BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ “ADIM ADIM SAĞLIK”. GEBE / LOHUSA SAĞLIĞI ve BESLENMESİ Dr. Nazan K. İYİHUYLU Dr. Nazan K. İYİHUYLU.

... konulu sunumlar: "BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ “ADIM ADIM SAĞLIK”. GEBE / LOHUSA SAĞLIĞI ve BESLENMESİ Dr. Nazan K. İYİHUYLU Dr. Nazan K. İYİHUYLU."— Sunum transkripti:

1 BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ “ADIM ADIM SAĞLIK”

2 GEBE / LOHUSA SAĞLIĞI ve BESLENMESİ Dr. Nazan K. İYİHUYLU Dr. Nazan K. İYİHUYLU

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13 GEBE İZLEM ARALIĞI Tespitten 8. aya kadar ayda 1 defa Tespitten 8. aya kadar ayda 1 defa 8. aydan itibaren 15 günde 1 defa 8. aydan itibaren 15 günde 1 defa 9.aydan itibaren haftada 1 defa 9.aydan itibaren haftada 1 defa Riskli gebeliklerde Riskli gebeliklerde izlem sayısı daha sık izlem sayısı daha sık GEBELİK TESPİTİ Son adet tarihini 7 gün geçince gebelik testi ile

14 GEBE İZLEMİNDE YAPILMASI GEREKENLER Gebenin öyküsü Gebenin öyküsü Tahmini doğum tarihi hesaplanır Tahmini doğum tarihi hesaplanır Fiziki muayenesi yapılır Fiziki muayenesi yapılır Laboratuvar incelemeleri yapılır Laboratuvar incelemeleri yapılır Tetanos aşıları yapılır Tetanos aşıları yapılır

15 FİZİK MUAYENE Gebenin gözle Gebenin gözle Karnın dıştan elle muayenesi Karnın dıştan elle muayenesi Çocuk kalp seslerinin dinlenmesi Çocuk kalp seslerinin dinlenmesi Nabız Nabız Ateş Ateş

16 FİZİK MUAYENE Ağırlık Kan basıncı ölçümü Ağırlık Kan basıncı ölçümü Boy Boy Meme Meme kontrolü kontrolü Ödem Ödem Varis Varis

17 GEBELİKTE LABORATUVAR Kansızlık Kansızlık Gebe ve eşinin Kan Grubu tayini Gebe ve eşinin Kan Grubu tayini İdrar tahlili İdrar tahlili Kanda sarılık mikrobu Kanda sarılık mikrobu 7.ayda Şeker Hastalığı 7.ayda Şeker Hastalığı 5. ve 8. aylarda birer kez gebelik Ultrasonu 5. ve 8. aylarda birer kez gebelik Ultrasonu yapılır yapılır

18 TETANOZ AŞISI Tetanoz önlem alınmazsa öldürücü olur Tetanoz önlem alınmazsa öldürücü olur Yenidoğan Tetanozu gebe Yenidoğan Tetanozu gebe annenin aşılanması ile önlenebilir annenin aşılanması ile önlenebilir Her gebenin nerede doğum yapacağına bakılmaksızın Tetanoza karşı aşı olması gerekir Her gebenin nerede doğum yapacağına bakılmaksızın Tetanoza karşı aşı olması gerekir

19 GEBELİKTE SIK GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR Memelerde dolgunluk ve hassasiyet Memelerde dolgunluk ve hassasiyet Bulantı / Kusma / Aşerme Bulantı / Kusma / Aşerme Sık idrara çıkma Sık idrara çıkma Vajinal akıntı Vajinal akıntı Baş ağrısı Baş ağrısı Yorgunluk ve uykusuzluk Yorgunluk ve uykusuzluk Mide yanması Mide yanması

20 GEBELİKTE SIK GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR Bacak krampları Bacak krampları Kabızlık ve gaz sancısı Kabızlık ve gaz sancısı Varisler Varisler Basur Basur Bel ve sırt ağrısı Bel ve sırt ağrısı Ödem Ödem Baş dönmesi / Çarpıntı / Nefes darlığı Baş dönmesi / Çarpıntı / Nefes darlığı Saç dökülmesi ve kaşıntı Saç dökülmesi ve kaşıntı

21 GEBENİN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER Beslenme ( Enerji / Protein / Mineral / Vitamin ) Beslenme ( Enerji / Protein / Mineral / Vitamin ) Deri Hijyeni ve banyo Deri Hijyeni ve banyo Meme bakımı Meme bakımı Diş bakımı Diş bakımı Dinlenme ve uyku Dinlenme ve uyku Giyim Giyim Seyahat Seyahat Cinsel ilişki Cinsel ilişki Aşılar Aşılar Egzersiz ve aktiviteler Egzersiz ve aktiviteler

22 RİSKLİ GEBELİKLER 35 den büyük / 20 den küçük yaş 35 den büyük / 20 den küçük yaş 4 den fazla doğum 4 den fazla doğum Gebelik aralığı 2 yıldan az Gebelik aralığı 2 yıldan az Kronik hastalık ( Guatr / Kalp hast / Şeker hast Kronik hastalık ( Guatr / Kalp hast / Şeker hast Verem / Yüksek tansiyon ) Verem / Yüksek tansiyon ) Daha önce anormal veya ölü bebek doğuranlar Daha önce anormal veya ölü bebek doğuranlar Çoğul gebelikler Çoğul gebelikler Kan uyuşmazlığı Kan uyuşmazlığı

23 RİSKLİ GEBELİKLER Kansızlık Kansızlık Kontrolsüz ilaç kullanımı Kontrolsüz ilaç kullanımı Kötü alışkanlıklar ( Alkol / Sigara ) Kötü alışkanlıklar ( Alkol / Sigara ) Gebelikte hazneden kanaması olanlar Gebelikte hazneden kanaması olanlar Doğum kanalındaki darlıklar Doğum kanalındaki darlıklar Annenin aşırı veya az kilo alımı Annenin aşırı veya az kilo alımı Doğumun gecikmesi Doğumun gecikmesi

24 GEBELİKTE BESLENME Normal bir gebelikte gebe toplam 10-12 kg almalıdır İlk 3 ay 0,5 - 1 kg İlk 3 ay 0,5 - 1 kg Sonraki aylarda 1,5 - 2 kg Sonraki aylarda 1,5 - 2 kg Protein / Demir / Kalsiyum ihtiyacı artar Protein / Demir / Kalsiyum ihtiyacı artar

25 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ KALSİYUM Peynir Peynir Süt Süt Yoğurt Yoğurt Yeşil yapraklı sebzelerde Yeşil yapraklı sebzelerde bulunur bulunur Gebelikte ihtiyaç iki kat kadar artar

26 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ PROTEİN Kuru Baklagiller Kuru Baklagiller Mercimek / Fasulye Mercimek / Fasulye Kırmızı / Beyaz Et Kırmızı / Beyaz Et Süt ve Süt ürünleri Süt ve Süt ürünleri Yumurta Yumurta Balık Balık

27 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ C VİTAMİNİ Portakal / Limon Portakal / Limon Karnabahar Karnabahar Maydanoz Maydanoz Yeşil / kırmızı Biber Yeşil / kırmızı Biber Domates Domates

28 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ FOLİK ASİT Ispanak Ispanak Yer Fıstığı / Fındık Yer Fıstığı / Fındık Kepekli Ekmek Kepekli Ekmek GEBELİĞİN İLK ÜÇ AYINDA ALINMALIDIR GEBELİĞİN İLK ÜÇ AYINDA ALINMALIDIR Bel açıklığını önlemek açısından önemlidir

29 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ DEMİR Yağsız kırmızı et Yağsız kırmızı et Karaciğer Karaciğer Ispanak Ispanak Kuru kayısı Kuru kayısı Ton balığı Ton balığı Pekmez Pekmez Gebeliğin ikinci yarısında alınmalıdır

30 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ LİFLİ GIDALAR Kepekli ekmek Kepekli ekmek Yulaf ezmesi Yulaf ezmesi Barbunya,bezelye Barbunya,bezelye Ahududu Ahududu Esmer pirinç Esmer pirinç Kuru yemiş Kuru yemiş

31 GEBELİKTE SIK TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN ÖĞELERİ SIVI ALIMI İdrar yolu Enfeksiyonu İdrar yolu Enfeksiyonu Bebek kesesindeki suyun azalması Bebek kesesindeki suyun azalması Erken doğum Erken doğum Kabızlık Kabızlık İshal korur İshal korur Gebelikte Çay / Kahve ve Kola önerilmez Alkol alımı bebekte Zeka geriliğine neden olur

32 ET / YUMURTA / KURU BAKLAGİLLER Beyin / Kas / Kemik / Diş gelişimi Beyin / Kas / Kemik / Diş gelişimi Kan yapımı Kan yapımı Protein ve demir gereksinimini karşılar Protein ve demir gereksinimini karşılar SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ Kemik ve diş gelişimi Protein ve kalsiyum kaynakları Protein ve kalsiyum kaynakları

33 TAHILLAR Büyüme ve gelişme için önemlidir Büyüme ve gelişme için önemlidir B vitamini içerirler B vitamini içerirler YAĞ VE ŞEKERLER Enerji içerirler Enerji içerirler Dengeli tüketilmelidir Dengeli tüketilmelidir SEBZE VE MEYVELER Vitamin / Mineral ihtiyacını sağlarlar Vitamin / Mineral ihtiyacını sağlarlar

34 BESLENME İPUÇLARI Sık / az beslenin Sık / az beslenin Taze / katkısız gıdalar Taze / katkısız gıdalar Sebze / Meyveleri iyi yıkayın Sebze / Meyveleri iyi yıkayın Etleri iyi pişirin (TOKSOPLAZMA ) Etleri iyi pişirin (TOKSOPLAZMA ) Günde en az 8 - 10 bardak su Günde en az 8 - 10 bardak su Günde 1 - 2 bardak süt Günde 1 - 2 bardak süt Yemekte İyotlu tuz Yemekte İyotlu tuz Sabah bulantılarında Sabah bulantılarında Tuzlu kraker / Leblebi / Patates haşlaması Tuzlu kraker / Leblebi / Patates haşlaması

35 DOĞUM SONRASI LOHUSA Doğum sonrası bir kadının hayatında yeni bir dönemin başlangıcıdır Bu dönemde hem fiziksel hem de ruhsal olarak tam bir desteğe ihtiyacı vardır

36 Doğumdan hemen sonra ilk 24 saat içinde 2.haftada 4.haftada DOĞUM SONRASI LOHUSA İZLEM SIKLIĞI

37 CİNSEL BÖLGENİN TEMİZLİĞİ Doğum sonrası dış üreme organları temiz / Doğum sonrası dış üreme organları temiz / kuru tutulmalıdır kuru tutulmalıdır Mikrop arındırıcı solüsyonlarla yıkanır Mikrop arındırıcı solüsyonlarla yıkanır Temiz bir bezle / pedle kapatılır Temiz bir bezle / pedle kapatılır Bez kullanılıyorsa ütülenmelidir Bez kullanılıyorsa ütülenmelidir Bez en geç 6 saatte bir değiştirilir Bez en geç 6 saatte bir değiştirilir Tuvalet sonrası cinsel bölge önden arkaya doğru yıkanır Tuvalet sonrası cinsel bölge önden arkaya doğru yıkanır

38 RAHİM MUAYENESİ Doğumdan hemen sonra rahim göbeğin 1-2 parmak altındadır Doğumdan hemen sonra rahim göbeğin 1-2 parmak altındadır Daha sonraki günlerde giderek küçülür Daha sonraki günlerde giderek küçülür 6 hafta sonra tamamen normale döner 6 hafta sonra tamamen normale döner

39 AKINTI KONTROLÜ Rahimde biriken kan ve sıvılar doğum sonrası akıntı ile atılır Rahimde biriken kan ve sıvılar doğum sonrası akıntı ile atılır Akıntı 10-15 gün devam eder Akıntı 10-15 gün devam eder İlk 3 gün kanlıdır İlk 3 gün kanlıdır

40 LOHUSANIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER İstirahat İstirahat Sıvı gıda ve hafif yiyecekler yiyerek kabızlıktan korunmak Sıvı gıda ve hafif yiyecekler yiyerek kabızlıktan korunmak Sık sık idrara çıkarak karındaki gerginliği azaltmak Sık sık idrara çıkarak karındaki gerginliği azaltmak Egzersiz yapmak Egzersiz yapmak Tüm aile fertlerinin anneye moral desteği Tüm aile fertlerinin anneye moral desteği

41 DOĞUM SONRASI ANNE RİSKLERİ Kanamalar Kanamalar Enfeksiyon Enfeksiyon Bacaklarda damar tıkanıklığı Bacaklarda damar tıkanıklığı Meme hastalıkları Meme hastalıkları

42 RİSK DOĞUM SONRASI KANAMALAR Bebek doğduktan sonra hazneden 2 bardaktan fazla Bebek doğduktan sonra hazneden 2 bardaktan fazla kanama olması kanama olması Annenin kan basıncında düşme / nabızda yükselme Annenin kan basıncında düşme / nabızda yükselme Rahmin yumuşak ve elle hissedilmemesi Rahmin yumuşak ve elle hissedilmemesi Hazneden gelen kan taze / kırmızı / sürekli / bol Hazneden gelen kan taze / kırmızı / sürekli / bol

43 RİSK DOĞUM SONU ENFEKSİYONLAR İlk 21 gün içerisinde İlk 21 gün içerisinde 24 saatten uzun süren 38 derece üzerinde ateş 24 saatten uzun süren 38 derece üzerinde ateş Alt karın bölgesinde ağrı Alt karın bölgesinde ağrı Kötü kokulu akıntı Kötü kokulu akıntı Titreme / Çarpıntı / Halsizlik Titreme / Çarpıntı / Halsizlik

44 RİSK DOĞUM SONRASI BACAKLARDA DAMAR TIKANIKLIĞI Bacaklarda tek taraflı Kramp / Şişme / Kızarma Bacaklarda tek taraflı Kramp / Şişme / Kızarma Ateş Ateş Bacaklarda bölgesel ısı artışı Bacaklarda bölgesel ısı artışı Baldırda Sertlik / Ağrı Baldırda Sertlik / Ağrı

45 RİSK MEME HASTALIKLARI Meme başının çatlaması Meme başının çatlaması Memelerin aşırı dolgunlaşıp sertleşmesi Memelerin aşırı dolgunlaşıp sertleşmesi Meme iltihabı Meme iltihabı Meme apsesi Meme apsesi

46 RİSK MEME BAŞININ ÇATLAMASI Doğum öncesi dönemde meme bakımının iyi olmaması Doğum öncesi dönemde meme bakımının iyi olmaması Lohusalıkta meme başının iyi temizlenmemesi Lohusalıkta meme başının iyi temizlenmemesi Emzirmenin tekniğine uygun olarak yapılmaması Emzirmenin tekniğine uygun olarak yapılmaması

47 MEME BAŞINDA ÇATLAK OLUŞMAMASI İÇİN Meme uçları her emzirmeden önce kaynatılıp soğutulmuş ılık su ile temizlenip kurulanır Meme uçları her emzirmeden önce kaynatılıp soğutulmuş ılık su ile temizlenip kurulanır Bebeğin meme ucunu değil areola denilen kahverengi kısmı da iyice kavraması sağlanır Bebeğin meme ucunu değil areola denilen kahverengi kısmı da iyice kavraması sağlanır

48 MEME BAŞININ AŞIRI DOLGUNLAŞIP SERTLEŞMESİ Süt yapımının fazla olduğu Süt yapımının fazla olduğu Memelerin yeterince boşaltılmadığı durumlarda oluşur Memelerin yeterince boşaltılmadığı durumlarda oluşur

49 MEME İLTİHABI (MASTİT) Memelerin Memelerin Aşırı dolgunlaşıp Aşırı dolgunlaşıp Sertleşmesi Sertleşmesi Sütün Sütün iyi boşaltılmaması iyi boşaltılmaması Darbe Darbe Meme başında oluşan çatlaklardan mikropların içeri girmesi Meme başında oluşan çatlaklardan mikropların içeri girmesi sonucu oluşur sonucu oluşur BELİRTİLERİ 38-40 derece ateş Hızlı nabız Memede kırmızılık zonklayıcı ağrı hassasiyet Lohusada baş ağrısı bulantı titreme

50 MEME İLTİHABINDA YAPILMASI GEREKENLER Memeler iyice boşaltılır Memeler iyice boşaltılır Meme iltihap yoksa emzirmeye devam Meme iltihap yoksa emzirmeye devam Çok ağrılı ise 48 saat emzirilmez Çok ağrılı ise 48 saat emzirilmez süt sağılarak boşaltılır süt sağılarak boşaltılır Memelere sıcak uygulanır Memelere sıcak uygulanır Doktor kontrolünde ilaç alınır Doktor kontrolünde ilaç alınır

51 MEME ABSESİ Memelerin Memelerin bir bölgesinde ağrı / hassasiyet / sertleşme bir bölgesinde ağrı / hassasiyet / sertleşme derisi kırmızı ve parlak derisi kırmızı ve parlak Ateş yükselir / nabız hızlıdır Ateş yükselir / nabız hızlıdır Abse doktor tarafından boşaltılır Abse doktor tarafından boşaltılır

52 BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ “ADIM ADIM SAĞLIK”

53 AKRABA EVLİLİĞİ KAN UYUŞMAZLIĞI Dr. Nazan K. İYİHUYLU

54 AKRABA EVLİLİĞİ TIPATIP AYNI GENLERİN TIPATIP AYNI GENLERİN NESİLDEN NESİLE AKTARILMASINA NESİLDEN NESİLE AKTARILMASINA NEDEN OLUR NEDEN OLUR TOPLUMDA VAROLAN TOPLUMDA VAROLAN ANOMALİLİ BEBEK DOĞURMA RİSKİNİ ANOMALİLİ BEBEK DOĞURMA RİSKİNİ İKİ KAT ARTTIRIR İKİ KAT ARTTIRIR

55 AKRABA EVLİLİĞİ SONUCU OLUŞABİLECEK HASTALIKLAR ALBİNİZM GENETİK SAĞIRLIK AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ FENİLKETONÜRİ TALASEMİ

56 KAN UYUŞMAZLIĞI KARI KOCA ARASINDA DEĞİL KARI KOCA ARASINDA DEĞİL GEBELİK DÖNEMİNDE GEBELİK DÖNEMİNDE ANNE İLE BEBEĞİ ARASINDAKİ DURUMDUR ANNE İLE BEBEĞİ ARASINDAKİ DURUMDUR RH ( - ) BİR KADIN / RH ( + ) BEBEĞE SAHİP RH ( - ) BİR KADIN / RH ( + ) BEBEĞE SAHİP OLDUĞUNDA ORTAYA ÇIKAR OLDUĞUNDA ORTAYA ÇIKAR

57 KAN UYUŞMAZLIĞINA NEDEN OLABİLECEK FAKTÖRLER DIŞ GEBELİK DIŞ GEBELİK DÜŞÜKLER DÜŞÜKLER AMNİOSENTEZ AMNİOSENTEZ YANLIŞLIKLA RH (+) KAN TRANSFÜZYONU YANLIŞLIKLA RH (+) KAN TRANSFÜZYONU ÖNCEKİ GEBELİKTE RH(+) BEBEK ÖNCEKİ GEBELİKTE RH(+) BEBEK DOĞURAN ANNELER DOĞURAN ANNELER

58 KAN UYUŞMAZLIĞI SONUCU BEBEK YENİDOĞAN HAFİF / YENİDOĞAN KANSIZLIĞI KANSIZLIĞI / YENİDOĞAN ORTA / YENİDOĞAN SARILIĞI SARILIĞI / ÖLÜM ŞİDDETLİ / ÖLÜM GENELLİKLE BEBEKLER DOĞDUKTAN SONRA ORTAYA ÇIKAR VEKÖTÜLEŞMEYLE DEVAM EDER MÜDAHALE EDİLMEZSE DOĞUM ŞANSI OLMAZ ANNE KARNINDA KAYBEDİLİR

59 KAN UYUŞMAZLIĞI KAN TESTİ İLE SAPTANIR KAN TESTİ İLE SAPTANIR KORUNMA İÇİN RH ( + ) KIRMIZI KAN HÜCRESİ İLE KARŞILAŞMIŞ RH ( - ) ANNE AŞILANIR

60 AŞILANMASI GEREKEN ANNELER AŞILANMASI GEREKEN ANNELER Rh (-) anne etkilenmeden Rh (+) bir bebek doğumu yaptıysa Rh (-) anne etkilenmeden Rh (+) bir bebek doğumu yaptıysa Rahim içinden araştırma amaçlı sıvı alındı ise Rahim içinden araştırma amaçlı sıvı alındı ise Üzüm salkımı gibi sıvı dolu gebelik Üzüm salkımı gibi sıvı dolu gebelik Üzüm salkımı gibi sıvı dolu gebelik Üzüm salkımı gibi sıvı dolu gebelik Dış gebelik Dış gebelik Dış gebelik Dış gebelik Düşük Düşük Düşük Yanlış kan verilmesi Yanlış kan verilmesi Gebe iken bebeğin kanının anneye karışmasını kolaylaştıran durumlarda Gebe iken bebeğin kanının anneye karışmasını kolaylaştıran durumlarda ( Son’un arkasından kanama gibi ) ( Son’un arkasından kanama gibi )

61 TEŞEKKÜR EDERİZ