FİİLLERDE ÇATI: 1-ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: -ETKEN:öznesi cümle içersinde açık ve net olan. Bulunan. gizli özne dahil. -Öğrenci derse geç kaldı.(etken)

... konulu sunumlar: "FİİLLERDE ÇATI: 1-ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: -ETKEN:öznesi cümle içersinde açık ve net olan. Bulunan. gizli özne dahil. -Öğrenci derse geç kaldı.(etken)"— Sunum transkripti:

1 FİİLLERDE ÇATI: 1-ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: -ETKEN:öznesi cümle içersinde açık ve net olan. Bulunan. gizli özne dahil. -Öğrenci derse geç kaldı.(etken) -derse geç kaldı. (kim)o (etken) -EDİLGEN:cümlede eylemi gerçekleştiren öznenim bulunmadığı, nesnenin sözde özne görevinde kullanıldığı fiil çatısıdır.ekleri:l ve n dir İki derste sadece bir öykü okundu.(öykü kendi kendine okunamaz) -sınıfın camı kırıldı(cam kendi kendine kırılmaz) .

2 -İŞTEŞ:cümledeki eylem birden fazla kişi tarafından karşılıklı yada birlikte gerçekleştiriliyorsa işteş çatılıdır. Eki :ş dir. Onunla ilk kez buluştum.(karşılıklı) Bu sınavda ben yarışamayacağım.(birliktelik) Sözlerime neden gülüşüyürsunuz.(birliktelik) -DÖNÜŞLÜ:eylemi yapan gerçekleştiren kişinin aynı zamanda olaydan etkilendiği fiil çatısıdır.ekleri l ve n dir Bir arkadaş 4 yıl amerikada bul u n muş. -Düşmemek için yüreğime tut u n du m genç kız aynan karşısında uzun uzun tarandı -acı haberi duyunca boynu büküldü

3 NESNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: -GEÇİŞLİ:yüklemi nesne alabilen neyi
NESNESİNE GÖRE FİİL ÇATILARI: -GEÇİŞLİ:yüklemi nesne alabilen neyi? Sorusuna cevap verebilen fiil çatısıdır. -cebimden bütün hayallerimi çıkardım.neyi? -evden aceleyle çıktığım için unuttum.neyi? söylenmemiş:notlarımı gibi çatı yine geçişli -GEÇİSSİZ:cümlenin yükleminin neyi sorusuna cevap veremediği fiil çatısıdır. -Sokaktan koşar adım yürüdüm.neyi?cevap yok Otobüs durağının yanında durdum.neyi(cevap yok.

4 -OLDURGAN FİİLLER :geçişsiz bir fiil çatısına r,t,dır
-OLDURGAN FİİLLER :geçişsiz bir fiil çatısına r,t,dır. Eklerinden biri getirilerek geçişli hale getirilmesidir. -kadın sonunda bebeği uyuttu Kolumu su dolu kovanın içine daldırdım -ETTİRGEN FİİLLER:geçişli olan fiil çatılarına T,R,DIR. Eklerinden biri getirilerek yapılır. -Evimin bahçesine yeni güller diktirdim İlk derste öğrencilere kompozisyon yazdırdım. -vedalaşırken herkesi ağlattı.

5 FİİLİMSİ(EYLEMSİ) fiil olmadıkları halde fiilin yerini tutan
FİİLİMSİ(EYLEMSİ) fiil olmadıkları halde fiilin yerini tutan .fiil gibi kabul edilen kelimelerdir.fiil soylu kelimelere gelerek onları zarflaştıran,sıfatlaştıran, isimleştiren eklerin oluşturdukları bütünlerdir. -AD FİİLLER:MAYIŞMAK Onu buraya getirmek senin görevindir bunu sana vermemi isteme benden. -bunları öğrenmenizin yararı yok kapının ansızın açılması herkesi şaşırttı benim görevim onu sana getirmektir. Ad eylem ekini alan kimi kelimeler kalıcı isim oluşturduklarında fiilimsi olmaktan çıkar. -dondurma sağlığa yararlıdır Onun görüşleri benimkiyle çelişiyor

6 -ORTAÇLAR(SIFAT –FİİLLER) AN ASI MEZ AR DİK ECEK MİŞ çoğunlukla cümle içerisinde sıfat tamlaması oluştururlar. -görülmez kaza buna denir işte saçları ağarmış bir adam yanıma geldi anlaşılmadık bir ayrıntı kalmasın arkadaşlar öğretmen geç gelenleri sınıfa almadı her iki resminizi de anlaşılmaz buluyorum. -Çürümüş yapraklar rüzgarın önünde savruldu.(sıfat-fiil) -ağacın yaprakları çürümüş(duyulan geçmiş zaman) -bildik sözlerle başladı toplantı.(sıfat fiil) soruların tamamını bildik.(3.tekil çekimi) -görür(sıfat fiil) göz görmez olur.(geniş zaman eki)

7 ULAÇLAR(ZARF-FİİLLER) -IP:erkenden yatıp uyudum
ULAÇLAR(ZARF-FİİLLER) -IP:erkenden yatıp uyudum ARAK:alaycı alaycı gülerek yanıma geldi A:yüzüme baka baka yalan söylüyordu KEN:ders çalışırken uyuyakalmışım MADAN:ben dönmeden buradan kimse ayrılmasın DIKÇA:ağladıkça rahatlarmış insan INCA:ona bakınca bir an annesini hatırladı MAKSIZIN:durmaksızın çalışıyordu. -ALI:onu bildim bileli içer.

8 (EK EYLEM-EK FİİL) isim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapan, fiillere gelerek bileşik zaman çekimi yapan,yine fiillere gelerek kuvvetlendirme ve ihtimal anlamı katan İMEK fiiline denir. -İSİM SOYLU SÖZCÜKLERİ YÜKLEM YAPAR. Üç zamandan biriyle isimleri yüklem yapar. -Görülen geçmiş zaman: öğretmendim.öğretmendin,öğretmendi,öğretmendik,öğretmendiniz,öğretmendiler. -Duyulan geçmiş zaman: öğretmenmişim. Öğretmenmişsin,öğretmenmiş,öğretmenmişiz,öğrt-menmişsiniz,öğretmenmişler.

9 Şart çekimi: Öğretmensem,öğretmensen, öğretmense,öğretmensek, öğretmenseniz,öğretmenseler. Geniş zaman çekimi: geniş zaman eki kullanılmaz.anlam geniş zamanı verir. Öğretmenim. Öğretmensin. Öğretmendir. Öğretmeniz. Öğretmensiniz.öğretmendirler. İsim soylu sözcükler yüklem olmuşsa mutlaka ek fiil sayesinde olmuştur.

10 -FİİLLERE GELEREK BİLEŞİK ZAMAN ÇEKİMİ YAPAR
-FİİLLERE GELEREK BİLEŞİK ZAMAN ÇEKİMİ YAPAR Hikaye:(dı) yaz ı yor i di m rivayet:(mış) yaz ı yor i miş im şart(sa) yaz ı yor i se m -FİİLLERE GELEREK KUVVETLENDİRME VE İHTİMAL ANLAMI KATAR. -ders bitmiştir,(kesinlik) bidebilirsiniz arkadaşlar. -şimdi bizim oralara kış çoktan gelmiştir.(ihtimal)

11 ANLATIM BOZUKLUKLARI: SÖZCÜKLERİ YANLIŞ ANLAMDA KULLANMA: süresiz aynı şeyleri anlatması canımı sıkıyordu bu soruya her denekten değişken yanıtlar aldık. -üzülmenizi gerektirecek değin bir durum yok. 2-ANLAMDAŞ SÖZCÜKLER KULLANMA: -oldukça neşeli, şen bir insandı hemen hemen, yaklaşık üç ay kaldım kayseride sizi çok sevdiğimden dolayı burdayım sanırım o da sizi çok seviyor olmalı bu hatayı yeniden tekrarlamasını istemiyorum.

12 3-ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN BİR ARADA KULLANILMASI: hemen hemen kayseride tam üç ay kaldım. -sanırım bu olayı anlatan kesinlikle odur kuşkusuz bunun doğru olmadığına o da inanmış olmalı GEREKSİZ YARDIMCI EYLEM KULLANIMI: Yine üşütmüş ve hasta olmuş(hastalanmış) her şey ne kadar da pahalı olmuş(pahalanmış) uzmanlığa başvuruda bulunmuş.(başvurmuş) SÖZCÜKLERİN YANLIŞ YERDE KULLANIMI: -seni ilk tanıdığım günden beri seviyorum. -izinsiz inşaata girilmez. -Ağrısız kulak delinir. -balıklar çok güneşte kalınca koktu.

13 6-ÖZNE EKSİKLİĞİ: -kalemin boyası bitince yazmaz oldu
6-ÖZNE EKSİKLİĞİ: -kalemin boyası bitince yazmaz oldu.(ne) bu kitabın sıkıcı olduğu doğru değil;aksine çok sürükleyici (ne) arabayı boyatırsak daha yüksek fiyattan alınır.(ne) üstü aranan adamda bir tabanca bulundu ve derhal tutuklandı.(kim) 7-ÖZNE YÜKLEM UYUMSUZLUĞU: -bu sonuca eşimde ben de üzüldüm derse geç geleceğimi sen de müdür de biliyordun kimse seni suçlamıyor,aksine haklı olduğunu söylüyor. -öğleden sonra üç konuğumuz gelecekler. -ayakkabılarım su almaya başladılar. -kulaklarım eskisi gibi işitmiyorlar. -köpekler acı acı havlıyorlardı. -toplantıya hepsi geldiler

14 8-NESNE EKSİKLİĞİ: bana bir zararı olmuyordu;aksine koruyordu(kimi) -bana güvensin,sevsin isterdim.(kimi) gömleğindeki lekeyi silip acele acele ütüledi(neyi) pantolonunun ütüsünü beğenmeyip tekrar ütüledi.(neyi) ÖZNE –NESNE UYUMSUZLUĞU -bu çocuklar ne yapacağını iyi bilirler onlar görevini yaptılar;şimdi iş size düşüyor DOLAYLI TÜMLEÇ EKŞİKLİĞİ: arkadaşından nefret ediyor,düşmanca davranıyordu(kime) -eve gelmesiyle gitmesi bir oldu(nerden) hoca oğlunu eşekten indirmiş ve kendi binmiş(nereye)

15 11-TEMEL CÜMLENİN YÜKLEM EKSİKLİĞİ: roman okumayı çok,ders çalışmayı hiç sevmiyorum. -toplantıda o beni,ben onu kıyasıya eleştirdim. -ne obana ne ben ona merhaba dedim. 12-YAN CÜMLECİĞİN YÜKLEM EKSİKLİĞİ: müdür kantinde kabuklu yemiş ve siğara içmeyi yasakladı doktor,hastanın tuzlu yemekler ve alkol kullanmasını yasakladı not ortalaması üçün üstünde ve zayıfı olmayan her öğrenci sınava katılabilir.

16 13-AD TAMLAMASI YANLIŞLIKLARI: -bu toplantıda bizi desteklemeyeceğini adım gibi biliyorum (desteklemeyecek olan kim?sen mi o mu) -doğa ve toplumsal olayları aklın süzgecinden geçirerek incelemek gerekir SIFAT TAMLAMASI YANLIŞLIKLARI: -Kadınlar sulu sepkin kara ve soğuğa aldırmadan bahçede çamaşır yıkıyordu. 15-DEYİM YANLIŞLIKLARI: -Aklını soğan ekmekle mi yedin? -sınavı kazanamadığını öğrenince etekleri zil çalıyordu. -sana yardım etmek için elimizden geleni ardımıza koymayız.

17 16-ÇOĞUL EKİNİN GEREKSİZ KULLANIMI: geçen yıl da bir çok canlar aldı bu sokak. -Hiçbiri bunları yapmadılar Hepsi bundan hesaba çekilecekler. 17-NOKTALAMA EKSİKLİĞİ: -kadın hastanın kulağına bir şeyler fısıldadı. -genç kızın elindeki paketi almaya çalıştı çocuğun annesi gelinceye kadar burada bekleme- si gerekiyormuş. -bu konun en can alıcı noktasıdır.

18 UYGULAMA CÜMLELERİ: -bu ikisi arasındaki ayrıcalığı görmemiş olmasına ne demeli peki? -koca kasabada ne iyi bir lokanta ne de temiz bir otel bulamadık. -ilk golü eşim de ben de zevkle izledim geçmişini iyi bilmeyen,sahip çıkmayan gençler yetiştirmek doğru değil. -eminim. Muhakkak seni arayacak. -bu sizin en doğal en tabi hakkınızdır. -hiç değilse bari sen gelebilseydin? Bu gidişle ya sen beni ya da ben seni mahvedeceğim. -Türkçe öğretmenimi çok seviyor, ve her konuda çok güveniyorum

19 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır.? A)eh ,söyle böyle bir adamdı. B) şöyle böyle iki yıl önce idi C) aşağı yukarı bir milyon harcadık D)buyu aşağı yukarı tam bir yetmiş var. E) bize neler anlattı bir bilsen

20 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu vardır.? A)en çok sevdiği şey ormanda yürüyüş yapmaktı B)onu tanıyan herkes,kendisinden övgüyle söz ederdi C) amacı,arkadaşlarını ikinci,kendisini birinci plana çıkarmaktı D) beğenmediğim yanlarından biri de herkesi eleştirmesiydi E)eski dostlarıyla pek görüşmek istemezdi.

21 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu yoktur
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatın bozukluğu yoktur? A)o yıllarda ben otuz o ise otuz beş yaşarındaydı. B)televizyondaki açıkoturumları beğeniyor,sonuna kadar izliyorum C)çok az veya hiç çalışmadan sınava girdiler D)yarışmada birinci olduğuna sevindim E)yağmur yağmazsa açık havada dolaşacağım.

22 Sanatın(1) her alanında(2) söz sahibi olan bu ulusun , pek yakında da bilimde de olağnüstü(3) başarılar(4) kazanacakları(5) kesindir. -anlatım bozukluğu hangi sözcükteki değişiklikle giderilebilir? A)1 B)2 C)5 D)4 E)3

23 Matematiğe ilgi duyan, seven bir öğrencimdi o benim
Matematiğe ilgi duyan, seven bir öğrencimdi o benim. -bu cümledeki anlatım bozukluğunun özdeşi aşağıdakilerden hangisidir? A)ona güveniyor, takdir ediyoruz B)ne yaptığımı bilmiyor değilim ben C)yaptıklarını onaylamamı bekleme benden. D) bu tür işlerden hiç anlamaz o E)gördüklerini bana anlatmak istemedi.

24 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi yönünden özne-yüklem uygunluğu yoktur? A) ben de sen de burada çalışmalısın B)hiçbiri sınavda başarılı olamadı C)sen de o da iyi yarıştınız D)biz çocuklarla oraya gitmeliydik E)sen de oda benimle kalacaksınız.

25 21. Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de yerini bilirim
21. Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de yerini bilirim. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A) Nesne eksikliğinden B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasın dan C) Tamlayan eksikliğinden D) Yüklemin olumlu olmasından E) Tümleç eksikliğinden

26 Aşağıdakilerin hangisi, dil ve anlatım yönünden yanlıştır ?
A) Anket sonuçları inceleniyor, değerlendiriliyordu. B) Konser salonunun önünde kimileri konuşuyor, kimileri de gazete okuyordu. C) Konuk oldukları şu dünyayı seviyor; bırakıp gitmek istemiyorlardı. D) Giysileri teker teker katlayıp, raflara yerleştirdi. E) Avluya önce su serpiyor, sonra yavaşça süpürüyordu.

27 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir anlatım
bozukluğu yoktur ? A) Arkadaşlarım yan profilden daha iyi resim verdiğimi söylüyor. B) Konserlerimde salonun full dolu olması beni gururlandırıyor, mutlu ediyor. C) O ağladığı zaman siz de otomatikman olarak ağlıyorsunuz, üzülüyorsunuz. D) Bu yıl bütün konsantremi çocuğuma veriyorum, başka şey düşünmüyorum. E) Küstahlığın ve haddini bilmezliğin kapıları bir kez aralanınca nerede durulacağı kestirilemiyor.

28 Aşağıdakilerin hangisinde, sözcüklerin yerinde
kullanılmamasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu yoktur ? A) Sergide yaptığı tablolar çok beğenildi. B) Fotoğrafçılık hakkında kısaca bildiklerini açıkladı. C) Filmi ödül kazanınca sevinçten havalara uçtu. D) Okulda yazdığı kitapların hepsini tanıttı. E) Çok başı ağrıdığı için erkenden yattı.

29 Biz toplantıdan ayrılırken,içerideki durum
oldukça gergin bir vaziyetteydi. Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni, aşağıdakilerden hangisidir ? A) Anlamca çelişen sözlere yer verilmesi B) Gereksiz sözcük kullanılması C) Özne-yüklem uygunluğu bulunmaması D) Bir sözcüğün, anlamına uygun kullanılmaması E) Yanlış yerde sözcük kullanılması

30 “Bunu doğal olarak isterim tabii ki; ama
daha çok insan dinlesin diye kendi müzik anlayışımdan da ödün veremem.” Aşağıdaki sözcüklerden hangilerinin çıkarılması, bu cümlede bir anlam daralması yaratmaz ? A) tabii ki, diye B) daha, kendi C) tabii ki, müzik D) tabii ki, kendi E) daha, diye

31 24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır
24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Okuduğu romanda olaylar geliştikçe onun da heyecanı artıyordu. B) Bir şey okurken ya da dinlerken tüm dikkatimi onun üzerinde yoğunlaştırmaya çalışırım. C) Hiç beklemediğim bu davranışı karşısında ona nasıl bir tepki göstereceğimi bilemedim. D) Büyük kentlerde insanlar, sürekli bir koşuşturma içindedir. E) Gelişme çağındaki gençler, kendinin ve çevrenin yönlendirmesiyle yanlış yapabilirler.

32 23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır
23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Bu kazada can kaybı yaşanmadı B) Söylenenleri pek de onaylamadı. C) Yapıtları hâlâ unutulmadı D) Kimseye bir yararı dokunmadı E) İstediği başarıya ulaşamadı.

33 22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır
22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Doğanın güzelliğidir beni burada en çok etkileyen. B) Bir ailenin verdiği insanüstü bir çabanın öyküsüdür bu. C) Aslında gerçeğin ta kendisidir anlattıkları. D) Tasarıları arasında ona yer yoktu aslında E) Şimdiye değin hiç karşılaşmamıştım '62öyle bir durumla.

34 23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır
23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Zarftan bir mektup, bir de fotoğraf çıktı B) Ondan böyle bir yalanlama olayı beklemiyordum. C) Kendimi bildim bileli bu mahallede, bu evde oturuyoruz. D) Toplantımıza katılarak bizlere destek olan dostlarımıza yürekten teşekkür ederiz. E) Evimize taşındık, yavaş yavaş yerleşmeye çalışıyoruz.

35 24. Çok çalıştığımız için başarı grafiğimiz ister istemez yükseliyor
24. Çok çalıştığımız için başarı grafiğimiz ister istemez yükseliyor. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A) Yüklemin şimdiki zamanlı olmasından B) Yanlış ilgeç kullanılmasından C) Ad tamlamasının yanlış kurulmasından D) Gereksiz zarf tümleci kullanılmasından E) Yüklemin üçüncü tekil kişili olmasından

36 20. Tarihte bu uluslar, öteki ulusların arasına kaynaşmışlardır
20. Tarihte bu uluslar, öteki ulusların arasına kaynaşmışlardır. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) “Tarihte” yerine “Tarih boyunca” sözü getirilmeli B) “uluslar” yerine “devletler” sözcüğü getirilmeli C) “bu” sözcüğü atılmalı D) “ulusların arasına” yerine “uluslarla” sözcüğü getirilmeli E) “öteki” sözcüğü atılmalı

37

38 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen bağ-fiil, ötekilerden farklı bir sorunun yanıtıdır? A) Düşüncelerini hiç çekinmeden söylerdi. B) Soruları bütün yönleriyle düşünerek yanıtlıyordu. C) Sınavdan hemen sonra güle oynaya evine gitti. D) İşi zamanında bitirmek için ölesiye çabalıyordu. E) Bence o, buraya geleli çok değişti.

39 18. Aşağıdakilerin hangisinde iyelik eki aldığı için belgisiz zamir olan, adlaşmış bir sıfat kullanılmıştır? A) Kimi insanlar karlı havada araba kullanmıyor. B) Size başka bir gömlek verelim, dedi. C) Sinemalardaki hiçbir filmi kaçırmazmış. D) Bazısı işini ötekilerden erken bitirmiş. E) Bugün yine birkaç kitap aldım.

40 20. Hiçbir şiire başlarken, bunu umuda, umutsuzluğa, sevince ya da acıya yönlendireyim, diye başlamıyorum. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisinden kaynaklanmaktadır? A) Gereksiz yere bağ-fiil kullanılmasından B) Özne-yüklem uyumsuzluğundan C) Gereksiz yere dolaylı tümleç kullanılmasından D) Nesnenin adıl (zamir) olarak kullanılmasından E) Yanlış bağlaç kullanılmasından

41 14. Dünyanın en tanınmış orkestralarından biri olan bu grup, 18
14. Dünyanın en tanınmış orkestralarından biri olan bu grup, 18. yüzyıl bestecilerinin yapıtlarını yorumluyor; ayrıca, unutulmuş veya az tanınan bestecilerin yapıtlarını buluyor ve seslendiriyor. Bu cümleyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) İşaret sıfatı vardır. B) Sıfat-fiiller kullanılmıştır. C) Zarf tümleci yoktur. D) Türemiş sözcükler kullanılmıştır. E) Yüklemler bileşik zamanlıdır.

42 16. (I) İçine kapanmış olan Anadolu dağları, sessizliğini, bilge dalgınlığında sürdürür zamanın akışı içinde. (II) Kendi dilince söyler türküsünü, kendi gönlünce sürer yaşamını. (III) Dağlar vardır, yüreğinden eski uygarlıklar gülümser çağımıza. (IV) İşte bundan dolayı birçok efsaneyi bağrında yaşatır bizim Anadolu dağları. (V) Anadolu’nun en eski sahiplerinden şimdikilere değin olanları anlatır bize. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisinin yüklemi, çatısı bakımından geçişsizdir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.