Brassica oleracea L. italica Brokkoli (Broccoli) Brassica oleracea L. italica

Anavatanı, yayılma alanı ve ekonomik önemi Anavatanı: Akdeniz havzası, Yeşil olgunlaşmamış çiçek taslaklarına calabrese denilmektedir. Calabrese Italya’da bir yerin adı. Anavatan olarak Italya kabul edilmektedir. Ülkemize son zamanlarda yaygınlaşan bir sebzedir. Tüketimi hızlı bir şekilde artmaktadır. KB benzetilmekte ve bazı yerlerde KB azmanı olarak bilinmektedir. Yeşil renkli, olgunlaşmamış çiçek taslakları ve etlenmiş çiçek sapları tüketilmektedir. Tüketim şekilleri: Taze olarak, dondurularak, turşu olarak, çocuk mamalarında. Brokkoli, A, B, C vitaminlerince ve P, Ca ve Fe’ce zengin bir sebzedir. Lif içeriği zengindir ve anti kanserojen bir sebzedir.

Morfolojik Özellikler Kök: Lahana ve KB olduğu gibi kazık köklü bir bitkidir, ancak fide ile üretimi yapıldığı için kazık kök dallanmaktadır. Kök derinliği olarak KB aynı derinlikte toprağı aktif olarak kullanmaktadır. (%80’i 30-40 cm, %20’si 60-80 cm) Gövde: Brokkolide gövde KB ve lahanadan farklıdır. Ana gövde 30-50 cm boylanır ve yeşil çiçek taslaklarından oluşan taç ile son bulur. Bu ana taç kesildiği zaman yaprak koltuklarından yan taçlar sürer. Ana taç yan taçlardan daha büyüktür ve taç sapının çapı daha geniştir.

Yaprak: Brokkoli yaprakları lahanaya göre daha uzun saplı olup bazı çeşitlerde yaprak ayası parçalı olabilmektedir. Yaprak rengi daha çok KB benzer ancak daha koyu renkli ve mavimtraktır. Taç: KB benzer şekilde brokkolide de sebze olarak tüketilen olgunlaşmamış çiçek taslaklarına ve çiçek saplarına TAÇ denilmektedir. Taç yapıları KB benzemekle birlikte brokkolinin yenen kısmı çiçeklerin daha gelişmiş aşamasıdır. Taç büyüklüğü, çeşide, dikim zamanına, dikim mesafesine, bakım ve iklim şartlarına bağlıdır. Ana taç: 5-25 cm ve 100-750 g Yan taç: 5-10 cm ve 10-100 g Renk: Yeşil, eflatun ve beyaz

Meyve: Tohum ve Çimlenme : Çiçek: Çiçek özellikleri ve döllenme biyolojisi KB çok benzer. Ancak KB taç hasat edildikten sonra tohum alınamaz, brokkolide ise hasat edilen taçlardan sonra lateral tomurcuklardan çiçekler çıkar ve tohum oluşturur. Meyve: Brokkolinin meyveleri ve tohum özellikleri KB benzer. Meyve içindeki oluşan tohum sayısı ve büyüklüğü yetiştirme koşullarına bağlıdır. Tohum ve Çimlenme : Tohumlar renk ve şekil bakımından KB ve lahanaya benzer. Çimlenme özellikleri KB olduğu gibidir. Opt. Çimlenme sıcaklığı; 20 oC, çıkış süresi; 3-4 gün, 5 yıl süreyle tohumlar saklanabilir.

Yetiştirme İstekleri İklim istekleri: Toprak İstekleri: Brokkoli bir serin iklim sebzesidir. Çok sıcak ve çok soğuklardan olumsuz etkilenir. Yaz aylarında sıcak ve kurak havalarda, kışın soğuk ve aşırı yağışlardan olumsuz etkilenir. Sıcak havalarda taç kalitesi bozulur. Yaz aylarında ve sıcaklığın 20 oC’nin üzerine çıktığı yerlerde yetiştiricilik ekonomik değildir. Vegetatif dönemde soğuktan fazla etkilenmezken, hasat olgunluğuna gelmiş taçlar soğuklardan çok çabuk etkilenir, çiçek tomurcukları kahverengileşir ve çürürler. Uzun gün ve sıcaklık çiçeklenmeyi teşvik etmektedir. Ancak gün uzunluğunun etkileri tam olarak bilinmiyor. Toprak İstekleri: Çok seçici bir bitki değildir. Çok hafif ve besin maddelerince fakir toprakları sevmez. Organik maddeye iyi cevap verir. Ağır bünyeli su tutma kapasitesi iyi olan ve pH 6.5 ve üzeri topraklarda iyi sonuçlar alınır.

Yetiştirme Şekli Toprak hazırlığı, ekim, dikim ve bakım işlemleri: Üretim şekli KB ve lahananı üretim şekline çok benzer. Sıcak bölgelerde tohum ekimi Temmuz Ağustos aylarında, serin yerlerde bahar ayalarında yapılabilir. Dikimde bitki sıklığı çeşidin erkenciliğine/geççiliğine, hasatta yan başların hasat edilip edilmeyeceğine göre değişir. Erkenci çeşitlerde ve sadece ana taç için yapılan üretimde bitkiler daha sık dikilebilir. Brokkolide en yüksek verim 45*35 cm dikimde elde edilmiştir. Gübreleme Brokkoli KB göre toprakta daha fazla BBE kaldırır. 15-20 kg N/da, 20 kg P2O5/da 20-22 kg K2O Azotlu gübrenin yarısı, P ve K’lı gübrelerin tamamı taban gübresi olarak verilir. Geri kalan N’lu gübre ana başların hasadından sonra verilir. B ve Mo eksikliğine dikkat edilmelidir. Mo eksikliğinde yaprak ayası küçülür.

OLGUNLUK HASAT ve DEPOLAMA Brokkolide hasat olgunlaşmamış çiçek taslaklarının üzerinde bulunan tomurcuklar açılmadan önce yapılır. Gecikmelerde çiçekler açar ve sebze değeri kaybolur. Önce ana taçlar daha sonra yan taçlar hasada gelir. Taçlar bıçakla çiçek sapının bir kısmı ile birlikte hasat edilir. Taçların uzunluğu 10-15 cm çapı ise büyüklüğüne bağlıdır. Ana taçların ağırlıkları 100-600 g, yan taçlar ise 10-50 g Taçlar 1-5 oC’de polietilen torbalarda 3-4 gün tazeliklerini koruyabilir. Verim: 2000-3000 kg/da (Bitki sıklığına ve hasat süresine bağlı olarak değişir)

Hasatalıklar: Zararlılar: Fungal: Alternaria, blackleg, Kök ur hastalığı, mildiyö, halkalı leke, sclerotinia sp. Çökerten (Pythium, Rhizoctonia ve Fusarium sp.) Bacterial: Siyah çürüklük, Brokkoli taç çürüklüğü ve taç gövdesi çürüklüğü. Viral:, Karnabahar mozaik virüsü ve şalgam mozaik virüsü Temiz tohum ve temiz fide kullanımı (tohumlara ekimden önce 50°C, 20 dakiaka). Fideliklerin toprak kökenli hastalıklardan ari olmalı Zararlılar: Yaprak bitleri, prodenya, lahana kelebeği

Tohum üretimi Tohum üretimindeki kültürel işlemlerde aynıdır. KB ve lahanaya göre daha kolaydır. Ana ve bazı yan taçların hasadından sonra bitkiler ya farklı bir yere transfer edilir yada oldukları yerde bırakılarak tohum üretilebilir. Çiçeklenme Mart, Nisan ve Mayıs aylarında olur. Çiçeklenme dönemi çeşide ve ekolojik koşullara bağlıdır. Mayıs ve Haziran ayında hasat olgunluğuna gelir. Tohum verimi; çeşide, bitki sıklığına, yetiştirme dönemine, iklim ve bakım şartlarına bağlıdır. Bitki başına verim 5-30 g, dekara verim 30-100 kg

SİYAH ÇÜRÜKLÜK

Yumuşak çürüklük