BİLİŞSEL ÇARPITMALAR hazırlayan SAYNUR NEVRES KAYA

... konulu sunumlar: "BİLİŞSEL ÇARPITMALAR hazırlayan SAYNUR NEVRES KAYA"— Sunum transkripti:

1 BİLİŞSEL ÇARPITMALAR hazırlayan SAYNUR NEVRES KAYA

2 BİLİŞSEL ÇARPITMA RASYONEL OLMAYANI GEÇERLİ KANITLARI BULUNMAYANI
KENDİMİZLE VE ÇEVREMİZLE İLİŞKİN GELİŞTİRDİĞİMİZ KALIP DÜŞÜNCELERİ DÜŞÜNÜRKEN YAPTIGIMIZ SİSTEMATİK HATALARI OLAYLARI OLDUĞUNDAN DAHA FARKLI ALGILAMA, DEĞERLENDİRME VE YORUMLAMAYI İFADE EDER. ÖZELLİKLE GEÇİNİLMESİ ZOR İNSANLARDA ÇOK YAYGIN GÖRÜLMEKTEDİR.

3 EGO SAVUNMA MEKANİZMALARI GİBİ OOD’LERİN HİÇ BİRİ TEK BAŞINA ZİHNİNİZE ÜŞÜŞMEZ.
KARINCALAR GİBİ EN AZ İKİSİ BİRARADADIR VE SON DERECE DİSİPLİNLİ ÇALIŞIRLAR

4

5 YA HEP YA HİÇ/KUTUPLAŞTIRMA
OLAYLARA YA BEYAZ YA SİYAH OLARAK BAKMA. GRİ ALANLARI YOK SAYMA. ”PERFORMANSIMIZ MÜKEMMEL DEĞİLSE TAMAMEN BAŞARISIZ” ALGILARIZ İNSANLAR YA İYİDİR YA KÖTÜ. OLASILIKLARA YER VERİLMEZ. DUYGULARIN VE DÜŞÜNCELERİN AŞIRI UÇLARDA GEZİNMESİ DURUMU. “NE ÖLÜME GELSİN NE DİRİME” “BAŞARAMAZSAM MAHVOLURUM” “YA BENİM OLURSUN YA KARA TOPRAĞIN”

6 AŞIRI GENELLEME BELLİ BİR DURUM YA DA ÖZELLİĞİN HER YERDE VE HERKES İÇİN GEÇERLİ OLDUĞUNU DÜŞÜNMEK. GELECEĞE İLİŞKİN OLUMSUZ KATI TAHMİNLERDE BULUNMAK. HERKES, HER ZAMAN, DAİMA, ASLA GİBİ SÖZCÜKLER SIKLIKLA KULLANILIR. “ANASINA BAK KIZINI AL” “BÜTÜN AKSİLİKLER BENİ BULUR” “SEN ADAM OLMAZSIN” “BUNU BİLİR BUNU SÖYLERİM”

7 ÖNERİLER GELECEĞE YÖNELİK KATI VE OLUMSUZ TAHMİNLER HEM KENDİMİZ HEM DE KARŞI TARAF İÇİN YIKICI, SAYGISIZ BİR TUTUMDUR. İNSANLAR GELİŞMEYE VE DEĞİŞMEYE AÇIKTIRLAR, ÖĞRENME KAPASİTELERİ VARDIR. BAZEN BAŞIMIZA BİR TAKIM AKSİLİKLER GELEBİLİR ANCAK BÜTÜN AKSİLİKLERİN BİZİ BULDUĞU DÜŞÜNCESİ NEGATİF VE GERÇEKÇİ OLMAYAN BİR DÜŞÜNCE BİÇİMİDİR.

8 ZİHİNSEL FİLTRE TEK BİR OLUMSUZ DETAYI BULUP ONUNLA UĞRAŞMAK VE ONA TAKILARAK BÜTÜNÜ KAÇIRMAK TOPTANCILIK YAPMAK

9 TOPTANCILIK BİR TEK ÖZELLİĞİMİZ ELEŞTİRİLDİĞİNDE BÜTÜN ÖZELLİKLERİMİZ ELEŞTİRİLMİŞ GİBİ HİSSETME. BAZILARININ ÜNVANLARI, ELBİSELERİ, ARABALARI, ÇOCUKLARI, EVLERİ HER NELERİ VARSA HEPSİ BENLİKLERİNİN BİR PARÇASIDIR, TEK BÜTÜNDÜR. KOMŞUNUZUN ARABASINI BEĞENMEZSENİZ ONU BEĞENMEDİĞİNİZİ DÜŞÜNÜR. İKİ ÇOCUK KAVGA EDER BUNU DUYAN EBEVEYNLER BİRBİRLERİYLE KAVGA EDERLER, ÇOCUKLAR BARIŞIR, ANA BABALAR YILLARCA KÜS KALIR SINAVDA BAŞARISIZ OLURSUNUZ, “BEN İŞE YARAMAZ BİRİYİM” DİYE DÜŞÜNÜRSÜNÜZ

10 OLUMLUYU GEÇERSİZ KILMAK (SEÇİCİ NEGATİF ODAK)
OLUMLU OLAYLARI ŞU VEYA BU NEDENLERLE GEÇERSİZ KILMAK DAHA TARAFSIZ VE POZİTİF BİR BİLGİYİ SAPTAYIP HATIRLAMAKTAN ZİYADE, HOŞ OLMAYAN ANILARA, OLUMSUZ OLAYLARA VE İMALARA ODAKLANMA. POZİTİF BİLGİNİN HER ZAMAN GÖZ ARDI EDİLMESİ.

11 KİŞİSELLEŞTİRME (ÜZERİNE ALINMA)
BAŞKALARININ UĞRADIĞI SIKINTI VE ÜZÜNTÜLERDEN KENDİNİ SORUMLU TUTMA. SUÇLULUK DUYGUSU, ALINGANLIK İMALI İLETİŞİME SIKLIKLA MARUZ KALANLARDA BU DÜŞÜNME BİÇİMİNE RASTLANABİLİR. “KIZIM SANA SÖYLÜYORUM GELİNİM SEN ANLA” MİSALİ “ACABA BANA BİR ŞEY Mİ İŞİTTİRMEK İSTİYOR” TARZI DÜŞÜNME MODELLERİNE , AÇIK MESAJLARDAN YOKSUN İLETİŞİMLERDE RASTLANIR. HER MESAJI KİŞİSELLEŞTİRENLER ÇEVRELERİNE ÖFKE VE KIZGINLIK DUYARLAR VE BU DUYGUYU BASTIRIRLAR.(PASİF/SALDIRGAN/KÜSLÜK)

12 MUTLAKCILIK/MELİ-MALI
SOSYALLEŞME SIRASINDA BÜYÜK OLASILIKLA ANA-BABALARIMIZDAN EDİNDİĞİMİZ KURALLARIN DEĞİŞMEYECEĞİNİ DÜŞÜNMEKTİR. SEVİLMELİYİM/HER ZAMAN BAKIMLI OLMALIYIM/HİÇ HATA YAPMAMALIYIM/KİMSE BANA SAYGISIZLIK ETMEMELİ/BANA GÜVENMELİYDİ. SÜPER EGO VE ANA/BABA BEN DURUMUNUN ETKİSİ. KATI, DEĞİŞMEZ,TARTIŞILMAZ KURALLAR YERİNE DAHA ESNEK DEĞİŞTİRİLEBİLİR KURALLAR GEREKİR.

13

14 SONUÇLARA ATLAMA/AKIL OKUMA
NEGATİF BİR OLAYIN YA DA YAŞANTININ ETKİSİ AŞIRI ORANLARDA ABARTILIR VE AŞIRI GENELLEME YAPILIR. “EĞER PANİK ATAĞIM OLUR İSE TÜM KONTROLÜMÜ KAYBEDECEĞİM VE DELİRECEĞİM” “ONU ÇOK SEVDİM ANCAK BANA İHANET ETTİ ARTIK TÜM İLİŞKİLERE KALBİMİ KAPADIM ÇÜNKÜ YENİLERİNDE ESKİDEN FARKI OLMAYACAK”

15 SONUÇLARA ATLAMA (FALCILIK)
YENİ BİR DURUMDAKİ BAŞARISIZLIĞI VAKTİNDEN EVVEL YA DA YERSİZ BİR BİÇİMDE TAHMİN ETMEK İÇİN KÖTÜMSERLİĞİN YA DA DAHA ÖNCEKİ BAŞARISIZLIK DENEYİMLERİNİN KULLANILMASI. VİZEDE BAŞARISIZ OLDUM FİNALE ÇALIŞSAM DA BAŞARAMAYACAĞIM “

16 AŞIRI BÜYÜTME VE KÜÇÜLTME (DÜRBÜN ETKİSİ)
OLAYLARIN ÖNEMİNİ ABARTMA YA DA AŞIRI KÜÇÜLTME GENELDE BAŞARISIZLIKLARIMIZ VE DİĞERİNİN BAŞARILI DAVRANIŞLARI ABARTILIR BAŞARILAR VE OLUMLU YANLARIMIZ İLE DİĞERLERİNİN KUSURLARI KÜÇÜLTÜLÜR. KENDİMİZİ KÜÇÜLTÜR DİĞERİNİ BÜYÜTÜRÜZ

17 DUYGUSAL KARARLAR OLUMSUZ DUYGULARIMIZIN O ANKİ GERÇEĞİ YANSITTIĞINI KABUL EDERİZ. HİSSEDİYORUM ÖYLEYSE DOGRUDUR. AYNI ZAMANDA AKIL OKUMA, FALCILIK , GENELLEME ,AŞIRI KÜÇÜLTME İÇERİRLER.

18 BİLİŞSEL KAÇINMA TATSIZ DÜŞÜNCELER, DUYGULAR YA DA OLAYLAR BİLİNÇALTI SAVUNMA MEKANİZMALARI İLE AKTİF BİR ŞEKİLDE BASTIRILIRLAR VE YOK SAYILIRLAR.

19 BEDENSEL (YANLIŞ ) ODAK
İÇSEL UYARICILARIN (MESELA KALP ATIŞI, NEFES DARLIĞI, BAŞ DÖNMESİ, KARINCALANMA GİBİ) BİR FELAKET HABERCİSİ GİBİ YORUMLANMASI. KESİN BİR BELİRTİ OLARAK ALGILANMASI. “KALP KRİZİ GEÇİRİYORUM” “BOĞULUYORUM”

20 FONKSİYONEL OLMAYAN TEMEL İNANÇLARIMIZ
BİR İŞİ İYİ YAPAMIYORSAN HİÇ YAPMA DAHA İYİ. YENİLMİŞ VE KAYBETMİŞ DURUMA DÜŞMEMEK İÇİN SORU SORMAMALIYIM. İNSANLARIN BANA VERDİĞİ ÖNEMİ YİTİRMEMEM İÇİN KENDİMİ AÇMAMALIYIM. BENİ SEVEN BİR İNSANIN BENİMLE AYNI FİKİRDE OLMASI GEREKİR. BİR BAŞKA KİŞİDEN YARDIM İSTEMEK ASLINDA ZAYIFLIK BELİRTİSİDİR. SENSİZ YAŞAYAMAM. NE PAHASINA OLURSA OLSUN MAHCUP OLMAMALIYIM.

21 BİLİŞSEL ÇARPITMALARIN İLETİŞİME ETKİSİ
AŞIRI GENELLEYİCİ VE DEĞİŞTİRME GAYRETİNDE OLANLAR ÖNYARGILI, TÜMDEN REDDEDİCİ TAVIRLAR GELİŞTİRİRLER. MUTLAKÇILAR KARŞILARINDAKİNİ SUÇLAR VE SAVUNMAYA İTERLER. KİŞİSELLEŞTİRME EĞİLİMİ----KÜSER VE PASİF AGRESİF TUTUM SERGİLERLER. TOPTANCILAR(ZİHİNSEL FİLTRECİLER) BİR ÖZELLİKLERİ ELEŞTİRİLDİĞİNDE TÜM KİŞİLİKLERİNİN ELEŞTİRİLDİĞİNİ DÜŞÜNÜRLER. SAÇI ELEŞTİRİLİR------ÇİRKİNİM DER İŞİ ELEŞTİRİLİR İŞE YARAMAZIM DER. YEMEĞİ ELEŞTİRİLİR…KÖTÜ EV SAHİBİYİM DER.