TÜRK VERGİ SİSTEMİ 4. ÜNİTE: GELİR VERGİSİNİN TARHI Doç. Dr. İrfan TÜRKOĞLU Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesi

GELİR VERGİSİNİN TARHI Gelir kural olarak beyan üzerine tarh edilir. Beyanname Türleri: Muhtasar Beyanname, Yıllık Beyanname, Münferit Beyanname,

MUHTASAR BEYANNAME (STOPAJ) YOLUYLA TARH Gelir Vergisinin %90’ından fazlası bu şekilde toplanır. İşveren ve vergi tevkifatı yapanlar tarafından verilir. Kamu idare ve müesseseleri, İktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, Ticaret şirketleri, İş ortaklıkları, Dernek, vakıf ve bunların iktisadî işletmeleri, Kooperatifler, Yatırım fonu yönetenler, Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, Zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler 3

MUHTASAR BEYANNAME (STOPAJ) YOLUYLA TARH Stopaj Matrahı: Ücretlerde safi tutar Diğer gelirlerde gayri safi tutar Ertesi ayın 23. günü beyan, 26. günü ödenir 10 veya daha az işçi çalıştıranlar Vergi Dairesine bildirerek Ocak, Nisan,Temmuz ve Ekim aylarının 23. günü akşamına kadar üçer aylık olarak verebilirler Kamu kurumlarının vergi kesintisi için beyanname verme zorunluluğu bulunmamaktadır. 4

YILLIK BEYANNAME YOLUYLA TARH Yıllık Beyanname: Muhtelif kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur. Kural olarak tüm gelirler yıllık beyanname ile beyan edilmelidir Stopaj uygulaması bu kuralı yumuşatmıştır

YILLIK BEYANNAME YOLUYLA TARH MUTLAK ANLAMDA BEYANNAME VERİLMESİ GEREKLİ GELİRLER BEYANNAME VERME SINIRININ AŞILMASI HALİNDE, BEYAN MECBURİYETİ BULUNAN GELİRLER

YILLIK BEYANNAME VERMENİN ZORUNLU OLDUĞU HALLER MUTLAK ANLAMDA BEYANNAME VERİLMESİ GEREKLİ GELİRLER Tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbabı kazancı olmasa da yıllık beyanname verirler. Vergisi stopaj yoluyla alınmamış Ücret gelirleri Tutarı GVK 86/d (1.500 TL) tutarını aşan, istisnaya konu olmamış ve stopaj yapılmamış Menkul ve GMSİ gelirleri Kazanç ve iratların istisna haddini aşan kısımları (Konut İstisnas: 3.600, DAK: 10.600, ArıziK: 23.000, Beyanname Sınırı: 29.000, GVK 86/a) 7

YILLIK BEYANNAME VERMENİN ZORUNLU OLDUĞU HALLER BEYANNAME VERME SINIRININ AŞILMASI HALİNDE, BEYAN MECBURİYETİ BULUNAN GELİRLER Birden Fazla İşverenden Ücret Geliri Olanlar Sonraki ücretler beyan sınırını geçerse ücret gelirlerinin tamamı beyan edilir Ücret gelirinin yanında başka gelirleri de varsa ücretler ayrı değerlendirilir Gelir Toplamı Beyanname Verme Sınırını Aşanlar (GVK 86/a,b Hariç) Gelir toplamı beyan sınırını aşan mükellefler tevkif yoluyla vergilendirilmiş; MSİ, GMSİ gelirleri içinde beyanname vermek veya beyannamelerine eklemek zorundadırlar. Sınırı aşan kısım değil gelirin tamamı beyan edilir fakat stopaj yoluyla alınan vergiler düşülür. 8

YILLIK BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ YER VE ZAMAN Mükellefin İkametgahındaki Vergi Dairesi İşyeri ve ikametgahı ayrı ise, Maliye Bakanlığı'nca uygun görülürse işyerinin bulunduğu yer vergi dairesi GMSİ’nda Mükellefin İkametgahındaki Vergi Dairesi Gezici olarak faaliyet yapan Ticaret ve SM Erbabı ile Diğer Ücretliler Faaliyetlerini icra ettikleri yer VD Elden, Posta ve İnternet üzerinden beyan edilir Basit Usulde 25 Şubat Diğer Hallerde 25 Mart 9

YILLIK BEYANNAME VERİLME ZAMANI 10

YILLIK BEYANNAME ÜZERİNDEN YAPILABİLECEK İNDİRİMLER GVK: 89 Eşi ve çocukları için yapılan eğitim ve sağlık harcamaları (%10) Eşi ve çocukları için yapılan şahıs sigorta veya bireysel emeklilik primi (%15-Yıllık AÜ Brüt tutarını geçemez) AR-GE (%100) Kamu kurum ve kuruluşuna, dernek ve vakıflara yapılan Bağış ve yardımlar (%5) Okul, Öğrenci yurdu, çocuk yuvası, huzurevi, rehabilitasyon merkezi inşası için yapılan her türlü bağış ve yardımlar (%100) Sponsorluk harcamaları (%100-%50) Döviz girişini teşvik amaçlı indirim (%50) Serbest Meslek Erbabı ve Basit Usulde Vergilendirilen Engelliler, Bakmakla yükümlü olduğu Engelli Bulunan Serbest Meslek Erbabı ile Beyanname veren Ücretliler, Engelli İndiriminden yararlanırlar (Engellilik İndirimi miktarının aynısı, 880,440,200) 11

ZARARLARIN DÜŞÜLMESİ Zarar izleyen 5 yıl içinde mahsup edilir Zararların mahsubuna sınırlamalar getirilmiştir. İndirimlerin zararı arttırıcı etkisi, Değer Artışı Kazançlarında uğranılan zarar, Menkul ve GMSİ eksilmeler, Yurt Dışı Faaliyetlerle ilgili zararlar, 12

GELİR VERGİSİNİN ORANI, HESAPLANMASI VE ÖDENMESİ MAHSUPLAR Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler, Geçici Vergiler, Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergiler, Vergi Alacağı (Tebliği izleyen 1 Yıl içinde istenmelidir). GELİR VERGİSİNİN ÖDENMESİ Basit Usul Beyan: 25 Şubat Ödeme: Şubat – Haziran Diğerleri Beyan: 25 Mart Ödeme: Mart – Temmuz Diğer Ücret Geliri sahipleri (Vergi Karnesi Kullananlar) Beyan: Şubat Ödeme: Şubat – Ağustos Vergi dairelerine veya bankalara ödenir 13

GEÇİCİ VERGİ (PEŞİN VERGİ) Gerçek Usulde Gelir Vergisine tabi Ticari kazanç sahipleri ile Serbest Meslek Erbabı geçici vergi öder Geçici Verginin Oranı: Üçer aylık kazançlar üzerinden %15 Geçici Verginin Beyan Süresi: Üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın 14. günü, ödeme süresi 17. günü (14 Mayıs, Ağustos, Kasım, Şubat) Matrah ticari ve mesleki kazançların tespitine ilişkin hükümlere göre belirlenmektedir. Dönem içinde stopaj yoluyla ödenen Gelir Vergisi hesaplanan Geçici Vergiden mahsup edilir Artan geçici vergi mahsup veya o yıl içinde iade edilir. 14

GELİR VERGİSİNDE DAR MÜKELLEFLERE ÖZGÜ DÜZENLEMELER Dar Mükellefler sadece Türkiye’deki kazançları üzerinden vergi öderler (Yersellik İlkesi). Tam Mükelleflerle ilgili düzenlemeler Dar Mükellefler için de uygulanmaktadır. 7 Kazanç unsurundan bir veya bir kaçını elde etmiş olabilirler.

DAR MÜKELLEFLERDE YILLIK BEYANNAME Yıllık beyanname ile Ticari, Zirai ve GMSİ (Stopajı yapılmamış) Kazançları bildirilir Vergi muhatabının oturduğu yer, bu yoksa iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesine beyan edilir YILLIK BEYANNAME VERİLMEYEN HALLER Tevkif suretiyle vergilendirilen Ücret, SMK, MSİ, GMSİ, DKİ muhtasar beyanname ile bildirilir

MÜNFERİT BEYANNAME Münferit Beyanname: Dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların (GVK Mad. 101) bildirilmesine mahsustur (GVK Mad. 84/3). Sadece telif ve patent hakkından doğan bir geliri var ve stopajı yapılmışsa isterse beyan eder (Vergi iadesi almak). Telif ve patent hakkı gayrimenkul kabul edilir ve bunlardan %20 oranında kesinti yapılır Kazancın elde edilmesini izleyen 15 gün içinde verilmek zorundadır

DAR MÜKELLEFLERDE MATRAH TESPİTİ Muhatap olarak daimi temsilcisi veya kazanç ve iratları yabancı kişiye sağlayanlar İhracat istisnası, Sergi ve panayırlardaki Ticari ve SM faaliyet kazançları istisnası. Safi Kazanç olarak Bilet Bedelinin Yarısı esas alınır Sadece mevzuatın öngördüğü başka indirim ve istisnalardan yararlanırlar, Engellilik indirimi, Engelli şahıs indirimi, Asgari geçim indiriminden yararlanamazlar 18

İyiki de katılmışım diyenlere teşekkürler....