1965 (90x9)2007 (30x5) KANALLAMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ Hilmi BOLATOĞLU.

... konulu sunumlar: "1965 (90x9)2007 (30x5) KANALLAMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ Hilmi BOLATOĞLU."— Sunum transkripti:

1 1965 (90x9)2007 (30x5) KANALLAMANIN DAYANILMAZ HAFİFLİĞİ Hilmi BOLATOĞLU

2 Yüksek bölgelerden doğan Menderes nehri denize yaklaştıkça: 1) Yavaşlar 2) Yayılır 3) Eğriler çizer 4) Derinliği azalır 5) Alüvyon Bırakır

3

4 2003 ÖNCESİ

5 SUÇLU AYAĞA KALK (!)

6 KANALLADIK, PEKİ SONUÇ ?

7 ASFALTLADIK, PEKİ SONUÇ ?

8

9 TAŞKIN YÖNETİMİ=NEHRİN “ISLAHI”? 2 Temmuz 2007 “Yıllardır taşkınlar nedeniyle çiftçinin en büyük kabusu olan Büyük Menderes Nehrinin dört yıl önce başlayan ıslah çalışmaları nihayet tamamlandı. Islah çalışmaların tamamlanmasıyla taşkınların önüne geçilmesi ve verimin yüzde 50 oranında artması bekleniyor.”

10 TAŞKIN YÖNETİMİ=NEHRİN “ISLAHI”? 14 Aralık 2011 “Rüyaydı Gerçek Oldu! Aydın ve Söke Ovası’nda en büyük sorunların başında gelen Menderes Nehri taşkınları artık tamamen çözülüyor. Çine Barajı’nın su tutmaya başlaması [ile] ciddi manada çözülen taşkın sorununun nehrin tamamen ıslah edilmesi ile sorun olmaktan çıkacağı belirtildi.”

11 NEHRİN “ISLAHI” = ÇÖZÜM? 31 Ocak 2012 “Söke Ovası’nın yaklaşık 80 bin dekar alanı sular altında kalırken; ova kıyısında kalan Karaatlı, Burunköy, Akçakaya, Nalbantlar’ın kıyı mahallerinin adeta Venedik’e benzediği görülüyor.”

12 AMERİKA’YI YENİDEN KEŞFETMEK!

13 EVERGLADES-FLORIDA-ABD - I

14 1881 - Okeechobee Gölü’nden Körfeze Caloosahatchee Nehri üzerinden bir kanal yapılır 1907 - Everglades kurutma idaresi (18,500 km2) kurulur 1917 - Okeechobee Gölü’nden Atlantik’e dört kanal daha yapılır 1926, 1928 – Büyük kasırgalar 2500 can kaybına yol açar 1947, 1948 – Büyük kasırgalar sellere yol açar EVERGLADES-FLORIDA-ABD - II

15 1948 – “C&SF Project” Kongre’de yasalaşır. Projenin amaçları:  Sel/taşkın kontrolü,  Evsel, endüstriyel ve tarımsal su arzı kontrolü,  Tuzlu su kontrolü,  Everglades Milli Parkı’na su arzı. EVERGLADES-FLORIDA-ABD - III

16 KISSIMMEE NEHRİ, FLORIDA, ABD - I

17 KISSIMMEE NEHRİ, FLORIDA, ABD - II 1960-1971, arasında Kissimmee Nehri “menderes” yapan güzel bir nehirden 90 km uzunluğunda 90 metre genişliğinde 9 metre derinliğinde, C-38 adıyla bilinen bir kanala dönüştürülür. Ek olarak altı regülatör ünitesi kurulur.

18 Kanallama sonucunda: 160 km² sulak alan kurur, Su kuşu populasyonu %90 oranında azalır, Amerikan “Bald Eagle” populasyonu %70 azalır, Suda çözünmüş oksijen oranı azalır  Koca Ağız Levrek türü yerini oksijensizliğe dayanıklı balık türlerine bırakır,  Nehir yatağı mikro habitatı azalır Günde 6.435.000 m³ tatlı su doğrudan okyanusa dökülür 4.000 km² alanda civa kirliliği sorunu ortaya çıkar Göle dökülen suda azot %25 fosfor ise %20 oranında artar,  Su marulu, su sümbülü gibi azot-fosfor adaptasyonu yüksek su bitkileri istilası yaşanır KISSIMMEE NEHRİ, FLORIDA, ABD - III

19 ABD Kongresi 1992 yılında “Kissimmee River Restoration Project” başlangıcını onaylar.  SFWMD + USACE = 620.000.000 USD  412.000 da kamulaştırma  35 km kanal dolgusu  65 km “menderes” yapısına geri dönüş  İki regülatörün tamamen kaldırılması  Kaynak sularının zenginleştirilmesi KISSIMMEE NEHRİ, FLORIDA, ABD - IV

20 KANALLAMA NEDİR?  Sel kontrolü,  Kurutma (drenaj),  Nehir taşımacılığı,  Yatak erozyonunun önlenmesi,  Altyapısal gerekçeyle yatak değiştirme gibi amaçlarla gerçekleştirilen her türlü nehir mühendisliği faaliyeti

21 KANALLAMA TİPLERİ - I Düzleştirme Yatak Büyütme Yatak Temizleme

22 KANALLAMA TİPLERİ - II ÖLDÜRME !!!!

23 KANALLAMANIN ETKİLERİ - I

24 KANALLAMANIN ETKİLERİ - II Tame Nehri – Birmingham: 30 yıl içinde eski biçimine geri dönmüştür.

25 KANALLAMANIN ETKİLERİ - III  Kenar koruması ortadan kalkar  Havuz bölgeleri kaybolur  Akıntı yapraksı/katmanlı olur  Homojen akıntı içeriği oluşur  Nehir habitatı ciddi oranda zarar görür

26 KANALLAMANIN ETKİLERİ - IV

27 KANALLAMANIN ETKİLERİ - V

28 TEK HEDEF TAŞKIN KORUMASI OLMAMALIDIR Kültürel Miras Morfolojik Çeşitlilik Tarih Sosyokültürel Önem Eğlence/Dinlence Çevre Ekonomi&Üretim Su Arzı Meralar Atıksu Yönetimi Taşkın Sıklığı ve Süresi Estetik Tesis&Park Bitki Örtüsü Su Kalitesi İstikrar Doğal Yaşam Habitat Spor Taşımacılık Esinlenilen kaynak: A Rehabilitation Manual for Australian Streams, VOLUME 1, Ian D. Rutherfurd, Kathryn Jerie and Nicholas Marsh,

29 TAŞKIN YÖNETİMİ? “When a natural stream achieves an equilibrium depth and slope, the channel geometry is primarily maintained by the boundary conditions established by coarse sediment on the bed and/or the soil cohesiveness and soil binding attributes of vegetative root systems on the banks. When these stabilizing influences are disturbed, the resistance of the bed and bank to the erosive power of the stream is largely diminished. Grade control structures and rip-rap have been used on streams to replace boulder steps, cobble riffles and the deep, soil binding roots of trees and shrubs. These structures work but are not self-maintaining or replenishing like the boundary materials of naturally stable streams, and thus, must be periodically maintained. Human-placed boundary conditions may work for many years where the channel and floodplain geometry are in equilibrium, but typically initiate other channel adjustments or fail with the next flood when placed on channels that are in adjustment, working toward equilibrium through longitudinal slope adjustment and platform change.”

30 TAŞKIN YÖNETİMİ?  Kanallama yapılan nehirler daha az taşkın yapmaz  Kanallama yapıldığında geri dönüş çok zor ve maliyetli olur  En uygun yöntem: “Nehire Yer Aç” (Room for the River)  Doğal taşkın alanlarının (Flood Plains) ayrılması ve korunması gerekir  Doğal taşkın alanlarının pek çok yararı vardır

31 TAŞKIN YÖNETİMİ?

32

33 TEŞEKKÜRLER !