Çevre Hukuku 2014 Dr.Şeref ertaş

... konulu sunumlar: "Çevre Hukuku 2014 Dr.Şeref ertaş"— Sunum transkripti:

1 Çevre Hukuku 2014 Dr.Şeref ertaş
Bu Dünya hepimizin

2

3 Çevre Hukukunun tanımı
Yer kürede canlı yaşamı mümkün kılan , sınırlı olan doğan kaynakların korunmasına ilişkin hukuk kurallarının bütünüdür. Ulusal h.k. Uluslar arası h.k. Çevre bilminin multi disipliner oluşu

4 Doğuşu * İlk çağlar 1950 yıllarda çevre bilinçi doğdu. 1970 Limits of Grown raporu 1972 Stockholm Çevre Konferansı Çevreci akımlar Çevreyi korumak için hukukun öngörebileceği tedbirler

5 Çevre Bilim (21 ) doğalçevre x yapay çevre çatışması. Koruma ,iyileştirme Çevre Kavramı : -Fiziksel -toplumsal Mekansal boyut : Ekoloji Doğa Yaşam kalitesi Ortal mal

6 * Çevre , bütün canlıların “ yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları biyolojik, fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı “ kapsamaktadır yılından önceki yasa metninde çevre ortak varlık , hava, su, toprak, bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginlikleri içermekteydi.. Biyolojik,fiziksel ortam ifadesi ,hava,su ,toprak ,bitki ve hayvanları da kapsadığı için esasen tanımda önemli bir değiiklik yoktur. Önceki metindeki çevrenin öznesi olarak sadece vatandaşlardan söz etmesi doğru değildi. Çünkü çevre, bugün kazandığı küresel,evrensel boyutuyla sadece vatandaşların değil ülke,ırk ayrımı yapmadan tüm insanların hatta tüm canlıların malıdır. Değişiklikten önce bütün canlılar yerine “ bütün vatandaşların terimi kullanılmıştı.

7 *Ekoloji:Ekoloji bilimi, canlı varlıkları doğal ortam ve bu ortam ile organizmalar arasında kurulan ilişkiler bağlamında incelemektedir.Yunanca yaşanılan yer, yurt anlamına gelen “ oikos “ sözcüğünden ilk defa Alman biyolog Haecek tarafından türetilmiştir. Ekosistem : Canlıların birlikte var olduğu, ÇK.2.m.de “ Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal “bu sisteme , ekosistem adı verilir . Tüm canlılar Dünyamızda, ÇK.2.m.nin “İnsan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini doğal yapılarına uygun bir şekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan şartların bütününü “ olarak tanımladığı “ ekolojik bir denge içindedir.,

8 *Hayat kalitesinin korunması
Çevre Hukukunun amacı, en azından canlıların bugünkü yaşam kalitesini korumaktır. Biz tükettiğimiz doğal kaynak kadar yaşam kalitesine sahip olduğumuzu sanırız . Ancak konforumuzu artırmak için harçayacağımız daha fazla enerji tüketimi, bizleri daha düşük bir yaşam kalitesine götürebilir. Tükettiğimiz doğal kaynak kadar, doğal kaynak üretmez isek, dünyamızdaki ekosistemin çöküşüne neden oluruz.

9 hayvanlar bitkiler Cansız Çevre Hava Su Toprak

10 Çevre ve İnsan ilişkileri
Verimlilik Doğurganlıkta azalma, Sömürgelere göç Nüfus artışı * Doğuranlık ölüm oranı Nufusun katlanma hızı Gelişmiş ülkelerde etkisi Gelşmekte olan Tarihi gelişim İnsanın doğa ile mücadelesi Doğaya hakimiyet Göcebelik ve çevre Kentleşme, sanayileşme .Su ve havanın kirlenmesi Hızlı nüfus artışı İLkel teknolj Kentlerin aşırı büyümesi Kötü beslen me Hukuk tedbrler 2827 SK

11 Doğal Kaynak Rezervi (9)
ÇK.2.doğal kaynağın “ Hava, su, toprak  ve  doğada bulunan cansız varlıklardani baret olduğunu söylemekte se de ,doğan kaynaklar canlı ve cansız kaynaklar olaraki ikiye ayrılır. : *Canlı kaynaklar, Biyolojk türlerin zerngnlği-türlern yo k olması * Cansız doğan kaynaklar . : hava,su,toprak . Beslenme sorunları 10 Gıda ihtiyacı ve kaynaklar arasındaki denge . Beslenme bakımından ülkelerin durumu .. - Gelişmiş ülkeler .Orta gelişmiş .Az gelişmiş Üretim ve nüfus artışı oranı Çözümler : --Bilinçli tüketim --üretimi artırma, ---besin kalitesini artırma --Dengeli dağıtım --yeni teknojilerin uygulanması

12 Nüfu artışı,kentleşme,saneyi
Çevre kirlenmesi  ÇK.2.m.de “ Çevrede meydana gelen ve canlıların sağlığını, çevresel değerleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her türlü olumsuz etki -Sanayi,kentleşme -Büyüme,tüketim Enerji 12 -Yenilenemeyen enerji- -Yenilenebilir eneji Nükleer enerji -Nükleer enerjide gelişmeler Çevre Değerler, 1.Hava 14 -önemi Nüfu artışı,kentleşme,saneyi Sınır ötesi oluşu,uluslar arası işbirliği zorunluluğu 2-Su -Sanayi hammaddesi, zirai ilaçlar

13 Çevre Değerleri 6-Sessizlik 7- Anıların (hatıralar ) 3-Toprak
4 ) Flora ve Fauna ,ormalar Çevre Değerleri 3-Toprak Anayasa m.45 tarihinde sayılı Toprak ve Arazi Koruma Kanun u çıkarılmıştır (RG ) .. 4 ) Flora ve Fauna ,ormalar 5- Kütürel Çevre 6-Sessizlik 7- Anıların (hatıralar )

14 Doğan kaynakları tüketme hakkı yoktur. Çevrenin amortismanı
Çevre ve Ekonomi 41 Doğan kaynakları tüketme hakkı yoktur. Çevrenin amortismanı Atık,atıklar,dışsalık Ölçümle 42 -zararlı sonuçların ölçülmesi Kirlenme maliyeti Sağlığa maliyeti - Çevre etki değerlendirme ÇED Ülkemizde yanlış tercihler Makro-mikro çözümler Sttochlm Konferansı : Benzer ticari politika - Sorunları başkalarına aktarmams - yardımlaşma

15 * Çevrenin ekonomi politiği (ekopolitik) 44
Ucuz üretim,pahallı çevre maliyeti Kirleten öder ilkesi -Maliyetin adil paylaşımı --sürdürülebilirlik * Çevreyi dışlamama * Ekonomik sistemler ve çevre

16 Uluslararası çalışmalar 47
Çevre kirlenmesinin sınıraşırı olması * Uluslaraası dayanışmayı zorunlu kılması * Kirlenmenin devamlı yoğunlaşması .İleri endüstriğnin neden olduğu kirlilik Gelişmekte olan ülkelerde,geri teknoloji ,kalkınma ihtiyacı *Gelişmiş ülkeler çevre kirliliğini geri teknolojiyi az helişmiş ülkelere ihracı Örgütler 47,48 BM : Çevre Konferanları ,1992 ÜNESKO,FAO UNEP 30 : Ozon tabakasının korunması İklim değişiklikleri Su kaynaklarının korunması Okyanus ve kıyılar Karasal kaynaqklar Ormanların korunması Biyo çeşitliliğinin korunması Zehirli atıklar 56 Sürdürülebilir kalkınma Ekonomik işbirliği ve kalkınma örgütü (OECD )

17 Bölgesel Örgütler Akdeniz eylem planı Karadeniz Eylem Planı
Avrupa Birliği 33 Avrupa Konseyi 34 AĞGİK Paris Şartı 1991

18 ÇEVRENİN HUKUKU Çevre Hukukunun kaynakları 47 Anayasa 56.m. Kanuni kaynaklar Ana kanunlar 2872 Çevre kannu Diğerleri 49 Uluslararsı sözleşmeler Tüzük ve Yönetmelikler *Hukuku amacı ve çevre Çevre Hukuku * Çevreyi korumak için gereken tedbirler. * Çevreyi kirleten ,bozanlara uygulanan yaptırımlar. * Bozulan çevrenin onarılması * Çevre Hukukunun multi displiner oluşu.

19 Çevreci akımların örgütlenmesi Devlet örgütü içinde
ÇEVRECİ AKIMLAR 36- 1-uluslar arası Kardeşlik Dayanışma 2-tüketim toplumuna tepki Düşüncesi Çevreci akımların örgütlenmesi Devlet örgütü içinde Gönüllü kuruluşlar Dernek Vakıf Parti Platform Türkiyede Durum Anyasal durum Aktif-pasif çevreçilik

20 Çevre Yönetiminin örgütlenmesi
Türkiyede Başbakanlığa bağlı genel müdürlük 1991 tarihli 443 sayılı KHK Çevre Bak. Merkez Çevre kurulu İl Çevre Kurulu Yüksekçevre kurulu Özel çevre korumu kurumu 2011 Çevre ve ŞehircilikBbak Çevre Yönetiminin örgütlenmesi Örgütlenme yöntemleri Farklı bakanlıklar altında, Kordinatör tek Bakanlık ÇEVRE FONU

21 Çevre Hakkı 82 Hakkın tanımı Ç.H.nın Tanımı: sağlıklı bir çevrede yaşama,bilgi alma,katılma hakkı. . Bedensel olarak. . Ruhsal olarak Anayasal hak olarak m.56,65 Sübjektif bir hak olarak Çevre K. TMK.23,24 Çevre yükümlülüğü,Ay 56 II,ÇK.3a * Stockholm Çevre K. Çevre Kavramı 84 *Canlılarının varlığını devam ettirmesini,gelişimini sağlayan ortam. Ekolojik denge ÇK.2f ÇED Y. 4.b AİHS 83

22 Çevre (84),ekolojik denge Çk.2.m
Çevre koruma 87 Çevre koruma, çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye, çevre kirliliğini önlemeye yönelik çalışmaların bütününü,” ifade eder. çevreninUnsurları *1.Fiziksel çevre (hava, su, toprak. .Üretici (bitkiler ) . Tüketiciler (haycanlar) .Ayrırıştıcılar (bakteriler ,mantarlar) 2.Biyolojik çevre 3.Sosyal kültürel çevre

23 ÇEVRE POLİTİKASI 42 Sağlıklı bir çevrede yaşamın sağlanması Çevre Değerlerinin korunması Çevre korunması yükünün adil paylaşılması Kalkınma ile çevre politikasının uyumlu olması ETKİNLİK *Yer seçimi Önceden değerlerlendir,ölçme sorunları Eş güdüm sorunları Kötü kentleşmenin önlenmesi

24 Ekopolitik 95 Çevrenin korunması için takip edilecek hedef ve vasıtaların tesbiti. -Yasaklama -izin ruhsat,HSK. -Hasas bölge uygulaması -Standart tespiti -Vergi teşvikleri -Sigortalama 98 ÇK.13 -Dönüşüm ,depozit -Çevre fonu . ÇK.m.3 Çevrenin korunması 88 Toprağın korunması Su kaynakları,kıyılar 89 Hava kalitesinin korunması 92 Sosyal,kültürel çevre 94

25 Unsurları *1.Fiziksel çevre (hava, su, toprak. .Üretici (bitkiler ) . Tüketiciler (haycanlar) .Ayrırıştıcılar (bakteriler ,mantarlar) 2.Biyolojik çevre 3.Sosyal kültürel çevre Çevre koruma 87 Çevre koruma, çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye, çevre kirliliğini önlemeye yönelik çalışmaların bütününü,” ifade eder. 1, , çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, 2- mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye 3- çevre kirliliğini önlemeye

26 Ekopolitik 95 Çevrenin korunması için takip edilecek hedef ve vasıtaların tesbiti. -Yasaklama -izin ruhsat,HSK. -Hasas bölge uygulaması -Standart tespiti -Vergi teşvikleri -Sigortalama 98 ÇK.13 -Dönüşüm ,depozit -Çevre fonu . ÇK.m.3 Çevrenin korunması 88 Toprağın korunması Su kaynakları,kıyılar 89 Hava kalitesinin korunması 92 Sosyal,kültürel çevre 94

27 Çevre Kirlenmesi 102 Çevtre kirliliği, Çevrede meydana gelen ve canlıların sağlığını, çevresel değerleri ve ekolojik dengeyi bozabilecek her türlü olumsuz etkiyi,” ifade eder. *Ekolojik dengenin bozulması Canlıların sağlığını bozması Zararlı etkinin önemli ve kalıcı olması. Türleri Olumlu çevre kirliliği (Emisyonlar ) Olumsuz çevre kirliliği Manevi çevre kirliliği Çevre kirleticileri 104 Çevre kirliliğine neden olan maddeler, faktörler, etkileşimler.

28 * malik olma şart değildir. Bir kirleten türü
Kirleten kavramı 106 Faaliyetleri  sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan gerçek ve tüzel kişilei, “ kirletendir. * Dolaylı kirletme *ortak illiyet      * malik olma şart değildir. Bir kirleten türü Atık ve artık (Zararlı madde ) 107 Bir faaliyet sonucu çevreye bırakılan veya atılan zararlı maddelere atık adı verilir ÇK 2.m. Katı atık: Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı atık maddeleri,              Evsel katı atık: Tehlikeli ve zararlı atık kapsamına girmeyen konut, sanayi, işyeri, piknik alanları gibi yerlerden gelen katı atıkları,              Tehlikeli atık: Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve diğer canlıların doğal yapılarının bozulmasına neden olan  atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeleri,  Atıksu: Evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiş veya özellikleri kısmen veya tamamen değişmiş suları, Artık, bir sanayi faaliyet sonunda yararlanılması mümkün olmayan ve çevreye bırakılan maddelerdir. Artıkın çevre için zararlı olması gerekmez Bkz.yönetmelikler

29 ÇEVRE HUKUKUNDA ANA İLKELER
2.Kusursuz sorumluluk ilkesi 117 3.Kalkınma ile dengeli olma-Sürdürülebilirlik Gelecek kuşakların haklarını tehliye düşürmeme Çevreye en az zarar verebilecek yöntemler seçilmeli Başka seçenek olmamalı 1.Kirleten öder ilkesi s.115 ÇK. 3.e,28 1.Kirlenmeyi önleme masrafları 2.Kirlenen çevrenin temizleme masrafları. 3.Çevre kirlenmesinin kişilere ve doğaya verdikleri zararların tazmin edilmesi Kurtuluş “ 5491 sayılı kanunla kaldırıldı.

30 Ana ilkeler . 6-Çevre Etki Değerlendirme s.120-128 , ÇK.2.m.,10.m.
Rio Çev.Kon. Listeleme yöntemi Alan sınırlaması yöntemi ÇEDY.4.c *Yetkinin bakanlıkta toplanmesı Üçlü ayrım Prosedürü 91 4.Önceden önleme ilkesi 115 Önlemele masrafı x temizleme masrafı Temizlenmesi,telefisi imkansız çevre kirliliği 5-En elverişli teknolojinin tercihi 3.f . Çed olumlu Çed olumsuz Çed gerekli Çed gerekli değildir

31 Özel Çevre koruma Alanı 78 ÇK.9
Çevre kirlenmesine duyalı alan Alıcı ortam Çevre ahlakı

32 KİRLETENİ N HUKUKİ SORUMLULUĞU 128
Özel Hukuka Göre Ceza Hukukuna Göre TCK İdare Hukukuna Göre ÇK.20,22-25 TMK 730 TBK 71 ÇK 3,28

33 MEDENİ KANUNA GÖRE TMK. 730 TMK 730 I TMK.730 II farkı TMK.730 I.m.ye göre * Haksız fiil sorml. kusursuz sorumluluk Hukuka aykırılık = Taşkın kullanım TMK.737 İlliyet Bağı Zarar Kusursuz sorumluluk türleri Olağan k.s Ağırlaştırılmış k.s. ** Özen s. ***İlliyet s. **** Tehlike s. ****** Fedakarlığın denkleştirmesi S. İlliyet bağı İsbatı Türleri *Ortak illiyet Yarışan illiyet * Alternatif illiyet kesilme Ek fiiler

34 TMK.730 I.m.ye göre açılabilecek davalar 130
Durdurma,önleme d Eski hale getirme .Madditazminat Manevi tazminat USUL Davacılar Davalılılar Kamu T.K.leri Sorumluluktan kurtulma s.139 Sorumsuzluk sözleşmesi TBK.115 ,TMK.730, Hukuka uygunluk sebebi olması TMK.24,TBK.63 İlliyet b.kesilmesi Zamanaşımı TBK.72 Koşulları *Bir haksız fiil davası olması. Hukuka aykırılık s.134

35 Kirletenin genel olarak TBK.ya göre sorumluluğu 154
BORÇLAR KANUNUNA GÖRE KİRLETENİN SORUMLULUĞU Kirletenin genel olarak TBK.ya göre sorumluluğu 154 ,*TBK.49 * 66,67, 69 Kirletenin , hukuka aykırı fiilerden tehlike sorumluluğu TBK.71.m.1.f.ya göre Önemli tehlikesi yaratan bir işletme faaliyeti olmalı . Çevre kirliliği sayılabilecek etkinlikler yaratmalı . Zarar Uygun illiyet bağı

36 TBK.71 m.1.ve 2.f. Önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludur. “ Bir işletmenin, mahiyeti veya faaliyette kullanılan malzeme, araçlar ya da güçler göz önünde tutulduğunda, bu işlerde uzman bir kişiden beklenen tüm özenin gösterilmesi durumunda bile sıkça veya ağır zararlar doğurmaya elverişli olduğu sonucuna varılırsa, bunun önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletme olduğu kabul edilir. Özellikle, herhangi bir kanunda benzeri tehlikeler arzeden işletmeler için özel bir tehlike sorumluluğu öngörülmüşse, bu işletme de önemli ölçüde tehlike arzeden işletme sayılır.

37 Hukuka uygun çevre kirliğinden sorumluluk
Önemli tehlike arz eden işiletme karinesi TBK.71 II Uzman bir kişiden beklenen özen gösterilmiş olsa bile Sık sık veya ağır zarara sebep olacak bir işletme olması, Yasaların benzer işletmeler için tehlike sorumluluğu öngörmüş olması Hallerinde önemli tehlike yaratan bir işletmenin varlığı karine olarak var sayılır

38 Sorumlu kişiler Çevre kirliliğine neden olanb işletmenin Sahibi İşleteni TTK.anlamında bir ticari işletme ? Sorumluluktan sıyrılma İlliyet bağının kesilmesi Zararın işletmenin tipik tehlikesinden kaynaklammadığını kanıtlama.

39 Kamuya karşı s.160 KİRLETENİN ÇK.NA GÖRE SORUMLULUĞU
ÇK.3.g. – Kirleten Kirlenmenin önlenmesi için yapılan masrafları, - Kirlenmenin sınırlanması için yapılan masrafları, - Kirlilikle mücadele masrafları , - Çevrenin temizlenmesi ve iyileştirilmesi masraflarını karşılamakla yükümlü tutulmaktadır. Kurtutulus beyinesi yoktur. * İlliyet bağını kesen bir sebenin varlığını kanıtlayarak ancak sorumluluktan kurtulur.

40 Kişilerin uğradığı zararlara karşı ÇK.28 s.160
Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.              Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır.              (Ek fıkra: 26/4/2006 – 5491/19 md.) Çevreye verilen zararların tazminine ilişkin talepler zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren beş yıl sonra zamanaşımına uğrar.             

41 Kirleten kavramı s.164 ÇK.28.m. Sorumluğun temeli Faaliyetin türü
fiillleri sonuçu doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine neden olan gerçek ve tüzel kişiler Çalışanların fiilinden Tüzel kişiler Kamu tüzel kişileri Sorumluğun temeli Faaliyetin türü Zararın kapsamı Hukuka aykırılık Dava hakları Sorumluluktan sıyrılma Zamanaşımı

42 Hukuka uygun çevre kirlenmelerinden sorumluluğu s.129
Genel olarak BGB 956,AÇK.14 TMK.730.m.2.f s.173 “Hâkim, yerel âdete uygun ve kaçınılmaz taşkınlıklardan doğan zararların uygun bir bedelle denkleştirilmesine karar verebilir. TMK.737 Hukuka uygun taşkınlık,yerel adet kriteri Taşkınlığın (çeve kirliliği ) kaçınılmaz olmalı Sadece Tazminat hakkı Tam tazminat değil,hakkaniyeye uygun kısmı tazminat. Taşkınlığın (kirlenmenin – ) önlenmesi, durdurulması, eski hale getirme talep edilemez

43 2- TBK.71.m.4.f.ya göre sorumluluk .s.131
Önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletmenin bu tür faaliyetine hukuk düzenince izin verilmiş olsa bile, zarar görenler, bu işletmenin faaliyetinin sebep olduğu zararlarının uygun bir bedelle denkleştirilmesini isteyebilirler. Önemli tehlike arz eden işletme olması İşletmenin faaliyetinin hukuka uygun olması, Kusur aranmamaması Sorumluluğun fedakarlığın denkleştirme essına dayanması Hakkaniyete uygun tazminat önleme durdurma talep edilemez, Hem işletenin hemde işletme malikinin müteselsil sorumlu olması.

44 Sorumluluğun yarışması s.179
TBK.60 Yetkili görevli mahkeme HMK.16,6.m.,2. TMK.25.m.5.f MÖHUK 34 ,40 Zamanaşımı

45 ÇEVRE KAMU HUKUKU s.219 -Kamusal hak ve yükümlülükler 1-Haklar Şikayet hakkı Ay .74.m s.k. ÇK.30 Bilgi edinme hakkı s s. BEHK. Ve ÇK. 29.m. Katılım hakkı.s.158, ÇK.3.e ve ÇEDY 4.n.9.m 2-yükümlülükler s.221 Ay.58 Önleme,bertaraf etme yükümlülüğü Çk.11 Bilgi verme yükümlülüğü ÇK.

46 ÇEVRE ÇEZA HUKUKU s.223 1,Çevre kanuna Göre 2. Ceza Kanuna Göre Çezaları s. 223 Temel ilkeler Ceza çesitleri - Faaliyetten men Para c. Hapis c. Uyarı ve faaliyetten men ÇK.15 s.161 Para cezaları s.226 ÇK.20 Ceza verecek merci s. 166 İtiraz

47 Çevre Kanuna göre Hapis s.236 cezası ÇK.12
Bildirim,bilgi verme yükümlülüğünün ihlali Yanlış,yanıltıcı belge düzenleme TCK.na göre s.237 .Çevreyi kasten kirletme m.181 Taksirle kirletme 182 gürültü suçu 183 imar kirliliği

48 İdare hukuku Çevrenin korunması s.171
Anayasa Hukuku ve Çevrenin korunması s.176

49 Hepinize mutlu yıllar İyi tatliler Sınavlarda başarılar Resim 2012 YÜ Sorumluluk s.245 kadar.