“YATIRIMLARA VE KOBİ’LERE YÖNELİK DEVLET YARDIMI UYGULAMALARI”

... konulu sunumlar: "“YATIRIMLARA VE KOBİ’LERE YÖNELİK DEVLET YARDIMI UYGULAMALARI”"— Sunum transkripti:

1 “YATIRIMLARA VE KOBİ’LERE YÖNELİK DEVLET YARDIMI UYGULAMALARI”
DR.M.CEVDET BAYKAL DIŞ TİCARET UZMANI Ankara

2 TEŞVİK VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

3 TEŞVİK UYGULAMALARI TÜRKİYE’DE YATIRIM PROJELERİNE YÖNELİK UYGULANAN DESTEK SİSTEMLERİ HAZİNE MÜSTEŞARLIĞIMIZ TARAFINDAN YÜRÜTÜLMEKTEDİR. İLGİLİ YASA, KARAR, TEBLİĞ VE GENELGELER ELİYLE YÜRÜTÜLEN; EKONOMİK VE SOSYAL İSTİKRARI HEDEF ALAN “YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI” SİSTEMLERİ 3 KONU BAŞLIĞI ALTINDA TOPLANMAKTADIR. BUNLAR;

4 ÜLKEDE YAPILMASI TASARLANAN TÜM SABİT YATIRIM PROJELERİNİN VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI VE YATIRIM MALİYETİNİN DÜŞÜRÜLMESİ AMACIYLA ÜLKE BAZINDA UYGULANAN “GENEL TEŞVİK SİSTEMİ” KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERE YÖNELİK OLARAK GELİŞTİRİLEN “KOBİ TEŞVİK SİSTEMİ” AYRICA, “BÖLGESEL TEŞVİK SİSTEMİ”OLARAK UYGULANMAKTADIR.

5 1) GENEL TEŞVİK SİSTEMİ:
1913 YILINDAN BERİ SİSTEMLİ BİR ŞEKİLDE UYGULANAN TEŞVİK TEDBİRLERİ, EKONOMİK GELİŞMELERE PARALEL OLARAK BÜYÜK DEĞİŞİKLİKLERE UĞRAMIŞTIR. BU DÖNEM İÇİNDE EKONOMİK, SOSYAL VE SİYASİ YÖNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLERİN KAMU POLİTİKALARINI BÜYÜK ÖLÇÜDE ETKİLEMESİ SONUCUNDA, TEŞVİK UYGULAMALARI HEM İÇERİK HEM DE ŞEKİL OLARAK BÜYÜK DEĞİŞİME UĞRAMIŞTIR.

6 ÜLKEMİZDE YATIRIM PROJELERİNE YÖNELİK UYGULANAN DESTEK SİSTEMLERİ İLGİLİ YASA, KARAR, TEBLİĞ VE GENELGELER ÇERÇEVESİNDE MÜSTEŞARLIĞIMIZ TARAFINDAN YÜRÜTÜLMEKTEDİR. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDAKİ 2006/10921 SAYILI YENİ BAKANLAR KURULU KARARI TARİHLİ VE SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİRMİŞTİR.

7 BU KARARIN AMACI; KALKINMA PLANLARI VE YILLIK PROGRAMLARDA ÖNGÖRÜLEN HEDEFLER İLE AB NORMLARI VE ULUSLAR ARASI ANLAŞMALARA UYGUN OLARAK TASARRUFLARI KATMA DEĞERİ YÜKSEK, İLERİ VE UYGUN TEKNOLOJİLERİ KULLANAN YATIRIMLARA YÖNLENDİRMEK, İSTİHDAM YARATMAK, YATIRIM EĞİLİMİNİN DEVAMLILIĞINI, SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMAYI SAĞLAMAK, BÖLGELER ARASI DENGESİZLİKLERİN GİDERİLMESİNİ TEMİN ETMEK, KOBİ’LERİN ULUSLAR ARASI DÜZEYDE REKABET EDEBİLMESİNİ TEMİN ETMEK İÇİN ÜRETİM, KALİTE VE STANDARTLARINI ARTTIRMALARINI VE İSTİHDAM YARATMALARINI SAĞLAMAK, ÇEVRE, İLERİ TEKNOLOJİ VE AR-GE YATIRIMLARINI DESTEKLEMEKTİR. 

8 YENİ KARARLA GETİRİLEN YENİLİKLER: 2006/10921 SAYILI KARAR’IN YAYIMLANMASINDAN ÖNCE YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI MEVZUATI GENEL TEŞVİK VE KOBİ TEŞVİK SİSTEMİ OLARAK İKİ AYRI YAPI SERGİLEMEKTEYDİ /10921 SAYILI KARAR İLE MEVZUATTAKİ BU İKİLİ YAPI GİDERİLEREK, GEREK KOBİ GEREKSE DİĞER YATIRIMLARA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR TEK BİR METİN İÇİNDE TOPLANMIŞTIR. AYRICA, FAİZ DESTEĞİ GETİRİLEREK SINIRLI SAYIDA BANKA YERİNE İŞLETMELERİN PİYASA KOŞULLARINA GÖRE KENDİLERİNE EN YAKIN FİNANS KURULUŞLARINI KULLANABİLME İMKANI GETİRİLMİŞTİR. BU ŞEKİLDE, TEŞVİK SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI VE YATIRIM PROJELERİNİN FİNANSMAN MALİYETLERİNİN DÜŞÜRÜLMESİ HEDEFLENMEKTEDİR.

9 DESTEK UNSURLARI: 1- GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDAKİ YATIRIM MALLARI YENİ MODEL ÜRETİMİNE YÖNELİK OTOMOBİL VE HAFİF TİCARİ ARAÇ YATIRIMLARINDA YATIRIM DÖNEMİ İÇİNDE KALINMASI KAYDIYLA CKD AKSAM VE PARÇALARININ İTHALİ GÜMRÜK VERGİSİNDEN MUAFTIR. DAHA ÖNCEKİ KARAR UYARINCA TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA İTHALİNE İZİN VERİLMEYEN HAMMADDE, ARAMALI VE İŞLETME MALZEMESİNİN BU KARAR ÇERÇEVESİNDE AR-GE YATIRIMLARI İÇİN DÜZENLENEN TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA İTHALİNE İMKAN TANINMIŞTIR. AYRICA, TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA BÖLGESEL VE SEKTÖREL KISITLAMALAR DİKKATE ALINARAK PROJE BAZINDA YAPILAN DEĞERLENDİRME SONUCUNDA UYGUN GÖRÜLMESİ HALİNDE, KULLANILMIŞ MÜNFERİT MAKİNE VE TEÇHİZAT İLE KULLANILMIŞ KOMPLE TESİSİN İTHALİNE İZİN VERİLMESİNE DEVAM EDİLECEKTİR.

10 2- KDV İSTİSNASI TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA YAPILACAK MAKİNE VE TEÇHİZAT İTHAL VE YERLİ TESLİMLERİ KDV DEN İSTİSNADIR.

11 3- FAİZ DESTEĞİ KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRE (KÖY)’LERDE YAPILACAK YATIRIMLAR, KOBİ YATIRIMLARI, AR-GE VE ÇEVRE KONULARINDA YAPILACAK YATIRIMLAR İÇİN, KATILIM BANKALARI DAHİL BANKALARDAN KULLANILACAK EN AZ 1 YIL VADELİ KREDİLER İÇİN ÖDENECEK FAİZ VEYA KAR PAYININ YTL CİNSİ KREDİLERDE 5 PUANI, DÖVİZ KREDİLERİNDE İSE 2 PUANI 4 YILLIK BİR SÜRE İÇİN BÜTÇE KAYNAKLARINDAN KARŞILANABİLECEKTİR.

12 AYRICA, AR-GE YATIRIMLARI İÇİN, MÜSTEŞARLIĞIMIZCA UYGUN GÖRÜLEN İŞLETME MALZEMELERİNİN TEMİNİNE YÖNELİK OLARAK BANKALARDAN KULLANILACAK EN AZ 6 AY VADELİ VE EN ÇOK 12 AY VADELİ İŞLETME KREDİLERİ İLE İLGİLİ OLARAK YTL CİNSİ KREDİLERDE 5 PUANI, DÖVİZ KREDİLERİNDE İSE 2 PUANI BÜTÇE KAYNAKLARINDAN KARŞILANABİLİR.

13 AZAMİ FAİZ DESTEĞİ MİKTARI
AR-GE, ÇEVRE YATIRIMLARI İÇİN 300 BİN YTL KOBİ YATIRIMLARI İÇİN 200 BİN YTL KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERDE YAPILACAK YATIRIMLAR İÇİN 1 MİLYON YTL, AR-GE YATIRIMLARINA YÖNELİK İŞLETME KREDİSİ FAİZ DESTEĞİ İÇİN İSE 100 BİN YTL

14 ANCAK,FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ ARACILIĞIYLA YAPILACAK YATIRIMLAR VE KULLANILMIŞ MAKİNE VE TEÇHİZAT İÇİN FAİZ DESTEĞİ SAĞLANMAMAKTADIR. BU ÇERÇEVEDE, FAİZ DESTEĞİ İLE MALİ PİYASALARDA SAĞLANAN FONLARIN SABİT YATIRIM PROJELERİNE KATKI SAĞLAMASI HEDEFLENMEKTEDİR.

15 YATIRIMLARIN BU KARAR KAPSAMINDAKİ DESTEK UNSURLARINDAN YARARLANABİLMESİ İÇİN; MÜSTEŞARLIĞIMIZCA MAKRO EKONOMİK POLİTİKALAR, ARZ-TALEP DENGESİ,SEKTÖREL, MALİ VE TEKNİK YÖNDEN YAPILACAK DEĞERLENDİRME SONUCUNDA YATIRIM PROJESİNİN UYGUN GÖRÜLEREK TEŞVİK BELGESİNE BAĞLANMASI GEREKMEKTEDİR.

16 SABİT YATIRIM TUTARI; KOBİ YATIRIMLARINDA ASGARİ 200 BİN YTL, AZAMİ 2 MİLYON YTL, KOBİ KAPSAMINA GİRMEYEN İŞLETMELERİN YATIRIMLARINDA ASGARİ 1 MİLYON YTL, FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETİ YATIRIMLARINDA ASGARİ 200 BİN YTL

17 TEŞVİK BELGESİ İÇİN MÜRACAAT MERCİİ AR-GE, ÇEVRE, KOBİ, YABANCI SERMAYELİ YATIRIMLAR, SABİT YATIRIM TUTARI 8 MİLYON YTL NİN ÜZERİNDEKİ İMALAT VE TARIMSAL SANAYİ YATIRIMLARI İÇİN MÜSTEŞARLIĞIMIZA,

18 BU KAPSAMA GİRMEYEN SABİT YATIRIM TUTARI 8 MİLYON YTL NİN ALTINDAKİ İMALAT VE TARIMSAL SANAYİ YATIRIMLARI İÇİN, YATIRIMIN YAPILACAĞI YERDE TÜRKİYE TİCARET SANAYİ ODALARI, DENİZ TİCARET ODALARI VE TİCARET BORSALARI BİRLİĞİNE BAĞLI SANAYİ ODASI BULUNMASI HALİNDE YATIRIMCININ TERCİHİNE BAĞLI OLARAK SANAYİ ODASINA VEYA MÜSTEŞARLIĞIMIZA MÜRACAAT EDİLİR.

19 3- Yatırım Bilgi Formu ve eki bilgi ve belgeler.
Teşvik Belgesi düzenlenebilmesi için gerekli belgeler: 1- Yatırımı gerçekleştirecek şirketi temsil ve ilzama yetkili kişilere ait imza sirküleri 2- Şirket kuruluşunu ve şirketin nihai durumunu gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi 3- Yatırım Bilgi Formu ve eki bilgi ve belgeler. 4- Saymanlık hesabına yatırılan tutara ilişkin makbuz.

20 DÖNEMSEL UYGULAMALAR Müsteşarlığımızca, ülke bazında uygulanan ve süreklilik taşıyan Teşvik Sisteminin yanında, bölgeler arası ekonomik ve sosyal farklılıkların giderilmesini hedefleyen süreli ve spesifik yardım programları da yürütülmektedir.

21 Yatırım Teşvik Sisteminin 2000-2006 Dönemi Performansı
A-Genel Teşvik Sistemi Teşvik Sisteminin son dönem performansına bakıldığında teşvik belgesi talebinin büyük ölçüde ekonomik yapıya göre şekillendiği gözlemlenmektedir. Ekonomik istikrarsızlığın yaşandığı 2001 yılında teşvik belgesi talebi yaklaşık %40 oranında düşmüşken, takip eden üç yılda ortalama %25 oranında artış gösterip 4000 ler seviyesine ulaşmıştır.

22 2000-2006 yılları arasında düzenlenen teşvik belgeleri
YILI ADET SABİT YATIRIM DÖVİZ TAHSİSİ İSTİHDAM (YTL) (BİN $) (KİŞİ) 2000 3.521 2001 2.155 2002 3.002 2003 3.876 2004 4.078 2005 4.303 2006 2.928 TOPLAM 23.863 Son 6 yıl içinde adet sabit yatırım projesi teşvik belgesine bağlanmıştır. Yatırım projelerinin ortalama tutarı 5.4 Milyon YTL dir. Öngörülen istihdam yaklaşık 1milyon kişidir

23 Teşvik Belgesindeki artış hızının son dönemlerde düşmesinin temel sebebi ise teşvik sisteminde önemli bir yer işgal eden yatırım indirimi ve VRHİ destek unsurlarının tarihi itibariyle yürürlüğe giren 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununda düzenleme yapan 4842 sayılı Kanun ile teşvik belgesi kapsamındaki destek unsurları arasından çıkartılmış olmasıdır.

24 Diğer taraftan 2006/10921 sayılı Karar kapsamında yer alan faiz desteği uygulamasıyla, mal ve hizmet üretimine yönelik belli bir ölçeğin üzerindeki hemen hemen tüm yatırım projelerine katkı sağlayan ve proje karlılığı hesaplarında önemli bir unsur olan teşvik sisteminin daha etkin ve işlevsel hale gelmesi amaçlanmıştır.

25 TEŞVİK UYGULAMALARI Makine Teçhizatın ithaline ilişkin işlemlere 4 ay içerisinde doğrudan Gümrük İdarelerince izin verilir. Teminatlı İthalatta bir defada verilecek teminat süresi azami 6 aydır. Mahrece İade İthal ve Yerli Makine-Teçhizat Listesi Değişikliği

26 e) Teşvik Belgesinin Revizesi
f) Yatırım Konusu ve Yeri Değişikliği g) Yatırımın Nakli h) Finansal Kiralama i) Devir, Satış, İhraç ve Kiralama

27 k) Mücbir Sebep ve Fevkalade Hal Durumları
l) Tamamlama Ekspertizi ve Vizesi m) Yatırımların Takibi, Kontrolü ve Müeyyide Uygulanması ile Teşvik Belgesinin İptali n) Görev Verilen Kurum ve Kuruluşların Yükümlülükleri ile Daha Önceki Yıllara Ait Düzenlenmiş Teşvik Belgeleri için Uygulanabilecek Hususlar

28 2) KOBİ TEŞVİK SİSTEMİ:

29 KOBİ Mevzuatı Bakanlar Kurulunun tarih ve 2005/9617 sayılı Kararı ile yürürlüğe konulan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin tanımı nitelikleri ve sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağımsız, ortak ve bağlı işletmelere yönelik şartlar ile birlikte 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam ettiği ve yıllık net satış hasılatı yada mali bilançosu 25 milyon YTL’sını aşmayan işletmeler KOBİ olarak tanımlanır.

30 2006/10921 Sayılı Karardan önceki dönemde Halk Bankası aracılığıyla KOBİ’lere düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında uygulanan vergisel desteklerin yanında Bütçe kaynaklarından yatırım ve işletme kredisi de öngörülmekteydi.

31 YTL Yıl Belge Adedi Sabit Yatırım Tutarı Yatırım Kredisi İşletme Kredisi Kredi Toplamı İstihdam 1997 102 753 1998 61 420 1999 46 104 2000 40 143 2001 13 78 2002 12 32 2003 19 44 2004 10 41 2005 5 4 21.000 26 TOPLAM 312 1719 1997 yılından bu yana taşıt araçları sektöründe 275 adet Kobi yatırımı teşvik belgesi ne bağlanmıştır. Bu belgeler kapsamında 1506 kişilik istihdam öngörülmüştür. Kobi Teşvik Sistemi kapsamında taşıt araçları sektöründe son altı yılda yaklaşık 6 milyon YTL si yatırım kredisi, 2 milyon YTL si işletme kredisi olmak üzere 8 milyon YTL tutarında kredi öngörülmüştür. .

32 Sektörün rekabet gücünün arttırılabilmesi etkin ana ve yan sanayi ilişkisinin kurulmasına bağlıdır.
Bu durum, yan sanayi firmalarının sürekli iyileştirilen ve standartlara uygun üretim sürecini sağlaması, ar-ge, tasarım ve ürün geliştirme yeteneklerinin geliştirilmesini gerektirmektedir.

33 KOBİ TEŞVİK SİSTEMİNİN SON BEŞ YILLIK PERFORMANSI

34 Yıllar İtibarıyla Düzenlenen KOBİ Teşvik Belgeleri
Adet Adet Uygulamanın başladığı 1997 yılından itibaren toplam adet KOBİ yatırımı teşvik belgesine bağlanmıştır.

35 Yıllar İtibarıyla KOBİ Teşvik Belgelerinde Sabit Yatırım Değişimi
Desteklenen yatırım projelerinin ortalama yatırım tutarı YTL’sı kadardır.

36 Yıllar İtibarıyla KOBİ’lere Ödenen Yatırım Kredisi
KOBİ Teşvik Sistemi kapsamında bugüne kadar cari fiyatlarla 215 Milyon YTL’sı yatırım, 75 Milyon YTL’sı da işletme kredisi olmak üzere toplam 290 Milyon YTL tutarında kredi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen yatırım kredileri sabit yatırım tutarının ortalama % 40’ına tekabül etmektedir.

37 Yıllar İtibarıyla KOBİ’lere Ödenen İşletme Kredisi

38 Yıllar İtibarıyla KOBİ İsdihdam Değişimi
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin teşvik belgeli yatırımları kapsamında öngörülen istihdam miktarı 52 bin kişidir. Küçük ya da orta ölçekli bir tesiste ilave bir istihdam için gerekli yatırım tutarı ise, YTL’sıdır.

39 3) BÖLGESEL TEŞVİK: 5084 ve 5350 SAYILI KANUNLAR

40 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 2004/5084 ve 2005/5350 sayılı Kanunlar ile amaç, yatırımların ve istihdamın arttırılması, gelişmişlik farklarının azaltılmasıdır.

41 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Kanunla sağlanan destek unsurları;
Gelir vergisi stopajı desteği, Sigorta primi işveren paylarında teşvik, Bedelsiz arsa yeri tahsisi, Enerji desteği olup, enerji desteği uygulaması Müsteşarlığımızca gerçekleştirilmektedir.

42 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Kanun kapsamında;
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yöre statüsünde yer alan ve GSMH’dan ABD Doları ve altında pay alan 49 ildir.

43 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Kapsamındaki İller
1.Adıyaman 2.Afyonkarahisar 3.Ağrı 4.Aksaray 5.Amasya 6.Ardahan 7.Bartın 8.Batman 9.Bayburt 10.Bingöl 11.Bitlis 12.Çankırı 13.Diyarbakır 14.Düzce 15.Erzincan 16.Erzurum 17.Giresun 18.Gümüşhane 19.Hakkari 20.Iğdır 21.Kars 22.Kırşehir 23.Malatya 24.Mardin 25.Muş 26.Ordu 27.Osmaniye 28.Siirt 29.Sinop 30.Sivas 31.Şanlıurfa 32.Şırnak 33.Tokat 34.Uşak 35.Van 36.Yozgat 37.Artvin 38.Çorum 39.Elazığ 40.Kahramanmaraş 41.Karaman 42.Kastamonu 43.Kilis 44.Kütahya 45.Nevşehir 46.Niğde 47.Rize 48.Trabzon 49.Tunceli

44 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Bir yerde yatırımın gerçekleşleşmesi için arazi yapısı, yer altı kaynakları, ulaşım, pazar, istihdamın niteliği ve güven önemli unsurlardır. Bu unsurlardan bir ya da birkaçının olmaması durumunda sermaye o bölgelere gitmemektedir. İllerin ilerlemeleri ve sosyo-ekonomik sıralamada yerlerinin üst sıralara çıkmasını teminen bu Kanunlarla mevcut işletmelerin istihdam arttırması karşılığı sağlanan destek unsurlarından yararlanmaları da sağlanmıştır.

45 5084 ve 5350 SAYILI KANUNLARIN UYGULAMALARI

46 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Kapsamında Firma Sayısı

47 5084 ve 5350 Sayılı Kanunlar Kapsamında İstihdam