BTEP205 İşletim Sistemleri

... konulu sunumlar: "BTEP205 İşletim Sistemleri"— Sunum transkripti:

1 BTEP205 İşletim Sistemleri
Bilgisayar Teknolojisi ve Bilişim Sistemleri Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Doğu Akdeniz Üniversitesi ITEC115 Bilgisayara Giriş ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar Konu#6 Bilişim Etiği Dr.Ahmet Rizaner

2 Etik bakış açısı Genellikle herkes aşağıdaki konularda ‘değer yargıları’ paylaşır: Hayat Mutluluk Hedefe ulaşmak isteği Dünyayı iki açıdan görürler Bencil bakış açından: Sadece kendilerini ve kendi değer yargılarını göz önüne alırlar Etik bakış açısından: Başkalarını ve onların değer yargılarını göz önüne alırlar ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

3 Tanımlar Toplum: Erdem/ Ahlak Etik
Belli kurallar sistemi içinde örgütlü topluluktur Zaman sürecinde konulan kurallar üyelerinin haklarını gözetir Erdem/ Ahlak Bir toplumun davranış kurallarıdır Belli durumlarda kişiler ne yapmalı/ ne yapmamalıdır Etik Erdemin akılcı olarak sınanmasıdır Kişilerin davranışlarının değerlendirilmesidir ) ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

4 Etik ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

5 Bilişim Etiği ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

6 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Temel etik kurallarının günlük bilgisayar kullanımına uyarlanmasıdır Etik ilkeler Bir kural yada davranışın neden erdemli yada erdemsiz olduğunun gerekçelerini açıklar Güven, adalet, iyi davranış ve kibarlık gibi değerlerin özendirilmesi için bir takım standartlar belirler ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

7 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Üniversitenizin davranış kurallarını öğrenin Kabul edilen kullanım politikalarıdır Okulda yada kurumlarda Bilgi Teknolojileri (BT) kullanıcılarının uyması gereken kurallardır ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

8 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Internetten indirilen saldırgan veya çirkin yazılımlara izin verilmemektedir. Bilgisayarlara herhangi bir oyun veya yazılım yüklemek yasaktır. Yazılım, donanım veya kullanıcılara yapılacak herhangi bir suistimal veya kötü davranışa kesinlikle tolere edilmez. Resmi yazılımların Bilgi İşlem Lab Personeli tarafından yüklenmesi Çoğu yazılımlar makine başına lisanslıdır. Yüklenilmesi istenilen herhangi bir yazılım için Bilgi İşlem Merkezi Sekreterliğinden alınan Yazılım İstek Formu doldurulmalıdır. Yazılım Kopyalama Kullanıcıların LAB'lardan yazılım kopyalamaları yasaktır. ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

9 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Okul yada kurumsal Bilgi Teknolojisi kullanım kuralları Kendine saygı Kullanıcı kodu ve şifrenizi kimseye vermeyin Interneti uygunsuz amaçlarla kullanmayın Başkalarına saygı Başkalarını tehdit ve taciz etmeyin BT kaynaklarını (yazılım, donanım, ağ) paylaşın Profesyonel davranın ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

10 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Kurallar (devam) Akademik bütünlüğe saygılı olun Internetten kopyaladığınız metinler için kaynak gösterin Internetten kullandığınız resimler için izin alın Yazılımları izin almadan kopyalamayın ve dağıtmayın Derslerde BT kullanımı görgü kuralları çok önemli bir akademik konudur ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

11 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
On koşul (Ten commandments) BT başkalarına zarar vermek için kullanılmamalıdır Başkalarının BT çalışmalarına karışılmamalıdır Başkalarının BT dosyaları açılmamalıdır BT hırsızlık amacıyla kullanılmamalıdır BT yalancı şahitlik için kullanılmamalıdır Bir yazılımı parası ödenmeden kopyalamak ve kullanmak doğru değildir ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

12 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
On koşul (devam) Başkalarının BT kaynakları izinsiz ve karşılıksız kullanılmamalıdır Başkalarının fikir ürünlerine sahip çıkılmamalıdır Sosyal sorumluluklarınız yazdığınız program yada tasarladığınız sistemde ihmal edilmemelidir BT kullanımında birlikte çalıştığınız insanlar değer verilmesi ve saygı gösterilmelidir ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

13 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Net Kuralları Netiquette Internet kullanım kılavuzu Daha saygın bir ortam Tartışma Forumları Başkalarına yardımcı olacak yada soru soracak haber postalayın Sinirli olduğunuz zaman haber postalamayın ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

14 Bilgisayar kullanıcıları için Bilişim Etiği
Net Kuralları (devam) E-posta Hergün kontrol edin E-posta kişiye özel değildir; profesyonelce davranın Anında mesajlar Kısa görüşmeler için çok uygundur Kötü haber yada önemli duyuruları paylaşmayın Sohbet odaları Kurallara uyunuz Saygılı olunuz Kötü sözler söylemeyin ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

15 Bilgisayar oyunları: Şiddet içeriyor
Kullanımı hızla artıyor Psikologların şiddet içeren video oyunları oynamanın etkileri konusunda fikir ayrılıkları var Oyunlar giderek daha çok şiddet içermektedir Çocuklar saldırgan ve suç işlemeye eğilimli olmaktadır ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

16 Kurumlar için Bilişim Etiği
Çalışanlar İşyerinde bireysel işler yapmamalıdır Kurumlar Verileri kayıp olmaktan, bozulmaktan, uyumsuzluk ve yanlış kullanımdan korumalıdır Yedekleme yöntemleri kullanmalı Düzenli yedekleme yapmalı ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

17 Bilişim profesyonelleri için Bilişim Etiği
İş ahlakı Association for Computing Machinery, kısaca ACM, bilgisayar bilimleri alanındaki en eski mesleki kuruluş Bilişim profesyonelleri için sertifikasyon enstitüsü Meslek kuruluşları (BMO, EMO, TBD, TBV) Bilişim profesyonelleri için etik kodları İnsan hayatını koruma Başkalarının zarar görmesini ve yıpranmasını engelleme ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

18 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Eser hırsızlığı Plagiarism Fikir, yazı ve fikri mülkiyetin izinsiz kullanımı Etik değil ! Yasa dışı ! Uzun zamandır varolan bir olgudur Günümüzde Internet kullanımı nedeniyle çok daha kolaylaşmıştır ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

19 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Telif hakkı ihlali Copyright Telif hakkı olan eserlerin hırsızlığı Adil kullanım Fair use Telif hakkı olan eserlerin araştırma, eğitim ve amaçlarıyla sınırlı kullanımı Bir bölümün seçilerek açıklama, benzetme, haber, araştırma ve eğitim amaçlarıyla kullanılması Özgün çalışmanın ticari değerinden kaybetmemesi, korunması koşuluyla mümkündür ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

20 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Karalama Libel Bir kişi yada kurumla ilgili; o kişi yada kuruma zarar verecek yayınlar yapılması Bilgi Teknolojisi kullanım kolaylığı karalama olaylarını arttırmaktadır Internette bir dökümanın paylaşılması onu yayınlamaktır Yayınladığınız her haberin doğru olduğuna emin olun ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

21 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Yazılım korsanlığı Telif hakkı olan yazılım kopyalama ve dağıtma İş dünyasında yılda milyonlarca kazanç kaybı Yazılım lisanslama Yazılımı yedekleme ve yükleme hakkı veriyor Birden fazla bilgisayarda kullanıma izin veriyor Başkaları için kopya çıkartmak yasal değildir! ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

22 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Halka açık yazılımı Open Source Kullanıcılar için ücretsiz Kopyalanabilir ve değiştirilebilir Kısıtlı yazılım Shareware Kullanıcılar deneme ve değerlendirme süresince kullanabilirler Süre sonunda kullanmaya karar verirlerse satın almalıdırlar Kayıt ücreti vardır ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

23 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Genel kamu lisansı GPL Ücretsiz yazılım vakfı himayesinde Kullanıcılar kopya, kullanım ve değişiklik haklarına sahiptir Site lisansı Daha ucuz bir fiyata yazılımın birden fazla bilgisayara kopyalanmasına izin veren antlaşma Telif hakkı koruma Programların yasa dışı kullanımına izin verilmez ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

24 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Kısıtlı yazılımı süresi geçtikten sonra kayıt parası ödemeden kullanmaya devam etmek Yazılımı lisansında belirtilen maddelerin dışında kullanmak Ev kullanımı için alınan lisanslı yazılımların kopyasını çıkartmak Ticari yazılımların kopyalarını başkalarına vermek yada satmak Genel kamu lisanslı yazılımların tümünü yada bir kısmını satmak ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

25 Etik değil aynı zamanda yasa dışı
Dosya paylaşmak Telif hakkı olan dosyaları yüklemektir (müzik,film, …) Ceza yada hapis ile sonuçlanabilir Kazanç kaybı, iş kaybı ve vergi kaçırmaya neden olacaktır ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi

26 Bilişim Etik ilkelerine uyunuz
ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar

27 Bilişim Etiği Konu Sonu Kaynakça
Coyle, D. M. (2010). Computers are your future.10th edition. Pearson Education. Odabaşı H. F. ve Uysal Ö. (2006). Bilgisayar etiği öğretiminde kullanılan yöntemler. Sunum VI. International Education Technology Conference, Nisan 2006, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa. Quinn, M. (2012). Ethics for the Information Age. 5th edition. Pearson Education. ITEC115 Bilgisayara Giriş / ITEC190 Hukuk İçin Bilgisayar, Dr. Alev Elçi