Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı , Güz, Trakya Üniv Tıp Fak 7. kurul, Neşe Akış, PhD,

... konulu sunumlar: "Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı , Güz, Trakya Üniv Tıp Fak 7. kurul, Neşe Akış, PhD,"— Sunum transkripti:

1 Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı 2016-2017, Güz, Trakya Üniv Tıp Fak 7. kurul, 20.10.2016 Neşe Akış, PhD, http://personel.trakya.edu.tr/akisn, akisn@trakya.edu.tr İMMÜNOPATOLOJİLERİN LABORATUVAR TANISI

2 Bu ders ‘’İMMÜNOLOJİK TANI’’ isimli pratiğin teorik dersidir AMAÇ: İmmünopatolojilerde tetkik istemi yapılacak immünolojik laboratuvar testlerini tanıtmaktır

3 1 Hastalıkların Fizyopatolojisini Bilmek Bilgisi ile Doğru Tetkik İstemi Yapmak Arasındaki İlişki

4 HASTALIK/SENDROM Hastanın İmmün Savunma Özelliklerinin Değiştiği İmmünopatolojiler, DAMP ortaya çıkıyor

5 HASTALIK NASIL GELİŞİR? EKPOZOMAL SEBEPLER – Patojen, GDO, Mikrobiyota – Toksin, Kimyasal, Priyon – Psikolojik/Fizyolojik stres – Travma – Fiziki koşul LOKAL KİMYANIN BOZULMASI ORGAN İŞLEV YETMEZLİĞİ FİZYOLOJİK SİSTEMLER ARASINDAKİ EŞGÜDÜMÜN BOZULMASI TELAFİ GENLERİNİN ETKİNLEŞMESİ HÜCRENİN ALTERNATİF MODA GEÇİŞİ FİZYOLOJİK SİSTEMLERİN ALTERNATİF MODA GEÇİŞİ ADAPTASYON HASTALIK ENDOZOMAL SEBEPLER – Genetik bozukluk – Eğilim genleri – Yaşlı, Yenidoğan, Gebe.. HÜCRE STRESİ HASTA İYİLEŞME

6 HASTALIK KEŞFİ ve SAĞALTIM SÜRECİnde TANI LABORATUVARnın Yeri Hastaya doğru soruları doğru iletişimle sormak – Semptomlar – Hastanın hikayesinde Yaşantısındaki uğraşları Seyahatleri Yaşadığı çevrenin özellikleri Kullandığı ilaçlar Besinleri Toplum ve bireylerle ilişkisi Ailesindeki hastalıklar ve ölüm nedenleri Hastanın inspeksiyon ve fizik muayenesinde – Genel görünüm, anatomi – Semptomlara dönük inceleme – Yaşam kalitesi – Fizyolojik değerler – Bariyerleri sağlam mı? – Hijyen durumu – Kokusu Hasta çevresinin epidemiyolojik verileri HASTALIK OLASILIKLARI Öntanı-1 Öntanı-2 Öntanı-3 Öntanı-4 Öntanı-5 …………. Öntanı-n LAB

7 2 Bağışıklık Sisteminin Yetenek ve Bozukluklarının Lab Tanısı

8 Alerjik yanıt ve alerjen arama (tip-1 aşırı duyarlık) 1.Total IgE ve alerjene özgü IgE tarama 2.Sorumlu alerjeni/hapteni arama 3.Kanda ve BAL’da lökosit analizi 4.Serumda yangı belirteçleri

9 Otoimmün yanıt ve otoantijen arama (tip-2, tip-3 ve tip-4a, -4b, -4c, 4d aşırı duyarlık) 1.Serumda otoantikor arama panelleri 2.Dolaşan immün kompleks arama 3.Kolonoskopi, görüntüleme ile lezyon arama, biyopsi incelemesi 4.Dokuda immünodepozisyon, yangı histopatolojisi ve infiltrasyon arama 5.Serumda yangı belirteçleri

10 Transplantasyon Lab (tip-2, tip-3 ve tip-4 aşırı duyarlık) 1.Çapraz antikor varlığı (Hiperakut red: Konakta anti organ antikorlar) 1.HLA tipleme ile ve diğer belirteçlerle doku uyumu aranması (Akut red)

11 Yetersiz immün yanıtın nedenini arama (primer immün yetmezlik, enfeksiyon hastalığı ve kanserde) Bariyerler sağlam ve işlevsel mi? Lenf düğüm veya dalak büyümesi var mı? Yabancı cisim/enfeksiyon odağı var mı? Mikrobiyolojik profil nedir? Gözden geçirme testleri: a) Lökosit profili (alt grupların sayı ve oranı) b) AFR (sedimentasyon, CRP) c) Serum immünglobulinleri (serum proteini) d) B2-mikroglobulin İleri tetkikler: a) Ig izotip düzeyleri normal mi? b) Aşıya karşı antikor gelişiyor mu? c) T ve B lenfosit alt grup sayı ve oranları normal mi? d) T ve B lenfositleri antijenle uyarılabiliyor mu? d) Tip-IV aşırı duyarlık gelişiyor mu? e) Sitotoksik hücreler çalışıyor mu? e) Fagositler uyarılıyor mu, fagositoz yapıyor mu, sindiriyor mu? f) Kompleman düzeyleri ve sistemleri aktive oluyor mu? g) Serum sitokin seviyesi

12 1.PATOLOJI LAB: Hasta dokudaki histopatolojik ve sitopatolojik durum, infiltre hücre çeşitleri, immündepozisyon tayini 2.TRANSPLANTASYON LAB: Alıcı ve verici dokuları arasındaki MHC uyumunun tayini 3.ALERJİ LAB: Alerjik hastada Prick testi ile sorumlu alerjenlerin, ayrıca ppd veya benzeri antijenle tip-IV duyarlık tayini 4.MİKROBİYOLOJİ LAB: Yetersiz immün yanıtta rastlanan fırsatçı mikroorganizma profilinin mikrobiyolojik belirlenmesi. Aşılanan hastanın immünojene yanıt kapasitesinin tayini 5.HEMATOLOJİ LAB: Dolaşımda bulunan lösemi/ lenfoma etkeni hücrenin fenotip tayini 1.GENETİK LAB: Şüpheli görülen immün gen veya DiGeorge, Down sendromu, WiskotAldrich gibi immün yetersizlikle seyreden hastalarda ilgili gen mutasyonunun aranması 2.BİYOKİMYA LAB: Serumda doku hasar proteinleri ve sitokinler, idrarda sempatik ve parasempatik nörotransmiter seviyelerinin incelenmesi İmmünopatolojinin tanısına destek veren diğer laboratuvarlar-1

13 1.GÖRÜNTÜLEME ve diğer KLİNİK LABlar: Birincil ve ikincil immün organlar; otoantikor, aşırı duyarlık ve tümör tarafından hasarlanan organ ve damar; transplant reddi ile hasarlanan organ ve damar; ve bariyer savunmasını bozan yabancı cisim uygun görüntüleme teknikleri kullanılarak görüntülenebilir. Teknikler doğrudan inceleme, mikroskopi, bronkoskopi, endoskopi, kolonoskopi X-ışın grafisi, BT, US, MR, sintigrafi ve diğer nükleer görüntüleme olabilir. 2.KLİNİK LABlar: Dokunun lokal ve sistemik fizyolojik parametreleri grafiklenerek organa ait hasar araştırılabilir. İmmünopatolojinin tanısına destek veren diğer laboratuvarlar-2

14 3 İmmünopatolojik Hastalıkların Patofizyolojik Çözümleme ve Tetkik İstem Örnekleri

15 Örnek-1a: Çölyak geliştirmeyende fizyoloji TAHIL SİNDİRİMİ 1.Buğdayda bulunan Gliadinler ve Glutenin sindirim sisteminde birbirine bağlanarak prolince zengin olmayan Gluten üretilir. 2.Bağırsak dokusunda bulunan Doku Transglutaminazı hem γ Gliadini deamide eder hem de Gluteninin bir kısmını glutamin ve glutamik asite dönüştürür HÜCRELER NORMAL ÇALIŞIYOR LOKAL BİYOKİMYA NORMAL ORGAN NORMAL ÇALIŞIYOR FİZYOLOJİK SİSTEMLER İNTEGRATİF ÇALIŞIYOR

16 Örnek-1b: Çölyak'ta patofizyoloji 1.Prolince zengin gluten üretilir ve 2.Mutant doku transglutaminazı deamide ettiği Gliadine yapışır ve normal işlevi kaybolur. Ardından, kollajen ve/veya endomisyum (retükilin) ismli kas iskelet bağ dokularını Gliadine yapıştırır. Sonuçta, yapışma bölgelerinde yepyeni PAMP’lar ortaya çıkar Prolince zengin gluten epitel hücrelere bağlanarak bunların işlevini engeller EPİTEL KORUYUCU GENLER ETKİNLEŞİR EPİTEL HÜCRE ALTERNATİF MODDA ÇALIŞMAYA BAŞLAR SİNDİRİM SİSTEMİ ALTERNATİF ÇALIŞMA YOLAĞINA GİRER ÇÖLYAK Epitel hücreler stres proteini ve IL15 üretir. MIC-A ile yeni PAMPları sunar Epitel hücreler strese girer Doku hasarı ve yangı başlar. pASH’ler Th’leri polarize ederek otoantikor yaptırır DOKU TAMİR SİSTEMİ ve T düzenleyici ETKİNLEŞİR SİNİR, ENDOKRİN, BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ ALTERNATİF ÇALIŞMA YOLAĞINA GİRER NORMAL BİYOKİMYA değişir Stres algılayan makrofaj ve NK hücreleri yeni PAMP taşıyan epitel hücrelere saldırır ve IEL’leri saldırtır, diğer bağışıklık hücrelerini çağırır Emilim bozukluğu ve beslenme yetersizliği SEBEP Eğilim geni varlığı: Doku Transglutaminazı mutant

17 Örnek-1c: Çölyak teşhis ve tedavi sürecinde LABORATUVARDAN İSTENECEK DOĞRU TETKİKLER RUTİN TETKİKler 1.Hastanın fizyolojik sistemlerinin incelenmesi 2.Hastanın inflamasyon ve doku hasar durumu 3.Anti-endomisyum- gliadin IgA antikoru İLERİ TETKİKler 1.Kolonoskopi ile bağırsak dokusu incelemesi 2.Biyopside patolojik inceleme 3.Doku Transglutaminazı mutasyonu araştırması TAKİP TETKİKleri 1.Anti-endomisyum- gliadin IgA antikor seviye takibi 2.Gerekiyorsa ANA gibi diğer immün yanıt var mı takibi

18 Örnek-1d: Çölyak tedavi HEDEFLERİ 1.Hasta psikolojik ve eğitimsizlik bariyerlerinin aşılması 2.Yeni PAMP oluşumunun engellenmesi 3.Alternatif modda çalışan epitel hücrelerin normal moda dönmesinin sağlanması 4.Otoimmün yanıtın sakinleştirilmesi 5.Doku tamirinin başarıyla gerçekleşmesi 6.Sindirim ve matabolizma sistemlerinin normale döndürülmesi 7.Biyokimyasal dengenin normale döndürülmesi 8.Elde edilen deneyimin gerekiyorsa diğer meslektaşlarla paylaşılması

19 Örnek-2a: Kolon karsinoma geliştirmeyende fizyoloji ENTEROSİT SİKLUSU 3 günde bir çoğalan her enterosit 70 yaşına kadar 8517 kez mitoza girer. Bunlardan bir kısmında replikasyon esnasında sıcak genom bölgelerinde olağan hata ile mutasyon gelişir. Olağan çalışması bozulan hücrede sentez hataları başlar ve stres yanıt sistemi devreye girer: HÜCRELER NORMAL ÇALIŞIYOR LOKAL BİYOKİMYA NORMAL ORGAN NORMAL ÇALIŞIYOR FİZYOLOJİK SİSTEMLER İNTEGRATİF ÇALIŞIYOR 2.Hatalı sentez ürünleri stres proteinleri ve MHC-1 tarafından aktive edecek şekilde immün sisteme sunulur. İmmün sistem mutant hücreyi öldürür. 3.Mutasyon eğer hücre çoğalmasının kontrolünü bozmakta ise hücre, intihar sistemi tarafından öldürülür. 1.Mutasyonların büyük kısmı kromozomal tamir sistemi tarafından düzeltilir.

20 Örnek-2b: Kolon karsinomada patofizyoloji 1.Mutasyona stres yanıt sistemi devreye girmez ve/veya 2.Kromozomal tamir sistemi devreye girmez ve/veya 3.Hatalı sentez ürünleri immün sisteme sunulmaz ve/veya 4.İmmün sistem mutant hücreyi öldürmez ve/veya 5.Hücre intihar sistemi devreye girmez SEBEP 1- EKPOZOMAL STRES etkisi ve/veya 2- ENDOZOMAL STRES etkisi Mutant hücrede bir yandan sentez hataları birikerek hücresel hataları daha arttırırken diğer yandan hücre çoğalması sürmektedir= Tümör Çevredeki ve yöreye çağrılan bağışıklık sistemi hücreleri uyarılır Ortaya çıkan anatomik baskı nedeniyle komşu hücreler strese başlar Hatalar sıcak genom bölgelerinde ardarda ek mutasyonlara sebep olur Bazı mutasyonlar hücre çoğalmasının kontrolünü yapan genlere isabet etmeye başlar ve tümör büyümesi hızlanır Bazı mutasyonlar bağışıklık sistemini baskılayıcı gen ifadesine yol açar Bağışıklık sistemi hücreleri alternatif moda girerek tümör büyümesine yardıma başlar KARSİNOMA FİZYOLOJİK SİSTEMLER ALTERNATİF ÇALIŞMA YOLAĞINA GİRER

21 Örnek-2c: Karsinoma teşhis ve tedavi sürecinde LABORATUVARDAN İSTENECEK DOĞRU TETKİKLER RUTİN TETKİKler 1.Hastanın fizyolojik sistemlerinin ve yangısal yanıtın incelenmesi 2.Hastanın anatomik değişim durumu 3.Hastanın immün sistem işlevsellik durumu İLERİ TETKİKler 1.Biyopsi örneğinde patolojik inceleme ve tümör antijen aranması 2.Tümör ve metastaz görüntüleme 3.Biyopside mutasyon incelemesi TAKİP TETKİKleri (5-10 yıl boyunca??) 1.Hastanın fizyolojik sistemleri ve immün sistem işlevsellik durumunun takibi 2.Anatomik değişim durumu, tümör ve metastaz takibi

22 Örnek-2d: Karsinoma tedavi HEDEFLERİ 1.Hasta psikolojik ve eğitimsizlik bariyerlerinin aşılması 2.Tümör boyutunun küçültülmesi ve eleminasyonu 4.Alternatif modda çalışan epitel hücrelerin normal moda dönmesinin sağlanması 5.Gerekiyorsa doku tamirinin başarıyla gerçekleşmesi 6.Biyokimyasal dengenin normale döndürülmesi 7.İmmün ve diğer fizyolojik sistemlerin normale döndürülmesi 9.Elde edilen deneyimin gerekiyorsa diğer meslektaşlarla paylaşılması 3.Varsa ekpozomal stresin bertaraf edilmesi 8.Varsa endozomal stresin bertaraf edilmesi

23 Örnek-3a: Tüberküloz geliştirmeyende fizyoloji ALVEOLAR STERİLİZASYON Solunum ile alınan havadaki çıplak ve/veya partiküle ilişik mikroorganizmalar burun kılları ve nazal açılanmadan başlayan fitrasyonla solunum mukozası boyunca sayıları azalan gradiyentle mukusa yayılır 2.Alveolar boşluklara erişenler alveolar makrofajlar tarafından sindirilir. Sindirilemeyen hücreiçi patojen (M.tuberculosis gibi..) durumunda, özgül Th1 geliştirilir ve bunun yardımıyla alternatifleşen makrofaj, NK ve CTL desteğiyle de mikroorganizmayı sindirir (hücresel immün yanıt) Doku kalsifikasyon oluşturarak enfekte makrofajları granüllerin içine hapseder 1.Antimikrobiyalli mukus içindeki mikroorganizmaların çoğu paketlenerek çoklu refleksler ve siliar hareketle dışarı veya sindirim yoluna nakledilir Hücresel immün yanıtla bertaraf edilemeyen hücreiçi patojen durumunda HÜCRE YANIT SİSTEMİ DEVREYE GİRER HÜCRELER NORMAL ÇALIŞIYOR LOKAL BİYOKİMYA NORMAL ORGAN NORMAL ÇALIŞIYOR FİZYOLOJİK SİSTEMLER İNTEGRATİF ÇALIŞIYOR Yangı söner

24 Örnek-3b: Tüberkülozda patofizyoloji 1.M.tuberculosis‘e karşı özgül Th1 gelişemiyor ve/veya 2.Alternatif makrofaj gelişemiyor ve/veya 3.NK ve/veya CTL hücresel immün yanıta destek olamıyor ve/veya 4.Doku kalsifikasyon yanıtı geliştiremiyor ve/veya 4.Gelişen yangı sönmüyor ve/veya 5.Patojen yeni virülans stratejileriyle evrimleşmiş SEBEP 1- EKPOZOMAL STRES etkisi ve/veya 2- ENDOZOMAL STRES etkisi Bakteri solunum mukozası boyunca yayılıyor Yaygın doku hasarı TÜBERKÜLOZ Aktiflenen Th17 yangıyı büyütüyor EPİTEL HÜCRE ALTERNATİF MODDA ÇALIŞMAYA BAŞLAR SOLUNUM SİSTEMİ ALTERNATİF ÇALIŞMA YOLAĞINA GİRER SİNİR, DOLAŞIM, BOŞALTIM, BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ ALTERNATİF ÇALIŞMA YOLAĞINA GİRER

25 Örnek-3c: Tüberküloz teşhis ve tedavi sürecinde LABORATUVARDAN İSTENECEK DOĞRU TETKİKLER RUTİN TETKİKler 1.Mikrobiyolojik inceleme 2.Hastanın anatomik değişim durumu 3.Hastanın fizyolojik sistemlerinin ve yangısal yanıtın incelenmesi İLERİ TETKİKler 1.Biyopsi örneğinde patolojik inceleme 2.Hastanın hücresel immün yanıtının işlevsellik durumu 3.Tümör inceleme TAKİP TETKİKleri 1.Mikrobiyolojik takip 2.Hastanın fizyolojik sistemlerinin durumunun takibi 3.Anatomik değişim durumu takibi

26 Örnek-3d: Tüberküloz tedavi HEDEFLERİ 1.Hasta psikolojik ve eğitimsizlik bariyerlerinin aşılması 2.Bakteri yayılmasının durdurulması ve eleminasyonu 4.Alternatif modda çalışan epitel hücrelerin normal moda dönmesinin sağlanması 5.Varsa ekpozomal stresin bertaraf edilmesi 6.Biyokimyasal dengenin normale döndürülmesi 7.Fizyolojik sistemlerin normale döndürülmesi 8.Elde edilen deneyimin gerekiyorsa diğer meslektaşlarla paylaşılması 3.Doku tamirinin başarıyla gerçekleşmesi

27 Örnek-4a: Böbrek nakli sonrası red gelişmeyenlerde fizyoloji Post-Op TAMİR Operasyon travması nedeniyle dokuda hasar, hücrelerde stres ve yörede yangı var. Tansplant çevresinde granülosit ve lenfosit depozisyonu var. Edinsel bağışık yanıt uyarılmış, alloantijen ve otoantijene karşı yanıt başlar HÜCRELER NORMAL ÇALIŞIYOR LOKAL BİYOKİMYA NORMAL NAKİL BÖBREK NORMAL ÇALIŞIYOR FİZYOLOJİK SİSTEMLER İNTEGRATİF ÇALIŞIYOR 1.Transplantasyon ekibi alıcı ve transplantın edinsel immün tanıma ve immün yanıt verme reaksiyonlarını şiddetle baskılamakta, red var mı takip altında tutmaktadır. Özellikle alıcı antibiyotik rejimindedir. 3.Tarafların post-Op fizyolojik sistem eşgüdümü sağlanır 2.Taraflarda hasar tamir sistemi çalışır, T düzenleyici lenfosit ve özü tanıyıcı reseptörlerin katkısı ile yangı, hücre stresleri ve lökosit depozisyonu çözülür Alıcı ve transplantın allo-reaktif lenfositleri birbirlerinin alanlarını her dolaştığında anerjiye girer ve repertuvar düzenli bir ivme içinde periferal tolerans ile yok olur Pre-Op HAZIRLIK Geçmişinde tümör veya hücreiçi patojenle enfeksiyon hikayesi bulunmayan sağlıklı vericinin doku uyum testi sonuçları doğrudan veya organ bankası veritabanı üzerinden incelenerek alıcının doku uyum testleri ile belirli seviyede örtüşme açısından karşılaştırılır OPERASYON Eşzamanlı veya transplantta canlı hücre oranını yüksek tutacak biçimde her iki taraftan da karşılıklı organlar çıkarılır, verici yarası kapatılır. Nakil böbreğin damarlarındaki immün hücreler perfüzyonla temizlenir ve alıcıya nakledilir

28 Örnek-4a: Böbrek nakli sonrası red gelişmeyenlerde fizyoloji - devam Alloantijen: Türde bulunan ortak bir antijenin türün bireyleri arasında biraz farklı şekildeki varyantları Konağın plazma ve hücrelerinin içinde ve dışında bulunan tüm proteinler, glikolipidler, nükleikasit polimerleri, lipo- veya glikoproteinler, polisakkaridler, lipidler transplant immün hücreleri için diğerinin alloantijenleridir. Benzer şekilde, transplant hücrelerinde bulunan antijenler konak immün sistemi için transplant alloantijenlerdir.

29 Örnek-4b: Organ reddi hastalığında patofizyolojik yolaklar 1.Yangı yeterince susturulamaz ve/veya 2.T düzenleyici lenfosit yeterince çalışmaz ve/veya 3.Endotel koruyucu genler yeterince çalışmaz ve/veya 4.Özü tanıyıcı reseptörler sistemi yeterince çalışmaz Transplant canlı ve perfüze, doku uyumu var, biyotehlikesiz. Post-Op immün baskılama uygulanıyor. Buna rağmen: SEBEP Eğilim gen(ler)i varlığı 5.Transplant ve alıcının pASH'leri her iki tarafın CD4+ T hücrelerini alıcı lenf düğümünde aktiflemeye devam eder ve/veya 6.Anerjye sokma ve periferal toleransla yıkım yeterince yapılmaz Yıllarca devam eden hücre stresi Transplanta ve/veya konağa saldırı var Alıcıda pASH'ler CD4+ T hücrelerini aktifler KRONİK RED AKUT RED

30 Örnek-4b: Organ reddinde patofizyolojik yolaklar – devam 1 LOKAL KİMYANIN YAVAŞ BOZULMASI ORGAN İŞLEV YETMEZLİĞİ BOŞALTIM, İMMÜN ve DİĞER FİZYOLOJİK SİSTEMLERİN ALTERNATİF MODA GEÇİŞİ, EŞGÜDÜMÜN BOZULMASI HÜCRE STRESİ KRONİK EDİNSEL İMMÜN YANIT UYARIMI AKUT EDİNSEL İMMÜN YANIT UYARIMI YANGI, saldırı, karşılıklı RED SOMATİK HÜCRELER ALTERNATİF MODDA ÇALIŞMAYA BAŞLAR DOKU TAMİR SİSTEMİ ve KORUYUCU GENler ETKİNLEŞİR HASTALIK (GvHD) KRONİK RED AKUT RED Konak reddi Organ reddi Organ kaybı (HvGD)

31 Konağın Transplanta Saldırması Hastalığında (HvGD) EDİNSEL İMMÜN YANIT UYARIMI Örnek-4b: Organ reddinde patofizyolojik yolaklar – devam 2 Transplant alloantijeni çevresinde stres Th1 polarizasyonu ve eylemci özgül CTL gelişmesi Özgül CTL'lerin alloantijen içeren hücrelere saldırması ve hafızalanması Alıcı CD8+ T hücrelerinin alloantijen taşıyan transplant hücrelerini allotanıması, saldırması ve hafızalanması Transplanta saldırı sonucu organ RED di (HvGD) Alıcı pASH'larının aldıkları alloantijenler ile ile kendi lenfositlerini allo yanıt ve diğerinin lenfositlerini oto yanıt için alıcıda aktiflemesi ve hafızalaması

32 Örnek-4b: Organ reddinde patofizyolojik yolaklar – devam 3 Konakta operasyon bölgesinde konak alloantijeni çevresinde stres Th1 polarizasyonu ve eylemci özgül CTL gelişmesi Özgül CTL'lerin alloantijen içeren hücrelere saldırması ve hafızalanması Transplant CD8+ T hücrelerinin alloantijen taşıyan konak hücrelerini tanıması, saldırması ve hafızalanması Konağa saldırı sonucu konakta çoklu organlarda yaralanmalar (GvHD) Transplant pASH'larının konak alloantijenleri ile kendi lenfositlerini allo yanıt ve diğerinin lenfositlerini oto yanıt için alıcıda aktiflemesi ve hafızalaması Transplantın Konağa Saldırması Hastalığında (GvHD) EDİNSEL İMMÜN YANIT UYARIMI

33 Örnek-4c: Transplantasyon sürecinde LABORATUVARDAN İSTENECEK DOĞRU TETKİKLER Pre-Op TETKİKler 1.Nefroloji takibi altında diyaliz tedavisindeki alıcının rutin kan ve idrar belirteçleri, biyopside glomerül incelenmiş. 2. Alıcı ve verici sistemlerinin incelenmesi ve doku uyumunun araştırılması yapılır Post-Op Rutin TETKİKler 1.Alıcı ve verici sistemlerinin biyokimyasal kontrolü 2.Alıcı idrar miktarı ve kan kreatinin takip, transplant US 3.Mikrobiyolojik inceleme TAKİP TETKİKleri (1- 2 yıl boyunca) 1.Alıcı sistemlerinin, kan kreatin ve diğer biyokimyasal kontrolü, idrar miktarı takip 2.CD8+ T miktarı Post-Op Red varsa TETKİKler 1.Kreatin, transplant US, biyopside infiltrasyon inceleme 2. CD8+ T miktarı 3. Mikrobiyolojik inceleme

34 Örnek-4d: Organ nakli süreç HEDEFLERİ 4.Tarafların psikolojik ve eğitimsizlik bariyerlerinin aşılması 3.Canlıdan nakilde karşılıklı doku uyumunun, kadavradan nakilde Sağlık Bakanlığı organ portaline lab sonuçlarının girilerek uygun organın aranması  Adaylar arasında en uygununa karar verilmesi 5.Hastane enfeksiyonu veya diğer enfeksiyon ajanlarından ari operasyon. Çıkartılan organın nakil öncesi uygun hazırlanması ve muhafazası. Nakil. 9.Elde edilen deneyimin gerekiyorsa diğer meslektaşlarla paylaşılması 2.Alıcı ve vericinin opere edilebilir özelliklerde olduğuna karar verilmesi 1.Alıcının transplantasyona kadar tıbbi kontrol altında olması 6.Alıcının immün sisteminin baskılanması 8.Tarafların fizyolojik sistemlerinin normale döndürülmesi. Doku tamirinin başarıyla gerçekleşmesi. Vericinin salahla taburcu olması sürecinin yönetimi 7.Tarafların biyokimyasal dengelerinin ve alternatif modda çalışan hücrelerinin normale döndürülmesi 9.Alıcıda red ve immün yeterlilik durumlarının 1 yıl takibi 10.Elde edilen deneyimin gerekiyorsa diğer meslektaşlarla paylaşılması

35 4 İmmünopatolojik Hastalık Örnekleri

36 1.Agamaglobulinemi 2.Selektif Ig eksikliği 3.Hiper IgE sendromu 4.CVID (sık rastlanan değişken immünyetmezlik) 5.SCID (ileri kombine immün yetmezlik) Otozomal resesif 6.SCID X’e bağlı 7.Tembel lökosit sendromuı 8.Kronik granülomatöz hastalık 9.Kompleman eksikliği 10.Ataksi telenjektazi ile seyreden immünyetmezlik 11.DiGeorge sendromu İmmünyetmezlik Örnekleri

37 1.SLE 2.Behçet Hastalığı 3.Reaktif artirit 4.Ankilozan spondilit 5.Üveit 6.Kawasaki 7.Sklero derma 8.Otoimmün hemolitik anemi 9.Romatizmal ateş 10.Good pasture sendromu 11.Ülseratif kolit 12.Multipl skleroz 13.IDDM 14.Pemfugus vulgaris 15.Sjögren sendromu 16.Graves hastalığı 17.Haşimoto tiroidi 18.Romatoid artirid 19.Erkek kısırlığı 20.Chron hastalığı 21.Lokal myestina gravis 22.Trombositik purpura 23.Çölyak 24.Psöriazis 25.Kellik Otoimmün/Otoinflamatuvar Hastalık Örnekleri

38 1.Astım 2.Yer fıstığına bağlı anaflaksi 3.Egzema 4.Serum hastalığı 5.İlaçla tetiklenen immünkompleks hastalığı 6.Temas dermatiti 7.Zehirli sarmaşık 8.Kanarya kız 9.Aşırı duyarlık pnömonisi 10.Penisilin alerjisi Alerjik Hastalık Örnekleri

39 1.Tüberküloz 2.AIDS 3.Lepra 4.Şistozoma 5.HSV 6.Kronik hepatit -------------------------------------------------- 1.Multiple myelom 2.Burtkittlenfoması 3.Kronik lenfositik lösemi 4.Gastrik karsinoma ------------------------------------------ Transplantasyon sonrası evre (immünotoksin tedavisine bağlı) Parsiyel İmmünyetmezlik Sonucu Gelişen Hastalık Örnekleri

40 PRATİK 1. İki öğrenciden oluşan gruplar internet erişimli birer bilgisayar masasına oturur. Bilgisayarda ayrıca hastanemizin ıslak ve kuru tüm laboratuvar istem kağıtlarını içeren birer dosya bulunur. 2. Her grup 3 sanal hastayla ilgili çalışma yapacaktır. Her hastanın öntanılarından biri aşağıdaki listeden seçilerek gruba verilir. 3. Gruptan elektronik bilgilere erişerek öntanıyla ilgili Tıbbi İmmünoloji Laboratuvar tanı tetkiklerini bulması ve bunun hastanemiz laboratuvarlarından hangisinde hangi kod altında yapıldığını belirlemesi istenir. Özel durumlar dışında her ön tanı için en az iki immünolojik tetkik belirlenmelidir veya önerilebilmelidir. 4. Grup her öntanı için tetkik adları ve kodlarını işlediği ödev kağıdına asistandan paraf alarak ve ödevini teslim ederek pratikten ayrılabilir. Öğrencilerin notu ödeve ve pratiğe aktif katılımına göre sırasıyla %15 ve %85 puanlanarak verilir.

41 Hastalık isimleri Addison's hastalığı Agamaglobulinemi (Bruton olmayan) AIDS Akrep sokmasına bağlı anaflaksi AML kemik iliği transplantasyonunda akut red Alerjik astım Alerjik konjuktivit Alerjik rinit ALL ALS Alzaymer AML Ankilozan spondilit Arı sokması anaflaksisi Aşırı duyarlık pnömonisi Ataksi telenjektazi ile seyreden immünyetmezlik Ateroskleroz Atopik egzema Behçet Hastalığı Bruton Burtkitt lenfoması C1 eksikliği C3 eksikliği Chron hastalığı CML Fasiyal transplantasyonda akut HvGD FMF Gastrik karsinoma Good pasture sendromu Graves hastalığı Guillain–Barré sendromu Haşimoto tiroidi HBV aracılı otoimmün hepatit Heriditer anjiyoödem Henoch–Schönlein nefriti Hiper IgE sendromu Hodgkin's hastalığı IDDM IgA nefropati IL12 reseptör yetmezliği İlaçla tetiklenen immünkompleks hastalığı İnek sütü alerjisi Kanarya kız Kaposi’s sarkoma Karaciğer transplantasyonunda akut HvGD Kawasaki Kellik Kronik granülomatöz hastalık Kronik lenfositik lösemi Kronik ürtiker Lens aracılı üveit Lepra Miks bağ dokusu hastalığı Multipl skleroz Multiple myeloma Neonatal alloimmün hastalığı Neonatal myestina gravis Non-Hodgkin's lenfoma Otoimmün erkek kısırlığı Otoimmün hemolitik anemi Otoimmün poliendokrinopati Otoimmün trombositik purpura Otozomal resesif ileri kombine immün yetmezlik (SCID) Pemfigus vulgaris Penisilin alerjisi Persinyöz anemi Poliarteritis nodosa Polimiyosit Preeklempsiya Primer biliyer siroz Priyon hastalığı Psöriazis Reaktif artirit Reiter's hastalığı Romatizmal ateş Romatoid artirid Sarkoyidoz Selektif IgA eksikliği Serum hastalığı Sjögren sendromu Skleroderma SLE Soğuk hemaglutinin hastalığı Stevens–Johnson sendromu Takayasu's arteriti Temas dermatiti Tembel lökosit sendromu Ülseratif kolit Waldenströms makroglobulinemi X’e bağlı ileri kombine immün yetmezlik (SCID) Yer fıstığına bağlı anaflaksi Yaygın tetkraralayan mantar enfeksiyonu Zehirli sarmaşık Kolon karsinoma, tbc, Böbrek nakli sonrası red, Yaygın değişken immünyetmezlik (CVID)

42 Hastanemiz Tetkikleri

43

44

45

46

47

48 HLA-A HLA-DRB1 HLA-DPB1 HLA- B HLA-DRB3/4/5 HLA-DQA1 HLA- C HLA-DQB1 HLA-DPA1

49

50 Kolonoskopi (rapor)

51 Biyopsi (rapor)

52 Endoskopi (rapor)

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63