“ UFRS İLE UYUMLU FİNANSAL RAPORLAMA ÜZERİNE BAZI GÖZLEMLER: TÜRK VE AVRUPA SİGORTA ŞİRKETLERİ ” Dr. Can Öztürk 1 Ankara, 6-7 Haziran 2013 BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ I. ULUSAL SİGORTA VE AKTÜERYA KONGRESİ 1 Başkent Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Öğretim Görevlisi © C.Öztürk 2013

İÇİNDEKİLER Giriş Giriş Amaç, Önem ve Sınırlılıklar Amaç, Önem ve Sınırlılıklar Örneklem Örneklem Sigortacılığa İlişkin Finansal Raporlamayı Etkileyen AB, Avrupa Ülkeleri ve Türkiye Mevzuatı Sigortacılığa İlişkin Finansal Raporlamayı Etkileyen AB, Avrupa Ülkeleri ve Türkiye Mevzuatı Tespitler Tespitler UMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu UMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu UMS 7 Nakit Akış Tablosu UMS 7 Nakit Akış Tablosu UMS 16 Maddi Duran Varlıklar UMS 16 Maddi Duran Varlıklar UMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar UMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar UMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller UMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Sonuç ve Öneriler Sonuç ve Öneriler © C.Öztürk 2013

GİRİŞ Uluslararası boyutta artan ticari faaliyetler Uluslararası boyutta artan ticari faaliyetler Küresel yatırımlar Küresel yatırımlar Anlaşılır, şeffaf ve karşılaştırılabilir finansal tabloların gerekliliği Anlaşılır, şeffaf ve karşılaştırılabilir finansal tabloların gerekliliği Sigortacılık sektöründe de küresel yatırımlar Sigortacılık sektöründe de küresel yatırımlar İngiltere’li Aviva, İngiltere’li Aviva, İspanya’lı Mapfre, İspanya’lı Mapfre, İsviçre'li Zurih İsviçre'li Zurih © C.Öztürk 2013

AMAÇ Türk ve Avrupa sigorta şirketleri Türk ve Avrupa sigorta şirketleri Finansal tablo formatlarındaki çeşitliliğin değerlendirilmesi Finansal tablo formatlarındaki çeşitliliğin değerlendirilmesi UFRS’lerdeki alternatif muhasebe politikalarına ilişkin eğilimlerin değerlendirilmesi UFRS’lerdeki alternatif muhasebe politikalarına ilişkin eğilimlerin değerlendirilmesi © C.Öztürk 2013

ÖNEM Önceki çalışmalar, Önceki çalışmalar, Marşap ve diğerleri(2007); kısmen sektörel Marşap ve diğerleri(2007); kısmen sektörel Cairns ve diğerleri(2008) Cairns ve diğerleri(2008) Mueller ve diğerleri(2008); sektörel Mueller ve diğerleri(2008); sektörel Christensen ve Nikolaev(2009) Christensen ve Nikolaev(2009) Kvaal and Nobes(2010) Kvaal and Nobes(2010) Öztürk(2011); kısmen sektörel Öztürk(2011); kısmen sektörel Nobes(2012) Nobes(2012) © C.Öztürk 2013

ÖNEM Bu çalışma, UFRS bazlı finansal raporlamada aşağıdaki hususlar açısından sigortacılık sektöründe “bilinen” ilk araştırmadır: Bu çalışma, UFRS bazlı finansal raporlamada aşağıdaki hususlar açısından sigortacılık sektöründe “bilinen” ilk araştırmadır: Finansal tablo formatlarındaki çeşitliliğin ve Finansal tablo formatlarındaki çeşitliliğin ve Alternatifli muhasebe politikalarındaki eğilimlerin tespiti Alternatifli muhasebe politikalarındaki eğilimlerin tespiti © C.Öztürk 2013

ÖRNEKLEM Türk ve Avrupa sigorta şirketleri Türk ve Avrupa sigorta şirketleri Türk sigorta şirketleri(Emeklilik dışı sigorta 39 adet) Türk sigorta şirketleri(Emeklilik dışı sigorta 39 adet) Hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem görenler ve görmeyenler Hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem görenler ve görmeyenler Avrupa sigorta şirketleri(Emeklilik dışı sigorta 30 adet) Avrupa sigorta şirketleri(Emeklilik dışı sigorta 30 adet) Insurance Europe 2013 istatistiklerine göre sigorta şirketleri bulunan Avrupa ülkelerinin tespiti Insurance Europe 2013 istatistiklerine göre sigorta şirketleri bulunan Avrupa ülkelerinin tespiti Hisse senetleri ilgili ülke borsasında işlem gören sigorta şirketlerinin tespiti Hisse senetleri ilgili ülke borsasında işlem gören sigorta şirketlerinin tespiti © C.Öztürk 2013

ÖRNEKLEM

ÖRNEKLEM

SINIRLILIKLAR Türk sigorta şirketleri Türk sigorta şirketleri Emeklilik alanı dışında hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören ve görmeyen sigorta şirketleri Emeklilik alanı dışında hisse senetleri Borsa İstanbul’da işlem gören ve görmeyen sigorta şirketleri Avrupa sigorta şirketleri Avrupa sigorta şirketleri Sadece borsaya kote olanlar Sadece borsaya kote olanlar 6 Avrupa ülkesi 6 Avrupa ülkesi Örneklem sadece 2011 yılı finansal tablolarını dikkate almıştır. Örneklem sadece 2011 yılı finansal tablolarını dikkate almıştır. © C.Öztürk 2013

Sigortacılığa İlişkin Finansal Raporlamayı Etkileyen AB Mevzuat © C.Öztürk 2013 Avrupa Birliği'nin (91/674/EEC) numaralı "Sigorta Şirketlerinin Yıllık ve Konsolide Finansal Tablolarının Hazırlanmasına İlişkin Direktifi” Bilanço formatı Bilanço formatı Gelir tablosu formatı Gelir tablosu formatı

BİLANÇO FORMATI(Aktif) © C.Öztürk 2013

BİLANÇO FORMATI (Pasif) © C.Öztürk 2013

GELİR TABLOSU FORMATI © C.Öztürk 2013

GELİR TABLOSU FORMATI © C.Öztürk 2013

GELİR TABLOSU FORMATI © C.Öztürk 2013

Sigortacılığa İlişkin Finansal Raporlamayı Etkileyen Avrupa Ülkeleri Mevzuatları © C.Öztürk 2013

Sigortacılığa İlişkin Finansal Raporlamayı Etkileyen Avrupa Ülkeleri ve Türkiye Mevzuatları © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Finansal Durum Tablosu(Bilanço) Finansal Durum Tablosu(Bilanço) Kapsamlı Gelir Tablosu Kapsamlı Gelir Tablosu Tek tablolu yaklaşım Tek tablolu yaklaşım İki tablolu yaklaşım İki tablolu yaklaşım Geleneksel Gelir Tablosu Geleneksel Gelir Tablosu Kapsamlı Gelir Tablosu Kapsamlı Gelir Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu Nakit Akış Tablosu Nakit Akış Tablosu © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço’nun “Finansal Durum Tablosu” olarak adlandırılmasına genel bakış Bilanço’nun “Finansal Durum Tablosu” olarak adlandırılmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço’nun “Finansal Durum Tablosu” olarak adlandırılmasına Avrupa açısından bakış Bilanço’nun “Finansal Durum Tablosu” olarak adlandırılmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço Formatları Bilanço Formatları İlke bazlı finansal raporlama İlke bazlı finansal raporlama Bilanço formatlarında çeşitlilik Bilanço formatlarında çeşitlilik Anglo-Saxon Bilanço Formatı Anglo-Saxon Bilanço Formatı Fransız Bilanço Formatı Fransız Bilanço Formatı Türk Bilanço Formatı(US GAAP Bilanço Formatı) Türk Bilanço Formatı(US GAAP Bilanço Formatı) © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Anglo-Saxon Bilanço Formatı Anglo-Saxon Bilanço Formatı © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Fransız Bilanço Formatı Fransız Bilanço Formatı Avrupa Birliği'nin (91/674/EEC) numaralı direktifindeki bilanço formatı ile paraleldir. Avrupa Birliği'nin (91/674/EEC) numaralı direktifindeki bilanço formatı ile paraleldir. © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Türk Bilanço Formatı Türk Bilanço Formatı © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço formatına ilişkin genel bakış Bilanço formatına ilişkin genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço formatına Avrupa açısından bakış Bilanço formatına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço’da varlık ve yabancı kaynakların sınıflandırılmasına genel bakış Bilanço’da varlık ve yabancı kaynakların sınıflandırılmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilanço’nun ayrıntılı veya özet sunumuna genel bakış Bilanço’nun ayrıntılı veya özet sunumuna genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Bilançonun ayrıntılı ya da özet sunumuna Avrupa açısından bakış Bilançonun ayrıntılı ya da özet sunumuna Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Geleneksel Gelir Tablosu formatına genel bakış Geleneksel Gelir Tablosu formatına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Geleneksel Gelir Tablosu formatına Avrupa açısından bakış Geleneksel Gelir Tablosu formatına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Kapsamlı Gelir Tablosu formatına genel bakış Kapsamlı Gelir Tablosu formatına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Kapsamlı Gelir Tablosu formatına Avrupa açısından bakış Kapsamlı Gelir Tablosu formatına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU İki tablolu yaklaşım: Geleneksel Gelir Tablosunun adlandırılmasına Avrupa açısından bakış İki tablolu yaklaşım: Geleneksel Gelir Tablosunun adlandırılmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU Özkaynak Değişim Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu Eşit derecede önemle sunum Eşit derecede önemle sunum Diğer finansal tablolarla birlikte sunum Diğer finansal tablolarla birlikte sunum Dipnotlarda sunum Dipnotlarda sunum © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının raporlanmasına genel bakış İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının raporlanmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının raporlanmasına Avrupa açısından bakış İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarının raporlanmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda alınan faizlerin raporlanmasına genel bakış Nakit Akış Tablosunda alınan faizlerin raporlanmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda alınan faizlerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış Nakit Akış Tablosunda alınan faizlerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda alınan temettülerin raporlanmasına genel bakış Nakit Akış Tablosunda alınan temettülerin raporlanmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda alınan temettülerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış Nakit Akış Tablosunda alınan temettülerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda ödenen faizlerin raporlanmasına genel bakış Nakit Akış Tablosunda ödenen faizlerin raporlanmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda ödenen faizlerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış Nakit Akış Tablosunda ödenen faizlerin raporlanmasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU Nakit Akış Tablosunda ödenen temettülerin raporlanmasına genel bakış Nakit Akış Tablosunda ödenen temettülerin raporlanmasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR İlk muhasebeleştirmeden sonra MDV’lerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış İlk muhasebeleştirmeden sonra MDV’lerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR İlk muhasebeleştirmeden sonra MDV’lerin izlendiği muhasebe politikasına Avrupa açısından bakış İlk muhasebeleştirmeden sonra MDV’lerin izlendiği muhasebe politikasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

UMS 38 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR İlk muhasebeleştirmeden sonra MODV’lerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış İlk muhasebeleştirmeden sonra MODV’lerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 40 YATIRIM AMAÇLI GAYRIMENKULLER İlk muhasebeleştirmeden sonra Yat. Amaç. Gayrimenkullerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış İlk muhasebeleştirmeden sonra Yat. Amaç. Gayrimenkullerin izlendiği muhasebe politikasına genel bakış © C.Öztürk 2013

UMS 40 YATIRIM AMAÇLI GAYRIMENKULLER İlk muhasebeleştirmeden sonra Yat. Amaç. Gayrimenkullerin izlendiği muhasebe politikasına Avrupa açısından bakış İlk muhasebeleştirmeden sonra Yat. Amaç. Gayrimenkullerin izlendiği muhasebe politikasına Avrupa açısından bakış © C.Öztürk 2013

SONUÇ Bilanço ve gelir tablosu formatlarında çeşitlilik vardır. Bilanço ve gelir tablosu formatlarında çeşitlilik vardır. Bazı varlık ve yabancı kaynak kalemlerinin likidite açısından sıralandırılmasının karmaşık olduğu görülmüştür. Bazı varlık ve yabancı kaynak kalemlerinin likidite açısından sıralandırılmasının karmaşık olduğu görülmüştür. Yeniden değerleme açısından bazı tutucu yaklaşımlar dışında yerel muhasebe politikalarının UFRS’lerdeki alternatifli muhasebe politikaları üzerinde etkisinin var olması Yeniden değerleme açısından bazı tutucu yaklaşımlar dışında yerel muhasebe politikalarının UFRS’lerdeki alternatifli muhasebe politikaları üzerinde etkisinin var olması © C.Öztürk 2013

SONUÇ Ulusal mevzuatında sigortacılık finansal tablo formatlarını belirleyen ülkeler görülmüştür. Ulusal mevzuatında sigortacılık finansal tablo formatlarını belirleyen ülkeler görülmüştür. Türkiye bilanço formatı, İtalya ve İspanya’nın gibi ayrıntılıdır. Türkiye bilanço formatı, İtalya ve İspanya’nın gibi ayrıntılıdır. Türkiye’nin geleneksel gelir tablosu, AB’nin direktifi ile paraleldir. Türkiye’nin geleneksel gelir tablosu, AB’nin direktifi ile paraleldir. Türkiye nakit akış tablosu, İspanya’nınki gibi brüt yöntemdir. Türkiye nakit akış tablosu, İspanya’nınki gibi brüt yöntemdir. © C.Öztürk 2013

ÖNERİLER Bilanço formatlarında çeşitliliğin azaltılması Bilanço formatlarında çeşitliliğin azaltılması Dönen / Duran ve Kısa / Uzun Vade ayrımına yer verilmesi Dönen / Duran ve Kısa / Uzun Vade ayrımına yer verilmesi Gelir tablosu formatı olarak AB’nin direktifindeki formatın tercih edilmesi Gelir tablosu formatı olarak AB’nin direktifindeki formatın tercih edilmesi Nakit akış tablosunda sadece direkt veya dolaylı yöntemin tercih edilmesi Nakit akış tablosunda sadece direkt veya dolaylı yöntemin tercih edilmesi Seçilen muhasebe politikalarında uyumun sağlanması Seçilen muhasebe politikalarında uyumun sağlanması © C.Öztürk 2013

ÖNERİLER Türkiye’deki UFRS bazlı sigorta hesap planının geliştirilmesi ve satış amacıyla elde tutulan duran varlıklar kaleminin açılması. Türkiye’deki UFRS bazlı sigorta hesap planının geliştirilmesi ve satış amacıyla elde tutulan duran varlıklar kaleminin açılması. Olağandışı kavramına son verilmesi Olağandışı kavramına son verilmesi Türkiye’de UFRS bazlı sigorta finansal raporlamasının UMS 1(2007)’yi yansıtması Türkiye’de UFRS bazlı sigorta finansal raporlamasının UMS 1(2007)’yi yansıtması Diğer sektörde olduğu gibi kapsamlı gelir tablosunun yürürlüğe girmesi Diğer sektörde olduğu gibi kapsamlı gelir tablosunun yürürlüğe girmesi © C.Öztürk 2013