T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ
Muammer GÜZEL Sivil Savunma Uzmanı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ KONULAR : *YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA *TAHLİYE VE KURTARMA * PARLAMA VE PATLAMA *GAZLAR VE KAPALI ALANLARDAKİ TEHLİKELERİ

YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA

YANMANIN KOŞULLARI 1- YANICI MADDE 2- OKSİJEN 3-ISI

YANMA

YANMANIN ÇEŞİTLERİ Yavaş yanma ; (Yanıcı maddenin buhar ve gaz çıkarmama halidir. Örneğin; Demirin Oksitlenmesi) Hızlı yanma;(Yanan maddede alev,ısı,ışık ve korlaşmanın görülmesidir.) Parlama ve Patlama şeklinde yanma; (Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. Örneğin Benzin) Kendi kendine yanma; (Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Isı ve duman açığa çıkar.örneğin;bitki köklerinin yanması.)

YANGIN Yararlanmak amacı ile yakılan ateş dışında oluşan ve denetlenemeyen yanma olayına yangın denir. Hiçbir yangın (patlama ve parlama dışında) başlangıçta büyük ve şiddetli değildir. Yangına başlangıç anında müdahale edilmezse yangının büyüklüğü ve şiddeti artar.

YANGININ NEDENLERİ Koruma önlemlerinin alınmaması Bilgisizlik İhmal Kazalar Sıçrama Sabotaj Doğa olayları

YANGININ ETKENLERİ Bacalar Sigara- kibrit Kıvılcım Elektrik Benzin ve benzeri maddeler

6. Likit petrol gazı 7. Hayvanlar 8. Yıldırım 9. Güneş

YANGIN SINIFLANDIRMASI Yangının türü yanmakta olan maddeye göre değişir. Bu nedenle yangınları 4 sınıfta toplayabiliriz. A SINIFI YANGINLAR : Katı Madde (tahta, kağıt, pamuk vs.) yangınlarıdır. B SINIFI YANGINLAR : Yanabilen sıvılar bu sınıfa girer. (Benzin, benzol, yağlar, yağlı boyalar, katran vs.) C SINIFI YANGINLAR : Çeşitli yanıcı gaz maddelerin yangını (Metan, propan, LPG, asetilen, vb.) ve Elektrik Yangınlarıdır. D SINIFI YANGINLAR : Yanabilen hafif metal yangınları bu sınıfa girer. (Sodyum, potasyum, titanyum, mağnezyum gibi.)

HANGİ TÜR YANGIN, HANGİ SÖNDÜRME PRENSİBİ İLE SÖNDÜRÜLMELİ VE SÖNDÜRÜLMEDE HANGİ MADDE VEYA MALZEME KULLANILMALI

ELEKTRİK YANGINLARINA MÜDAHALE 1- Önce yangın bölgesinin, gerekirse tüm binanın elektriğini kesilecektir. 2- Elektrik kesilemiyorsa uygun mesafeden K.K tozlu, CO2 yangın söndürme cihazı ile yangının çıkış noktasına müdahale edilecektir; 1000 volta kadar 1 m.’den, arası 2. m’den, arası 3 m.’den, volt arası 4 m.’den, arası 5 m.’den müdahale edilecektir. 3- Elektrik yangınlarına akımı kesmeden su ile müdahale edilmeyecektir.

SÖNDÜRME PRENSİPLERİ * Soğutarak Söndürme Su ile soğutarak söndürme Yanan maddeyi dağıtarak söndürme Kuvvetli üfleme ile söndürme * Havayı keserek söndürme Örtme Boğma * Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma ile söndürme e

SÖNDÜRÜCÜ MADDELER Su Karbondioksit Köpür Kuru Kimyevi Tozlar Holojen gazlı söndürme maddeleri

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ TEMİZLİK YANGINI ÖNLER. İŞ YERİNİZİ TEMİZ TUTUNUZ

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ KAYNAK VE KESME İŞLERİNDE ÇOK DİKKATLİ OLUNUZ.

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ SİGARA İÇİLMEMESİ GEREKEN YERLERDE AKSİNİ YAPMAK İNTİHAR ETMEK DEMEKTİR.

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ ELEKTRİK DONANIMINA EHLİYETSİZ KİMSELER EL SÜRMEMELİDİR.

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ KUSURLU VE ETRAFI YANABİLİR MADDELERLE DOLU ISITMA KAZANLARI TEHLİKELİ OLABİLİR.

İŞ YERİNDE YANGIN KONTROLÜ Yangın Algılama sistemleri Modern ve Adrese dayalı sistem olmalı, manuel sistemler tercih edilmemelidir. Sebebi ise, modern sistemlerin 24 saat boyunca algılama yapması ve herhangi bir yangını alarm vererek nerede olduğunu adres sistemi ile bize haber vermesidir. Manuel sistemde böyle bir durum yoktur. Yangını gören kişi butona basarak yangını haber verir. YANGIN İHBARINI İŞİTTİĞİNİZDE NE YAPACAĞINIZI ÖNCEDEN ÖĞRENİNİZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ MUTFAKLARDA YAĞ YANMALARI DA YANGIN NEDENİDİR

EVDE YANGIN KONTROLÜ TAVAN ARASI VE BODRUMLARINIZI TEMİZ TUTUNUZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ ELEKTRİKTEN ÇIKABİLECEK YANGINLARA DİKKAT EDİNİZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ PARLAYICI VE PATLAYICI (KOLONYAĞI, TİNER , BENZİN )MADDELERLE SOBA YAKMAK.

EVDE YANGIN KONTROLÜ TÜP BAĞLANTILARI HOTUMLAR VE MUTFAK OCAKLARINIZDAN ÇIKABİLECEK YANGINLARA DİKKAT EDİNİZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ ÇOCUKLARINIZIN ATEŞLE OYNAMASINA ENGEL OLUNUZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ PİKNİK TÜPLERİNİ KULLANIRKEN DİKKATLİ OLMALIYIZ.

EVDE YANGIN KONTROLÜ ESKİ SİGORTALARIMIZI MUTLAKA DEĞİŞTİRECEGİZ.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI Yangın söndürme tüplerinin; Sulu (CO2 tazyikli, hava basınçlı, soda asitli), Hava kesici (köpüklü), Karbondioksitli, Kimyasal Reaksiyonlu (halojen karbürlü) Kuru kimyasal tozlu, (BCF) diye çeşitleri vardır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI Yangın söndürme tüplerini kesinlikle yere koymayacağız. Yerden maksimum 150 cm. yüksekliğe kadar koymalıyız. Kuru Kimyevi Tozlu Yangın Söndürme Cihazlarında tozun dışarıya tazyikli bir şekilde çıkması için Azot gazı kullanılmaktadır. KKT Yangın Söndürme cihazlarının ; - Yangını Soğutma, - Zincirleme yanma olayını engelleme, - Yangını Boğma özelliği vardır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZINDA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER A. Yangın söndürücü kimyasal madde ile yangın söndürme cihazının yapıldığı malzemenin birbirlerine uyumluluğu, B. Güvenlik, C. Etkililik, D. Herkes tarafından kolaylıkla kullanılabilme özelliği, E. Yeniden dolum kolaylığı, F. Kullanım süresinin uzunluğunu kapsamalıdır.

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZININ KULLANIMI YANLIŞ DOĞRU CİHAZI ALEVİN DİBİNE TUT

TAHLİYE VE KURTARMA

TAHLİYE Tahliye; Yangın güvenlik sorumlusunun gerekli görmesiyle başlayan, müdahale ile eşzamanlı yapılan canlıların tehlikeli ortamdan güvenli toplanma merkezlerine hızlı ve planlı bir şekilde intikalinin sağlanması eylemidir. Hastaneler, okullar, oteller, sinemalar, çarşı ve benzeri toplu bulunulan yerler için çok daha önemli olmakla birlikte içinde canlı bulunan tüm mekanlar için gereklidir. *Tahliye Tatbikatları yılda bir kez düzenli olarak yapılmalıdır.

TANIMLAR ; Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylardır. Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgiler ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri ifade eder.

Kaçış Yolu: Bir bina veya konstrüksiyonun herhangi bir noktasından güvenli bir alana kadar olan devamlı ve engellenmemiş çıkış yolunun tamamına kaçış yolu denilir.

KAÇIŞ GÜVENLİĞİ ESASLARI; a) Acil durumlarda yapıdan, kaçış sırasında kullanıcıları ısı, duman ve panikten doğan tehlikelerden koruyacak şekilde yapılması, donatılması, bakım görmesi ve işlevini sürdürmesi gerekir. b) Mevcut yapıda bütün kullanıcılara elverişli kaçış imkânı sağlayacak şekilde, yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede kaçış yolları düzenlenir. c) Mevcut yapının her kesiminden serbest ve engelsiz erişilebilen şekilde kaçış yollarının düzenlenmesi ve bakım altında tutulması gerekir. Serbest kaçışları engelleyecek şekilde çıkışlara veya kapılara kilit, sürgü gibi vb. bileşenler takılamaz ancak koruyucu güvenlik açısından gerekli tedbirler alınacaktır.

ç) Her çıkışın açıkça görünecek şekilde yapılması, ayrıca, çıkışa götüren yolun, sağlıklı her kullanıcının herhangi bir noktadan kaçacağı doğrultuyu kolayca anlayabileceği biçimde görünür olması gerekir. Çıkış niteliği taşımayan herhangi bir kapı veya çıkışa götüren yol gerçek çıkışla karıştırılmayacak şekilde düzenlenir veya işaretlenir d) Bir yangın halinde veya herhangi bir acil durumda, kullanıcıların yanlışlıkla çıkmaz alanlara girmemeleri ve kullanılan odalardan ve mekanlardan geçmek zorunda kalmaksızın bir çıkışa veya çıkışlara doğrudan erişmeleri için gerekli tedbirler alınır.

Kaçış yolları; Kaçış yolları, bir yapının herhangi bir noktadan yer seviyesindeki caddeye olan devamlı ve engellenmemiş yolun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına oda ve diğer bağımsız mekânlardan çıkışlar ve her kattaki koridor ve benzeri geçitler, kat çıkışları, zemin kata ulaşan merdivenler, zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına götüren yollar ve son çıkış dahildir.

Kaçış yolu kapıları ; Kaçış yolu kapı kanatlarının kullanıcıların hareketlerini engellememesi gerekir. Kaçış kapılarının kaçış yönüne doğru açılması şarttır. Kaçış yolu kapılarının el ile açılması, kilitli tutulmaması ve eşik olmaması gerekir. Dönel kapılar ve turnikeler kaçış kapısı olarak kullanılamaz.

KURTARMA

Kurtarma Ekibi; Yangın durumunda can ve malı kurtarma işlerini yürütmek için oluşturulur. Acil durumlarda önce canlıları kurtarmaya çalışır; daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eşyayı diğer bulunanların da yardımı ile binanın yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taşır. Yanan binanın genel olarak boşaltılmasına, olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en büyük mülki amirin emriyle başlanmalıdır.

Kurtarıcı; Yardım için kendisini tehlikeye atmamalıdır. Yaralıların isimlerini ve sayılarını not etmelidir. Arama yapacağı binalar hakkında gerekli olan bilgileri edinmelidir. Emniyetli olduğundan emin olunmayan yerlere kesinlikle girmemelidir. Arama yapacağı binalarda elektrik, doğalgaz, su tesisatlarının kapatılmasını sağlamalıdır. Hareket kabiliyeti sınırlanmışsa, çıkış için hayatını riske atacak tehlikelerden (kopan elektrik telleri, gaz kaçakları, cam kırıkları, ... gibi) kaçınmalıdır. Yaralı bulursa, güvenliğe almalı, süratle ilk yardımı uygulamalıdır.

Yangında Kurtarma Bir yangın karşısında; Hayat kurtarmak için çalışılmalı, Alarm ve haber verilmeli, Yangın söndürülmeye çalışılmalıdır.

Yangında Kurtarma Yangınlarda oluşan gaz ve duman ortamında hem kurtarıcıların hem de yaralıların nefes alma güçlüğü vardır. Böyle bir durumda süratle hareket edilmelidir. Yangına maruz kalan kişi, yangının, bulunduğu bölgeye gelmesini geciktirici önlemleri (kapıların ıslatılması, kapı kenarlarına ıslak bezler sıkıştırılması gibi) almalıdır. Yanan binada mahsur kalanlar derhal tehlikeli bölgeden uzaklaştırılmalıdır

Yangında Kurtarma Yanmakta olan binada bulunan kişi ve kurtarmaya giden personel sakin olmalıdır. Paniğe kapılmamalıdır. Kurtarıcı, yanmakta olan ya da gaz ve duman oluşan ortama girerken şu hususlara dikkat etmelidir. Varsa, ısıya dayanıklı elbise, kask ve eldiven giymelidir. "Solunum cihazı" (oksijen tüpü) takmalıdır.

Yangında Kurtarma; Girilecek kapının tokmağını, ısınmış olması ihtimaline karşı çıplak elle tutmamalıdır. Kapı önünde dizleri hizasına çömelmeli, içeride oluşan basınç sonucu kapanmaması için bir ayağını kapının önüne koymalıdır. Taş, tuğla vb. maddeleri kapının önüne koyarak devamlı açık kalmasını sağlamalıdır.

Yangında Kurtarma; Aleve doğru yönelmemeli, içeriden gelecek tehlikeye karşı kendisini ve bilhassa yüzünü korumalıdır. Başını arkaya doğru çevirerek soluk almaya çalışmalıdır. Sıcaklık ve duman yukarıya doğru yayılır. Döşemeye yakın alanlarda ısı daha düşüktür. Duman daha azdır. Bu nedenle kurtarıcı bu mekanlara yere eğilerek ya da sürünerek girmelidir. Derin olmayacak şekilde nefes almalıdır.

Yangında Kurtarma; İçeri girince yangının devam ettiğini görüyorsa pencereleri açmalı, gerektiğinde dışarıdaki yardımcıya "su" için emir vermelidir. Yalnız gaz ve duman var ise odaları iyice araştırmalıdır. Gaz ve duman dolu odalarda kendiliğinden çıkamayacak durumda olanları ve yaralıları durumlarına uygun sürükleme usulü ile dışarı çıkarmalıdır.

Yangında Kurtarma; Kurtarıcı, elbiseleri tutuşmuş kişinin üzerini baş tarafından ayak yönüne doğru battaniye, halı, palto vb. örtmeli, yanan yerin hava ile temasını keserek söndürmelidir. Yanma söndükten sonra örtü malzemesi vücut üzerinden yavaşça kaldırılmalıdır Yanmakta olan kişinin koşması ve hareket etmesi, tutuşmuş elbise kısımlarının daha çok yanmasına yol açacaktır. Kurtarıcı, hareket halindeki kişinin üzerini, varsa bir örtü ile sarmalı ve yuvarlamalı, yoksa olduğu yerde yuvarlayıp söndürmelidir.

Yangında Kurtarma; Yanmış elbiseleri dikkatli bir şekilde çıkarmalıdır. Günümüzde giydiğimiz kumaşların çoğu sentetik maddelerden yapıldığı için sıcakla erir ve deriye yapışır. Onun için elbiseleri yırtarak değil, deriye yapışan yerin etrafını keserek çıkarmalıdır. Yanan yeri hemen, musluk, duş gibi bol ama hafif su akımı ile 20 dakika soğutmalıdır. (Su hızlı ve sert çarpacak şekilde akıtılmamalıdır.) Yanık yerindeki ısıyı düşürmekle yanık etkisinin derinlere inmesi önlenir. Soğuk su şişliği azalttığı gibi ağrıyı da azaltır.

Yangında Kurtarma; Sıcak yağ ya da kimyasal maddelerle bulaşmış olan elbiseleri hemen çıkarmalı ve yanan deri kısmı ve etrafını bolca soğuk su ile yıkamalıdır. Bu işlemleri yaparken kimyasal maddelerin ellerini yakmaması için dayanıklı eldiven giymeyi unutmamalıdır

PARLAMA VE PATLAMA Parlayıcı madde; Normal şartlar altında buharlaşabilen veya gaz halinde bulunan ve tutuşma noktası düşük olan sıvı ve gazlara parlayıcı madde denir. Kolayca tutuşurlar, güç söndürülür ve büyük hızla yanarlar.

PARLAMA NEDİR? Kolay alev alabilen maddelerin (parlayıcı) belli oranda hava ile homojen karışımları, çok kolay alev alarak yanması olayına parlama denir.

PATLAMA; Çok hızlı bir gaz genişlemesi ile genellikle ısı açığa çıkmasıyla meydana gelen bir kimyasal reaksiyon veya değişimdir.

PATLAMA

PATLAMALARIN ÖNLENMESİ VE PATLAMADAN KORUNMA PATLAYICI ORTAM OLUŞMASINI ÖNLEMEK BU MÜMKÜN DEĞİLSE PATLAYICI ORTAMIN TUTUŞMASINI ÖNLEMEK PATLAMANIN ZARARLI ETKİLERİNİ AZALTACAK ÖNLEMLERİ ALMAK

PARLAMA VE PATLAMAYI ÖNLEME SIZINTIYI ÖNLEME: UYGUN TESİSAT KURULMASI İLE, DEVAMLI KONTROL VE BASINÇ TESTİ İLE, OTOMATİK KESİCİLER İLE (BASINÇ AYARLI ÇEKVALF) DEDEKTÖRLER İLE

UYGUN KARIŞIMI ÖNLEME MÜMKÜNSE AÇIK HAVADA ÇALIŞMA, ZEMİN SEVİYESİ ALTINDA ÇUKURLUKLAR OLMAMASI, UYGUN HAVALANDIRMA SİSTEMİ, (GEREKİRSE DEDEKTÖR KONTROLLÜ)

AÇIK ALEV : ATEŞLİ MADDELER YASAĞI, ISITMA SİSTEMİNİNİN AÇIK ALEVLE YAPILMAMASI, KIVILCIM ÇIKARAN MALZEME KULLANILMAMASI, ISIL İŞLEMLERİNİN KONTROLÜ, UYGUN ELEKTRİK TESİSATI (EXPRUF, TOPRAKLAMA, STATİK ELEKTRİK KONTROLÜ, MÜMKÜNSE ANTİSTATİK ZEMİN, GİRİŞLERE NÖTRALİZATÖR KONULMASI) EĞİTİM:

İŞYERİNİN GÜVENLİ HALE GETİRİLMESİ İşçilerin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, güvenli çalışma şartlarının sağlanması. İşçilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışma süresince uygun teknik yöntemlerle bu kısımların gözetim altında tutulması

KOORDİNASYON BİR İŞYERİNDE BİRDEN FAZLA İŞVERENE AİT ÇALIŞAN BULUNMASI DURUMUNDA, HER İŞVEREN KENDİ KONTROL ALANINA GİREN TÜM HUSUSLARDAN SORUMLU OLACAKTIR. YASAL OLARAK İŞYERİNİN TÜMÜNDEN SORUMLU OLAN İŞVEREN, “PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI OLUŞTURACAK” ÖNLEMLERİN BELİRLENMESİNİ VE UYGULANMASINI KOORDİNE EDECEKTİR..

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI İŞVEREN, PATLAMA RİSKİNİ DEĞERLENDİRİRKEN “PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI” NDA; PATLAMA RİSKİNİN BELİRLENDİĞİ VE DEĞERLENDİRİLDİĞİ, YÜKÜMLÜLÜKLERİN YERİNE GETİRİLMESİ İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER, SINIFLANDIRILMIŞ YERLER, ASGARİ GEREKLERİN UYGULANACAĞI YERLER ,

ÇALIŞMA YERLERİ İLE UYARI CİHAZLARI DA DAHİL İŞ EKİPMANIN TASARIMI, İŞLETİLMESİ, KONTROL VE BAKIMININ GÜVENLİK KURALLARINA UYGUN OLARAK SAĞLANDIĞI, İŞYERİNDE KULLANILAN TÜM EKİPMANLARIN «İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİNE» UYGUN OLDUĞU, HUSUSLARI YER ALIR.

“PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI” NIN GÜNCELLEŞTİRİLMESİ DOKÜMAN; İŞİN BAŞLAMASINDAN ÖNCE HAZIRLANACAK, - İŞYERİNDE, İŞ EKİPMANINDA, ORGANİZASYONDA ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK, GENİŞLEME VEYA TADİLAT YAPILDIĞINDA GÖZDEN GEÇİRİLEREK GÜNCELLEŞTİRİLECEK

Çeşitli Gazlar Oksijen Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Özgül ağırlığı, 1.42 kg/m3’dür. (Havanın özgül ağırlığı kg/m3’dür) Teneffüs ve yanma olayları için zorunlu olan bir gazdır. Ortam havasında % arasında oksijen bulunması halinde çalışan üzerinde pek önemli etkiler görülmez. % arasında nefes sıklaşır, nabız artar ve konsantrasyon azalır. % 9-14 arasında, solunum sık ve kesiktir. Bulantı ve halsizlik mevcuttur. % 6-10 arasında bayılma olur ve kısa zamanda koma hali başlar. % 5’in altında ise ölüm meydana gelir.

Karbondioksit (Siyah Gaz veya Boğucu Gaz) Renksiz ve hafif asit kokusu olan bir gazdır. Özgül ağırlığı, kg/m3’dür. Bundan dolayı, bulunduğu kapalı ortamın tabanında toplanır. Atmosfer havasında, hacim bakımından % oranında bulunur. Bu miktar, nefes alma fonksiyonunu uyarıcı etki yapar. Havadaki karbondioksit oranı fazlalaşacak olursa, akciğerlerin çalışması hızlanır. Ortam havasında, % 6 oranında karbondioksit bulunursa, nefes alma zorlaşır. % 10 karbondioksit bulunması durumunda ise kısa süre içerisinde ölüm meydana gelir. Bundan dolayı, karbondioksitli hava, genel olarak boğucu hava olarak adlandırılır.

Karbonmonoksit (Beyaz Gaz) Renksiz, kokusuz, tatsız, dokulara etki etmeyen ve çok küçük oranlarda dahi zehirli olmasından dolayı çok tehlikeli bir gazdır. Normal havada eser miktarda rastlanır. Özgül ağırlığı kg/m3 olup, havanın özgül ağırlığına çok yakındır. Hava ile % oranlarındaki karışımı patlayıcı özelliğe sahip olup, en tehlikeli patlama konsantrasyonu % 30 civarındadır

Karbonmonoksit gazının en tehlikeli özelliği, kanın içerisindeki alyuvarlarla birleşme özelliği, oksijene oranla 250 defa daha fazla olmasıdır. Bundan dolayı, havada az miktarda olsa dahi, kan bunu hemen bünyesine alır ve karboksihemoglobin oluşur. Alyuvarların bünyesine girdikten sonra bir daha buradan ayrılmaz ve dolayısıyla hücrelere oksijen nakli yerine karbonmonoksit nakli yapılır.

Dolayısıyla, oksijen yetersizliği baş gösterir ve kanın karbonmonoksit ile yeterli bir doymuşluğu durumunda da ölüm meydana gelir. Yetişkin bir insanın alabileceği ve kendisinde ciddi belirtiler görülmeyecek karbonmonoksit miktarı 300 cm3 kadardır. Havadaki karbonmonoksit oranı yüzbinde 5’den az ise (50 ppm), önemli bir belirti ortaya çıkmaz. Onbinde 3 oranında bir saat süre ile kalınması durumunda belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Binde 1 oranında, 30 dakika içerisinde hayati tehlike meydana gelir. Binde 2 oranında ise ani ölüm kaçınılmazdır.

Karbonmonoksit teneffüsü ile önce baş ağrısı başlar, daha sonra baş dönmesi, denge bozukluğu, kendini kaybetme, kalp rahatsızlıkları, konuşma ve sinir sistemi üzerindeki belirtiler ve akli meleke bozuklukları gibi semptomlar ortaya çıkar

Karbonmonoksit zehirlenmesinden ölenlerde kan, karbonmonoksitin etkisi ile pembe bir renk alır ve bu gazdan ölenler, sanki yaşıyormuş gibi bir görünüm arzeder.

Metan (Grizu-Firedamp) Renksiz ve kokusuz bir gazdır. Özgül ağırlığı kg/m3’dür. Yani havaya oranla daha hafiftir. Bundan dolayı, bulunduğu kapalı ortamın tavan kısımlarında toplanır. Ayrıca, metanın dağılabilme özelliği havaya nazaran 1.6 defa daha fazla olduğundan, kolaylıkla her tarafa nüfuz edebilir. Hava ile karışması halinde, tekrar ayrılmasına imkan yoktur.

Grizu patlamaları, daima birbirine bağlı olmayan iki olay ile karakterize edilmektedir. Birincisi direkt darbe etkisi olup, gazın patlamadan dolayı genleşmesi ve büyük bir kuvvetteki basınç dalgasının hızla patlama kaynağından itibaren harekete geçmesidir. Diğeri ise, geri darbe olup, patlama kaynağında oluşan vakumdan dolayı, gerisin geriye gelen basınç dalgasının yaptığı şok etkisidir. Geri darbe, genel olarak direkt darbeden daha az kuvvetlidir.

İnfilak Gazı (Afterdamp) Grizu veya kömür tozu veya her ikisinin birlikte neden oldukları patlama sonucunda, kapalı ortam atmosferinde mevcut olan gaz karışımına infilak gazı denir. Bu gaz, öldürücü bir gaz olup, havadaki oksijenin yerini, karbondioksit ve karbonmonoksit almıştır.

Doğal Gaz Doğal gazın büyük bölümü, doymuş hidrokarbon bileşiği olan metandır. İçeriğindeki diğer bileşikler, etan, propan ve bütan gibi daha ağır doymuş hidrokarbonlardır. Doğal gaz çıkarıldıktan sonra işlenir. İşleme sırasında istenmeyen bileşikler temizlenir ve hidrokarbonlar alıkonur. Üretimin bu safhasında elde edilen ürünler, doğal gaz sıvıları (LNG), etan, propan, bütan, izobütan, pentan ve diğer ağır hidrokarbonları içerir. Bu sıvılardan, propan ve bütan ayrıştırılarak LPG (%30 propan-% 70 bütan) elde edilir. İçerisinde hiç ağır hidrokarbon bulunmayan gaz kuru doğal gaz olarak adlandırılır. Doğal gazın sıvılaştırılarak (LNG) kullanılması da mümkündür.

Parlayıcı Sıvı Parlama noktası, 38 C dereceden aşağı olan sıvıları belirtir. Tehlikeli Sıvı Parlama noktası, 38 C dereceden yukarı olan tehlikeli ve zararlı sıvıları belirtir.

Blew (Kaynayan Sıvı – Genleşen Buhar Patlaması) Bir parlama – patlama olayının alevinin depolanmış durumda bulunan sıvılaştırılmış gaz tanklarına ulaşması ve tankları dışarıdan ısıtmaya başlaması ile başlar. Dışarıdan ısıtılan tankın içindeki sıvılaştırılmış gaz genleşir, tankın iç basıncı artar. Emniyet valflerinden gaz çıkışı başlar ve bu gaz da yanarak alevi besler. Artan sıcaklık, buharlaşmayı da artırır ve basıncın çok fazla yükselmesi sonucunda tank yırtılır. (Eğer içinde gaz fazı fazla ise patlar.) Tankın yırtılması veya başka bir nedenle sıvılaştırılmış gazın dışarıya akması ile blew olayı başlar. Sıvılaştırılmış gaz hızla buharlaşır. İçerisinde sıvı damlacıklar da ihtiva eden bir buhar tabakası oluşur. Bu sıvı – buhar karışımı kitlenin ateşle buluşması blew olayının finalidir.

TEŞEKKÜRLER

T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim