyda olan karşılaştırma çubuğunu bulması isteniyor. Kendinden önceki herkes, söylenmesi gereken 3. çubuk dışında (C) bir yanıt verince, üniversite öğrencilerinin üçte birinden fazlasının, bu karara uyum sağlayarak bile bile yanlış çubuğu gösterdikleri bulunuyor. Solomon Asch'in deneyi (1955)

Sosyal uyaranca zengin sosyal ortamların etkisi Deneyde kullanılan sıçanlardan ilk grup tek başına, sosyal uyaranlar açısından fakir bırakılırken, ikinci grup içinde pek çok oyuncağın ve diğer sıçanların bulunduğu zengin bir sosyal ortamda yetiştiriliyor. SONUÇ HAYRET UYANDIRICI! tekrardan sonra, zengin çevrede büyüyen sıçanların serebral korteksinin, fakir çevrede büyüyen gruptakilere nazaran daha gelişmiş olduğu bulunuyor. Yanda çeşitli sinirler görüyoruz. Örneğin C, uyaranca zengin bir çevrede yetişen fareninse F, sosyal uyaranca fakir bir çevrede büyümüş olan bir farenin sinir örneği olmalı! Mark Rozenweig ve David Krench’in deneyi (1980)

KAYNAKLAR Kağıtçıbaşı Çiğdem,İNSAN ve İNSANLAR,Evrim Yay., İstanbul,1999 Bilgin Nuri, SOSYAL PSİKOLOJİ, Ege Üniversitesi Yay.,İzmir, 2009 Baymur Feriha,GENEL PSİKOLOJİ(11. baskı), İnkılap Kitabevi,1994 Cüceloğlu Doğan,İNSAN ve DAVRANIŞI,Remzi Kitabevi, İstanbul,1997

KAYNAKLAR aberler.htm aberler.htm uyma-davranisi.html uyma-davranisi.html

TEŞEKKÜRLER