 ”Bu sabaha karşı bir düş gördüm. Düşümde kalabalık bir salon-  daydım. Tanıdık tanımadık yüzlerce yazar, çizer, sanatçı, eleştir-  men,yayımcı oluşturuyordu.

... konulu sunumlar: " ”Bu sabaha karşı bir düş gördüm. Düşümde kalabalık bir salon-  daydım. Tanıdık tanımadık yüzlerce yazar, çizer, sanatçı, eleştir-  men,yayımcı oluşturuyordu."— Sunum transkripti:

1

2

3  ”Bu sabaha karşı bir düş gördüm. Düşümde kalabalık bir salon-  daydım. Tanıdık tanımadık yüzlerce yazar, çizer, sanatçı, eleştir-  men,yayımcı oluşturuyordu bu kalabalığı Belki bir serginin açılış  kokteyliydi. Belki de ödül töreni...Yenilip içiliyor,itişip kakışılıyor,  bağrışıp gülüşülüyordu. Arada bir,birisi bir türkü tutturuyor, sonra  onca kadın,erkek bir yığın insan eşlik ediyordu.”  Yukarıdaki parçada anlatım biçimlerinden hangisine yer  verilmiştir?  A) Betimleme B) Öyküleme  C) Açıklama D) Tartışma  E) Tanık Gösterme  Çözüm: Paragrafın tamamına sorulacak “ne olmuş?” sorusuna  yanıt vardır, öyleyse yanıt “öyküleme” olmalıdır.  Yanıt: B

4  Örnek:  ”Yoldan gelenler ertesi gün saat ona kadar uyudular. Yattıkları  adanın önündeki odada kılıçlar,çantalar, mantolar, açık bavullar,  kirli çizmeler oraya buraya atılmış duruyordu. Temizlenmiş,  mahmuzlu iki çizme biraz önce duvarın önüne konulmuştu.”  Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisine  başvurulmuştur?  A) Öyküleme-Açıklama  B) Öyküleme-Tartışma  C) Betimleme-Öyküleme  D) Betimleme-Tanık Gösterme  E) Örnekleme-Tanımlama  Yanıt:C. Bu paragraf “ Ne olmuş? ” ve “ Nasıl varlık? ” sorularına  yanıt verdiği için betimleme ve öykülemeyi içermektedir.

5  ” Erken kalktım bu sabah.Ortalık yeni yeni ağarıyor. Tekne-  den çıkıp yürüyorum.Dalmaya gitmeyeceğim bugün.Ağları  da atmamıştım akşamdan, beni bekleyen bir şey yok.  İnsanlar uyuyor daha.Dünya dönerek devriliyor.Çamlar  dimdik.Kapkaradan koyu yeşile dönüyorlar. Kıpırtısız duran  denizin üzerinden yükselen buğular,bembeyaz,sis gibi  tütüyor. Altında su yok sanki.Ama biliyorum,var.Doğa yalan  söylemez, numara yapmaz.Her şey yerli yerinde ve gerçek  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Gözleme dayalı anlatım. B) Öyküleyici anlatım.  C) Karşılaştırma. D) Benzetme.  E) Kişileştirme  Yanıt: C

6  B) Betimleyici Anlatım  *Herhangi bir şeyin benzerlerinden ayırt edilebilecek niteliklerini  belirtmeye, eşyanın belirgin özelliklerini gözümüzde canlanacak  biçimde anlatmaktır.  * Betimleme, en kısa anlatımla "sözcüklerle resim yapmak" tır.  * Betimlemenin amacı okuyucuya izlenim kazandırmaktır.  *Öykülemenin öğeleri betimlemede tek tek yer alır ve durağanlık  çok belirgindir  *Betimleyici anlatımda,kişileştirmelere,benzetmelere, duyu  aktarımı ve duyu organlarıyla algılanabilecek öğelere, eksiltili cümlelere,gözleme yer verilebilir.  * Yöntem:“ Nasıl varlık? "sorusunun yanıtı betimlemeyi verir.

7  ”İnce ve uzun bir taşlık...Sağda ahşap merdivenler... Tavanda,  ancak bir kibrit ışığı kadar aydınlık veren bir ampul... Merdivenler,  çözülmez bir şifre halinde bir sırrı haber verircesine sesler  çıkarıyor ama kimse bu iniltilerin dilinden anlayamıyor.”  Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisine  başvurulmuştur?  A) Açıklama B) Tanımlama  C) Örnekleme D) Betimleme  E) Karşılaştırma  Yanıt: D  “Nasıl varlık?” sorusuna yanıt veren bir cümle veya paragraf  “betimleyici anlatım “ taşıyor demektir. Betimlemeler genellikle  bol sayıda sıfatla sağlanır.

8  Örnek:  Soğuk bir İstanbul sabahı... Gökyüzünde bulut kaynıyor; yağmur  yağdı yağacak... Biz yola koyuluyoruz. Yarım saat sürecek  yolculuğumuzu, Maltepe'nin bildik sokaklarından geçerek bir an  önce bitirme telaşındayız. Sokaklar, işe yetişmek için koşuşanlarla  dolu. insanlar, rayların üzerinden, sağa sola bakarak, hızlı  adımlarla geçiyor. Bir banliyö treni Gebze yönüne doğru gürültüyle  yol alıyor.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuş-  tur?  A) Öyküleme - betimleme  B) Açıklama - betimleme  C) Karşılaştırma - öyküleme  D) Tanımlama – açıklama  E) Karşılaştırma – tanımlama  2002(öss)  Yanıt: A

9  ”Dişsiz,avurtları çökmüş yüzü üzerinde kuruyan iki dudakta,bir  gülümseme belirdi. Bu,cennete gideceği inancına adanmış günün  ilk gülümsemesiydi. Dinsel bir öyküde mi duymuştu,yoksa uzaktan  gelen okumuş bir kadın mı söylemişti çıkaramıyordu ama, bildiği,  yüz yılı aşanların sorgusuz sualsiz cennete gidecekleriydi.”  Yukarıdaki parçada hangi anlatım biçimine yer verilmiştir?  A) Betimleme-Açıklama  B) Açıklama-Öyküleme  C) Öyküleme-Betimleme  D) Örnekleme-Kıyaslama  E) Benzetme-Betimleme  Yanıt: C

10  ”Topkapı Sarayı’nı mutlaka görmeli. Burada altının,değerli taşların  en şaşırtıcı, en akla sığmaz bir şekilde harcandığını göreceksiniz.  Som altından,genişliği bir metreyi aşan bir taht göreceksiniz,  birçok hidroelektrik barajını ödeyebilecek bir taht. Tahtın  üzerinde,sekiz santimetre yüksekliğinde bir zümrüt sallanır.”  Bu paragrafta aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisine  başvurulmuştur?  A) Öyküleme B) Açıklama  C) Tartışma D) Betimleme  D) Örnekleme  Yanıt : D

11  ”Sokaklar daracık,bildiğiniz gibi. Ama hepsi büyük yapılarla  donatılmış.Hangi köprünün başında dursanız,bir tarih size aynasını  gösteriyor.Oymalı mermer, dövme demir,eski balkonlar,kapı  kemerleri ve saraylar,saraylar…  Bu parça için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?  A) Betimleyici anlatım ağır basmaktadır.  B) Sıfatlar kullanılmıştır.  C) Kişileştirme vardır.  D) Eksiltili cümle vardır.  E) Örnekleme vardır.  Yanıt: E

12  ”Refik Durbaş’ın son şiir kitabı “Nereye Uçar Gökyüzü” yine acılı  ama sevgi dolu ve umuda açık bir dünya seriyor önümüze. Kentin  ara sokaklarında dolaşan, birbirinden kötü işyerlerinde, yaşamları  en kötü koşullara itilmiş çalışan küçük insanlar anlattıkları.Ozanın  canlandırdığı çevre,dile getirdiği duyarlık bakımından, onlarsız  edemediği sözcükler var: hüzün, yalnızlık, keder,dert, yalnız  kalmak, özlemek…”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Kapalı istiare B) Sıfatlar  C) Benzetme D) Gözlem  E) Soyut sözcükler.  Yanıt : C

13  ”Yabancı işçi elinde bavulu tek başına,ucu bucağı görünmeyen,  hiçbir biçimi olmayan bir insan çölünü andıran yola koyulmuş.  Kocaman eli,üzerinde “ Germany ” yazılı ve ortasından bir kuşakla  açılmasın diye sıkıca bağlanmış bavulunu tutuyor. Kafası,yüzü  yerine kocaman kasketi arkadan,öne doğru uzayan burun  ucu,iğreti ceketi ve pantolonu görülüyor.Papuçları kocaman.”  Yukarıdaki paragrafta anlatım biçimlerinden hangisine yer  verilmiştir?  A) Betimleme B) Öyküleme  C) Açıklama D) Tartışma  E) Benzetme  Yanıt : A

14  ”İçeride çökmüş salonlar,basamaksız kalmış merdivenler,ne  olduğu bilinmez delikler yer altı bodrumları, zindanlar, ortala-  rından ayrılmış duvarlar,nasıl durduğu anlaşılmaz kubbeler,  otların fışkırdığı ve böceklerin kaçıştığı bir taşlar ve çatlaklar  karmaşası…”  Yukarıdaki parçada yazarın amacı aşağıdakilerden hangisi  olabilir?  A) Kanıları değiştirme  B) Olay içinde yaşatma  C) İzlenim kazandırma  D) Bilgi verme  E) Tanık gösterme  Yanıt: C

15  Kadının biri evinde bir gelincik besler. Bir gün bebeği beşikte  uyurken bir şey sormak için komşusuna gider. Geri döndüğünde  evin kapısını açar açmaz karşısına gelincik çıkar. Kadın hayvanın  ağzındaki kanı görünce eline geçirdiği bir sopayla gelinciği bir  köşeye kıstırıp vura vura öldürür. Kadın bunu, bebeğin gelincik  tarafından parçalandığını düşünerek yapar. Şaşkınlık ve korku  içinde, çocuğun yattığı odaya koşar. Bir de bakar ki bebek beşikte  gülümsemekte ve beşiğin ortasında kanlar içinde bir engerek  yılanı ölüsü uzanmaktadır.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisinde verilenlerden  yararlanılmıştır?  A) Betimleme - öyküleme  B) Açıklama - betimleme  C) Açıklama - tartışma  D) Öyküleme - örneklendirme  E) Betimleme – karşılaştırma  Yanıt: A

16  C) Tartı ş macı Anlatım:  Okuyucunun düşüncelerini değiştirmeyi amaçlayan anlatım  biçimidir. En az iki farklı görüş birbiriyle karşılaştırılır ve yazar bu  görüşlerden birinin savunuculuğunu yapar,okuyucunun da aynı  görüşü benimsemesi amaçlanır.  *Tartışmacı anlatımın en belirgin özelliği kısa cümleler,devrik ve  soru cümlelerinin çokluğudur.  *Tartışmacı anlatımda amaç düşünceleri değiştirmektir.  Yöntem:  Paragrafta bir düşünceyi beğenmeme,karşı çıkma, eleştiri varsa  anlatım biçimi tartışmadır.

17  Örnek: 1  "Halk şiirinde, halk sanatında içtenlik olduğunu söyleyenler,  içtenliğin ne olduğunu bilmiyorlar. İçtenlik, bir kimsenin kendi  benliğini, gerçek düşüncelerin anlaması demektir. Bu da çok zor  bir iştir. Öyle herkesin elinden gelmez. Halk, şuradan buradan  öğrendiği düşüncelerle kendine aşılanan duygularla yetinir. Bunun  içindir ki halk şairleri hep birbirlerinin söylediklerini söylerler.  Bunu içtenlik sananlar, yalnız yavanlık arayanlardır.“  Uyarı:  Tartışmacı anlatımda, karşı çıkma,eleştiri,beğenmeme ve çokça  kullanılmış soru cümlesi,devrik cümle kullanma yaklaşımı  arayınız!!

18  Örnek: 2  “Toplumu ”kurnaz davranıp herkesin zararına olarak kendi  mutluluğunu yaratma ”kuramıyla açıklamaya çalışmak yıkıcı bir  tavırdır. Çünkü bu açıklama tarzının ağır sonuçları, yasaları,  toplumu ya da insanları atlatarak, harcayarak elde edilen şeyin  haklı ve uygun olduğuna herkesi inandırmaya zorlar. Bu yasaya  göre yavuz hırsız temize çıkar, kimseye çaktırmadan kocasına  ihanet eden kadın mutludur. Adaletin eline tek bir ipucu  bırakmadan adam öldüren kişi başarılıdır gibi olumsuz  yargılar ortaya çıkarır.”  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır  basmaktadır?  A) Açıklama-Benzetme  B) Tartışma-Tanımlama  C) Öyküleme-Tanık Gösterme  D) Tartışma-Örnekleme  E) Betimleme-Açıklama  Yanıt: D.  İleri sürülen görüş,anlayış eleştiriliyor,beğenilmiyor,doğru  olmadığı bir olay örneği ile destekleniyor.

19  ”Peki,insanın kendi gençliğine yabancılaşması kaçınılmaz bir  yazgı mı? Yaşam bir bütün değil midir? Bıçakla doğranır gibi  parçalanabilir mi? Gençliğimize eski bir fotoğrafa bakar gibi  dışarıdan ve uzaktan bir göz atmakla yetinebilir miyiz? Yaşlılar için  gençlik ille de bir şaşkınlık ya da bilinçsizlik döneminin yitik ve  uzak yılları mı sayılacaktır?”  Paragrafta aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisine  başvurulmuştur?  A) Açıklayıcı anlatım B) Tartışmacı anlatım  C) Öyküleyici anlatım D) Betimleyici anlatım  E) Kanıtlayıcı yaklaşım  Yanıt : B

20  ”Kimilerinin sandığı gibi,Dil Devrimi, kuru bir sözcükler savaşı  değildir.”  Cümlesiyle başlayan bir paragrafın anlatım biçimi aşağıdakilerden  hangisidir?  A) Öyküleme B) Betimleme  C) Tartışma D) Kanıtlama  E) Somutlama  Yanıt :C

21  D) Açıklayıcı Anlatım  Öğretme amaçlı düşünce yazılarında kullanılan ve  öğreticiliğin ağır bastığı anlatım biçimidir.   *Açıklayıcı anlatımın en belirgin özelliği " tanıtma " dır.  *Ders kitaplarındaki tavır açıklayıcı anlatım örneğidir.

22  “Dünyanın Kaderi” adlı film çağdaş sinemanın sürükleyici,tüm  özelliklerinden yararlanılarak gerçekleştirilmiş,soluk soluğa  izlenen,yaman bir sinema ürünü. Bilimkurgu türünün en olumlu  örneklerinden biri. Üstelik, bilimkurgunun boyutlarını aşan etkili  ve düşündürücü bir gerçekçilik özelliği de taşıyor Bir başka  deyişle, bilimsel gerçekçilik yedinci sanatın görkemli etkinliğiyle  birleşerek,kurgunun boyutlarını zorlayıp yaşamın gerçek  sorunlarını irdeliyor.”  Yukarıdaki metinde başvurulan anlatım biçimi aşağıdakilerden  hangisidir?  A) Açıklama B) Örnekleme  C) Betimleme D) Tanımlama  E) Öyküleme  Yanıt: A.  Bu paragrafta sanat yapıtının özelliklerine ilişkin bilgi verme,  bilgilendirme çok açıktır.

23  1) TANIMLAMA:  Bir kavramı temel nitelikleriyle anlatmaya " tanımlama " denir.  Tanım, bir şeyin ne olduğunu ya da ne olmadığını anlatır. Nesnel  ve öznel tanım yapılabilir. Tanımlama, genellikle, açıklayıcı ve  tartışmacı anlatım biçimlerinde kullanılır.  Örnek:  * Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan bir araçtır.  * Şiir, gökyüzüne açılan penceredir.  YÖNTEM:  X nedir? Sorusunun karşılığıdır.

24  Aydın insan soru soran insandır. Aydın insan kendisine ve çevre-  sinde planlara sorular yönelten ve sorulara çözümler arayan  kişidir. Düşünmesinin, araştırmasının ilk adımını soru sormakla  atan kişidir. Soru sormak, onun yaşama katılmasının ilk adımıdır.  Aydın insan, sorulara yanıt arayan kişidir.  Bu parçada düşünceyi geliştirmek için daha çok aşağıdakilerden  hangisine başvurulmuştur?  A) Betimlemeye B) Karşılaştırmaya  C)Tanımlamaya D) Tartışmaya  E) Örneklendirmeye  Yanıt : C

25  ”Tembellik,bataklığın içinde sönen güneş gibi ruhun günden güne  erimesi, büyük işler karşısında bütün şevkini ve hararetini  kaybetmesidir.”  Bu cümle için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?  A) Tatma ve işitme duyularına yer verilmiştir.  B) Tanımlama yapılmıştır.  C) Somutlama yapılmıştır.  D) Benzetmeye yer verilmiştir.  E) Aşamalı durum anlamlı sözcükler yer almıştır  Yanıt :A

26  2) ÖRNEKLEME:  Benzeşme ilkesinden yararlanarak, düşünceyi örneklerle  geliştirme yoludur. Örnekleme, düşünceye görünürlük açıklık  katar. Ele alınıp işlenen düşünceyi destekleyen bir yazar, yapıt adı  veya bir davranış adı anılarak belirginleştirilir. Paragrafta açık  veya düşmüş bir “ÖRNEĞİN” sözcüğü vardır.   Örnek:  "Sevmek, anlamakla olur. İnsanlar anlamadıkları,tanımadıkları  şeyleri sevemezler.”ÖRNEĞİN” Atatürk konusunda da bu böyledir.  Atatürk'ü tanıtmak, sevdirmek, onu kalplerde ve kafalarda  şekillendirmek istiyorsak; onun anlaşılmasını sağlamalıyız.

27  Örnek:  “Benim için çevirmenler bir ya da iki şiirle öne çıkarlar:  ÖRNEĞİN Orhan Veli, Aragondan “ Elsa’nın Gözleri ” şiiriyle,  Melih Cevdet Anday, Poe’dan “ Annabel Lee ” şiiriyle, Can  Yücel, Eliot’tan “ Aşk Şarkısı ” şiiriyle”

28  3) KAR Ş ILA Ş TIRMA:  İki varlık veya iki kavram arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan  yararlanılarak düşünceyi geliştirme yoludur.  Örnek:  "Kuşku, yaşamı kemiren bir böcek; güven ise yaşadığımız kadarını  iyi yaşatan, ölünce 'keşke' dedirtmeyen mutluluktur."  İnsanı yaşama bağlayan bağların tümüdür umut; bu bağları pamuk  ipliğine dönüştürense karamsarlıktır.  Uyarı:  Karşılaştırmalar genellikle “en,çok,gibi kadar,daha” sözcükleriyle  kurulur.

29  ”Balzac,yapıtlarına yansıdığı derecede nefret duygusu içinde değil  burjuvajiye karşı. Ama, kendinden sonraki dönemlerde  okunduğundan bir veri olarak ortaya dönemin çarpıklıkları,  çirkeflikleri çıkıyor. Bence Balzac’ın çıkmazı,doğrudan doğruya  yaşadığı toplumun çıkmazlarıyla özdeşleşmektedir. Stendal’de ise  topluma daha demokratik bir bakış söz konusu olduğundan  yapıtları amaçlı bir hareketin izlerini taşımaktadır.Ama,Balzac’taki  müthiş gözlem gücü, estetik unsurların daha belirgin olması onu  Stendal’dan daha gözde duruma getirmiş olabilir.”  Yukarıdaki paragrafta en belirgin düşünceyi geliştirme yolu  aşağıdakilerden hangisidir?  A) Karşılaştırma B) Tanımlama  C) Kişileştirme D) Benzetme  E) Somutlama  Yanıt : A

30  ”Cahit Sıtkı’nın şiirinde yumuşak bir okşama,derin bir hüzün,  hasret acısı, kavuşma arzusu hüküm sürerken,Ahmet Muhip’ de  düşünce egemendir.Cahit, severek; Muhip,düşünerek ve büyük  olmaya çalışarak yazmıştır. Ziya Osman ise yeryüzünde ayakları  yere basmadan dolaşan bir melekti.Sürekli havalanacak gibi bir  hali vardı Ziya’nın.Onunla ilk askerliğimizi asteğmen olarak  Halıcıoğlu Topçu Taburu’nda yapmışızdır.Her türlü sert davranış-  tan, kalabalıkların hepsinden nefret ederdi,huzur isterdi daima.”  Yukarıdaki paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından hangisine  başvurulmuştur?  A) Karşılaştırma B) Örnekleme  C) Alıntı yapma D) Kanıtlama  E) Tanık gösterme  Yanıt : A

31  4) TANIK GÖSTERME:  Anlatılmak isteneni, başkalarının görüşlerinden ve sözlerinden  yararlanarak inandırıcı kılmaktır.  Örnek:  "Sınırlar, kalıplar içindeki düşünce, gerçek bir düşünce olamaz.  Sartre: 'Aydın olarak görevim düşünmektir, engelsiz, sınır  koymadan, koydurmadan düşünmek...' diyor. Öyleyse aydın  olmak, bu ilkeyi benimsemek, eylemle düşünceyi kaynaştıran bir  kişi olmak demektir.  UYARI  Tanık göstermede tırnak içine alınmış veya alınmamış başkasına  ait cümle aranır.

32  5)KANITLAMA:  İleri sürülen görüşün doğruluğunu, sayısal verilerle desteklemek-  tir..Şekilsel bakımdan da rakamlar göze çarpar. Ton, kilo gram,  oran, istatistik, tablo, grafik verilerinden yararlanmadır.  Örnek:  Nüfus sayımından sonra Zonguldak şehir merkezinin nüfusunun  1990 sayımına göre 14.020, Kilimli nüfusunun 10.827, Kozlu  nüfusunun 5167, Çatalağzı nüfusunun 2945, Muslu nüfusunun 385  olarak azaldığı saptandı. Bunun yanında Beycuma beldesinde  1186, Elvanpazarcık beldesinde 428, Sivriler beldesinde ise 66  artış oldu.

33  6) SOMUTLAMA:  Soyut konu ve kavramları, somut varlıklarla kolay kavranır  duruma getirme yoludur.  Somutlama farklı şekillerde oluşur:  *Düşüncelerim filizlendi.(Kapalı istiare yoluyla.)  *O beyinsizin biridir.(Soyut varlığı somut sözcükle karşılayarak.)  *Çelik irade,adaletin pençesi...(Yalın benzetme yoluyla.)  *Kötü bir haber gelir diye bütün gece diken üstündeydik  (deyimlerle)

34  ANLATIM İ LKELER İ  1) Açıklık:  Söz veya yazının kolay anlaşılır olması; anlatımda yanlış anlaşılmaya yol açacak  belirsizliklerin bulunmamasıdır.  2) Duruluk:  Anlatımda, gereksiz sözcüklere ve söz öbeklerine yer verilmemesidir.Eş anlamlı  sözcük kullanımı duruluğa engeldir.  3) Yalınlık:(Sadelik)  Anlatımın özentisiz, doğal,süsten ve sanatlı söyleyişten uzak olmasıdır. Edebi  sanatlar yalınlığı,sadeliği engeller.  4) Akıcılık:  Anlatımda, anlamayı güçleştirecek pürüzlerin bulunmamasıdır. Kolay  kavranır,sürükleyici.  5) Yoğunluk:  Az sözle çok şey anlatma yeteneği taşıyan özlü anlatımlardır. Genellikle atasözleri  deyimler ve özdeyişler bu özelliktedir.Anlam çok yoğun ve derin olduğu için herkes  farklı anlamlar çıkarabilir.

35  1.”Göğüs hizasına kadar sis ve top dumanı.Gökte ay…Yoldan  askerler geçiyor. Çelik miğferler ay ışığında donuk donuk  parlıyor.Beyaz sisin içinde başlar, tüfekler çıkıyor. Konuşmalar,  onaylayan başlar, sallanan tüfek namluları…  Yukarıdaki parçada yazarın amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir?  A) İzlenim kazandırmak  B) Olay içinde yaşatmak  C) Karşılaştırma yapmak  D) Düşünceleri değiştirmek  E) Bilgi vermek  Yanıt : A

36  2.I.Sanat, kendini özgürce dışa vurma biçimidir,kendini aşmasıdır  insanın.  II.Bir şairin kendi yaratmadığı, başkasından aldığı her şey eskidir.  III.Kanlı dişlerini gösterir bize zaman.  IV.Yerler rengagenk,içinde her rengi barındıran parıltılı halılar  serilmişti.  Yukarıdaki cümlelerde aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?  A) Tanımlama B) Tartışma  C) Somutlama D) Betimleme  E) Öyküleme  Yanıt: E

37  3.”Hayal,yaratma gücünün tohumudur. İnsan düşündüğü ölçüde  yaratır. Yahya Kemal’in dediği gibi:”İnsan hayal ettiği sürece  yaşar.”  Yukarıdaki cümlelerde aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur?  A) Kanıtlama B) Tanımlama  C) Tanık gösterme D) Somutlama  E) Benzetme  Yanıt : A

38  4.”Yanımızda ürkmüş,acemi,sarışın bir asker yatıyor.Yüzünü  avuçlarıyla kapamış, miğferi başından düşmüş.Gözlerini açıp  bakıyor.Başını bir çocuk gibi kolunun altına sokuyor,omuzları  titriyor. Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Karşılaştırma-Öyküleme  B) Açıklama-Betimleme  C) Öyküleme-Betimleme  D) Tartışma-Açıklama  E) Tanımlama-Örnekleme  Yanıt :C

39  5.”Alp Dağları’nın yukarılarında buzulların eteğinde,dağların beyaz  tepelerini kesen o çıplak ve kayalık boğazlarda her şeyi ahşap bir  oteldi bu.”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi vardır?  A) Açıklama B) Öyküleme  C) Tartışma D) Betimleme  E) Benzetme  Yanıt : D

40  6.”Şiirde başarı,kullanılan ölçüyle doğru orantılı değildir;seçilen  konuyla ilgisi ise azdır.Aruzla yazdığı halde bugün,şiirlerini  halktan insanların ezbere bildiği sanatçılar vardır.Heceyle ya da  serbest ölçüyle yazdığı halde tanınmamış bir yığın şair vardır.  Yahya Kemal ve Mehmet Akif, aruzla yazdıkları halde halkın  anladığı, sevdiği sanatçılardır.  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Örnekleme B) Tanımlama  C) Somutlama D) Betimleme  E) Kanıtlama  Yanıt : A

41  7.”Bir çantaya iki günlük yiyecek koydu. Çelik kancalarını aldı.  Beline uzun,ince ve sağlam bir ip sardı.Ucu demirli değneğini  ve buzda basamak oymaya yarayan baltayı gözden geçirdi.”  Bu paragrafta anlatılanların amacı aşağıdakilerden hangisidir?  A) Düşünceleri değiştirmek  B) Olay içinde yaşatmak  C) Bilgi vermek  D) İzlenim kazandırmak  E) Karşılaştırma yapmak  Yanıt : B

42  8.”Tarih,insanların yaptığı tarihi, insanlardan soyutlayarak anlatır.  Unutmayalım: Bir bilimdir tarih;oysa roman bir edebi türdür.  Tarihi,tarihsel olaylar olarak değil,bu olayların insan üzerindeki etkileriyle anlatır; yani insanları,onların somut çatışmalarını anlatır. Roman bunun dışına çıkarsa edebiyatın da dışına çıkar.”  Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Karşılaştırma B) Tanımlama  C) Öyküleme D) Betimleme  E) Açıklama  Yanıt : A

43  9.Dün akşam Bodrumlu bir arkadaşa yemeğe davetliydik. Videoları  varmış. Ve rastlantıya bakın:”Örümcek Kadın”ın kaseti! Doğrusu  romanı okuduktan sonra o filmi çok merak ediyordum. Yemekten  sonra seyrettik. Tam bir düş kırıklığı oldu benim için.Romanın  insancıl özünü tamamen ikinci plana atmışlar.Romanı ticari  kaygıyla filme almışlar.”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi yer almıştır?  A) Öyküleme B) Açıklama  C) Tartışma D) Kanıtlama  E) Betimleme  Yanıt :A

44  10.”Çevrenizde işsiz var mı sorusuna %78 evet,%22 hayır yanıtı  verilmiş. Gördüğünüz gibi işsizlikle ilgili sorularda %60-40  eksenlerinde gezen diğer sorunlardan %80-20 eksenine  kayıveriyor olumsuzluk.”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Kanıtlama B) Açıklama  C) Benzetme D) Karşılaştırma  E) Yorumlama  Yanıt : A

45  11.”Anjiyo,kalp damarlarının en direkt görüntülenmesinde yıllardır  kullanılan en güvenli tanı yöntemidir.Kalp krizinde önemli olan  olabildiğince kısa sürede tedavi uygulanmasıdır.Bu,ya “trombosit”  dediğimiz pıhtı çözücü ilaç tedavisidir ya da anjiyo ve balon teda-  visidir.Ama doğru ellerle yapıldığı zaman anjiyo ilaç tedavisine  göre daha iyi sonuç verir.”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Açıklama B) Tartışma  C) Betimleme D) Öyküleme  E) Kanıtlama  Yanıt : A

46  12.”Aşklar çeşit çeşittir ve aşk her yerdedir. Göreve ilk gün  koltuğuna oturan yeni Başbakanın,kendisine çay servisi yapan  kıza daha ilk dakikada ilgi duymasıdır. Kocasının gizli işler  çevirdiğinden kuşkulanan evli kadının kocasına tekrar ulaşabilme  çabasıdır. Okula giden bir öğrenci için okulun en ulaşılmaz kızının  dikkatini çekme çabasıdır.Yaşlı rock yıldızının kariyerinin hiç  beklemediği anda yüreğinden hançerlendiğini hissetmesidir.”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Benzetme B) Açıklama  C) Tanımlama D) Öyküleme  E) Tartışma  Yanıt : C

47  13.”Hep geleceğe inanmak ve gelecekte yaşamak…İçinde yaşadığı  günlerin bayağılıklarından,bencil düşüncelerin biçim verdiği  çıkarcı bir yaşamdan tiksinti… Varılacak yere bir an önce varma  özlemi… Ve sonunda kaçınılmaz bireysel yenilgi… Şimdi zamanı,  bu zamanın sürgünü gibi yaşamak zorunluluğu…”  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer  verilmemiştir?  A) Kişileştirme B) Eksiltili cümleler  C) Betimleme D) Benzetme  E) Öznellik  Yanıt:D

48  14.  I.Ahmet Efendi kararsız bir insandı.Bir şeye karar verir iki dakika  sonra cayardı.  II.Ahmet Efendi,taksiye işaret etti,sonra vazgeçti. Taksiyi geri  gönderdi,otobüsü beklemeye başladı.Sonra tekrar:”Keşke taksiye  binseydim.” diye düşünmeye başladı.  Yukarıdaki bu iki cümle aşağıdakilerden hangisini örneklemektedir?  A) Betimleme-Öyküleme  B) Açıklama-Öyküleme  C) Açıklama-Karşılaştırma  D) Tanımlama-Tartışma  E) Benzetme-Tartışma  Yanıt : A

49  15.  ”Sanatçı sınırlanamaz savı boş bir hayaldir bence. Dünyada sınırlı  olmayan bir şey var mıdır ki sanatçı sınırsız özgürlüklerle  şımartılsın.Sanatın kendisi sınırlamadır zaten.Kötünün,çirkinin ya  da zararlıların içinde şu güzeldir,iyidir diye sınırlamak sanatın özü  değil midir sizce? Öyleyse sanatçı da kendini bunları aramak adına  sınırlayacaktır.  Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisine yer verilmiştir?  A) Tartışmacı anlatım B) Karşılaştırma  C) Kanıtlama D) Somutlama  E) Betimleyici anlatım  Yanıt : A

50  16.Önce karanlıkta yüzün ışıdı. Sis açıldıkça kendini ele verdin  İstanbul. Güverteden bakınca gözlerine inen aydınlığı gördüm,  demir aldım. Uzaklaşan gemi değil, İstanbul'du. Kurşun kuleler,  minareler, uğultulu taş yapılar, ışıyan yüzünle eriyip gittiler  boşlukta. Ayrıldık. Ama başka kentlere, yeni limanlara doğru  dümen kırdığım bu uzun hâlâ sonu gelmeyen yolculukta beni  yalnız bırakmadın. Gittiğim ülkelerde hep seni yaşadım. Sen ey,  ay yüzlüm benim!  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Sözcüklerin duygusal anlamından yararlanma  B) Kişileştirme sanatına başvurma  C) Betimleyici öğeler kullanma  D) Hitaplardan yararlanma  E) Tanımlamalarla söyleyişte yoğunluk sağlama  (1991/ÖYS)  Yanıt : E

51  17.Akçakavakların, dişbudakların arasından geçerek yeşil çam  ormanına giriyorum. Yoğun bir reçine kokusu duyuyorum. Çevrem  yeşilin değişik tonlarıyla donanmış. Az ileride kalın gövdeli, yaşlı  bir çam ağacı görüyorum. Altına oturuyorum. Kekik kokuları  geliyor burnuma.  Bu parçada ayrıntıların seçiminde hangi duyulardan yararlanılmıştır?  A) Görme-koklama B) Koklama-işitme  C) İşitme-dokunma D) Koklama-dokunma  E) Görme-işitme  (1991/ÖYS)  Yanıt: A

52  18.Köyden kasabaya taşınmıştık. Cadde üstünde, sol tarafta  bahçesi olan, beyaz boyalı bir ev satın almıştık. Bahçemizden,  komşu bahçeden gelen küçük bir su yolu geçiyordu. Bu su, yan  duvarın altından aşağıdaki bahçelere akıyordu. Bizim bahçenin bir  köşesinde ufak bir tel kümes vardı. Dip tarafa domates, biber,  yeşil salata ekilmişti. Cadde tarafında sardunyalar, pembe  karanfiller, hanımelleri bulunurdu.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangilerine  başvurulmuştur?  A) Açıklama-öyküleme B) Tartışma-betimleme  C) Öyküleme-betimleme D) Açıklama-tartışma  E) Örneklendirme-öyküleme  (1991/ÖSS)  Yanıt : C

53  19.Derken davul zurna çalmaya başladı. davulcu, bir öne bir arkaya  eğilip belindeki püskülleri savurarak yürüyor, davulunu gümbür-  detiyordu. Ardında zurnacı, zurnasının ağzını, bir o yana bir bu  yana çevirerek çalıyordu. Davulcuyla zurnacının ardına takılmış  birkaç çocukla onları izleyen bir kedi vardı. En önde ise dili  dışarıda bir köpek, havlayarak koşuyordu.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır  basmaktadır?  A) Tanımlamalara yer verme  B) Varlıkları ayırıcı özellikleriyle anlatma  C) Örneklendirmeden yararlanma  D) Karşılaştırmalara başvurma  E) Anlatılanları nedenleriyle belirtme  (1992/ÖYS)  Yanıt : B

54  20.Çevrede, binlerce ağacın milyarlarca dalı ve yaprağı arasında  kaybolmuş kuşların cıvıltısı... Gün ışığının rengarenk tonları... Şırıl  şırıl akan küçücük dereler... Ayaklarınızın altında çatırdayan yeşil,  kızıl, kahverengi yapraklardan oluşan bir halı... Kısacası burası  doğanın güzelliğine duyamadığınız, hayran kaldığınız, kalabalıktan  uzak bir dinlenme yeri.  Bu parçanın anlatımında aşağıdaki yolların hangisine  başvurulmamıştır?  A) Sıfatlardan yararlanma  B) Kişisel duyguları belirtme  C) Bitirilmemiş cümleleri kullanma  D) Gözlemlere yer verme  E) Kişileştirme sanatına yer verme  (1992/ÖYS)  Yanıt : E

55  21.Nurullah Ataç hep eleştirmen olarak düşünülmüştür. Oysa Ataç'ın  asıl önemi eleştirmenliğinden değil, Türkçe'nin düzyazı dili olarak  kurulması yolunda harcadığı çabadan gelir. O da farkındadır  bunun:"Eleştirmen bir öldü mü bir daha kimse anmaz onu." der.  Ama öte yandan: "Bir şey kalmayacak mı benden?" sorusuna şu  alçakgönüllü cevabı verirken gerçek öneminin neden geldiğini de  belirtir: "Bugün bir ülkede bir dil kuruluyor; o yapıda benim de bir  taşım vardır. Ancak, görünmeyen, kimsenin gözüne çarpmayan, ta  gerilerde bir taş."  Bu parçada yazar söylediklerini inandırıcı kılmak için  aşağıdakilerden özellikle hangisine başvurmuştur?  A) Alıntı yapma B) Örnek verme  C) Tanımlama D) Karşılaştırma  E) Betimleme  (1992/ÖSS)  Yanıt : A

56  22.Adalarda oturanlar, akşam üzeri iskeleye çıkıp, gelenleri  karşılar, gidenleri uğurlarlar; gençler arkadaşlarıyla buluşur;  yaşlılar çay bahçelerinde, aralarında söyleşirler. Saat dokuza  gelince herkes evine dönmüş, sofraya oturmuş olur. Adalara  gezmeye gelen birkaç kişi dışında kimseleri göremezsiniz  ortalıkta.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine  başvurulmuştur?  A) Öyküleme B) Tanımlama  C) Tartışma D) Açıklama  E) Karşılaştırma  (1993/ÖYS)  Yanıt : A

57  Aşağıdaki cümlelerin hangisine betimleme yoktur?  A) Söylenenleri hiç duymuyormuşçasına dalgın, düşünceli bir  tavırla işini yapmayı sürdürdü.  B) Artık bahar geldi derken birdenbire hava bozmuş, damlar,  sokaklar, kırlar, karla örtülmüştü.  C) Az konuşan doğruyu söyleyen, söylediğini tartan bir insandı.  D) içli, çok duygulu bir adamdı, konuşurken hem ağlar hem  ağlatırdı.  E) Benim gibi babamın da dedemin de çocukluk ye ilk gençlik  günleri bu konakta geçmişti.  (1993/ÖYS)  Yanıt : E

58  23.Küf yeşili yaprağın üzerinde koyu benekler yardı. Yapraktan  acı, kemiğimsi bir koku geliyordu.Adam, yaprağa bakıyor,  benekleri sayıyordu. Birden yaprağın üstündeki beneklerden biri,  kımıldadı. Koyu kestane sırlıyla minicik bir böcek! Sonra böceğin  sırtındaki koyu kestane kabuk çıtırdayarak yarıldı. Altından tül gibi  yarı saydam kanatlar çıktı. Uçuverdi böcek. Nemli, ılık bir esintinin  içinde yitip gitti.  Bu parçada ayrıntıların seçiminde aşağıdaki durumların  hangisinden yararlanılmamıştır?  A) Görme B) Tatma C) Dokunma  D) İşitme E) Koklama  (1993/ÖYS)  Yanıt : B

59 24.Bir öyküyü okuyanla, onun oyunlaştırılmış biçimini.sahnede izleyen kişi arasındaki fark nedir? İzleyen gördüklerini dolaysız olarak yaşamak tadır. Başka deyişle sahnede, ortaya konulan hazır bir dünya yardır; izleyici tüm duygularını harekete geçirerek bu dünyayı algılar. Okuyan ise, okuduklarını kendi düşünce ve düş süzgecinden geçirerek kafasında canlandırır.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?  A) Karşılaştırma B) Tanımlama  C) Açıklama D) Örneklendirme  E) Öyküleme  (1994/ÖYS)  Yanıt : A

60  25.Küre Dağlarını döne döne tırmanıyorduk. Güneş, sabah sisinin  grileştirdiği yeşil tepelerin arasından portakal renkli yüzünü  gösteriyordu; ama güneşin daha ulaşamadığı derin koyaklar vardı.  Yeşilin en güzel tonlarıyla bezeli, mendil kadar tarlalar, gerçek  değilmiş gibi duruyordu. Derin derin uçurumlar, dipten doruğa  çamlarla, akkavaklarla donanmıştı.  Bu parça ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine  varılamaz?  A) İkilemeler kullanılmıştır.  B) Söz sanatlarına başvurulmuştur.  C) Betimlemeye beğeni duygusu katılmıştır.  D) Günün belli bir zamanı anlatılmıştır.  E) Tartışmacı anlatım biçimiyle yazılmıştır.  (1994/ÖYS)  Yanıt : E

61  26.Yirmi yaşından fazla göstermeyen bir genç, çadırın önünde yan  yatırılmış el arabasının üstüne oturmuş saz çalıyordu. Fenerin  aydınlattığı alnı, ter damlalarıyla kaplıydı. Sazının sapı, şaşırtıcı bir  süratle aşağı yukarı kayan parmaklarının altında bir canlı gibi  titriyordu. Tellere vuran sağ eli, küçük fakat kendinden emin  hareketler yapıyordu. Gencin eli, sazın gövdesine yaklaştıkça  insan, saz ile el arasında gizli fakat çok anlamlı bir konuşma  olduğunu sanıyordu.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır  basmaktadır?  A) Betimleme B) Tartışma  C) Açıklama D) Öyküleme  E) Karşılaştırma  (1995/ÖYS)  Yanıt : A

62  27.Sofraya hep birlikte otururduk. Tahtadan, yuvarlak bir yer  sofrasına ayaklarımızı altımıza alıp yan oturarak yaklaşırdık. Sofra  örtüsünü dizlerimizin üzerine çekerdik. Babam bağdaş kurarak baş  köşede otururdu. Beni sağına, kız kardeşimi de soluna alırdı.  Karşısında annem otururdu. Babam, yemeğe başlamadan  içimizden biri yanılıp da yemeğe uzanacak olursa, hiç acımadan  kaşığının tersini, uzanan elin sırtına indirirdi.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde verilenlerden  yararlanılmıştır?  A) Betimleme - Öyküleme  B) Öyküleme - örnek verme  C) Betimleme - açıklama  D) Açıklama - Öyküleme  E) Açıklama - örnek verme  (1997/ÖSS)  Yanıt : A

63  28.Bir vapur yanaşıyor Eminönü'ndeki vapur iskelesine, Martılar ona  çığlıklarıyla eşlik ediyor. Günün ilk ışıklarıyla birlikte insanlar birer  ikişer dolduruyorlar kaldırımları. Yol kenarındaki taksiler, gecenin  yorgunluğunu atıyor. Caminin avlusunda güvercinler... Galata  köprüsündeki emektar kahvede sabah çayları içiliyor; buharlar  yükseliyor bardaklardan, pencereden içeriye dolan güneşle  birlikte. Ah, bir de bu deniz kokusu...  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Nesnelere, insanlara özgü nitelikler yükleme  B) Betimleyici bir yol izleme  C) Çeşitli duyulara seslenme  D) Gözlem gücüyle ayrıntılar seçme  E) Örneklerden ve karşılaştırmalardan yararlanma  (1997/ÖSS)  Yanıt : E

64  29.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somutlamaya başvurulmuştur?  A) Benim yaptığım iş, uçak kullanmaya benzer.Birçok iyi iş yaparsınız;  ama başarısız olduğunuz tek iş, sonunuz olur.  B) Nereden bakarsak bakalım, toplumu oluşturan bireylerle bir  duygu alışverişimiz var. Bu nedenle yollayacağımız her ileti, onlara  da uygun gelmelidir.  C) Doğru düşünen bireyler yetiştirmek için anadili öğretimine  önem vermek gerektiğini hepimiz biliyoruz.  D) Gelişme, toplumsal bilimlerde çok önemli bir kavram, üzerinde  sürekli olarak kafa yormaktadırlar.  E) Olaylar ve nesneler için söz konusu olan iyi-kötü, güzel-çirkin  türünden değerlendirmelerin her birine değer yargısı denmektedir.  (1997/ÖYS)  Yanıt : A

65  30.On altıncı katta asansörden indik. Bana odayı gösterecek  çocuğun peşinden yürüyordum. Çocuk kısa bir koridoru geçti, bir  odanın önünde durdu. Ben de durdum. Kapıyı açtı, içeri girdik.  Perdeler sıkı sıkıya kapalı. Çocuk perdeleri açıp dışarıyı göstermek  istedi. Engel oldum. Lambaları yaktı. Banyonun kapısını açtı. Bir  şey isteyip istemediğimi sordu. İstemediğimi söyledim. Bahşişini  verdim, gitti.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Duyguları yansıtma  B) Eylemleri oluş sırasına göre verme  C) Gözlem gücünden yararlanma  D) Değişik yapılı cümle kullanma  E) Birinci kişinin ağzından anlatma  (1998/ÖSS)  Yanıt : A

66  31.Ankara'nın, mimarisiyle ünlü ilçesi Ayaş'ta bir sokak....  Sokaktaki tarihi evlerden biri.... Badanası solmuş, sıvaları yer yer  dökülmüş. Pencere pervazları da doğaya direniyor; bir bakıma  evin sahibi yaşlı kadını andırıyor. Ev de yorgun, sahibi de. Ne var  ki yaşam sürüyor.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisine  başvurulmamıştır?  A)İzlenimleri belirtmeye  B)Benzetme yapmaya  C)Eksiltili cümleler kullanmaya  D)Kişileştirmeden yararlanmaya  E)Örnekler vermeye  (1998/ÖSS)  Yanıt : E

67  32. Yaklaşık otuz beş yıl öncesine kadar kimsenin ondan haberi  yoktu. Kayıp bir kent değildi. Unutulmuştu yalnızca. Sırtını  yasladığı dağın dik yamaçlarında, toprak altında bulunan bu  kentten, Avrupalı gezginler bir iki satır da olsa söz etmişlerdi. 19.  yüzyılda yapılan bilimsel bir yüzey araştırmasında da kimliği  belirlenmişti. Ama bu silik izlerin peşine pek kimse düşmedi. Uzun  aralıklarla gerçekleştirilen bu iki ziyaret, gözlem... Sonrası derin  bir sessizlik... Ta ki 1970 yılında yeniden keşfedilene dek.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine  başvurulmamıştır?  A) Öykülemeye B) Kişileştirmeye  C) Eksiltili cümlelereD) Nesnel verilere  E) Abartmaya 2004(ÖSS)  Yanıt : E

68  33. Yüzümü usulca göğe yasladım. Gözlerimde kanat çırpıyor  martılar. Bulut bulut parçalanmış gökyüzünü seyrediyorum.  Bulutlar mı üstümüze koşuyor, yoksa ben mi bulutların altındayım,  bir türlü kestiremiyorum. Saklambaç oynarcasına bir görünüp bir  kaybolan güneş de alıp götürüyor beni düş dünyamın  derinliklerine.  Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur?  A) Sözcükleri gerçek anlamlarının dışında kullanma  B) Karşılaştırmalar yapma  C) Benzetmeye başvurma  D) Betimleyici öğelerden yararlanma  E) Anlatıcının duygusal etkilenmesini yansıtma  2004 (ÖSS)  Yanıt : B